پژوهش کشاورزی
سال:1384 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:6

به منظور القا جنین زایی بدنی، چهار ژنوتیپ نخود معمولی شامل بیونیج، جم، F3 و ILC482 و دو نوع جداکشت شامل اپی کوتیل و جنین رسیده جهت کشت در 13 محیط القا جنین زایی انتخاب شدند. از میان محیط های کشت آزمایش شده، بهترین آنها جهت القا جنین زایی محیط کشت MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر 2,4,5-T و 1 میلی گرم در لیتر 2,4-D با ریز نمونه جنین رسیده بود. بیشترین جنین کروی شکل در محیط کشت MS دارای 3 میلی گرم در لیتر 2,4,5-T مشاهده شد. رسیدگی جنین های به دست آمده در تیمارهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت که از میان آنها 8 تیمار مراحلی از رسیدگی جنین بدنی را نشان دادند. ارزیابی مجدد روی این 8 تیمار نشان داد که بهترین شرایط جهت القای رسیدگی در جنین های کروی شکل، محیط 1.2MS حاوی 6 درصد قند مالتوز به همراه ویتامین های B5 بود. به منظور باززایی گیاه از جنین های بدنی، محیط کشت MS و 1.2MS با استفاده از تنظیم کننده های رشد 2,4,5-T و 2,4-D و همچنین بدون تنظیم کننده رشد مورد بررسی قرار گرفت و مشاهده گردید که محیط کشت 1.2MS بدون تنظیم کننده رشد، مناسب ترین محیط کشت جهت شروع مرحله باززایی می باشد.

اثر کوتاه مدت روش های خاک ورزی و افزودن کود دامی بر جرم مخصوص ظاهری (BD)، شاخص مخروطی (CI)، تراکم طول ریشه (RLD) و سطح ریشه (RSA) گیاه ذرت (Zea mays L.) مطالعه گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه روش خاک ورزی: بی خاک ورزی (NT)، خاک ورزی با گاوآهن قلمی (CP) و خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار (MP) و سه سطح کود گاوی: صفر، 30 و 60 مگاگرم در هکتار به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود. جرم مخصوص ظاهری تا عمق 22.5 سانتی متر، شاخص مخروطی تا عمق 30 سانتی متر، طول ریشه و سطح ریشه تا عمق 50 سانتی متر تعیین شدند. خاک ورزی و کاربرد کود گاوی به طور معنی داری بر BD، CI، RLD و RSA موثر بود. بیشترین مقدار RLD و RSA و پایین ترین مقدار CI و BD تحت تیمار MP به دست آمد. کم ترین RLD و بیشترین مقدار CI و BD در تیمار NT به دست آمد. افزایش BD و CI خاک سطحی در تیمار NT می تواند دلیلی بر کاهش RLD باشد. افزایش کود گاوی به خاک موجب افزایش معنی دار RLD و RSA به ترتیب صفر مگاگرم در هکتار 30> مگاگرم در هکتار 60> مگاگرم در هکتار شد. مقادیر BD و CI بین تیمارهای کود گاوی تفاوت معنی دار نشان داد. اثر مثبت کود گاوی در کاهش BD و CI می تواند ناشی از اثر اصلاحی کود بر ساختمان خاک باشد. نتایج این تحقیق نشان دهنده اثرات مثبت کاربرد کود آلی )دوره کوتاه مدت( بر ویژگی های فیزیکی خاک تحت خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار و گاوآهن چیزل می باشد. همچنین یافته های این پژوهش سودمندی کاربرد کود آلی )دوره کوتاه مدت( بر مشخصه های ریشه ذرت را هنگامی که با سیستم های خاک ورزی همراه باشد نشان می دهد.

در این مطالعه برخی صفات زراعی )ارتفاع بوته و تجمع ماده خشک(، ترکیب شیمیایی )درصد ماده خشک، مواد آلی، پروتئین خام، الیاف و خاکستر خام( و نیز ارزش غذایی یونجه همدانی )به روش (In vivo در چین ها و مراحل مختلف رشد بررسی شد. نمونه برداری در یک مزرعه یونجه سه ساله بر اساس مراحل مختلف رشد )شروع غنچه دهی، غنچه دهی کامل، شروع گلدهی و گلدهی کامل( انجام گرفت و آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی پیاده شد. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته در چین های جلوتر بیشتر از چین آخر است. تجمع ماده خشک در چین های دوم و سوم در مراحل رشد معین از نظر آماری تفاوت نشان نداد. اما بین چین های جلوتر و چین آخر، این تفاوت معنی دار بود (P<0.05). درصد پروتئین خام بوته کامل یونجه همراه با پیشرفت مرحله رشد گیاه کاهش یافت ولی این مقدار در هر مرحله معین از رشد، در چین های مختلف تفاوت معنی دار نشان نداد. درصد الیاف خام بوته کامل، برگ و ساقه با پیشرفت مرحله رشد گیاه افزایش یافت، به طوری که مقدار آن در بوته کامل چین دوم از 19.10 درصد در مرحله شروع گلدهی به 27.24 درصد در مرحله گلدهی کامل افزایش یافت. همچنین، درصد الیاف خام ساقه در هر مرحله از رشد گیاه در چین دوم بیشتر از چین های سوم و چهارم بود و اختلاف آن نیز معنی دار شد (P<0.05). درصد خاکستر خام در چین ها و مراحل مختلف رشد گیاه تغییرات قابل توجهی نشان نداد. ضرایب قابلیت هضم کلیه مواد مغذی و ارزش انرژی زایی یونجه )بر حسب کل مواد مغذی قابل هضم( با پیشرفت مرحله رشد گیاه کاهش یافت. به طوری که قابلیت هضم ماده خشک در چین دوم از 63.82 درصد در مرحله شروع غنچه دهی به 60.0 درصد در مرحله گلدهی کامل کاهش یافت. مجموع مواد مغذی قابل هضم یونجه در مرحله شروع غنچه دهی در چین های دوم، سوم و چهارم به ترتیب 0.63، 0.61 و 0.62 کیلوگرم و در مرحله گلدهی کامل در چین های دوم و سوم 0.58 کیلوگرم بود. به طور کلی با توجه به نتایج بدست آمده مشخص شد که با پیشرفت مرحله رشد گیاه، مقدار ماده خشک و الیاف خام افزایش و مقدار پروتئین خام و ارزش انرژی زایی آن کاهش می یابد، ولی مقدار و چگونگی روند این کاهش در مراحل مختلف رشد متفاوت است.

ارزیابی تاثیر پساب های صنعتی در خاک از جنبه های آبشویی عناصر غذایی و حاصل خیزی خاک حائز اهمیت است. تاثیر پساب خروجی نیروگاه شهید مفتح همدان بر آبشویی عناصر پتاسیم و منیزیم از خاک با انجام آزمایشات آبشویی بر روی ستون هایی از خاک مطالعه گردید. برای این منظور 2 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتی متر انتخاب گردید. نحوه انتخاب نمونه ها با توجه به میزان دریافت پساب و مدت زمان دریافت آن بود. ستون هایی از جنس پلی وینیل کلراید (P.V.C) با قطر 9 سانتی متر و به ارتفاع 25 سانتی متر تا ارتفاع 20 سانتی متری به صورت مرحله ای از خاک پر گردید، تا جایی که وزن مخصوص ظاهری خاک درون ستون تقریبا برابر با 1.4 گرم در سانتی متر مکعب گردید. ستون های خاک با پساب نیروگاه و آب مقطر آبشویی گردیدند. غلظت کاتیون های پتاسیم و منیزیم در زهاب خروجی اندازه گیری شد. زمانی که غلظت کاتیون ها در زهاب برابر با غلظت آنها در پساب گردید آزمایش قطع شد. نتایج نشان داد که با توجه به غالب بودن یون سدیم و کلسیم در پساب، این یون ها برای جایگزینی بر روی مکان های تبادلی خاک با یون های منیزیم و پتاسیم رقابت نموده و باعث خروج آنها از خاک می شود. میزان آبشویی پتاسیم از خاک های شماره 1 و 2، به ترتیب 19 و 7 کیلوگرم در هکتار بود که برابر با 1 و 0.6 درصد پتاسیم تبادلی اولیه خاک ها می باشد. میزان آبشویی منیزیم از خاک های شماره 1 و 2، به ترتیب 47 و 480 کیلوگرم در هکتار بود که برابر با 2.4 و 21 درصد منیزیم تبادلی اولیه خاک ها می باشد.

آبشویی پتاسیم تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله بافت خاک، غلظت پتاسیم اولیه، مقدار و سرعت حرکت آب در خاک و ضریب جذب خاک قرار دارد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر بافت و غلظت اولیه پتاسیم در آبشویی پتاسیم در چهار سری خاک یکن آباد، احمدآباد، پاماس و حسن آباد انجام گرفت. پتاسیم اولیه خاک با استفاده از محلول کلرور کلسیم 10 میلی مول بر لیتر آبشویی گردید. همچنین به منظور بررسی ارتباط بین ضریب جذب و غلظت تعادلی پتاسیم با میزان هدرروی پتاسیم از خاک، ایزوترم جذبی پتاسیم با استفاده از محلول کلرور کلسیم 10 میلی مول بر لیتر در حضور پتاسیم با غلظت های 5-0 میلی مول بر لیتر انجام گرفت. دامنه آبشویی پتاسیم در خاک ها بعد از عبور پنج و بیست پوروالیوم به ترتیب برابر با 120-12 (1.6-14 درصد از پتاسیم اولیه خاک( و 388-205 (47-12 درصد از پتاسیم اولیه خاک( کیلوگرم بر هکتار تعیین گردید. انتظار می رود در یک فصل زراعی در کشت های غالب این منطقه به ترتیب مقدار 20، 15 و 4.5 درصد از پتاسیم های اولیه از خاک های سری یکن آباد، احمد آباد و پاماس آبشویی شده و به عمق پایین تر از بیست سانتی متر حرکت نماید. ضرایب جذب به دست آمده در دامنه 1.86-5.65 لیتر بر کیلوگرم بوده که بیشترین مقدار مربوط به سری حسن آباد و کمترین مربوط به سری یکن آباد است. با استفاده از روابط خطی بین آبشویی پتاسیم و مقدار آب خروجی، دامنه شدت آبشویی پتاسیم برابر با 0.02-0.23 کیلوگرم بر هکتار در هر میلی متر آب تعیین گردید.

اثر پرایمینگ بذور شش رقم گندم زراعی با استفاده از اوره، نمک طعام و پلی اتیلن گلایکول 6000 بعنوان تیمارهای اسموپرایمینگ و آب معمولی و آب مقطر بعنوان تیمارهای هیدروپرایمینگ روی سرعت، درصد و دمای پایه جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای اسموپرایمینگ هر محلول شامل پنج پتانسیل اسمزی (4، 8، 12، 16 و 20 بار(، سه دما (10، 15 و 20 درجه سانتی گراد( و دو زمان (12 و 24 ساعت( و تیمارهای هیدروپرایمینگ نیز شامل سه دما و دو زمان فوق بود. در هر کدام از محلول ها و برای هر کدام از ارقام براساس سرعت سبز شدن بهترین ترکیب تیماری انتخاب و سپس با یکدیگر و تیمار شاهد مقایسه شدند. در چهار رقم الوند، سرداری، مهدوی و چناب، اسموپرایمینگ اوره بیشترین تاثیر را بر افزایش سرعت سبز شدن گیاهچه، درصد نهایی جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه داشت. در رقم چمران اسموپرایمینگ نمک طعام و در رقم پیشتاز استفاده از محلول پلی اتیلن گلایکول، بهترین اثر را بر سه صفت مورد اندازه گیری داشت. در ارقام الوند و مهدوی تیمارهای هیدروپرایمینگ )آب معمولی و آب مقطر( نه تنها افزایش معنی داری در صفات مورد ارزیابی نشان ندادند بلکه موجب کاهش درصد نهایی جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه نیز شدند. در سایر ارقام بجز رقم سرداری، هیدروپرایمینگ در حد تیمار شاهد عمل کرد. در بررسی ضرایب همبستگی نیز مشاهده شد که پرایم کردن بذور با محلولی که موجب بیشترین افزایش سرعت جوانه زنی شد، همبستگی معنی داری را بین سرعت و درصد جوانه زنی برقرار کرد. طی آزمایش دیگری اسموپرایمینگ بذور همه ارقام با بهترین ترکیب تیمارها در هر رقم موجب افزایش سرعت جوانه زنی در دماهای پایین )محدوده 1 تا 12 درجه سانتی گراد( شد. این امر دمای پایه جوانه زنی را در مقایسه با بذور پرایم نشده 1.3 درجه سانتی گراد کاهش داد. نتایج نشان داد که استفاده از تیمارهای اسموپرایمینگ اوره می تواند موجب بهبود سرعت و یکنواختی جوانه زنی و افزایش بنیه بذر ارقام گندم مطالعه شده گردد.