پژوهشی خون
سال:1386 | دوره:4 | شماره:2 (پیاپی 14) |تعداد مقالات:13

سابقه و هدف: اهدای خون در بیشتر موارد بدون هیچ گونه عارضه ای انجام می پذیرد. اما در تعداد محدودی از اهدا کنندگان منجر به بروز عوارضی می گردد. تحقیقات نشان داده اند که عوارض جانبی اهدای خون بر بازگشت اهداکننده برای اهدای خون مجدد و جذب اهدا کنندگان اثر منفی داشته است. هدف از این مطالعه بررسی واکنش های وازووگال و آسیب های ناحیه بازوی اهدا کنندگان در هنگام اهدای خون و تا مدتی پس از آن بود.مواد وروش ها: این مطالعه مقطعی در پایگاه انتقال خون یزد از شهریور 1384 تا دی ماه 1385 انجام گرفت. 1000 اهدا کننده به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و از نظر بروز واکنش های وازووگال در هنگام اهدای خون، تا یک ساعت پس از اتمام خون گیری توسط پزشک بررسی شدند. اهدا کنندگان سه هفته پس از اهدای خون از نظر بروز آسیب ناحیه بازوی خونگیری مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده ها در پرسشنامه ثبت و با استفاده از آزمایش های مجذور کا(Chi-square)، دقیق فیشر (fisher exact test) ، Anova و T-test تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها: فراوانی واکنش های وازووگال 2% با فاصله اطمینان 95% (1.1 تا 2.9 درصد) بود. شایع ترین یافته های ناحیه بازو درد در محل خونگیری(8.2%) و کبودی (7%) بودند. فراوانی هماتوم 1.4% بود و شکایات حسی (0.7%) کمترین فراوانی را داشتند که در مدت یک هفته بهبود می یافتند. شیوع واکنش های وازووگال در اهدا کنندگان جوان، بار اول و کم وزن بیشتر بود. بروز عوارض محل خونگیری با جنس و وضعیت اهدا ارتباط معنی داری نداشت.نتیجه گیری: عوارض جانبی اهدای خون در این مطالعه کمتر از سایر مطالعات بود که می تواند به دلیل انتخاب صحیح اهدا کنندگان توسط پزشک و وجود کارکنان آموزش دیده و ماهر جهت انجام خونگیری و مراقبت از اهدا کنندگان حین اهدای خون باشد.

سابقه و هدف: کم خونی فقر آهن و بتاتالاسمی مینور جزو شایع ترین اشکال کم خونی میکروسیتیک می باشند. شاخص های تمیز دهنده بر اساس شمارش گلبول قرمز و شاخص های خونی جهت افتراق سریع و مطمئن بین بتا تالاسمی مینور و کم خونی فقر آهن وجود دارند. در این مطالعه بعضی از این شاخص ها بررسی شده اند.مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این مطالعه 10 شاخص متفاوت تمیزدهنده کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور شامل منتزر، انگلند و فریزر، سری و استاو، گرین و کینگ، شاین ولال، شمارش گلبول های قرمز، وسعت انتشار گلبول قرمز، شاخص وسعت انتشار گلبول قرمز، تراکم متوسط هموگلوبین سلول و تراکم متوسط هموگلوبین در لیتر خون در 173 بیمار با تشخیص کم خونی فقر آهن و 150 بیمار با تشخیص بتا تالاسمی مینور محاسبه شده است. هم چنین برای 8 شاخص اول مقادیر قابل قبول موجود را در نظر گرفته و برای دو شاخص باقی مانده به منظور به دست آوردن مقادیر مذکور، میزان میانگین و میانه در 85 فرد طبیعی شامل 45 فرد بالغ و 40 کودک محاسبه شده است. بیماران مذکور جهت مطالعه به دو رده سنی 1 تا 10 ساله و 10 تا 57 ساله تقسیم شدند، با در نظر گرفتن این شاخص ها تعداد بیمارانی که به درستی تشخیص داده شده بودند مشخص شد. جهت تحلیل نتایج از نرم افزار 11.5 SPSS استفاده شد.یافته ها: خصوصیت و حساسیت هیچ کدام از شاخص ها در بیماران 10 تا 57 ساله 100% نبود ولی در بیماران 1 تا 10 ساله تنها شاخص شاین و لال خصوصیت 100% و حساسیت نزدیک به 90% نشان داد. صحت شاخص های تمیز دهنده از بیشترین به کمترین در گروه سنی زیر 10 سال به ترتیب شامل شاین و لال > شمارش گلبول قرمز > سری و استاوا >منتزر > انگلند و فریزر > گرین و کینگ > شاخص وسعت انتشار > وسعت انتشار گلبول قرمز و در گروه سنی 10 تا 57 سال به ترتیب شاخص وسعت انتشار < شمارش گلبول قرمز < منتزر < انگلند و فریز< سری واستاوا <وسعت انتشار گلبول قرمز > شاین ولال > گرین و کینگ بود و شاخص یدون در زیر 10 سال برای شاخص شاین و لال و شمارش گلبول قرمز و بالای 10 سال، شاخص وسعت انتشار و شمارش گلبول قرمز بیشترین ارزش تشخیصی را داشتند.نتیجه گیری: هیچ کدام از شاخص های مذکور دارای خصوصیت و حساسیت کافی جهت تشخیص افتراقی بین کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور نبود. تراکم متوسط هموگلوبین در سلول (MCHD=Mean Cell Hemoglobin Density) در هر دو گروه سنی بیماران کم خونی فقر آهن و بتا تالاسمی مینور به مقادیر طبیعی نزدیک و یا مساوی بود. ولی تراکم متوسط هموگلوبین در لیتر خون(MDHL= Mean Density of Hemoglobin per Liter) به طور مختصر در بتا تالاسمی مینور از مقادیر طبیعی بالاتر و در ابتلا به کم خونی فقر آهن کمتر بود. شمارش گلبول قرمز در زیر و بالاتر از 10 سال از نظر شاخص یدون، بیشترین صحت و اعتبار را داشت.

سابقه و هدف: سلول بنیادی مزانشیمی، کاندید مناسبی برای درمان انواع بیماری از جمله ترمیم ضایعات غضروف مفصلی محسوب می شود و تلاش های زیادی در جهت کاربردی کردن استفاده از این سلول ها، در حال انجام است. در همین راستا، در مطالعه حاضر سلول های بنیادی مزانشیمی مغز استخوان موش NMRI ، در داخل ژل آلژنیت کشت شد و با تضعیف سیستم ایمنی رت، در زیر پوست آن پیوند گردید تا پتانسیل تمایز به غضروف آن در محیط in vivo بررسی شود.مواد و روش ها: مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. در این مطالعه موش های NMRI با سن تقریبی 6-4 هفته کشته و سلول های مغز استخوان آن ها با تراکم 500 سلول در سانتی متر مربع در ظروف 6 خانه کشت شدند. با انجام دو پاساژ متوالی، جمعیت خالصی از سلول های فیبروبلاستی مزانشیمی ظاهر شد. دو میلیون سلول مزانشیمی پاساژ دو، در یک میلی لیتر محلول آلژنیت معلق شد و ژل حاوی سلول به کمک محلول کلرید کلسیم به حالت ژل در آمد و به صورت زیر پوستی به رت پیوند شد. برای اجتناب از رد پیوند، رت ها به طور روزانه داروی سایکلوسپورین دریافت کردند. 5 هفته پس از پیوند، ژل ها از محل پیوند خارج شد و از لحاظ تمایز به غضروف با روش های ایمونوسیتوشیمی(رنگ آمیزی تولوئیدن بلو)، RT-PCR و میکروسکوپ الکترونی بررسی شدند.یافته ها: پس از پنج هفته محل پیوند به آرامی باز شد. بر روی ژل های پیوند شده بافت همبند و چربی پر از عروق خونی تشکیل شده بود. رنگ آمیزی تولوئیدن بلو برش های تهیه شده از ژل های حاوی سلول نشان داد که سلول ها در درون ژل در داخل ساختارهای شبه لاکونا واقع شده اند و مورفولوژی بیضی شکل دارند. نتایج RT-PCR نشان داد که، مارکرهای غضروفی از جمله mRNA کلاژن تیپ II (مارکر غضروف هیالین)، X (مارکر کندروسیت های هیپرتروفه در آغاز استخوان سازی) و اگریکان به میزان زیادی تولید شده است. بررسی برش های ظریف نشان داد که سلول ها دارای شبکه آندوپلاسمی خشن فراوان و متسع هستند و در خارج آن ها ماتریکس خارج سلولی رشته ای ترشح شده است.نتیجه گیری: سلول های مزانشیمی کشت شده در داخل ژل آلژنیت، پس از پیوند زیرپوستی، به سلول های غضروف هیالین، که در آن نشانه ای از آغاز فرآیند استخوان سازی وجود دارد، تمایز می یابند.

سابقه و هدف: عوارض وازووگال در 5-2 درصد اهدا کنندگان اتفاق می افتد و این عوارض باعث کاهش برگشت مجدد اهدا کننده جهت اهدای خون و اختلال در سیستم جمع آوری خون می شود. هدف از این مطالعه تعیین عوامل دموگرافیک موثر در بروز عوارض وازووگال می باشد.مواد وروش ها: این مطالعه یک مطالعه مورد شاهدی بود که بر روی کلیه اهدا کنندگان خونی که طی سال 1384 در سازمان انتقال خون شیراز اقدام به اهدای خون کرده بودند انجام شد. در این مطالعه اهدا کنندگان دچار عوارض وازووگال به عنوان مورد انتخاب شدند. پرسشنامه ای که شامل عوامل موثر در بروز عوارض وازووگال در اهدا کنندگان بود برای هرد فرد دچار عارضه پر شد و نفر قبل و بعد از وی به عنوان شاهد انتخاب شدند (500 مورد و 1000 شاهد). پرسشنامه شامل خصوصیات دموگرافیک اهدا کنندگان و علایم و عوارض وازووگال بود. سپـس از نـرم افزار 11 SPSS و آزمون آماری کای دو برای آنالیز داده ها استفاده شد.یافته ها: در این مطالعه میانگین سن افراد دچار عوارض وازووگال 9.33±30.55 سال و متوسط وزن آن ها 9.3±71.23 کیلوگرم بود. 72.6% آن ها مرد بودند که 45% اهداکننده بار اول و 55% سابقه بیشتر از یک بار اهدا داشتند. میانگین سن افرادی که دچار عارضه نشده بودند 4.72±35.27 سال بود. متوسط وزن آن ها 12.77±78.61 کیلوگرم بود. 90.3% آن ها مرد و 35.7% اهداکننده بار اول و 65.3% سابقه بیشتر از یک بار اهدای خون داشتند. نسبت به گروه کنترل میزان بروز عوارض وازووگال در اهداکنندگان جوان، خانم، وزن پایین و بار اول دچار خستگی، اضطراب و گرسنگی به طور معنی داری بیشتر بود (p<0.05).نتیجه گیری: عوارض وازووگال به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد و به نظر می رسد در افراد پرخطر، از نظر بروز عوارض باید مراقبت بیشتری انجام شود. با مراقبت بهتر اهدا کنندگان می توان سلامت اهدا کننده را بهبود بخشید و احتمال بازگشت مجدد اهداکننده را افزایش داد.

سابقه و هدف: بازآرایی قطعات ژنی مختلف متغیر (V)، تنوع (D)، اتصال(J) و ثابت(C) تنوع زیادی را در IgH و Ig k ایجاد می کند و منجر به تشکیل توالی های اختصاصی می گردد که برای هر سلول یا کلون خاص است. در لوسمی های لنفوبلاستی نیز بازآرایی مشابه سلول های طبیعی در ژن های IgH و Ig k ایجاد می گردد که می تواند به عنوان شاخص کلونالیتی و ارزیابی MRD مورد استفاده قرار گیرد. هدف از مطالعه حاضر بررسی الگوی بازآرایی ژن های IgH ، Ig k در ALL کودکان از نوع پیش سازهای B توسط PCR به منظور پی گیری MRD پس از شروع درمان می باشد.مواد وروش ها: در مطالعه آینده نگر حاضر 183 کودک با تشخیص اولیه لوسمی حاد قبل از شروع درمان بررسی شدند. پـس از ارزیابـی مـرفولـوژی(% 41: L2 ؛ % 44: L1) و ایمـونوفنوتیپ، تنها 140 بیمار با تشخیص B-precursor ALL برای مطالعه انتخاب شدند که 53.3% جمعیت را پسران و 46.7% را دختران (1.14: M/F ) با میانگین سنی  63.6ماه(حداقل: 6 ماه و حداکثر 156 ماه) ابتلا تشکیل می دادند. سلول های تک هسته ای که بلاست ها را نیز شامل می شد در زمان تشخیص، روز 14، روز 28(انتهای درمان القایی)، 45 روز تا 3 ماه، 3 تا 6 ماه و 6 تا 12 ماه پس از شروع درمان بیماران پس از ارزیابی مرفولوژی با گرادیان غلظتی جدا شدند. پس از استخراج DNA ، آزمایش PCR به منظور تکثیر منطقه خیلی متغیر ژن (CDR-3 & 1) IgH و Igk ( VkI-IV/ Kde) با استفاده از آغازگرهای مشترک انجام شد. محصولات PCR پس از آنالیز هترودوپلکس و الکتروفورز بر روی ژل پلی آکریلامید و رنگ آمیزی نقره مورد بررسی قرار گرفته و پس از تعیین توالی جهت تایید با توالی های مشابه در بانک ژنی مقایسه شدند. آنالیز آماری با برنامه نرم افزاری 11.5 SPSS انجام شد.یافته ها: 114 نفر(90.5%) از بیماران دارای بازآرایی کلونال در ژن IgH با استفاده از آغازگرهای مشترک نواحی CDR-III و CDR-I بودند (منوکلونال 57.8%، بای کلونال 34.9% و اولیگوکلونال 5.5%). الگوی کلونال Igk -Kde در 59 (67%) بیمار از موارد BP-ALL وجود داشت (10% بای کلونال). با توجه به ارزیابی مرفولوژی معمول حدود 92% از بیماران در فازهای ارزیابی شده در رمیسیون کامل بودند. MRD مثبت با استفاده از بازآرایی های ژنی از بیش از 90%، به 20% با درمان در فازهای مختلف تعریف شده کاهش پیدا کرد. از چهار بیماری که در زمان پیگیری عود کردند 3 نفر MRD مثبت بوده و به جز یک بیمار همگی در رمیسیون کامل بالینی بودند.نتیجه گیری: الگوی بازآرایی ژنی و مثبت شدن MRD در فازهای پس از درمان قابل مقایسه با موارد گزارش شده قبلی یا بیشتر از آن است و این اختلاف به دلیل اختلاف در روش، DNA و شاخص های مورد ارزیابی است. با توجه به نتایج حاصل می توان از این شاخص ها در تشخیص کلونالیتی و ارزیابی MRD استفاده کرد.

سابقه و هدف: نظارت بر روند انتقال خون در بیمارستان ها بر عهده کمیته های انتقال خون بیمارستانی می باشد. این کمیته ها با پایش فعالیت های مربوط به انتقال خون در بیمارستان ها می توانند با جلوگیری از به هدر رفتن خون، موجب صرفه جویی مالی و زمانی شوند. مطالعه حاضر با هدف بررسی عملکرد کمیته های انتقال خون بیمارستانی شهر تهران در سال 1384 انجام شد.مواد و روش ها: در مطالعه گذشته نگر حاضر، 46 گزارش از 13 بیمارستان شهر تهران (9 بیمارستان دولتی و 4 بیمارستان خصوصی) در سال 1384 که به سازمان انتقال خون تهران ارسال شده بود به صورت سرشماری بررسی شد. تمامی گزارش های کمیته های انتقال خون بیمارستانی از نظر وظایف تعیین شده توسط آیین نامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی قرار گرفتند. این وظایف به صورت زیر دسته بندی شد: 1) گزارش عواض تزریق خون، 2) گزارش آمار موارد تزریق خون، 3) گزارش آمار خون های درخواست شده از بخش های مختلف بیمارستان، 4) گزارش علل و اندیکاسیون های تزریق خون، 5) گزارش برنامه های آموزشی و 6) بررسی مشکلات پرسنلی و تجهیزات بانک خون. تجزیه و تحلیل آماری یافته ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری کای دو ( Chi-square ) انجام شد.یافته ها: بیشترین و کمترین گزارش دهی به ترتیب مربوط به گزارش عوارض تزریق خون (77%) و گزارش علل و موارد تزریق خون (23%) بود. حداقل و حداکثر فراوانی نسبی انجام وظایف کمیته ها برای کل بیمارستان ها، بیمارستان های دولتی و خصوصی به ترتیب 77%-23%، 78%-33% و 75%-0% بود. اگر چه گزارش انجام وظایف کمیته ها در بیمارستان های دولتی در مقایسه با بیمارستان های خصوصی مناسب تر بود، اما این تفاوت از نظر آماری معنی دار نبود. نسبت خون های کراس مچ شده به خون های تزریق شده تنها در یک بیماستان قابل محاسبه بود (3.05).نتیجه گیری: این مطالعه وضعیت گزارش های عملکرد کمیته های انتقال خون بیمارستانی تهران در سال 1384 را نامطلوب گزارش می کند. این وضعیت در بیمارستان های خصوصی در مقایسه با بیمارستان های دولتی نامناسب تر می باشد. توجه بیشتر به گزارش علل و موارد تزریق خون توسط این کمیته ها ضروری به نظر می رسد. هم چنین با توجه به اهمیت نسبت خون های کراس مچ شده به خون های تزریق شده در ارزیابی عملکرد بیمارستان ها، اختصاص بخشی از گزارش این کمیته ها به این نسبت لازم به نظر می رسد.

سابقه و هدف: جداسازی و تخلیص سلول های بنیادی مزانشیمی(MSCs) موش از طریق روش چسبیدن به ظرف کشت پلاستیک، به علت رشد ناخواسته سلول های خونی و غیر مزانشیمی بسیار مشکل است. در این مطالعه، جمعیت هموژن از سلول های بنیادی مزانشیمی +CD34 با روش انتخاب ایمنی مثبت (Positive immunoselection) از مغز استخوان موش جداسازی شده است. مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. پس از نخاعی کردن موش های نژاد C57B1/6 ، سلول های مغز استخوان آن ها آسپیره و با دانه های آهن ربایی متصل به آنتی بادی ضد CD34 انکوبه گردید. بعد از انتخاب ایمنی مثبت، بخشی از سلول ها برای بررسی درصد بیان مارکر CD34 با دستگاه فلوسایتومتری مورد بررسی قرار گرفتند و مابقی کشت گردیدند. 24 ساعت پس از کشت، سلول های غیر چسبان که عمدتاَ سلول های بنیادی خون ساز بودند، از طریق شستشو حذف شدند و سلول های چسبیده به ظرف کشت پلاستیک از نظر وجود مارکرهای سطحی (CD11b and CD45،CD34 ،Vcam-1 ،Sca-1 ، CD44) مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور اثبات ماهیت مزانشیمی، از آزمایش تمایز به استخوان و چربی استفاده شد.یافته ها: یک هفته پس از کشت اولیه، جمعیت خالصی از سلول های CD34+ شبه فیبروبلاست به دست آمد. در این سلول ها مارکرهایCD34 ، Sca-1، CD44 و Vcam-1 بیان شد اما CD11b و CD45 بیان نشد. در این سلول ها ژن های تمایز به استخوان (استئوکالسین، استئوپنتین و گیرنده هورمون پاراتیروئید) و چربی (لیپوپروتئین لیپاز و آدیپسین) بیان شدند.نتیجه گیری: از این مطالعه می توان نتیجه گرفت که با استفاده از این روش امکان تخلیص سلول های بنیادی مزانشیمی با کارایی بالا از مغز استخوان موش نژاد C57B1/6 وجود دارد. سلول های CD34+ مغز استخوان موش C57/B16 با توانایی چسبیدن به ظرف کشت پلاستیک و تمایز به دودمان های اسکلتی، سلول های بنیادی مزانشیمی می باشند.

سابقه و هدف: تضمین سلامتی خون از اهداف اساسی سازمان های انتقال خون در دنیاست. در همین راستا، در سازمان انتقال خون ایران از سیستم های غربالگری اضافی مانند خود حذفی محرمانه (Confidential Self Exclusion) و حذف (Failed) در کنار آزمایش های تشخیص عفونت های قابل سرایت کمک گرفته شده است. هدف از این تحقیق بررسی کارآیی این دو سیستم در بهبود و ارتقای ایمنی خون های اهدایی می باشد. مواد وروش ها: این مطالعه مقطعی گذشته نگر، بر روی کلیه افرادی که در سال 1384 به پایگاه های انتقال خون ساری و بهشهر مراجعه نموده بودند، انجام شد. اطلاعات مربوط به مشخصات فردی و نتایج آزمایش های سرولوژیکی افراد از رایانه مرکزی سازمان مرکزی انتقال خون ساری جمع آوری و در سه گروه اهدا کنندگان سالم، خود حذفی محرمانه و حذف مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار 12 SPSS و آزمون مجذور کای (Chi-square) مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.یافته ها: در طی 12 ماه، از مجموع 17036 نفر اهداکننده خون، 16694 نفر (98%) از گروه اهداکنندگان سالم، 225 نفر (1.5%) از گروه حذف و 87 نفر (0.5%) از گروه خود حذفی محرمانه بودند. درصد آلودگی با ویروس های مختلف (ایدز، هپاتیت B و هپاتیت C) در آن ها به ترتیب 3.04، 3.9 و 9.2 درصد بود. درصد آزمایش الیزا مثبت برای HBs-Ag ، HCV-Ab و HIV-Ab به ترتیب در گروه کنترل 0.74، 1.9 و 0.29 درصد، در گروه حذف 0.4، 3.5 و 0 درصد و در گروه خود حذفی محرمانه 4.6، 4.6 و 0 درصد بود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که درصد آلودگی در گروه خود حذفی محرمانه تقریباَ 3.1 برابر گروه کنترل یعنی اهدا کنندگان سالم بوده است و می تواند تاییدی بر مفید بودن روش خود حذفی محرمانه و احتمال حذف افراد آلوده در مرحله پنجره باشد. هم چنین به نظر می رسد در مورد سیستم حذف باید مطالعات بیشتری صورت گیرد.

سابقه و هدف: هدف از انتقال خون در بیماران تالاسمی، جلوگیری از ایجاد کم خونی و نگهداری سطح هموگلوبین در گردش در حد کافی به منظور پیش گیری از خون سازی اندوژن است. برای اغلب بیماران کافی است که سطح هموگلوبین قبل از تزریق خون 10 گرم در 100 میلی لیتر باشد.مورد: 2 بیمار مبتلا به تالاسمی جهت تزریق خون به بخش تالاسمی مراجعه نمودند. مورد اول: یک پسر 19 ساله که همراه خواهر 27 ساله اش هر دو مبتلا به تالاسمی به بخش تالاسمی بیمارستان بهرامی مراجعه نمودند. خون درخواستی برای خواهر بیمار به دلیل تشابه اسمی دهنده با برادر به وی تزریق شد. پس از شروع تزریق، بیمار دچار عارضه شد ولی با انجام هیدراتاسیون با سرم رینگر، پس از 24 ساعت بهبود یافت. مورد دوم: پسر 2.5 ساله ای بود که به دلیل خطای پرسنل در ثبت گروه خونی در برگ درخواست خون و عدم انجام کراس مچ به وی نیز خون اشتباه تزریق شد که بیمار پس از انجام اقدامات درمانی و نگهدارنده بهبود یافت.نتیجه گیری: شایع ترین عارضه تزریق خون، خطاهای انسانی است و عوارض عفونی احتمال بسیار پایین تری دارند. جهت از بین بردن این عارضه بررسی مجدد درخواست خون و برچسب کیسه خون باعث کاهش خطاها می گردد.