مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد
سال:1391 | دوره:7 | شماره:3 (پیاپی 7) |تعداد مقالات:9

سابقه و اهداف: یکی از راه هایی که بتوان رفتارهای مراقبتی پرستاران را از نظر علمی بهبود بخشید، اجرای فرایند آموزش مداوم و بهسازی آن است، برای نیل به این هدف بایستی بستری مناسب برای آموزش مداوم پرستاران فراهم باشد. در حال حاضر با وجود الزام قانونی برای آموزش مداوم پرستاران، این هدف به طور مطلوب محقق نشده است. برای نیل به این هدف بایستی عوامل زمینه ای بررسی شوند، از این رو هدف این تحقیق کنکاشی در تجارب پرستاران برای تبیین بستر اجرائی آموزش مداوم پرستاری طی یک مطالعه کیفی بود.روش بررسی: این مطالعه با رویکرد کیفی در سال 1390 انجام شد. 23 نفر از سوپروایزران آموزشی، مدیران پرستاری و پرستاران با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف در این مطالعه مشارکت داشتند. جمع آوری داده ها با مصاحبه بدون ساختار و یادداشت در عرصه و تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل محتوی قراردادی انجام گرفت.یافته ها: در طی فرایند آنالیز محتوا، مشارکت کنندگان در نهایت سه طبقه شامل: 1) گرایش ناکافی به آموزش الزامی 2) حمایت ناکافی و 3) نظارت آموزشی انفعالی را تبیین کردند که درونمایه اصلی مطالعه شامل اقبال ناکافی از آموزش قانونی از آن ها بدست آمد.نتیجه گیری: در حال حاضر به دلیل نبود انگیزه، حمایت و نظارت موثر آموزشی، پرستاران فعالانه در فرآیندهای یادگیری وارد نشده و آموزش مداوم محدود به اجرای مصوبات قانونی و کسب منافع آموزشی برای پرستاران و سازمان آنان شده است، بنابراین برای بهبود این وضعیت نیاز به توجه و بسترسازی مناسب شامل حمایت کافی و نظارت آموزشی موثر می باشد.

سابقه و اهداف: در میان روش های مختلف ارزشیابی از اعضای هیات علمی، روش استفاده از نظرات دانشجویان کاربرد بسیاری یافته است. با توجه به اهمیت این روش، پژوهش حاضر با هدف تعیین اهمیت گویه های موجود در پرسشنامه ارزشیابی نحوه تدریس اساتید از نظر دانشجویان انجام گرفت.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعه توصیفی و تحلیلی بود. تعداد 332 نفر به روش طبقه ای- تصادفی از دانشجویان رشته ها و مقاطع مختلف از دانشکده بهداشت انتخاب گردیدند. پرسشنامه شامل دو بخش بود، بخش اول، اطلاعات دموگرافیک و بخش دوم شامل 18 گویه مربوط به ارزشیابی اساتید و به صورت چهار گزینه ای از بسیار موافق تا بسیار مخالف بود. گویه ها در سه حیطه روش تدریس، ویژگی های شخصیتی و سطح علمی اساتید و روش تدریس کاربردی دسته بندی شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار 16 SPSS و پارامترهای میانگین، انحراف معیار، آزمون t-test، Anova و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه دانشجویان بیش از 80% حیطه ویژگی های شخصیتی استاد و سطح علمی او را مورد تائید قرار دادند. در بین رشته های مختلف دانشجویان بهداشت حرفه ای کم ترین امتیاز و در بین مقاطع مختلف، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد بیشترین امتیاز را برای گویه ها گزارش کردند. یافته ها نشان داد بین سن و میانگین کل امتیازات گویه ها رابطه معنادار وجود داشت. همچنین بین وضعیت تاهل و وضعیت اشتغال دانشجویان و میانگین کل امتیازات گویه ها تفاوت معنادار وجود داشت P<0.001. دانشجویان به 4 گویه خود ارزشیابی بیش از 70% امتیاز دادند.نتیجه گیری: بیشترین توجه دانشجویان در مورد گویه های سه حیطه پرسشنامه توجه به حیطه سطح علمی و ویژگی های شخصیتی اساتید بود که توجه و تاکید بیشتر به جنبه های شخصیتی، علمی، اخلاقی اساتید را نشان می دهد.

سابقه و اهداف: در کشور ما آموزش مداوم پزشکی در قالب الکترونیک موضوع نسبتا جدیدی است. با توجه به محدودیت زمانی و مکانی برنامه های آموزش مداوم پزشکی حضوری و در مقابل در دسترس بودن برنامه های آنلاین در هر مکان و زمان، ارائه برنامه ها به صورت الکترونیکی کمک زیادی به استفاده تعداد بیشتری از مشمولان می کند. دفتر آموزش مداوم دانشگاه علوم پزشکی یزد از پزشکان شرکت کننده در برنامه ها در مورد شیوه ارائه برنامه ها به صورت حضوری و الکترونیکی نظرسنجی نموده است تا بتواند برنامه هایی متناسب با شیوه مورد نظر آنان ارائه نماید.روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه توصیفی مقطعی می باشد. روش گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه های محقق ساخته ای بود که روایی و پایایی آن نیز تایید و توسط 98 پزشک عمومی تکمیل گردید. نمونه ها به روش نمونه گیری آسان از میان کلیه پزشکان عمومی شرکت کننده در برنامه های بازآموزی در نیمه دوم سال 1390 انتخاب شدند.یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان 41.9 سال بود و 62% از آن ها مرد بودند. پزشکان مطلوب ترین روش آموزشی در برنامه های آموزش مداوم پزشکی را، روش های الکترونیکی 57.1% (56 نفر) انتخاب نمودند. مناسب ترین برنامه های حضوری را سخنرانی (58.1%) و کارگاه های عملی (38.7%) و بهترین قالب برنامه های الکترونیکی را خودآموزی با دیسک فشرده (CD) و برنامه های اینترنتی دانستند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه، گرایش به برنامه های آموزش مداوم پزشکی الکترونیکی در بین پزشکان افزایش یافته است. همچنین اجرای این نوع برنامه ها می تواند به صرفه جویی در زمان و دسترسی مکانی آسان تر به برنامه ها، به پزشکان کمک کند.

سابقه و اهداف: ایجاد زمینه مناسب برای اظهار نظر و پاسخگویی به پرسش ها در درک بهتر مطالب و رفع برداشت های غلط از برخی مفاهیم درس موثر است و هم زمان امکان ارزیابی وضعیت فراگیران را فراهم می نماید. سیستم پاسخ کلاس امکان برقراری ارتباط با استاد را در هر لحظه و برای هر یک از فراگیران به شکل سریع و یکسان فراهم می نماید. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر به کارگیری سیستم پاسخ کلاس بر مشارکت فعال فراگیران انجام شد.روش بررسی: 50 دانشجوی سال دوم پزشکی به شکل تصادفی به دو گروه 25 نفری تقسیم شدند. مشارکت فعال بر اساس درصد پاسخگویی به پرسش های کلاسی تعیین شد. کلاس ها برای گروه اول با سیستم پاسخ کلاس و برای گروه دوم بدون آن برگزار گردید. دو کلاس از نظر شرایط قابل کنترل در 4 نوبت متوالی یکسان سازی شدند. در هر جلسه 5 پرسش مطرح گردید. درصد افراد پاسخگو در دو گروه برای هر جلسه و در کل جلسات تعیین و از گروه اول نظر سنجی نیز شد. دو گروه با آزمون t مستقل مقایسه شدند.یافته ها: معدل گروه اول 15.86±1.22 و در گروه دوم 15.90±1.34 و فاقد اختلاف بود (P=0.93). درصد پاسخگویی به 20 پرسش مطرح شده در کل جلسات برای گروه اول و دوم به ترتیب 99.5 و 23.4 درصد بود (P<0.0001) در نظرسنجی 80 درصد فراگیران با کاربرد سیستم پاسخ کلاس و ویژگی های آن موافق بودند.نتیجه گیری: به کارگیری سیستم پاسخ در جلب مشارکت فراگیران موثر و از طرف آنان مورد استقبال بود.

سابقه و اهداف: دانشجویان استعداد درخشان، سرمایه های ارزشمندی هستند که برای شکوفایی توانمندی های آن ها، بایستی برنامه های خاص آموزشی و حمایت های گسترده ای انجام گیرد. پژوهش حاضر در راستای شناسایی موانع تحصیلی از دیدگاه این دانشجویان اجرا شد.روش بررسی: مطالعه حاضر بر روی 180 نفر از دانشجویان عادی و 56 نفر از دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1390 انجام شده و موانع تحصیلی در ابعاد مختلف آموزشی، پژوهشی، فردی- خانوادگی، روحی- روانی و مشکلات شغلی آینده جمع آوری و سپس تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: بین میانگین نمره مشکلات آموزشی، پژوهشی و روحی – روانی دانشجویان عادی با دانشجویان استعداد درخشان اختلاف معنادار مشاهده شد (P<0.05). بیشترین راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش این موانع از دیدگاه دانشجویان شامل رفع برخی از قوانین دست و پا گیر و استفاده از مشاورین تحصیلی با تجربه و برگزاری جلسات جهت رفع مشکلات توسط مسوولین گزارش شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش ضروری به نظر می رسد مسوولین با ارائه تسهیلات لازم و حمایت همه جانبه به ایجاد انگیزه در دانشجویان استعداد درخشان پرداخته و برای این عده از دانشجویان از اساتید مشاور با تجربه استفاده تا منجر به شکوفایی استعدادهای آنان گردد.

سابقه و اهداف: علی رغم توسعه فن آوری های فیزیک پزشکی، سال هاست سرفصل های درس فیزیک پزشکی دانشجویان پزشکی ایران تغییر نکرده است. آموزش فیزیک پزشکی در بسیاری از دانشگاه های دنیا بر اساس اهداف کاربردی تعریف و به طور عملی آموزش داده می شود. به نظر می رسد آموزش مطالب جدید نظیر روش های تشخیصی درمانی باید جایگزین مطالب نظری موجود شود. این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی در مورد تغییر سرفصل های درس فیزیک پزشکی انجام شده است.روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی بر روی 96 دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی طی سالهای 1389-90 با روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام شده است. برای نظرسنجی دانشجویان در مورد تغییر مطالب درس دو واحدی فیزیک پزشکی، ابتدا روش های تصویربرداری پزشکی به 5 دوره دانشجویان پزشکی در مقطع کارآموزی رادیولوژی به طور نظری و عملی آموزش داده شد. در پایان هر دوره و پس از امتحان، پرسشنامه ای حاوی 20 سوال در اختیار آنان قرار گرفت تا تغییر سرفصل های فیزیک پزشکی نظر سنجی شود. پاسخ ها با گزینه های به شدت موافق (5)، موافق (4)، بی نظر (3)، مخالف (2) و به شدت مخالف (1) ارزیابی کمی شدند.یافته ها: متوسط ارزیابی دانشجویان در مورد آموزش اصول تصویربرداری پزشکی نسبت به مطالب موجود فیزیک پزشکی عدد 3.92 یعنی نزدیک به موافق است. ارزیابی دانشجویان از آموزش عملی روش های تصویربرداری رادیولوژی CT و MRI و پزشکی هسته ای 4.04 است یعنی موافقند.نتیجه گیری: تغییر سرفصل های فیزیک پزشکی با گرایش فیزیک کاربردی بخصوص در زمینه روش های تصویربرداری مدرن پزشکی مورد توافق دانشجویان است.

سابقه و اهداف: محیط های بالینی نقش اساسی در یادگیری دانشجویان به عهده دارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین دیدگاه اساتید بالینی و دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی شهید صدوقی یزد در خصوص وضعیت آموزش بالینی طی سال های 1390-1388 صورت گرفت.روش بررسی: در این پژوهش مقطعی، اطلاعات توسط پرسشنامه پژوهشگر ساخته مشتمل بر پنج بعد برنامه آموزشی، نحوه عملکرد اساتید بالینی، نقش اعضاء دیگر موثر در آموزش بالینی، امکانات و فضای آموزشی و رضایت حرفه ای توسط اساتید بالینی و دانشجویان پرستاری و مامایی جمع آوری گردید و اعتبار صوری و محتوا و اعتماد علمی ابزار با روش آزمون مجدد بررسی و تایید گردید.یافته ها: اکثریت اساتید بالینی و دانشجویان پرستاری و مامایی شیفت های کاری صبح و عصر را جهت آموزش بالینی مناسب تر مطرح نمودند. غالب اساتید بالینی وضعیت آموزش بالینی را مطلوب گزارش نمودند ولی 79.8% دانشجویان پرستاری و 64.2% دانشجویان مامایی وضعیت آموزش بالینی را متوسط و مابقی آن را مطلوب اعلام نمودند. آزمون تی مستقل در مقایسه میانگین وضعیت آموزش بالینی از دیدگاه اساتید بالینی تفاوت معناداری را نشان نداد ولی همین آزمون در مقایسه میانگین وضعیت آموزش بالینی بین دو گروه دانشجویان پرستاری و مامایی تفاوت معناداری را در بعد «نقش اعضاء دیگر موثر در آموزش بالینی» ایجاد نمود.نتیجه گیری: برنامه ریزان آموزشی باید عوامل تهدیدکننده اثربخشی آموزش بالینی به صورت مستمر ارزیابی و به منظور تقویت نقاط قوت و تعدیل نقاط ضعف تلاش نمایند. تقویت حیطه های محیط یادگیری بالینی مثل مربی موفق، ارزشهای حرفه ای، ارتباطات حرفه ای با اعضاء تیم درمانی- مراقبتی و مدیریت تضاد و تناسب محتوای برنامه آموزش بالینی می تواند تجارب بالینی را برای دانشجویان، جذاب نموده و رضایت حرفه ای آنان را تامین نماید.

سابقه و اهداف: شناسایی نیازهای آموزشی، گامی مهم در برنامه ریزی برای برنامه های رشد اعضاء هیات علمی بوده و نقش مهمی در ارتقای کیفیت آموزش دارد. هدف مطالعه حاضر، تعیین نیازهای آموزشی اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد و اولویت بندی این نیازها بود تا اولویت هایی که باید آموزش داده شود، تعیین و به مسوولان برای طراحی برنامه های آموزشی ارائه گردد.روش بررسی: مطالعه از نوع مقطعی بود که بر روی کلیه اعضاء هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد به تعداد 260 نفر انجام شد. با استفاده از شاخص های بدست آمده از مرور متون، پرسشنامه ای تنظیم سپس روایی و پایایی آن تعیین شد. اهمیت نیاز آموزشی با نمره 1 تا 20 مشخص گردیده بود، و در نهایت داده ها تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: حیطه های مختلف نیاز آموزشی در اعضاء هیات علمی بالینی به ترتیب: حیطه آشنایی با آیین نامه های مرتبط با ارتقاء، پژوهش، توسعه فردی و در اعضاء هیات علمی غیر بالینی به ترتیب: حیطه پژوهش، آشنایی با آیین نامه های مرتبط با ارتقاء و آموزش اولویت بندی گردید. در اعضاء هیات علمی بالینی: اولویت اول در حیطه آموزش، طراحی، اجرا و تحلیل آزمون های شفاهی و مشاهده، در حیطه پژوهش، مهارت تحلیل آماری داده ها و در اعضاء هیات علمی غیر بالینی: اولویت اول در حیطه آموزش، نحوه پرورش تفکر انتقادی و قدرت استدلال، در حیطه پژوهش، نحوه ارزیابی و داوری طرح های تحقیقاتی بود.نتیجه گیری: اعضاء هیات علمی بالینی به هر هفت حیطه اصلی، به ویژه آیین نامه های مرتبط با ارتقاء و اعضاء هیات علمی غیر بالینی به حیطه پژوهش نیاز آموزشی دارند. پیشنهاد می گردد برای برنامه ریزی اهمیت و وزن هر هفت حیطه به صورت استاندارد مشخص شود.

ارزشیابی صحیح و موثر یکی از مهم ترین ارکان برنامه ریزی آموزشی محسوب گردیده و با شناسایی نقاط قوت و ضعف دانشجویان نه تنها در تمایز دانشجویان نقش بسزایی دارد، بلکه به مدرس نیز در ارزیابی فعالیت های خود کمک موثری می نماید. حدود نیمی از زمان آموزش دانشکده های پرستاری و مامایی صرف آموزش بالینی می شود، به طوری که آموزش بالینی، قلب آموزش حرفه ای پرستاری را تشکیل داده و در شکل دهی هویت حرفه ای پرستاری نقش اساسی بازی می کند.