مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1385 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

پیاز یکی از مهمترین سبزی های دنیا و ایران می باشد. ایران در منطقه خشک جهان قرار دارد و پدیده خشکسالی می تواند بر عملکرد پیاز و گسترش و افزایش آسیب آفات مهم آن از جمله تریپس موثر باشد. برای بررسی نقش رژیم های مختلف آبیاری و سمپاشی بر جمعیت تریپس پیاز و نیز بر عملکرد و اجزای عملکرد پیاز، چهار رژیم آبیاری (آبیاری پس از 40، 50، 60 و 70 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) با سمپاشی و بدون سمپاشی مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل 4×2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال 1383 انجام شد. هر کرت آزمایشی شامل 4 عدد پوتومتر با قطر 50 و عمق 90 سانتی­متر بود که در هر پوتومتر 12 بوته پیاز نشا گردید. جمعیت تریپس هر هفته و به مدت 9 هفته با خارج کردن دو گیاه از هر کرت در آزمایشگاه شمارش گردید. میانگین تعداد برگ، بوته، وزن تر و خشک بوته و نسبت سوخ دهی در سه زمان اواخر مرداد، اوایل شهریور و اواخر شهریور اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تاخیر در آبیاری (تنش رطوبتی) باعث کاهش جمعیت تریپس پیاز و نیز کاهش وزن تر و خشک بوته های پیاز گردید ولی بر تعداد برگ در بوته و طول بوته تاثیر قابل ملاحظه ای نداشت. نسبت سوخ دهی در شرایط آبیاری با تاخیر و سمپاشی، بیشتر از شرایط آبیاری زیاد و بدون سمپاشی بود. بیشترین عملکرد پیاز در تیمار آبیاری 50 میلی متر و کمترین عملکرد در شرایط آبیاری پس از 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (در شرایط تنش) به دست آمد. سمپاشی با کاهش تراکم تریپس در بوته باعث افزایش وزن تر و خشک بوته، ارتفاع بوته، نسبت سوخ دهی و عملکرد پیاز شد. بین رژیم آبیاری و سمپاشی برهمکنش در مورد جمعیت تریپس و بیشتر ویژگی های زراعی پیاز وجود داشت.

با توجه به ویژگی های دارویی ژل گیاه صبر زرد یا شاخ بزی که از برگ های آن به دست می آید، امروزه این عصاره کاربرد گسترده ای در صنایع دارویی و مواد آرایشی دارد. این گیاه به طور معمول به صورت رویشی افزایش می یابد، ولی نرخ افزایش آن از نظر تجاری بسیار کند است. بنابراین برای رفع این مشکل و هم چنین به دست آوردن بهترین روش انگیزش پینه و باززایی گیاهک از پینه در این گیاه، پژوهشی برای افزایش رویشی آن به شیوه کشت درون شیشه ای قطعه های برگ در سال 1383 انجام پذیرفت. در این پژوهش که در قالب طرح آزمایشی به طور کامل تصادفی به اجرا در آمد، قطعه های برگ پس از گندزدایی سطحی، با توجه به هدف آزمایش، در محیط کشت MS دارای 3% سوکروز و 0.8% آگار همراه تنظیم کننده های رشد BAP، کینتین، 2,4-D، NAA و IBA در ترکیب با هم در تیمارهای مختلف برای انگیزش پینه و سپس باززایی شاخساره، کشت شدند. میزان انگیزش پینه در تمام محیط های کشت پس از 4 تا 5 هفته و میزان باززایی شاخساره پس از 12 هفته ثبت شد. برای ریشه زایی شاخساره های تولید شده، از محیط کشت MS دارای 3% سوکروز و 0.8% آگار همراه تنظیم کننده های رشد IBA، NAA و یا بدون تنظیم کننده های رشد استفاده شد. ریشه های تولید شده در محیط های کشت مختلف پس از 6 هفته از نظر تعداد ریشه و طول ریشه مورد مقایسه قرار گرفتند. در آزمایش های مختلف مشخص شد که قسمت های انتهایی برگ های جوان برای انگیزش پینه مناسب تر هستند. انگیزش پینه در تاریکی انجام شد و ترکیب 2,4-D و کینتین بهترین ترکیب برای انگیزش پینه، از نظر وزن پینه تولید شده، تشخیص داده شد. اما این پینه ها باززایی شاخساره نداشتند. در محیط کشت دارای BAP به تنهایی یا BAP در ترکیب با NAA یا IBA باززایی شاخساره تولید شد. بهترین محیط کشت ریشه زایی، محیط کشت دارای 0.5 میلی گرم در لیتر5.4) IBA  ریشه در هر گیاهک) بود. برای سازگاری، گیاهک ها به گلدان های آلومینیومی دارای پرلایت که در اتوکلاوسترون شده بودند، منتقل و پس از سه هفته به گلدان های دارای آمیخته 1:1:2 خاکبرگ، سیلت و ماسه در گلخانه منتقل شدند. بیشتر این گیاهان زنده ماندند.

ISSR نشانگری است مبتنی بر PCR که بر اساس استفاده از توالی های ریز ماهواره ای برای تولید نشانگرهای چند مکان ژنی استوار می باشد. در این پژوهش گوناگونی ژنتیکی 15 رقم زیتون مجموعه باغ سازگاری دانشگاه صنعتی اصفهان که از منشاهای مختلف (ایران، اسپانیا، سوریه، آمریکا و یونان) می باشند با استفاده از نشانگرهای ISSR مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا ، 10 آغازگر انفرادی و 2 جفت آغازگر ترکیبی به کار گرفته شدند. در مجموع 243 نوار افزوده شد که 203 نوار بین ارقام زیتون چند شکلی نشان دادند. الگوی نواری ISSR به داده های صفر و یک بر اساس بود و نبود نوارها تبدیل گردید و داده ها با نرم افزار NTSYS pc 2.02 تجزیه و تحلیل شدند. آزمون تطابق منتل با هدف گزینش بهترین ضریب تشابه انجام شد. دندروگرام بر اساس ضریب SM و الگوریتم UPGMA تهیه شد. گروه بندی به دست آمده ارقام را به دو گروه 3 و 9 تایی و سه رقم جداگانه تقسیم نمود. تجزیه به مولفه های اصلی، نتایج تجزیه خوشه ای را در بیشتر موارد تایید نمود. اغلب ارقام ایرانی در یک گروه قرار گرفتند که تایید کننده نتایج به دست آمده از ویژگی های مورفولوژیک آن ها بود. از سوی دیگر این ارقام در نزدیکی ارقام اسپانیایی قرار گرفتند که می تواند نشان دهنده منشا احتمالی تکامل یکسان آن ها باشد. 

برای گزینش مناسب درختان گرده زا و همچنین آسانی پیگیری برنامه های بهنژادی در درختان میوه تعیین نژادگان آلل های S در هر رقم ضرورت دارد. به دلیل وجود نونهالی در درختان میوه، استفاده از روش های متداول در در این مورد پر هزینه و زمان بر می باشد. واکنش زنجیره ای پلی مراز PCR3، به عنوان یک روش ساده و قابل اعتماد در شناسایی آلل های S به تازگی مورد توجه قرار گرفته است. برای شناسایی آلل های S در 9 رقم زردآلو و هم چنین تفرق این آلل ها در دان نهال های به دست آمده از یک برنامه بهنژادی در کشور اسپانیا، DNA ژنومی از برگ های جوان استخراج و سپس واکنش PCR با استفاده از آغازگرهای ویژه انجام شد. نتایج نشان داد که تمامی آلل های S مربوط به ارقام مورد بررسی, با آغازگرهای ویژه مربوط به اینترون اول و دوم افزوده شدند. آلل خودسازگاری مربوط به ارقام زردآلوی خودسازگار همان آلل خودسازگاری مربوط به رقم اسپانیایی 'کورت' (به عنوان شاهد) را به همراه داشت. همچنین دو رقم از 9 رقم مورد بررسی نوارهای مشابه نشان دادند. در دان نهال های به دست آمده از تلاقی رقم 'پپیتو' با 'گلدریچ'، تعداد 6 دان نهال نژادگان ScS1 و 3 دان نهال نژادگان  ScS2را نشان دادند. افزون بر این، در دان نهال های به دست آمده از تلاقی های ارقام خودسازگار با همدیگر و همچنین ارقام خودناسازگار با خودسازگار، امکان تشخیص دان نهال های خودسازگار هموزیگوت و هتروزیگوت فراهم شد.

برای بررسی برخی ویژگی های موثر در باردهی، فرآیند گل آغازی، مراحل تکامل جوانه گل و همچنین ویژگی های تراکم گل در سیخک، تعداد سیخک در واحد طول شاخه بارده و طول مادگی نه رقم تجاری بادام به نام های 'سهند'، 'شکوفه', 'یلدا'، 'نان پاریل'، 'آذر'، 'فرانیس'، 'منقا'، 'A200' و 'A230‘' پژوهشی به مدت سه سال در ایستگاه باغبانی سهند انجام شد. نتایج به دست آمده از نمونه گیری هفتگی جوانه ها از تاریخ 24 مرداد ماه (15 اگوست) نشان داد که دوره گل آغازی و تکمیل اندام زایشی در رقم 'منقا' زودتر از سایر ارقام رخ می دهد (پنجم شهریور ماه) و پایان گل آغازی در رقم 'سهند' دیرتر از همه (پنجم آذر ماه) و در سایر ارقام به تقریب به طور همزمان رخ می دهد. بین پایان دوره اندام زایی و تاریخ باز شدن گل ها در بهار همبستگی مثبت دیده شد. تفاوت بین ارقام در همه ویژگی های اندازه گیری شده معنی دار بود ((P≤5%. همچنین رقم 'منقا' با میانگین 1.185سانتی متر و رقم 'سهند' با میانگین 46 سیخک به ترتیب بلندترین مادگی و بیشترین تعداد سیخک را در هر متر از طول شاخه بارده تولید کردند. تجزیه ویژگی طول مادگی نشان داد که با وجود تولید مادگی به نسبت کوتاه در برخی ارقام، این ویژگی هیچ اثر منفی بر تشکیل میوه نداشت.

برای بررسی اثر محلول پاشی بوریک اسید و اوره بر ویژگی های کمی و کیفی انگور 'سلطانی' و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی تاک، آزمایش مزرعه ای در شرایط جنوب استان آذربایجان شرقی در طول سال های 1383 و 1384روی تاک های 18 ساله در باغی واقع در شهرستان ملکان انجام شد. در این آزمایش مزرعه ای، اثر محلول پاشی بوریک اسید با مقادیر 0، 1500 و 2500 میلی گرم در لیتر و اوره با مقادیر 0، 1% و 1.5% در افزایش عملکرد و برخی شاخص های کمی و کیفی میوه مورد بررسی قرار گرفت. اجرای آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی بود. کاربرد برگی بور با غلظت و زمان های مختلف، درصد تشکیل حبه، مواد جامد محلول، قند کل حبه، وزن خوشه و برخی شاخص های دیگر را تحت تاثیر قرار داد. کاربرد برگی اوره در زمان های پیش از گلدهی و پس از ریزش گلبرگ ها، تعداد خوشه در هر جوانه را در سال بعد افزایش داد. در این پژوهش، هر چند در اثر محلول پاشی اوره، افزایش میزان پروتئین کل برگ معنی دار نبود، اما بین میزان پروتئین کل برگ و تعداد خوشه در هر جوانه همبستگی مثبتی وجود داشت. با محلول پاشی بوریک اسید در برخی تیمارها میزان کربوهیدرات محلول جوانه افزایش یافت. این افزایش بر باردهی جوانه ها تاثیری نداشت.