تازه های علوم شناختی
سال:1395 | دوره:18 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

مقدمه: یک مشکل اصلی در بررسی عوامل روانشناختی در پژوهش های مبتنی بر وابستگی به مواد این است که نمی توان به جهت علی پاسخ داد که فردی که مواد مصرف می کند تحت تاثیر شخصیت خود به این سمت گرایش پیدا می کند و یا مصرف مواد سبب تغییر شخصیت فرد در جهت خاصی می شود.روش: در این مقاله با استفاده از شبیه سازی عددی یک مدل ریاضی وجود ، پاسخ مغز انسان به مصرف یک دوز ماده ی محرک مت آمفتامین بررسی شد. این شبیه سازی ها قابلیت پیش بینی نحوه ی عملکرد فرد را بر اساس نوع شخصیت او نشان می دهند. پارامتر برونگرایی شخصیت افراد برای فرد درونگرا عدد 0.5 و فرد برونگرا عدد 1.5 را در نظر می گیرد. در این مقاله، داده ها در پژوهش جداگانه ای از میان مراجعه کنندگان مرد مبتلا به سوء مصرف مت آمفتامین به مراکز اقامتی میان مدت در شهر اصفهان جمع آوری شده اند.یافته ها: نتایج حاصل از شبیه سازی ها نشان می دهند یکی از علل گرایش مصرف کنندگان به این مواد به نوع شخصیت آن ها بازمی گردد. پس از مصرف یک دوز ماده ی محرک مت آمفتامین، افراد درونگرا با سرعت بیشتری به شخصیت پایه ی خود بازگشته اند و میزان سطح فعالیت مغز برای آنها، نسبت به افراد برونگرا، کمتر بوده است. نتیجه گیری: از طریق شبیه سازی عددی می توان برای کاهش گرایش به اعتیاد با توجه به جنبه ی علی آن عمل کرد. مشاهدات حاصل از شبیه سازی می توانند برای تداخل در سومصرف محرک ها و کاهش گرایش به این مواد استفاده شوند. جنبه های روانشناسی ارتباط متقابل برونگرایی شخصیت افراد و مصرف محرک ها مورد بحث قرار گرفته است.

مقدمه: مطالعات مختلف نشان داده اند که عوامل متعدد بر مدت زمان ادراک شده در کودکان اثر می گذارند. در این مطالعه، به بررسی تحولی ادراک زمان در کودکان هفت تا 12 ساله و نقش توجه در آن پرداخته شده است.روش: 120 نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی مدارس شهر رشت (پایه ی اول تا ششم) به طور خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از دو آزمون رایانه ای شامل آزمون عملکرد مداوم کانرز (CPT) و آزمون بازتولید زمانی استفاده شد. داده ها با آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری (مانوا) و تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) تحلیل شد.یافته ها: ادراک زمان کودکان پایه های مختلف تحصیلی در تکلیف کوتاه مدت، از نظر آماری تفاوت معنا داری نداشت، اما در تکلیف بلندمدت تفاوت معنا دار بود. به عبارت دیگر، زمان بازتولید شده در بازه های زمانی بلند مدت به زمان مورد انتظار (زمان استاندارد) نزدیک تر بود که نشان می دهد با افزایش سن، ادراک بازه های زمانی بلند مدت (و نه کوتاه مدت) بهبود می یابد. در تحلیل مانکووا، با ورود شاخص های توجه ( شامل پاسخ های درست، تعداد پاسخ های اعلان کاذب، خطای حذف، زمان واکنش و تغییرپذیری) به عنوان متغیر کوواریانس، ادراک زمان کودکان پایه های مختلف تحصیلی در تکلیف بلندمدت، از نظر آماری تفاوت معنا داری نداشت.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان دادکه با افزایش سن و بهبود توانایی کنترل توجه در سنین بالاتر، زمان بازتولید شده به زمان فیزیکی نزدیک تر شده و بنابرین ادراک بازه های زمانی بلند مدت در کودکان بهبود می یابد.

هدف: پژوهش حاضر، باهدف بررسی اعتبار و روایی عاملی مجموعه آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) انجام شد.روش: یک هزار و 614 نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرهای تبریز، سنندج و تهران با استفاده از آزمون خواندن و نارساخوانی (نما) ارزیابی شدند. نمونه ی موردمطالعه به روش تصادفی طبقه ای از میان دانش آموزان این سه شهر انتخاب شد (تهران 600 نفر، تبریز 500 نفر و سنندج 500 نفر؛ دختر: 844 نفر پسر:700 نفر).یافته ها: همسانی درونی آزمون های لغات با بسامد بالا، لغات با بسامد متوسط، لغات با بسامد پایین، زنجیره ی کلمات، درک کلمات، حذف آواها و خواندن ناکلمات و شبه کلمات مناسب و آزمون های نامیدن تصاویر (هر دو فرم) با همسانی درونی متوسط و آزمون درک متن با همسانی درونی ضعیف، نیازمند بازنگری و ارتقای سطح آلفای کرونباخ است.نتایج: آلفای کرونباخ کلی برای آزمون های لغات با بسامد بالا 0.97، با بسامد متوسط 0.98، با بسامد کم 0.98، زنجیره ی کلمات 0.95، قافیه 0.89، نامیدن تصاویر یک 0.67، نامیدن تصاویر دو 0.68، درک متن 0.48، درک کلمات 0.71، حذف آواها 0.95، خواندن ناکلمات 0.95 و شبه کلمات 0.97 به دست آمد. همچنین، نتایج تحلیل عاملی نشان داد که این آزمون از دو عامل اصلی تشکیل می شود که عامل اول به ترتیب شامل آزمون های لغات با بسامد بالا، متوسط، درک کلمات، حذف آواها، خواندن ناکلمات و شبه کلمات و عامل دوم شامل آزمون های زنجیره ی کلمات، قافیه، نامیدن تصاویر 1، نامیدن تصاویر 2، درک متن و نشانه ها است.

هدف: هدف این پژوهش، مقایسه ی فراشناخت و رابطه ی آن با پرخاشگری در معتادان، معتادان در حال ترک و غیرمعتادان است.روش: در این مطالعه ی علی- مقایسه ای و همبستگی، 62 معتاد به مواد مخدر، 51 معتاد درحال ترک و 96 فرد غیرمعتاد، به روش دردسترس انتخاب شدند و به وسیله ی پرسش نامه ی فراشناخت 30 سوالی و پرسش نامه ی پرخاشگری اهواز (زاهدی فرد،1379) آزمون شدند.یافته ها: تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که بین میانگین نمرات افراد معتاد در حال ترک و غیرمعتاد در زیرمقیاس باورهای منفی در مورد کنترل ناپذیری و خطر (f=3.65, p<0.02)، باورهای مربوط به اطمینان شناختی (f=9.27, p<0.0001) و نیاز به کنترل افکار (f=14.51, p<0.0001) و مقیاس کل فراشناخت (f=9.96, >p 0.001) تفاوت معنا داری وجود دارد. همچنین تمام مولفه های فراشناخت در هر سه گروه با پرخاشگری رابطه ی مثبت و معنا دار (00010. و 050.) نشان داد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که 08. درصد از واریانس رفتار خشم و عصبیت، 10 درصد از رفتار کینه توزی و لجاجت، 12 درصد از رفتار توهین و تهاجم و 13 درصد از رفتار پرخاشگری کلی با فراشناخت تبیین می شود.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که فراشناخت درافراد مبتلا به سوءمصرف مواد مخدر، ضعیف تر از افراد سالم است. همچنین افزایش میزان ناهماهنگی فراشناختی بر شدت پرخاشگری می افزاید. این نتایج، در پیشگیری و درمان اعتیاد و رفتارهای پرخاشگرانه، تلویحات مهمی در پی دارد.

مقدمه: پیشرفتهای اخیر در عصب پژوهی، منجر به کشف نورون های جدیدی در مغز میمون ماکاک، تحت عنوان نورون های آینه ای شده اند. هدف این پژوهش، بررسی رابطه ی تحریک سیستم نورونهای آینه ای از طریق تقلید حرکات هدفمند و تقلید کلامی با رشد مهارتهای کلامی کودکان اوتیستیک است.روش: این پژوهش تجربی-کاربردی، به صورت انتخاب نمونه در دسترس در مراکز اوتیسم تهران اجرا شد؛ به اینصورت که، ابتدا محققان بر مبنای تحریک سیستم نورون های آینه ای، با استفاده از تقلید حرکات هدفمند و تقلید کلامی یک مدل کاربردی و آسان برای توانبخشی کودکان اوتیستیک طراحی و سپس به کمک روش آموزش TPR)، در دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران، طی 21 جلسه یک پژوهش آزمایشی روی یک دختر هشت ساله اوتیستیک اجرا و نتایج مثبت و موثر آن را مشاهده کردند. سپس نمونه های دیگر، یعنی پنج دختر اوتیستیک پنج تا هشت ساله تک زبانه فارسی زبان به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند و 24 جلسه، به صورت سه جلسه 20 تا 30 دقیقه ای در هفته تحت آموزش قرارگرفتند و رشد مهارت های زبان دریافتی، بیانی وگفتار آنها با آزمون سنجش رشد نیوشا ارزیابی شد. هر آزمودنی به عنوان شاهد یا کنترل خودش پیش و پس از دوره گفتار درمانی بر مبنای تحریک سیستم نورونهای آینه ای بررسی شد. پس از گذشت دو ماه از توقف دورهی 14 هفته ای، کلیه آزمودنی ها مجددا با جدول امتیازدهی بررسی شدند و در نهایت پایداری نتایج ارزیابی شد. برای تحلیل آماری داده ها، از نسخهی 16 ام نرم افزار آماری SPSS استفاده شد.یافته ها: نتایج حاکی از آن است که میان نمرات پیش آزمون و پس آزمون مهارت زبان دریافتی (p=0.006)، زبان بیانی (p=0.023) و گفتار (p=0.049) آزمودنی ها تفاوت معناداری وجود دارد (فرض p<0.05)نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهند که تقلید حرکات هدفمند و تقلید کلامی، که به عنوان تمرین در طول دوره مداخله ارائه شد، باعث رشد مهارتهای زبان دریافتی، زبان بیانی و گفتار کودکان اوتیستیک شده است؛ بنابراین از این روش میتوان به عنوان روش مکمل در گفتار درمانی کودکان اوتیستیک بهره برد.

هدف: بسیاری از مطالعات، تاثیرات مفید تمرینات هوازی را بر کارکردهای شناختی (و حافظه به عنوان مهم ترین کارکرد شناختی) نشان می دهند و تحقیقات زیادی به اثر زمان روز بر کارکردهای شناختی از جمله حافظه پرداخته اند. هدف تحقیق حاضر ، بررسی اثر یک دوره تمرینات ایروبیک بر بهره ی حافظه بر اساس زمان آزمون است.روش: در این پژوهش، 36 دانشجوی دختر دانشگاه اصفهان با میانگین سنی 24.11±2.58 به روش دردسترس انتخاب شدند. برای بررسی بهره ی حافظه از آزمون حافظه ی بالینی وکسلر بزرگ-سالان استفاده شد. آزمون حافظه ی وکسلر پیش و پس از تمرینات هوازی ایروبیک در دو زمان هشت صبح و چهار بعد از ظهر گرفته و داده ها با آزمون تحلیل واریانس با اندازه های تکراری تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج نشان دادند که میانگین امتیاز بهره ی حافظه در پیش آزمون عصر بهتر از پیش آزمون صبح بوده و میانگین امتیاز بهره ی حافظه ی افراد بعد از تمرینات ایروبیک در زمان آزمون صبح به طور معناداری نسبت به قبل از تمرینات ایروبیک افزایش داشته است، در حالی که انجام تمرینات ایروبیک بر میانگین نمرات بهره ی حافظه افراد در زمان آزمون عصر تاثیر معناداری نداشت.نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که اجرای تمرینات ایروبیک به بهبود بهره ی حافظه در آزمون صبح منجر شده است، بنابراین به نظر می رسد در بررسی عملکرد بهینه ی کارکردهای شناختی توجه به عامل زمان روز مهم باشد.

مقدمه: اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی یکی از اختلالات عصب – تحولی شایع دوران کودکی است که با سه مشخصه ی نارسایی توجه، فزون کنشی و تکانش گری شناخته می شود. هدفاین مطالعه ، بررسی اثر آموزش کنش های اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره، بر بهبود کنش وری اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی است.روش:از بین کودکانمبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش-فعالی مراجعه کننده به بخش روان پزشکی کودک و نوجوان بیمارستان شهید یحیی نژاد بابل، 16 کودک هفت تا 10 ساله ی مبتلا به این اختلال، با روش نمونه گیری هدف مند،انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه هشت نفره (مداخله و کنترل)جای داده شدند. آزمودنی ها در دو مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون با مقیاس نارساکنش وری اجرایی بارکلی (BDEFS) سنجیده شدند. گروه مداخله به همراه مادرانشان 11 جلسه ی یک ساعته آموزش کنش های اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره دریافت کرد. داده ها با استفاده از نسخه ی 19 نرم افزارSPSS و با روش تحلیل کوواریانس تک متغیری (ANCOVA) و تحلیل کوواریانس چندمتغیری (MANCOVA) بررسی شد.یافته ها: یافته ها نشان دادند که گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در مرحله ی پس آزمون در خلاصه کنش-های اجرایی به طور معناداری (p<0.001) بهبود یافته است. این بهبود در هر پنج خرده آزمون مقیاس نارساکنش وری اجرایی بارکلی شامل مهار خود، خودانگیزشی، خود نظم جویی هیجانی، خودسازمان دهی و مدیریت زمان مشاهده شد.نتیجه گیری: آموزش کنش-های اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره، سبب بهبود کنش وری اجرایی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی می شود.

مقدمه: تصورات قالبی جنسیتی سبب می شوند افراد مشاغل را در یک پیوستار زنانه-مردانه دسته بندی کنند. هدف این مطالعه، ارزیابی اثر مواجهه با نمونه های غیر کلیشه ای بر کاهش تصورات قالبی ضمنی در مورد مشاغل وابسته به نقش جنسیتی بود.روش: در دو آزمایش مرتبط، از طریق مطالعه و مشاهده ی فیلم، تاثیرات مواجهه با نمونه های غیرکلیشه ای سنجیده شد. در آزمایش اول 61 دانشجو (32 زن و 29 مرد) و در آزمایش دوم 57 دانشجو از دانشگاه تهران (32 زن و 24 مرد) به صورت داوطلبانه شرکت کردند. شرکت کنندگان در مواجهه ی ضمنی با نمونه های کلیشه ای جنسیتی (گروه کنترل) و غیرکلیشه ای (گروه آزمایش) قرار گرفتند و بعد از آن هر گروه در آزمون تداعی ضمنی شرکت کرد. تصورات قالبی ضمنی با آزمون تداعی ضمنی (IAT) اندازه گیری و داده ها با آزمون t مستقل تحلیل شدند.یافته ها: بر اساس نتایج آزمون t مستقل، بین تصورات قالبی ضمنی گروه های کنترل و آزمایش در هر دو مطالعه تفاوت معناداری وجود دارد. علاوه بر این، یافته های مطالعه ی اول نشان داد که در ارتباط با تقسیم بندی جنسیتی مشاغل، زنان بیش از مردان تصورات قالبی ضمنی دارند، اگرچه در مطالعه ی دوم چنین اثری مشاهده نشد.نتیجه گیری: تحلیل یافته های مطالعه ی حاضر نشان داد که صرف مواجهه با جنسیت و شغل، به فعال شدن تصورات قالبی جنسیتی خودکار در ارتباط با شغل می انجامد، اگرچه رویارویی با یک نمونه ی غیرکلیشه ای، در مقایسه با نمونه ی کلیشه ای، پیش از ارزیابی تصورات قالبی ضمنی، فعال سازی کمتر این تصورات قالبی را در پی داشت.