مجله علوم انسانی
سال:1384 | دوره:13 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

از سوالاتی که اغلب ذهن گیرندگان و معلمان زبان را به خود مشغول می کند می توان به چگونگی یادگیری واژگان یک زبان خارجی و چگونگی حفظ یاد گرفته ها در حافظه اشاره کرد. در این مقاله تلاش می شود تا تاثیر دو نوع عمده از تمرینهای یادگیری لغت یعنی تمرینهای تولیدی - نوشتاری و تولیدی - گفتاری را بر یادگیری معانی لغتها کشف کرده و نیز آثار این دو رویکرد را در کوتاه مدت (24 ساعت و یک هفته) و در بلند مدت (یک ماه) بر یادآوری معانی لغات بررسی کنیم. بدین منظور دو گروه همگون از زبان آموزان زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم انتخاب و به مدت 10 هفته در معرض آموزش حدود 100 کلمه جدید زبانی با استفاده از روشهای دوگانه فوق قرار گرفتند. یافته های مطالعه بر تاثیر بیشتر تمرینهای تولیدی - گفتاری بر یادآوری بلند مدت معانی کلمات دلالت دارد. در حالی که هر دو روش تاثیر یکسانی در کوتاه مدت از خود نشان دادند.

فارسی زبانی ضمیر انداز با ترتیب فاعل، مفعول و فعل است که در آن همه گروههای نحوی اصلی به جز گروه فعلی، هسته ابتدا هستند. فعلها در این میان رفتار دوگانه ای از خود نشان می دهند به طوری که در حالت بی نشان متممهای غیر فعلی آنها پیش از هسته فعل و متممهای جمله ای آنها پس از هسته فعل قرار می گیرد (سمیعیان 1983، کریمی 1989، درزی 1996). گروههای اسمی در این زبان دارای حالت آشکار نیستند. اما مفعولهای مشخص نشانه «را» دارند که به پیروی از کریمی (1989) آن را نشانه آشکار حالت مفعولی در نظر می گیریم. وجود را بر روی گروههای اسمی فاعل یا متمم منجر به ساختی غیر دستوری می شود. در این مقاله در پی آنیم که ثابت کنیم گروه اسمی با نشانه «را» در جملات موسوم به ساخت تمیز همچون «من بهرام را عاقل می پندارم» در واقع فاعل یک خرده جمله است. از این رو، ضمن اثبات وجود این مقوله در زبان فارسی نشان می دهیم که فاعل نیز در این زبان می تواند به شرط وقوع در جایگاه نحوی مناسب نشانه «را» را بپذیرد. در بخش یک این مقاله به مجادله بر سر خرده جمله می پردازیم. در بخش دو، خرده جمله را در ساخت تمیز در فارسی نشان می دهیم. در بخش سه تحلیلی کمینه گرا از این ساخت ارایه می دهیم و در نهایت بخش چهار پایان مقاله خواهد بود.

سیستان یکی از مراکز مهم شهری در جنوب شرقی ایران بود. خرابه های شهر، رفاه و حاصلخیزی آن را نشان می دهد. تا آنجا که یکی از ماموران انگلیسی آن را لندن قدیم آسیا می خواند. این مقاله تلاش می کند ثروت نهفته عظیم این شهر قدیمی را - که آن را به دلایل تجاری، سیاسی و استراتژیک حائز اهمیت ساخته بود - توصیف کند.سیستان در قرن نوزدهم و بیستم به دلیل اهمیت استراتژیکی، محل رقابت قدرتها - بخصوص رقابت بین بریتانیا و روسیه - شد. این رقابت قدرت، علت عمده فقر روستاییان شد. کمپانی هند شرقی به شدت سیستان را پس از نفوذ در افغانستان و نیز نفوذ روسها در آسیای مرکزی به صورت مرکز تبادلات تجاری خود درآورد.نفوذ غرب در سیستان از سال 1809 آغاز شده بود. وقتی سمرقند را روسها در سال 1867 به سرزمین خود ملحق ساختند، انگلیسی ها مساله ایجاد منطقه بی طرفی را بین بریتانیا و روسیه در آسیای مرکزی مطرح ساختند. در نتیجه سیستان در سال 1872 بین افغانستان و ایران تقسیم شد. به دنبال آن، بر اساس پیشنهاد دولت هند بریتانیا ارتباط تجاری بین سیستان و کویته برقرار شد، به این ترتیب بریتانیا منافع خود را به قسمتهای مرزی ایران و بلوچستان گسترش داد.بر اساس اسناد رسمی و غیر رسمی، بریتانیا در اواخر نیمه دوم قرن نوزدهم در صدد بود به منظور گسترش منافع اقتصادی مناطقی را در آن ناحیه به قلمرو استعماری خود بیفزاید. این تصمیم استعماری همراه با کشمکشهای قدرتهای محلی، حاصلخیزی سیستان را به نابودی کشاند و روستاییان محلی را با فقر جانکاهی روبرو ساخت.

تحولات اساسی در صحنه روابط بین الملل پس از فروپاشی اتحاد شوروی فرصت مناسبی را برای اعراب و اسرائیل فراهم آورد تا به دشمنی دیرینه خود پایان دهند. همچنین این تحولات موقعیت مناسبی برای ایالات متحده پدید آورد تا نقش مهمی در مذاکرات صلح اعراب و اسراییل ایفا کند. طی دهه 1990، ایالات متحده تسهیلاتی فراهم کرد تا گروههای مذاکره کننده سوری و اسراییلی طی چند دور مذاکرات رسمی و غیر رسمی مسایل اساسی بحران اعراب و اسراییل را با هدف عادی سازی روابط بررسی کنند. این مذاکرات بسیار پیچیده و دشوار بود و چندین بار بخاطر پافشاری اسراییل بر مخالفت با عقب نشینی از بلندیهای جولان به بن بست رسید.عوامل بسیاری مانع پیشرفت مذاکرات صلح سوریه و اسراییل شد. علاوه بر مسایل لاینحل مانند اختلاف بر سر بلندیهای جولان، عواملی چون عدم توانایی آمریکا در پیگیری نقشی بیطرفانه در این مذاکرات یکی از موانع اساسی محسوب می شود. ایالات متحده همواره روابطی استراتژیک با اسراییل داشته در حالی که از بهبود روابط با سوریه خودداری ورزیده است. گروههای طرفدار اسراییل نفوذی قابل توجه در کنگره آمریکا داشته اند و این امر سبب شده است که آمریکا نتواند یک میانجیگر بیطرف در مذاکرات فی مابین اسراییل و سوریه باشد. همچنین موانع دیگری چون پافشاری دو طرف بر مواضع خود و عدم وجود اعتماد بین سوریه و اسراییل همراه با مشروط بودن مذاکرات، نقشی اساسی در بن بست این مذاکرات طی دهه 1990داشته است.

زمین لغزه سیمره (کبیر کوه) یکی از بزرگترین لغزشهای دنیاست که از گذشته توجه بسیاری از دانشمندان داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است. در تعیین علت و زمان وقوع آن بین دانشمندان اختلاف نظر وجود دارد. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت مکانی و ویژگیهای دینامیکی و ژئومورفولوژیکی لغزش بزرگ کبیر کوه، فرضیه هایی برای چگونگی وقوع و زمان آن ارایه و به آزمون گذاشته شده اند. همچنین نظریات دانشمندان مختلف داخلی و خارجی مورد بحث قرار گرفته و سپس با استفاده از داده های سنجش از دور، کارتوگرافی، هیدرو - اقلیمی و محاسبات دینامیک لغزش، مشخصات عمومی و جزیی لغزش سیمره ارایه شده است. یافته های حاصل از شواهد ژئومورفولوژیکی همچون نرخ گسترش شبکه آبهای سطحی بر روی لایه زیرین یا سطح لغزش، چگونگی گسترش رگولیت، میزان انجام فرایندهای انحلالی (ایجاد لاپیه، حفره ها، درزها و شکافها) در سنگهای آهکی ریزشی، گردواری اندک در دانه ها و قطعات لغزش یافته، گسترش جزیی افقهای خاک در پهنه ریزش و محدودیت نهشته گذاریهای رود سیمره بر کناره های منطقه لغزش سبب شده سن زمین لغزه سیمره جدید تشخیص داده شود. همچنین با بررسی اسناد و مدارک تاریخی، زمان وقوع لغزش در سال 872 میلادی (مطابق 258 هجری قمری) تشخیص داده شده و نظریات وقوع آن در حدود 10000 سال قبل، رد شده است.لغزش سیمره به هنگام وقوع با صدای عظیم همراه بوده و سبب ایجاد لرزش در منطقه و نواحی دوردست شده است. از این رو برخی از دانشمندان محرک وقوع آن را زمین لرزه دانسته اند. در این مقاله با بحث در خصوص لرزه خیزی منطقه، نتیجه گرفته شده که منطقه از لرزه خیزی اندک برخوردار است و وقوع لغزش عظیم سیمره باعث ایجاد زمین لرزه شده است نه برعکس.

در طول چند سال اخیر، مدیران و دست اندرکاران سیاست جنایی ایران از تاکید بر رویکردهای سزاگرایانه برای حل معضل بزهکاری عقب نشینی کرده اند، از این رو تحت تاثیر مطالعات جرم شناسانه و ترجمه نوآوری های سیاست جنایی کشورهای غربی، مفاهیم و واژگان جدیدی وارد گفتمان رسمی سیاست جنایی ایران شده است. به موازات این تحولات فهرستی از رویکردهای اجتماع محور نسبت به نظام عدالت کیفری، از جمله مجازاتهای اجتماع محور، شوراهای مردمی حل اختلاف، پلیس اجتماع محور و پیشگیری از جرم مبتنی بر مشارکت اجتماع، بتدریج در برنامه های پنج ساله توسعه و نیز برنامه دوم توسعه و اصلاحات قضایی گنجانده شد.صرف نظر از اینکه این ایده ها و سیاستها از چه مجراهایی سیاست جنایی ایران را تحت تاثیر قرار داده است، مهمترین سوالی که در این زمینه مطرح می شود این است که این برنامه ها تا چه اندازه نیازهای کنونی سیاست جنایی ایران را تامین خواهد کرد؟ همچنین رویکردهای اجتماع محور تا چه اندازه با بسترهای اجتماعی - اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران همخوانی و سازگاری دارند؟به نظر می رسد دستیابی به هر گونه موفقیت در زمینه مشارکت اجتماع در قلمرو عدالت کیفری منوط به پیش شرطهایی از جمله تحولات ساختاری، فرهنگ سازی و فهم و درک صحیح از فلسفه و مبانی نظری ای است که در پس هر یک از این اصلاحات نهفته است. این مقاله بر آن است که دو جلوه مهم از رویکردهای اجتماع محور، یعنی مجازاتهای اجتماعی و شوراهای حل اختلاف را در ایران مورد بحث و بررسی قرار دهد.

در زبان فارسی، تنها هجای دارای خوشه همخوانی هجای cvcc است که پایانه آن می تواند با دو همخوان پر شود. هدف از نگارش این مقاله بررسی اصل سلسله مراتب رسایی در زبان فارسی می باشد. از این رو واژه های فارسی با خوشه همخوانی cvcc در پایانه بر اساس نوع واکه ای که هسته هجا را پر می کند و نیز بر اساس نوع همخوانی که در جایگاه نخست یا دوم پایانه قرار می گیرد، مرتب شدند و نتایج زیر به دست آمد:الف. اصل سلسله مراتب رسایی در خوشه های همخوانی دارای واکه های /i,u,a/ مشاهده می شود.ب. اصل سلسله مراتب رسایی در خوشه های همخوانی که دارای واکه های /æ,e,o/ مشاهده نمی شود.ج. بر مبنای اصل سلسله مراتب رسایی واکه ها در زبان فارسی دو طبقه طبیعی را تشکیل می دهند، یعنی واکه های /æ,e,o/ و /a,i,u/.

روایت انگلیسی "ماجراهای حاجی بابای اصفهانی" به لحاظ برانگیختن تمایلات انتقادی - اجتماعی خوانندگان ایرانی یکی از پر مناقشه ترین متون ادبی ایران به شمار می رود. این مقاله بر سر آن نیست که با محک زنی اعتبار گزاره های این گونه تفاسیر آنها را ابطال و یا اثبات کند و یا تفسیر بدیلی ارایه دهد، بلکه در صدد آن است با جایابی این تفاسیر در یک چشم انداز وسیعتر، نشان بدهد که در چه شرایط و چگونه این متن واحد می تواند مقدمات ظهور تفاسیر جدیدتر و هماهنگ تر با افق معاصر واقعیاتهای امروزین را فراهم آورد. روش تحقیق متن، نظریه "معنای اضافی" پل ریکور است و از طریق آن نشان داده شده که "جهان متن"چگونه و تحت چه شرایطی ظرفیت ارایه قرائتهای متعدد را از خود نشان می دهد. در مرحله بعد "جهان خواننده" و رابطه دیالکتیکی آن با "جهان متن" کنش خواندن را به مثابه یک فرایند "تامل در خود" تعالی می بخشد.