مدیریت مخاطرات محیطی
سال:1395 | دوره:3 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

در شماره های قبل، مباحث متعددی در زمینه دانش مخاطرات و لزوم پژوهش به منظور شناخت مخاطرات، تاثیرات آنها و راه های پیشگیری یا کاهش آثار مخرب آنان مطرح شد. مباحث طرح شده را می توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش اول، اصول و مفاهیم مخاطرات را مدنظر قرار داده و با دسته بندی مخاطرات به طبیعی و ساخته دست بشر، به انواع خاص آن نظیر مخاطرات ناشی از زلزله، سیل، خشکسالی و رانش زمین، انفجار پالایشگاه نفتی و نشت رآکتور اتمی، تصادفات و حوادث جاده ای، بیماری ها و خطرهای ناشی از شیوا و همه گیر شدن آنها و آسیب های اجتماعی و فرهنگی اشاره کرده است...

آتش سوزی جنگل ها از مخاطراتی است که با شرایط جوی مرتبط است. با مطالعه شرایط جوی هنگام رخدادهای آتش سوزی می توان به این ارتباط پی برد. هدف این پژوهش، تحلیل همدید - پویشی مخاطره طبیعی آتش سوزی جنگل های گیلان غرب در روز 21 ژوئیه 2016 با دیدگاه محیطی به گردشی است. بدین منظور از داده های سطوح فوقانی جو شامل فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، سرعت قائم جو، باد مداری و نصف النهاری ترازهای جوی و دومتری سطح زمین، دمای ترازهای جوی و بیشینه دومتری سطح زمین و شار تابش بالای جو و سطح زمین با استفاده از نرم افزار گرادس نقشه های مربوط ترسیم و تحلیل شدند. نتایج واکاوی نقشه های جوی نشان می دهد که استقرار مرکز کم فشار ثانویه بر جانب غربی خلیج فارس و گسترش آن تا شمال غربی کشور و در سطوح میانی تا 500 هکتوپاسکال حاکمیت پرارتفاع جنب حاره با مرکز بسته 5960 ژئوپتانسیل متر با ضخامت زیاد خود موجب فرونشینی هوای گرم به صورت آدیاباتیک و ترکیب آن با گرمای کم فشار خلیج فارس در سطح زمین شده است. نقشه های سرعت قائم جو و تاوایی نیز منطبق بر پرارتفاع جنب حاره بر روی جو نیمه غربی کشور مقادیر منفی را نشان می دهد که حاکی از پایداری جو و نزول هوای گرم از ترازهای فوقانی به سطح زمین است. تحلیل نقشه های وزش های دمایی در ترازهای 1000 تا 500 هکتوپاسکال نشان داد که منشا ورود گرما به نیمه غربی کشور فرارفت هوای گرم و خشک از سمت سرزمین عربستان، شمال آفریقا، عراق و آب های گرم نیمه شمالی خلیج فارس است که سبب رخداد گرم ترین روز تابستان و آتش سوزی گسترده در بخش وسیعی از جنگل های گیلان غرب شده است.

توفان تندری و سیل تیر 1394 تهران، همزمان 10 استان کشور را در برگرفت؛ بنابراین پدیده ای محلی نبود، بلکه در مقیاسی بزرگ و سینوپتیک رخ داد که در گردش عمومی جو و پدیده های بزرگ مقیاسی مانند تغییرات تاوه قطبی ریشه دارد. در فصل گرم، همزمانی قدرت همرفت و فراهم بودن شرایط دینامیک جو می تواند پتانسیل وقوع توفان های تندری را فراهم کند. در این تحقیق با استفاده از نقشه های پیش یابی، اطلاعات ایستگاه جو بالا، شرایط سینوپتیکی و شاخص های ترمودینامیک مانند PW, CAPE, SWEAT, LI, TT, K، رخداد توفان تندری 28 تیر 1394 تهران به منظور بررسی امکان پیش بینی آن واکاوی شد؛ نتایج نشان داد که هم شرایط سینوپتیکی و هم شاخص های ترمودینامیکی ایستگاه جو بالا در فرودگاه مهرآباد تهران، پیش بینی وقوع سیل با احتمال متوسط به بالا را نشان داده اند؛ بنابراین در صورت دسترسی و رصد به موقع نقشه پیش یابی هوا و اطلاعات جو بالا و همچنین وجود سیستم هشدار سریع برای اطلاع رسانی، توفان های تندری به ویژه توفان هایی که با بارندگی همراه اند، پیش بینی پذیر و کاهش خسارات ناشی از آنها امکان پذیر است.

افزایش کیفیت محصول و خدمات با کاهش آسیب پذیری و هزینه ها رابطه مستقیم دارد. به همین دلیل، با توجه به اینکه در سال های اخیر مدیریت سازمان ها بیشتر بر مدیریت جامع (TM) متمرکز شده است، نمی توان تاثیر مدیریت کیفیت جامع (TQM) را در بقای سازمان ها نادیده گرفت. هدف این مطالعه شناسایی و بررسی موانع اجرایTQM  در صنعت بانکداری در راستای کاهش آسیب پذیری در این صنعت است. به این منظور، بانک تجارت که از گسترده ترین بانک های خصوصی ایران است، با بیش از 2400 شعبه فعال، به عنوان نمونه این مطالعه انتخاب شد. جامعه هدف این مطالعه 47 شعبه بود و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 42 نمونه در نظر گرفته شد که 62 نفر از مدیران و سرپرستان شعب استان قزوین را دربر می گیرد. ابزار پژوهش، پرسشنامه عمومی (اطلاعات فردی) و پرسشنامه اختصاصی (شامل پنج مولفه اصلی ویژگی های فرهنگی و کارمندان، ویژگی های زیرساختی، ویژگی های مدیران، ویژگی های رقابت پذیری و ویژگی های سازمانی) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار Excel و نرم افزار آماری SPSS.16 استفاده شد. مولفه های تاثیرگذار بر استقرار ناموفق TQM و اثرگذاری این مولفه ها و شاخص های آنها، سنجش و رتبه بندی شده و نتایج حاصل تحلیل شد و به ترتیب ابعاد سازمانی، زیرساختی، فرهنگی و کارمندان و مدیران بیشترین تاثیر را بر اجرای ناموفق TQM داشتند. با توجه به تاثیر مستقیم اجرای موفقTQM  بر افزایش کیفیت و تاثیر مستقیم افزایش کیفیت بر کاهش آسیب ها، کیفیت نه تنها به عنوان مقصد، بلکه باید به منزله سفری بدون مخاطره تلقی شود. با کنترل موانع اجرای موفق TQM، می توان آسیب پذیری این صنعت را به منظور کنترل هزینه، رشد و بهبود مستمر کاهش داد.

در اقتصاد به هر عملی که در آن معیارهای اخلاقی نادیده گرفته شود، مخاطره اخلاقی (ethical risk) اطلاق می شود. به دلیل گسترده بودن دامنه این گونه اعمال، در این تحقیق فقط دو نوع اصلی و شایع آن یعنی کژمنشی (Moral hazard) و کژگزینی (Adverse selection) در زمینه عملیات بانکی بدون ربا بررسی شده است. با توجه به پیچیده بودن فرایند مخاطره اخلاقی، وقوع یا عدم وقوع آن را با بروز نتایج آن می توان درک کرد. یکی از مهم ترین نتایج مخاطره اخلاقی در عملیات بانکی، وجود مطالبات غیر جاری در بانک هاست. به این ترتیب مطالبات غیر جاری بانکی را معیاری از مخاطرات اخلاقی در بانکداری در نظر گرفتیم. به طور کلی در عملیات بانکی، کژگزینی به عنوان سوء تخصیص منابع بانکی و کژمنشی به عنوان عدم سرمایه گذاری صحیح گیرنده تسهیلات و در نتیجه عدم بازپرداخت تسهیلات تعریف می شود. بر اساس این تحقیق، بانک های خصوصی با بیشترین مخاطره اخلاقی و بانک های تخصصی با کمترین مخاطره در بین بانک ها، و تسهیلات قرض الحسنه در بین انواع تسهیلات، با کمترین مخاطره اخلاقی مواجه اند.

در فرایند نشر علم، مولف ابتدا با نشر مقاله در مجله ای معتبر و مربوط، به دنبال گشودن راه های بیشتر و بهتر برای خود و دیگر پژوهشگران است. همان ضرورت هایی که مولف را به سپردن مقاله خود به مجله وامی دارد، مجلات را نیز برای ارتقای خود و عرضه هر چه بهتر مقالات در جهان علم به سپردن مجله به ناشر مناسب سوق می دهد. در این مقاله مروری، ضمن جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، به توصیف ویژگی ها و روند کار سه ناشر دانشگاهی شیکاگو، آکسفورد و تهران، و معرفی امکاناتی پرداخته ایم که ناشر می تواند با هدف ارتقای هر چه بیشتر، به مجلات عرضه دارد. دانشگاه تهران با توجه به جایگاه علمی خود به عنوان دانشگاه مادر در کشور و نیز در میان دیگر دانشگاه های جهان، می تواند با تغییر رویکرد خود، انتشارات دانشگاه تهران را به جایگاه شایسته خود در سطوح بین المللی برساند.

حوضه قره سو یکی از زیر حوضه های رودخانه کرخه است که در استان کرمانشاه در غرب ایران قرار دارد. به رغم سیل خیز نبودن حوضه از لحاظ فیزیوگرافی، سیلاب های شدیدی در این حوضه رخ داده است. مهم ترین هدف این پژوهش، دستیابی به دیدی کلی از شرایط همدید - ترمودینامیک موثر بر بارش های موجد دبی های حدی است. بر این اساس از دو پایگاه داده شامل: الف) داده های دبی و بارش روزانه انداره گیری شده در سطح حوضه با پوشش زمانی 1389-1351، و ب) دمای هوا، فشار هوا، ارتفاع ژئوپتانسیل، سرعت باد مداری و باد نصف النهاری، نم ویژه و نم نسبی ترازهای 1000، 850، 700، 500، 600، 400، 300، 250، 150 و 100 هکتوپاسکال نگاشته شده در مرکز NCEP/NCAR به صورت پایش های شش ساعته استفاده شد. در ادامه، با کاربرد روش توزیع احتمالاتی حد نهایی تیپ یک با دوره بازگشت ده هزار ساله آستانه دبی 247.02 مترمکعب بر ثانیه در روز به عنوان معیار تشخیص دبی های استثنایی شناسایی شد که در نهایت پنج سیلاب برای تبیین استخراج شد که از میان آنها به تحلیل یک نمونه پرداخته شد. نتایج نشان داد که در طی این روزهای بارشی، سامانه های بندالی همچون سامانه رکس، اُمگا، کم ارتفاع بریده و پشته پرفشار در ترازهای میانی جو بر منطقه خاورمیانه - مدیترانه حاکم اند که این الگوها خود گویای برهم خوردن حالت بهنجار جو هستند. همچنین بررسی شاخص ها و نمودارهای ترمودینامیک حاکی از نبود هم نهشت بیشینه شاخص ها و بیشینه ناپایداری های شرطی با بیشینه بارش هاست. بنابراین آگاهی از شرایط همدیدی سامانه هایی که به سیلاب منجر می شوند می تواند در اخطار سیل قبل از وقوع بحران حائز اهمیت باشد.