مجله به نژادی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1396 | دوره:33-1 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

یکی از مشکلات عمده کشت و پرورش درخت به در ایران، کلروز برگی ناشی از کمبود آهن در این گیاه است. این عارضه که با کاهش بیوسنتز کلروفیل همراه است، به صورت زرد شدن برگ ها تظاهر پیدا کرده و سبب افت کارآئی فتوسنتزی و باردهی درخت به می شود. بر این اساس، تحقیق اخیر با هدف بررسی تغییرات کلروفیل برگ و ارتباط آن با میزان آهن موجود، به منظورگزینش ژنوتیپ های متحمل به کلروز انجام شد. در بهار و تابستان، تغییرات میزان کلروفیل برگ های بالائی و پائینی شاخه های درختان سی ژنوتیپ درخت به استان های اصفهان، گیلان و خراسان رضوی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر تغییرات میانگین محتوای کلروفیل برگ ها در دامنه 3.8 تا 8.9 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ در ماه های مختلف بود. بیش ترین میزان کلروفیل در مرداد ماه اندازه گیری شد و سپس کاهش تدریجی آن در اکثر ژنوتیپ ها اتفاق افتاد، لیکن سرعت افزایش کلروفیل b از کلروفیل a بیش تر بود که این روند سبب کاهش نسبت کلروفیل a به b از بالای 2 به حدود 1.1 در مرداد ماه شد. بالاترین حد تحمل به کلروز بر اساس شاخص میزان کلروفیل در دو ژنوتیپ M3 و M4 از خراسان رضوی به ترتیب با میانگین 7.3 و 7 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ کلروفیل در مجموع ماه ها مشاهده شد. کم ترین میزان تحمل به کلروز در ژنوتیپ KM1 از اصفهان بود. در نهایت ارزیابی محتوای آهن برگ، ارتباطی را بین این شاخص و میزان کلروفیل کل فصل رشد و کلروفیل ماه های مختلف به تفکیک نشان نداد.

بیماری بلایت فوزاریومی سنبله که توسط قارچ Fusarium graminearum ایجاد می شود، یکی از بیماری های مخرب گندم در اقلیم گرم و مرطوب شمال ایران است. این بیماری علاوه بر کاهش محصول، به علت تولید مایکوتوکسین های مختلف توسط عامل بیماری تهدیدی جدی برای سلامت انسان و دام به شمار می رود. در تحقیق حاضر بیست ژنوتیپ امیدبخش گندم به همراه دو رقم شاهد سومای 3 (Sumai 3) و فلات، با استفاده از نشانگرهای مولکولی SSR از نظر وجود ژن ها یا مکان های ژنی (QTLs) مرتبط با مقاومت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله مورد بررسی قرار گرفتند. این ژنوتیپ ها از نظر مقاومت و تایید وجود ژن ها یا مکان های ژنی مرتبط با مقاومت، در شرایط مزرعه و گلخانه نیز ارزیابی شدند. در این تحقیق، از 43 نشانگر بررسی شده، ارتباط چهار نشانگر مولکولی Xbarc117، Xgwm304، Xgwm261 و Xgwm282 با مکان های ژنی مرتبط با مقاومت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله در چندین ژنوتیپ آزمایشی مشخص شد. داده های فنوتیپی به دست آمده نیز وجود مقاومت در این ژنوتیپ ها را تایید کردند. اطلاعات به دست آمده از این بررسی می تواند در گزینش ژنوتیپ های مقاوم برای معرفی ارقام جدید و تهیه شناسنامه ارقام مفید باشد.

به منظورارزیابی سازگاری و پایداری محصول لاین های شبدر ایرانی در نقاط مختلف کشور، آزمایشی با پانزده لاین امیدبخش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در کرج، بروجرد، سنندج وشهرکرد به مدت دو سال اجرا شد. تجزیه واریانس مرکب ها در مکان ها و سال ها نشان داد بین لاین ها از نظر عملکرد علوفه خشک اختلاف معنی داری وجود دارد، به طوری که در کرج لاین شماره 13 (KPC/Eqlid-e-Fars/78-37) با 14.13، در سنندج لاین شماره 11 (KPC/Eqlid-e-Fars/78-5) با 9.87، در شهر کرد لاین شماره 8 (KPC/Lordegan-e-Char./78-17) با 9.93 و در بروجرد لاین شماره 7 (KPC/2Chinene-e-Kord./78-30) با 13.59 تن علوفه خشک در هکتار برترین لاین ها بودند. شیب خط رگرسیون برای عملکرد علوفه خشک بین 0.52 تا 1.29 متغیر و بیانگر این بود که لاین ها پاسخ های متفاوتی به تغییرات محیطی نشان دادند. با توجه به آماره های پایداری، لاین ها شماره 11، 10، 13، 8 و 7 با کمترین انحراف ازخط رگرسیون، بیشترین ضریب تبیین و بالاترین عملکرد، برترین لاین ها بودند. نتایج تجزیه پایداری به روش گرافیکی بای پلات (GGE) نشان داد حدود 60 درصد کل تغییرات عملکرد علوفه خشک لاین ها تحت تاثیر مولفه های اول و دوم بود. بر اساس نتایج تجزیه پایداری به روش بای پلات، لاین های شماره 6 (KPC/Eqlid-e-Fars/78-14) و 3 (KPC/Baladeh-e-Kaz.78-43) با تولید حدود 60 تن علوفه تر و 10.60 تن در هکتار علوفه خشک پایدارترین لاین ها در مناطق مختلف کشور بودند.

در این پژوهش 22 صفت کمی و کیفی خشک میوه و مغز 31 ژنوتیپ و رقم داخلی و خارجی بادام موجود در کلکسیون بادام ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند در سال های 1390 تا 1393 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه خوشه ای بر اساس برخی از صفات شاخص، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به سه گروه اصلی تقسیم کرد. ژنوتیپ های ALC1812، ALC702، ALC206، ALC907 و رقم نون پاریل که در گروه دوم قرار گرفتند، درصد مغز بالایی داشتند و جزو ژنوتیپ های پوست کاغذی بودند که از نظر آجیلی اهمیت بالایی دارند. ژنوتیپ های ALC1011، ALC1212، ALC123 و رقم فرانیس که در گروه سوم قرار گرفتند، دارای مغز بزرگ با پوسته چوبی نسبتا ضخیم و سخت بودند. این ژنوتیپ ها اگرچه جزو ارقام نیمه سنگی گروه بندی شدند، ولی به دلیل دارا بودن مغز درشت تر، از نظر آجیلی مورد توجه هستند. ضرایب همبستگی بین صفات اندازه گیری شده نشان دهنده وجود همبستگی مثبت و یا منفی معنی داری بین برخی از صفات مهم خشک میوه و مغز بود. استحکام پوسته چوبی با ضخامت پوسته و وزن خشک میوه همبستگی مثبت معنی داری نشان داد. درصد مغز نیز با ضخامت پوسته چوبی و استحکام آن همبستگی منفی و معنی دار ولی با باز شدن پوسته چوبی همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. نتایج این پژوهش می تواند در انتخاب ژنوتیپ های امیدبخش و کاربرد آن ها در برنامه های به نژادی مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر برخی صفات گندم، بیست ژنوتیپ پیشرفته در شرایط کنترل شده (کشت هیدرو پونیک) و مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی بیرجند (امیرآباد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در شرایط تنش شوری (شوری آب 9 و خاک 12 دسی زیمنس بر متر) و آزمایش کنترل شده در گلخانه شوری بخش تحقیقات غلات در شرایط کشت هیدروپونیک، در قالب آزمایش فاکتوریل در سه تکرار به صورت فاکتور A شامل دو سطح شوری (صفر به عنوان شاهد و 12دسی زیمنس برمتر نمک کلرید سدیم) و فاکتور B شامل بیست ژنوتیپ انجام شد. نتایج تجزیه واریانس در مزرعه نشان دادکه اثر ژنوتیپ بر صفات عملکرد دانه، تعداد روز تا سنبله رفتن و رسیدن، طول سنبله و پدانکل، تعداد و وزن دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. ژنوتیپ شماره 18 (1-66-22//PBW 154/3/HALT) با داشتن بیشترین مقدار عملکرد دانه وعملکرد بیولوژیک به عنوان ژنوتیپ متحمل و ژنوتیپ شماره 12 (Bow"s"/Vee"s"//1-60-3/3/Cocoraque 75/4/Inia) به عنوان ژنوتیپ حساس به شوری در شرایط مزرعه تعیین شدند. نتایج به دست آمده در شرایط کنترل شده حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین ژنوتیپ ها و تاثیر معنی دار تنش شوری بر صفات ارتفاع بوته، طول، عرض و سطح برگ، وزن خشک ریشه و اندام های هوایی و محتوای کلروفیل بود. اثر متقابل ژنوتیپ و شوری نیز برای برخی صفات معنی دار بود. در آزمایش هیدروپونیک، ژنوتیپ های شماره 4، 5، 14، 17 و 18 با داشتن مقادیر بالایی از عملکرد بیولوژیک و محتوای کلروفیل در مقایسه با ارقام شاهد، به عنوان ژنوتیپ های برتر و متحمل و ژنوتیپ شماره 12 به عنوان ژنوتیپ حساس شناسایی شدند که با نتایج مزرعه همخوانی نسبی داشت.

یکی از بیماری های مخرب کلزا در دنیا، پوسیدگی اسکروتینیائی ساقه ناشی از قارچ (Sclerotinia scleritiorum) است. اطلاعات کمی در مورد مقاومت به این بیماری در دست است. در این تحقیق، تاثیر سه ژن مربوط به مقاومت به بیماری که از گیاه نخودفرنگی منشا گرفته و به کلزا منتقل شده اند علیه بیماری پوسیدگی ساقه با استفاده از سه ترانس ژن (Transgene) PR10.1، Chitinase و DRR206 در قالب دو آزمایش بررسی شد. در آزمایش اول سه ترانس ژن از رقم کلزای حامل آن ها (رقم Westar) به چهار رقم تجاری MillenniUM 03، Apollo، Sentry و OAC Triton منتقل شدند تا تاثیر پس زمینه های مختلف ژنتیکی پاسخ به بیماری بررسی شود. این کار از طریق تلاقی ارقام تجاری با لاین های تراریخته، و به دنبال آن تلاقی های برگشتی با ارقام تجاری انجام شد. در آزمایش دوم، ایده تجمیع دو به دوی ترانس ژن های سه گانه آزمون شد. برای این منظور تلاقی معمولی بین لاین های تراریخته Westar برای ترکیب های مختلف بین ترانس ژن ها انجام شد. برای غربالگری گلخانه ای بیماری از سه روش آزمون ساقه، مایه زنی دمبرگ و سنجش برگ استفاده شد. بر اساس نتایج آزمون های غربالگری، در آزمایش اول بهترین کاهش بیماری در ترکیب ترانس ژن PR10.1 در ارقام Sentry و Apollo مشاهده شد و در آزمایش دوم ترکیب PR10.1×DRR206 بهترین میانگین را داشت. در مجموع ترانس ژن PR10.1 بهترین عملکرد را در کاهش بیماری داشت. لاین های نویدبخش فوق الذکر را می توان در شرایط مزرعه ای نیز آزمون کرد تا در صورت تائید، به ثبت و تجاری سازی آنها منتهی می شود

در این تحقیق مقاومت هشتاد لاین پیشرفته و امیدبخش گندم نان اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور نسبت به جدایه P8 (نژاد 8) قارچ P. tritici-repentis عامل بیماری لکه خرمایی، در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. لاین های گندم در سه تکرار در مرحله دوبرگی گیاهچه ای با استفاده از کنیدی های قارچ مایه زنی شدند. از رقم Grandian به عنوان شاهد حساس و رقم BR34 به عنوان شاهد مقاوم استفاده شد. نتایج ارزیابی ها نشان داد که از میان بیست لاین امیدبخش سال 1391 تنها لاین ER-N-91-15 و از میان بیست لاین امیدبخش سال 1392 تنها چهار لاین ER-N-92-5، ER-N-92-9، ER-N-92-12 و ER-N-92-20 نسبت به جدایه P8 مقاوم بودند. ارزیابی لاین های پیشرفته سال 1392 نیز بیانگر این بود که در بین چهل لاین تنها لاین AR-N-92-39 نسبت به جدایه P8 مقاوم بوده و بقیه لاین ها واکنش های متفاوتی از نیمه حساس، حساس تا خیلی حساس نشان دادند. واکنش لاین های گندم نسبت به تزریق ToxA همراه با غربالگری مولکولی لاین ها برای وجود یا عدم وجود ژن حساسیت (Tsn1) نیز بررسی شد. در مجموع حساسیت نوزده لاین نسبت به تزریق ToxA محرز شد. غربالگری با استفاده از پرایمرهای اختصاصی این ژن نشان داد که نکروز حاصل بعد از تزریق ToxA به طور کامل با وجود ژن Tsn1 ارتباط داشت. در مجموع، نتایج به دست آمده از این آزمایش ها نشان داد که بیشتر ارقام و لاین های گندم مورد بررسی نسبت به این بیمار حساس بودند که این موضوع می تواند به دلیل عدم غربالگری نسبت به این بیماری در طول برنامه های به نژادی گندم باشد.