مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان (طبیب شرق)
سال:1381 | دوره:4 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

بر اساس اطلاعات آماری موجود، وابستگی به مواد اعتیاد آور، از مسایل مهم طبی در ایران است که حدود دو میلیون نفر از جمعیت کشور را گرفتار کرده است. این رقم بیانگر این است که 3.3 درصد از جمعیت شصت میلیونی کشور نیاز به خدمات در دسترس، برای درمان این اختلال دارند. درمان اعتیاد و در نتیجه کاهش تعداد موارد، بخصوص در کوتاه مدت آسانترین و سریعترین راه برای دستیابی به اهداف مربوط به کاهش تقاضا می باشد و لازم است در ساستگذاری از اولویت برخوردار باشد. مقاله حاضر کوششی است برای به اشتراک گذاشتن تجربه حاصل از سفر به انگلستان و شرکت در دوره کاهش تقاضا که برای اولین بار در بیمارستان و دانشکده پزشکی سنت جورج لندن و به سفارش دفتر کنترل مواد سازمان ملل به اجرا گذاشته شد.  

آینده هر جامعه به سلامت کودکان آن وابسته است و جامعه ای پایدار خواهد ماند که در حفظ و نگهداری و تربیت کودکانش موفق باشد. این مطالعه به منظور بررسی وضعیت سلامت جسمی دانش آموزان پسر 6-12 ساله شهر سراوان در سال 1378 انجام شده است. در این مطالعه تعداد 400 نفر دانش آموز پسر کلاس های اول تا پنجم دبستان شهر سراوان که در گروه سنی 6-12 سال بودند، به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و از نظر رشد جسمی (قد و وزن) بینایی، شنوایی، دهان و دندان مورد بررسی قرار گرفتند. جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و برگه ثبت مشاهدات بوده است که جهت معاینه دانش آموزان از ابزارهایی شامل متر، ترازو، چارت اسنلن، دیاپازون، چراغ قوه و آبسلانگ استفاده گردیده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمونهای آنالیز واریانس و آزمون تی استفاده شد. یافته ها نشان دادند که میانه قد و وزن واحدهای مورد پژوهش در تمام گروههای سنی پایین تر از صدک بیست و پنجم منحنی استاندارد رشد (N.C.H.S) قرار گرفته بود و قد %28.5 و وزن %28 کودکان مورد پژوهش زیر صدک پنجم منحنی استاندارد رشد قرار داشت. %22.7 واحدهای مورد پژوهش به درجات متفاوتی 0.9) تا (0.4 دچار کاهش حدت بینایی در یک یا هر دو چشم بودند و %5.5 آنها با استفاده از آزمون نجوا دچار کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش بودند. %84 واحدهای مورد پژوهش دچار پوسیدگی در دندانهای شیری یا دایمی بودند. در مقایسه میانگین قد و وزن واحدهای مورد پژوهش با مشخصات دموگرافیکی، در گروههای سنی 6، 8 و 9 ساله بین میانگین وزن و قد با تحصیلات و شغل والدین (بخصوص مادران) ارتباط معنی داری وجود داشت. یافته ها نشان داد که وضعیت سلامت جسمی واحدهای مورد پژوهش مطلوب نبوده و با توجه به اهمیت تشخیص زودرس و درمان به موقع بیماریها انجام چنین غربالگریهایی در کودکان سنین مدرسه احساس می شود.

هماهنگی لازم بین مفاصل شرکت کننده در هر فعالیت مهم می باشد. هماهنگی بین مفاصل و عضلات سبب اعمال پخش مناسب نیرو بر ستون فقرات کمری و مفاصل اندام تحتانی می شود. در صورتیکه این هماهنگی به هر دلیلی از جمله درد و یا اعمال نیروی زیاد بر ستون فقرات از بین برود، احتمال بروز و ماندگار شدن درد در نواحی کمر و اندام تحتانی افزایش می یابد. از طرفی هماهنگی بین مفاصل در طی بلند کردن اشیا در صورت افزایش وزن بار تغییر می یابد. از بین رفتن هماهنگی و زمان وارد عمل شدن مفاصل، سبب اعمال نیروی زیاد بر ستون فقرات و در نتیجه درد می شود. از اینرو در این مطالعه به بررسی ریتم و الگوی حرکتی مفاصل شرکت کننده (هماهنگی مفاصل) در دو شیوه برداشتن شی به روش خمیده و چمباتمه پرداخته و تاثیر اعمال بار بر ریتم حرکتی مفاصل شرکت کننده مورد ارزیابی قرار گرفت. 45 مرد سنین 20-40 سال در این آزمون که از نوع تجربی و مداخله ای است شرکت داشتند. افراد یکبار سبدی را بدون وزنه با دو شیوه چمباتمه و خمیده برداشته و بار دیگر در داخل سبد باری به وزن %10 وزن بدن شخص قرار گرفته و بار و سبد با دو شیوه چمباتمه و خمیده برداشته شد. الگوی حرکتی که نشان دهنده هماهنگی میان مفاصل است با استفاده از Three-Dimentional Optoelectric Motion Analysis System مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج توسط نرم افزار آماری SPSS و آزمون آنالیز واریانس برای داده های تکراری مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها نشان داد که اضافه شدن بار سبب تغییر در ریتم حرکتی مفاصل شرکت کننده می شود. با اضافه شدن وزنه از دامنه حرکتی ستون فقرات کاسته شده و از 22.2 به 14 درجه می رسد. در وضعیت چمباتمه نیز دامنه حرکتی ستون فقرات از 15.1 به 23.7 درجه می رسد. نتیجه اینکه تفاوتهای بسیار آشکاری در ریتم حرکتی با اضافه شدن وزنه دیده شد. در روش چمباتمه شخص با اضافه شدن وزنه از مفصل ران و مچ پا کمک می گیرد. و در روش خمیده شخص بیشتر از ستون فقرات کمری استفاده می کند. این یافته اهمیت ارزیابی ریتم و هماهنگی مفاصل را نشان داده و یکی از علل درد ناحیه کمری را در حین بلند کردن بار سنگین نشان می دهد. با افزایش بار ریتم حرکتی نرمال از بین رفته و در نتیجه عامل مهمی در بروز کمر درد محسوب می شود

شاخص توده بدن (BMI) ابزاری برای نشان دادن وضعیت وزن در بالغین می باشد. BMI به عنوان یک شاخص ساده میزان کل چربی بدن یا چاقی عمومی بکار می رود. با توجه به اهمیت سلامت جوانان بررسی حاضر به منظور تعیین شاخص توده بدن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در سال 1379-80 انجام شد. بدین منظور 720 دانشجو 428) دختر با میانگین سنی 20.9 ±2.4 و 292 پسر با میانگین سنی 23.3± 4.6 سال( به روش تصادفی طبقه ای از بین کل دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انتخاب شدند. وزن و قد دانشجویان اندازه گیری و سپس BMI آنها محاسبه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین BMI در دختران دانشجو 21.6± 3.1 و در پسران 21.7 ±2.9 می باشد که از نظر آماری بین میانگین BMI آنها تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. 18.3 درصد کل دانشجویان مورد بررسی کم وزن، 12.9 درصد دارای اضافه وزن و 1.3 درصد چاق بودند. نتایج بررسی بیانگر وجود مواردی از سو تغذیه در بین دانشجویان مورد مطالعه می باشد لذا ارایه برنامه های مناسب تغذیه ای و اصلاح شیوه زندگی توصیه می گردد.

اگر چه بیش از سه دهه از انجام اولین عمل جراحی راستلی می گذرد لیکن تجارب آن در کشور ما کم و غالبا محدود به چند سال اخیر است. لذا بر آن شدیم تا تجربه عمل جراحی راستلی که از سال 72 در مرکز قلب شهید رجایی به عنوان یکی از بزرگترین مراکز جراحی قلب کشور شروع شده است را مورد ارزیابی قرار دهیم. این مطالعه از ابتدای سال 1372 لغایت 6 ماه اول 1379 در بیمارستان قلب شهید رجایی و بر روی کلیه بیمارانی که تحت عمل جراحی راستلی قرار گرفته اند انجام شده است. نتایج حاصله پس از جمع آوری اطلاعات از پرونده بیماران مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. از مجموع 64 بیمار مورد مطالعه تعداد 40 نفر (%62) آنان پسر بودند. محدوده سنی بیماران 3-18 سال و متوسط سن بیماران 9 سال بود. بیشترین گروه سنی را کودکان سنین مدرسه یعنی 7-12 سال تشکیل می دادند (%69). جابجایی عروق بزرگ بهمراه نقص دیواره بین بطنی و خروجی بطن چپ شایع ترین علت عمل جراحی راستلی بود (%62). کاندویی (Conduit) مورد استفاده در %61 بیماران هموگرافت بوده و شایعترین عارضه مهم در بیماران طی مدت پی گیری، انسداد مسیر یا کاندویی بود. میزان مرگ و میر بیماران در این منطقه 12 نفر (%19) بود. انجام عمل اصلاحی راستلی در مبتلایان به نقایص پیچیده مادرزادی قلب که تا چند سال قبل در کشور ما غیر ممکن می نمود، طی سالهای اخیر به طور موفقیت آمیزی انجام و نتایج زودرس آن با نتایج سالهای اولیه مراکز پیشرفته دنیا قابل مقایسه است.

آسپیراسیون جسم خارجی مشکلی جهانی است و یکی از علل مهم مرگ و میر در دوران کودکی به ویژه اطفال کوچکتر از 5 سال به شمار می رود. از آنجا که یافته های بالینی و عوارض ناشی از آسپیراسیون جسم خارجی به ماهیت جسم خارجی، محل، سایز و میزان انسداد ناشی از جسم خارجی بستگی داشته و در استان سیستان و بلوچستان نیز به نظر می رسد که نوع جسم خارجی آسپیره شده در طی 5 سال اخیر در حال تغییر می باشد. این مطالعه به منظور مقایسه نوع جسم خارجی آسپیره شده و علایم ناشی از آن در 5 سال اخیر (1376-80) و 5 سال گذشته  (1371-75) صورت گرفت. کلیه پرونده های مربوط به برونکوسکوپی، برونکوسکوپی همراه با ازوفاگوسکوپی مورد بررسی قرار گرفت و پرونده های ناقص از مطالعه حذف شدند. 50 پرونده مربوط به سالهای 1371-75 و 69 پرونده مربوط به سالهای 1376-80 مورد بررسی و جهت آزمونهای آماری نیز از آزمون کای اسکوئر استفاده گردید. یافته ها نشان داد که شایعترین جسم خارجی آسپیره شده در سالهای 1371-75 تخمه هندوانه و در سالهای 1376-80 سوپاری بوده است. سوپاری ماده ای گیاهی است که با افزودن مواد معطر مختلف به آن دارای طعم و مزه مختلف و متنوعی گشته و بدین جهت معمولا مورد توجه کودکان می باشد. همچنین در سالهای 1371-75 آسپیراسیون در افراد زیر 2 سال شایعتر بوده در حالیکه در 5 سال اخیر سن مراجعه افزایش یافته و در سنین 6-12 سال شایع تر بوده است. آسپیراسیون در هر دو دوره در پسرها شایعتر بود. محل قرارگیری جسم خارجی در 5 سال اخیر در هر دو ریه راست و چپ یکسان بوده در حالیکه در 5 سال اول در ریه راست بوده است. علامت هنگام مراجعه در هر دو دوره زمانی دیسترس و سرفه بوده است. با توجه به یافته های فوق می توان گفت که نوع جسم خارجی آسپیره شده و سن مراجعه و محل قرارگیری آن در 5 سال اخیر تفاوت داشته است و آسپیراسیون سوپاری افزایش یافته است.

هر ساله دهها هزار مورد مالاریا در کشور رخ می دهد که عمده آن از نوع ویواکس می باشد. توصیه سازمان جهانی بهداشت برای درمان ضد عود مالاریا، استفاده روزانه از 15 میلی گرم پریماکین به مدت 14 روز می باشد اما در مناطقی که G6PD شیوع بالایی دارد، از درمان 8 هفته ای )هر هفته 45 میلی گرم پریماکین( استفاده می شود و نظر به اینکه درمان مالاریا در ایران تحت نظارت مامور بهداشتی بایستی انجام شود، این شیوه درمان بسیار پرهزینه و در مواردی هم غیر قابل اجرا است. در این مطالعه درمانهای کوتاهتر ضد عود مالاریا با درمان 8 هفته ای مقایسه شده است. در سال 76-75 درمان ضد عود مالاریا در استان سیستان و بلوچستان بر حسب شرایط و امکانات اجرایی هر منطقه به شیوه های متفاوتی انجام می شد. در این مطالعه که از نوع کوهورت می باشد، میزان عود به فاصله هر دو ماه تا پایان یکسال به لحاظ بالینی و آزمایشگاهی در 200 بیمار با درمان یک هفته ای، 200 بیمار با درمان دو هفته ای، 800 بیمار با درمان 4 هفته ای و 500 بیمار با درمان 8 هفته ای بررسی و مقایسه شد. میزان عود در هر یک از رژیمها به ترتیب برابر با 23.8، 13.2، 5.4، 4.6 درصد بود. خطر نسبی هر یک از رژیمهای درمانی در مقایسه با رژیم درمانی 8 هفته ای به ترتیب برابر بود با 5.2، 2.9، 1.2 و شاخص تعداد بیماران مورد نیاز برای درمان (NNT) نیز به ترتیب برابر با 5، 12 و 125 نفر بود. فاصله زمانی عودها از هفته 6 تا 52 متغیر بوده میانگین فاصله زمانی اولین عود 28.8 هفته بود. میزان عود در جنس مذکر و مونث تفاوتی نداشت. میزان عود در رژیمهای درمانی 4 و 8 هفته ای ضد عود مالاریای ویواکس با پریماکین نسبتا پایین است و تفاوت آشکاری بین میزان عود در رژیم درمانی 4 با 8 هفته ای وجود ندارد و با توجه به شرایط اجرایی می توان از درمان 4 هفته ای به جای درمان 8 هفته ای استفاده نمود.

میدریاز یک طرفه (گشادی یک طرفه مردمک چشم) بعد از عمل جراحی و بیهوشی یکی از نکات مهم و مورد توجه است. این عارضه می تواند نشانه ای از مشکلات مغزی، تروما، فشار طولانی بر چشم در طول جراحی، عوارض دارویی، بیهوشی عمیق بیمار و ... باشد. برای یافتن علت آن معاینه و بررسیهای لازم باید انجام شود. در مواردی این عارضه برگشت پذیر و در مواردی علت آن عوارض مهم چشمی یا مغزی است.در این گزارش، مرد 52 ساله ای معرفی می گردد که تحت عمل جراحی آندوسکوپی بینی، سینوس ماگزیلا و اتمویید با بیهوشی عمومی قرار گرفته است و بعد از اتمام جراحی و زمان خارج کردن لوله تراشه، متخصص بیهوشی متوجه میدریاز چشم راست بیمار می شود.