علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:0 | دوره:20 | شماره:6 (مسلسل 81) |تعداد مقالات:20

زمینه و هدف: اطلاع از نحوه توزیع پارامترهای کیفی و کمی از مهم ترین پارامترهای اولیه مدیریت جامع منابع آب زیرزمینی می باشد. بنابراین در این تحقیق سعی گردید، مدل و ترکیب ورودی مناسب جهت تخمین پارامترهای کیفی هدایت الکتریکی (EC)، یون کلسیم (Ca) و یون سدیم (Na) آب خوان های دشت گیلان تعیین گردد. روش بررسی: در این تحقیق از داده های 132 چاهک مشاهداتی در دوره آماری 1381 تا 1393 و مدل های شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و ماشین بردار پشتیبان (SVM) استفاده گردیده است. در رویکرد اول، تخمین ها به ازای پنج ترکیب مختلف حاصل از پارامترهای تراز آب، فاصله از دریا، مجموع بارش های شش ماه و مختصات چاهک های مشاهداتی انجام گرفته است. در رویکرد دوم، تخمین ها براساس ترکیب پارامترهای کیفی منتخب آزمون گاما با ترکیب های ورودی برتر بخش اول صورت گرفته است. یافته ها: مقایسه نتایج بخش اول نشان داد که مدل SVM در تخمین هر یک از پارامترهای Ca، Na و EC عملکرد بهتری نسبت به مدل ANN داشته است. مقادیر خطای ماشین بردار پشتیبان برای تخمین متغیرهای Ca، Na و EC در دوره تست به ترتیب برابر با (meq/l) 218/1، (meq/l) 867/0 و (µ mos/cm) 742/175 بوده است و این مقادیر برای مدل شبکه عصبی مصنوعی به ترتیب برابر با (meq/l) 268/1، (meq/l) 933/0 و (µ mos/cm) 448/186 می باشد. نتایج این بخش نشان داد اضافه شدن ورودی فاصله از دریا در کلیه موارد باعث بهبود نتایج مدل ها گردیده است. در بخش دوم با استفاده از آزمون گاما از بین نه پارامتر کیفی اندازه گیری شده، بهترین ترکیب پارامترهای کیفی برای تخمین هر یک سه پارامتر Ca، Na و EC تعیین گردید. نتایج تخمین ها در بخش دوم نشان داد که هر یک از دو مدل ANN و SVM عملکرد بسیار مناسبی در تخمین هر سه پارامتر کیفی داشته اند. مقدار خطای مدل ANN برای متغیرهای Ca، Na و EC در دوره صحت سنجی به ترتیب برابر با (meq/l) 662/0، (meq/l) 305/0 و (µ mos/cm) 346/47 بوده است و این مقادیر برای مدل SVM به ترتیب برابر با (meq/l) 671/0، (meq/l) 356/0 و (µ mos/cm) 412/55 می باشد. البته در این بخش نتایج مدل ANN نسبت به مدل SVM بهتر بوده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که هر یک از دو مدل SVM و ANN توانایی بسیار زیادی در تخمین پارامترهای کیفی آب خوان ها دارند. همچنین عملکرد مدل SVM نسبت به مدل ANN، به ازای تعداد ورودی کمتر بهتر است و در تعداد ورودی بیشتر برعکس می باشد. نتایج بخش دوم نشان داد که آزمون گاما می تواند به صورت کاملا کابردی و دقیق در تعیین ترکیب-های ورودی موثر مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط بین میزان غلظت سرب خون با استرس و فرسودگی شغلی کارکنان یک کارخانه باتری سازی در تهران (1394) بود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط بین میزان غلظت سرب خون با استرس و فرسودگی شغلی کارکنان یک کارخانه باتری سازی در تهران (1394) بود. روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی بود که از لحاظ اجرا جزو مطالعات اندازه گیری میدانی و نمونه برداری آزمایشگاهی قرار می گیرد. نمونه متشکل از 100 آزمودنی مرد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و در گستره سنی 20الی 65 سال قرار داشتند، جهت بررسی میزان استرس شغلی و ابعاد فرسودگی شغلی از آزمون های استرس شغلی دیویس و همکاران و فرسودگی شغلی مسلچ و همچنین جهت اندازه گیری میزان غلظت سرب خون از دستگاه طیف سنج جذب اتمی استفاده گردید. یافته ها: نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین میزان غلظت سرب خون با مسخ شخصیت رابطه مثبت معنی دار در سطح(01/0P<)و با عملکرد شخصی رابطه منفی معنی داری در سطح (05/0P<) وجود دارد. همچنین بین استرس شغلی و ابعاد فرسودگی شغلی رابطه معنی دار در سطح (01/0P<) بدست آمد. بحث و نتیجه گیری: در محیط های کاری که کارکنان در معرض سرب قرار می گیرند، میزان استرس شغلی نیز در سطح بالایی قرار دارد. در صورت عدم کنترل و مدیریت صحیح، آلودگی در مدت زمانی نه چندان طولانی می تواند منجر به فرسودگی شغلی (با تاکید بر کاهش عملکرد شخصی و مسخ شخصیت) گردد. لذا پیشنهاد می گردد با انجام کنترل های مدیریتی، فنی و مهندسی جهت کاهش میزان آلودگی گرد و غبار و فیوم های سرب داخل کارگاهی اقدام شود. همچنین، برنامه های مداخلاتی جهت کاهش استرس شغلی و به منظور پیشگیری از بروز فرسودگی شغلی کارکنان اندیشیده شود و اقدامات بهداشت حرفه ای در جهت پایش مقادیر آلاینده در خون به صورت ادواری انجام پذیرد.

زمینه و هدف: حضور فنل و مشتقات آن در آب و فاضلاب به دلیل خطراتی که بر روی سلامت انسان و محیط زیست دارد، به عنوان یک نگرانی عمده محسوب می شود. به دلیل سمی بودن فنل حتی در غلظت های کم و هم چنین به دلیل این که حضور آن در منابع طبیعی آب می تواند سبب شکل گیری ترکیبات جانبی فرآیندهای گندزدایی و اکسیداسیون شود، این ماده یکی از شایع ترین مواد آلی آلاینده آب می باشد. در مطالعه حاضر فرآیند جذب سطحی فنل از فاضلاب توسط جاذب خاک اره با استفاده از روش های هوش مند شبیه سازی شده است. روش بررسی: شیوه های هوش مند شبکه پرسپترون چندلایه، شبکه برپایه توابع شعاعی و ماشین بردار رگرسیونی جهت شبیه سازی استفاده شده است. جهت طراحی ساختار شبکه ها از 125 مجموعه داده تجربی استفاده شده است. معیارهای ارزیابی و توقف شبکه شامل %AARE و R2 می باشند که برای هر سه مدل محاسبه شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل ماشین بردار رگرسیونی با داشتن 5132/0 و 979/0 به ترتیب برای %AARE و R2 بهترین مدل می باشد. کلیه مدل ها نتیجه بهتری نسبت به مدل چند جمله ای درجه دوم از خود نشان دادند. مدل ها تطبیق خوبی با داده های تجربی داشتند. بحث و نتیجه گیری: نتایج مدل ها نشان داد که این مدل ها مقدار جذب فنل را با دقت بالا پیش بینی می نماید. هم چنین براساس نتاج مدل ها، پارامترهای بهینه فرآیند شامل، غلظت اولیه فنل 6/127 میلی گرم بر لیتر، مقدار جاذب 84/0 گرم بر لیتر، pH محلول 62/3، زمان جذب 9/146 دقیقه و درصد جذب فنل متناظر 23/91 % به دست آمد.

زمینه و هدف: به منظور تعیین روش مناسب دفع پسماندهای جامد شهری مدل تلفیقی از روش های ارزیابی چرخه عمر و تحلیل سلسله مراتبی تهیه گردید. ارزیابی های زیست محیطی و فنی سناریوهای (A)دفن زایدات بدون استحصال انرژی، (B)زباله سوزی بهمراه استحصال انرژی و دفن خاکستر و (C)تولید کود کمپوست از بخش ارگانیک و دفن دیگر زایدات، توسط مدل انجام شد. روش بررسی: در انجام ارزیابی های زیست محیطی، میزان انتشارات گلخانه ای(GHGs) در چرخه عمر روش دفع برآورد گردید. ارزیابی های فنی نیز مطابق با روش تحلیل سلسله مراتبی و نظرسنجی از متخصصان انجام شد. بمنظور تحلیل نتایج مدل، شهر تهران بعنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. یافته ها: بیشترین انتشارات گلخانه ای طی سناریوی A و کمترین آن در سناریوی B اتفاق می افتد. حداکثر تخفیف در انتشارات بواسطه سوزاندن زایدات غذایی و کاغذ و مقوا، در سناریوی B حاصل می شود. برخلاف آن، در سناریوهای A و C، دفن این قبیل زایدات عامل اصلی تولید گاز متان بوده است. سوزاندن زایدات پلاستیکی اگرچه می تواند منجر به استحصال انرژی بیشتری در سناریوی B شود، ولی تولید CO2غیربیولوژیک اثر افزایشی در انتشار GHGs دارد. سناریوهای A و C از منظر اغلب معیارهای فنی برتری نسبتا بالایی در مقایسه با سناریوی B داشته اند لیکن امکان شیرابه زایی در این سناریوها امتیاز فنی آنها را کاهش می دهد. بحث و نتیجه گیری: براساس تلفیق ارزیابی ها، روش دفن بدون استحصال انرژی نامناسب ترین گزینه بوده و زباله سوزی با استحصال انرژی منجربه کمترین انتشارات گلخانه ای شده و از نظر فنی نیز مورد قبول است.

زمینه و هدف: اﻓ ﺰ اﯾ ﺶ ﻣ ﯿ ﺰ ان ﻓ ﺴ ﻔ ﺎ ت در ﻣ ﺤ ﯿ ﻂ ﻫ ﺎ ی آﺑ ﯽ ﺗ ﻮ ازن رﺷ ﺪ ﻣ ﻮ ﺟ ﻮ دات آﺑ ﺰ ی را ﺑ ﻪ ﻫ ﻢ ﻣ ﯽ زﻧ ﺪ و ﻣ ﺸ ﮑ ﻼ ت زﯾ ﺴ ﺖ ﻣ ﺤ ﯿ ﻄ ﯽ ﺟ ﺪ ی را اﯾ ﺠ ﺎ د ﻣ ﯽ ﮐ ﻨ ﺪ . در این مطالعه هدف بررسی آزمایشگاهی حذف یون فسفات با استفاده از نانوذرات اکسیدگرافن می باشد. روش بررسی: جاذب مورد استفاده در این تحقیق گرافن بوده که ابتدا به سنتز اکسید گرافن توسط مدل هامر پرداخته شد. جاذب سنتز شده به دلیل دارا بودن گروه های عاملی اپوکسی و هیدروکسیل بر روی سطح خود موجب می شود که خاصیت آب دوست بودن آن افزایش یابد و منجر به ارتقاء کاربرد اکسید گرافن در محیط های آبی شود. اثر پارامترهای مختلف شامل مقدار جاذب، pH، غلظت اولیه، دما و زمان تماس بر روی میزان جذب بررسی شد. هم چنین در ادامه مطالعات سینتیکی بر روی داده ها انجام گردید. یافته ها: بیش ترین درصد جذب برابر با 75% بوده است که در 3= pH و بعد از سه ساعت تماس محلول با جاذب اتفاق افتاده است. هم چنین نتایج نشان می دهد که داده ها متناسب با مدل سنتیکی شبه مرتبه دوم بوده است. اطلاعات آزمایشگاهی با مدل لانگمیر تطبیق داده شد. بحث و نتیجه گیری: با ﺗ ﻮ ﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﻧ ﺘ ﺎ ﯾ ﺞ ﺑ ﻪ دﺳ ﺖ آﻣ ﺪ ه جاذب اکسید گرافن به عنوان جاذب سازگار با محیط زیست ﺗ ﻮ اﻧ ﺎ ﯾ ﯽ ﻣ ﻄ ﻠ ﻮ ﺑ ﯽ در حذف ﻓ ﺴ ﻔ ﺎ ت دارد.

زمینه و هدف: ارزیابی توان محیط زیست برای انتخاب ساخت گاه نیروگاه هسته ای با رعایت الزامات آژانس بین المللی انرژی اتمی و در چارچوب اصول آمایش سرزمین یک عامل بسیار مهم در دست یابی به توسعه پایدار است. ارزیابی دقیق توان محیط زیست باعث استقرار مناسب نیروگاه هسته ای در مناطق ساحلی مطابق با ملاحظات اکولوژیک و اجتماعی-اقتصادی خواهد شد. هدف عمده این پژوهش ارزیابی توان محیط زیست برای انتخاب ساخت گاه نیروگاه هسته ای در منطقه سحرخیز استان گیلان با استفاده از ترکیب منطق بولین-فازی برپایه ترکیب خطی وزن دار در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی است. روش بررسی: ابتدا با بررسی منابع آژانس بین المللی انرژی اتمی، معیارهای انتخاب ساخت گاه نیروگاه هسته ای مشخص گردید. سپس کلیه لایه های اکولوژیک و اجتماعی-اقتصادی وارد محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی شد و استانداردسازی لایه ها صورت گرفت. در مرحله بعد از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برپایه مقایسه زوجی برای وزن دهی لایه ها استفاده گردید. در نهایت کلیه لایه های اکولوژیک و اجتماعی-اقتصادی از طریق ترکیب منطق بولین-فازی برپایه روش ترکیب خطی وزن دار تلفیق شدند. یافته ها: پس از تلفیق لایه های اکولوژیک و اجتماعی-اقتصادی با استفاده از ترکیب منطق بولین-فازی برپایه روش ترکیب خطی وزن دار، مشخص شد که کل مساحت منطقه سحرخیز استان گیلان برای انتخاب ساخت گاه نیروگاه هسته ای نامناسب است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد بر طبق الزامات آژانس بین المللی انرژی اتمی و کمیسیون نظارت هسته ای آمریکا جهت ارزیابی توان محیط زیست برای انتخاب ساخت گاه نیروگاه هسته ای در منطقه سحرخیز استان گیلان، روش منطق بولین-فازی برپایه ترکیب خطی وزن دار انعطاف پذیری و دقت بالاتری در مقایسه با روش منطق بولین دارد.

زمینه و هدف: افزایش فعالیت های صنعتی توأم با تولید آلاینده ها ازجمله فلزات سنگین یکی از عوامل اصلی آلاینده ی آب و خاک به شمار می رود. یکی از فعالیت های بشری که باعث آلودگی منابع طبیعی از جمله خاک می شود فعالیت های معدنی است. روش بررسی: در این پژوهش پهنه بندی غلظت عنصر مس به عنوان آلودگی خاک در اطراف معدن مس میدوک مورد مطالعه قرار گرفت. دو مسیر نمونه برداری با توجه به موقعیت روستا های اطراف در نظر گرفته شد. نمونه برداری به صورت سیستماتیک از 360 نقطه نمونه گیری انجام شد. هضم نمونه ها و اندازه گیری غلظت در آزمایشگاه و به روش جذب اتمی انجام شد. در این پژوهش از شاخص زمین انباشتگی مولر برای بررسی درجه ی آلودگی خاک به فلزات سنگین استفاده شد. در نهایت با استفاده از روش کریجینگ نرمال غلظت عنصر مس و درجه آلودگی خاک پهنه بندی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت عنصر مس در مسیر نمونه برداری D در نقطه نمونه برداری 3D و برابر 5/697 میلی گرم بر کیلوگرم بوده و کم ترین غلظت عنصر مس در این مسیر در نقطه D11 برابر با 35/6 میلی گرم بر کیلوگرم بوده است. شاخص زمین انباشتگی نشان می دهد که آلودگی عنصر مس در مسیر نمونه D ( جنوب معدن) بیش تر است، که می تواند به دلیل قرار گرفتن این مسیر در راستای معدن و بر روی شیب در جهت باد غالب جنوبی باشد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد بافاصله گرفتن از معدن از درجه آلودگی مس در هر دو مسیر کاسته می شود که می تواند نشان دهنده نقش معدن در ایجاد آلودگی عنصر مس در خاک های منطقه باشد.

زمینه و هدف: علّت اکثر حوادث بزرگ دنیا خطای انسانی شناخته شده است. از این رو جهت کاهش خطاهای انسانی در ارزیابی و مدیریت ریسک نیاز جداگانه ای به ارزیابی ریسک ناشی از خطای انسانی وجود دارد که این نیاز می تواند با استفاده از آنالیز قابلیت اطمینان انسانی تامین گردد. در صنعت بهداشت و درمان، هر ساله بیماران زیادی توسط خطاهای پزشکی جان خود را از دست می دهند. خطاهای درمانی مشکلی جهانی است و اخیرا به موضوعی چالش برانگیز در بخش-های مختلف درمانی تبدیل شده است. روش بررسی: این مطالعه از نوع تحلیلی-توصیفی است که در آن به منظور تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی در بخش مراقبت های ویژه قلب بیمارستان نفت تهران از روش SHERPA استفاده شده است. یافته ها: در مجموع، در بخش مراقبت های ویژه قلب، تعداد 450 خطا شناسایی شد که 242 خطا (%54) مربوط به فعالیت های پرستاری، 43 خطا (9 %) مربوط به پزشک عمومی و 165 خطا (%37) مربوط به پزشک متخصص می باشند. همچنین با توجه به نتایج تجزیه و تحلیل ریسک انجام شده، 45/12% خطاها با ریسک غیر قابل قبول، 30/22% خطاها با ریسک نامطلوب، 11/43% خطاها با ریسک قابل قبول ولی نیاز به تجدید نظر و22/14% خطاها با ریسک قابل قبول بدون نیاز به تجدید نظر می باشند. بحث و نتیجه گیری: در نهایت می توان این نتیجه را استنباط نمود که روش SHERPA در صنعت بهداشت و درمان قابل اجرا بوده و در شناسایی و تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی، بسیار موثر می باشد.

زمینه و هدف: امروزه مکان یابی کاربری های شهری با استفاده از GIS در برنامه ریزی شهری از اهمیت زیادی برخوردار است. کاربری های تجاری یکی از کاربری های مهم شهری است که سایر فعالیت های مهم شهری را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. شایان ذکر است که انسان به صورت فعالانه با فضا برخورد می کند و همواره با آن در داد و ستد اطلاعات است. فرد با قرارگیری در یک مکان مناسب از منظر محیط زیستی و دریافت اطلاعات توسط حواس خود قادر خواهد بود که به محیط پاسخ فعال داده و توجه خود را به آن محیط معطوف کند. با توجه به این موارد دوری از بیمارستان، راه آهن و پمپ بنزین و نزدیکی به مکان های طبیعی مانند پارک، مولفه های ذهنی سیما و منظر از جمله صمیمیت، اصالت و سرزندگی را تحت تاثیر قرار داده و در دعوت کنندگی افراد تاثیرگذار خواهد بود. روش بررسی: در این راستا معیارهای مناسب با مطالعه اسنادی تدوین و با استفاده از مدل AHP ارزش هر یک از معیار ها نسبت به دیگر معیار ها مشخص گردید و به هر یک از معیارهای مربوطه وزن هایی اختصاص یافت. در نهایت وزن های حاصله در لایه های معیارها ضرب گردید و با استفاده از ترکیبات فازی، لایه ها ترکیب شدند. یافته ها: تلفیق داده ها نشان داد که ناحیه 2 با وضعیت مطلوب تر نسبت به ناحیه 1 و این ناحیه نیز با وضعیت بهتر نسبت به ناحیه 3 از اهمیت متفاوتی برخوردارند که در آخر بهترین محل های ایجاد مرکز تجاری در هر 3 ناحیه مشخص گردید. بحث و نتیجه گیری: منطقه 17 تهران با بیش از 358 هزار نفر جمعیت دارای 3 ناحیه شهرداری می باشد که نبود دسترسی مناسب موجب افزایش هزینه های دسترسی به خدمات شهری شده است. بدین منظور تحقیق حاضر با تبیین شاخص های مناسب و با بهره گیری از سیستم های اطلاعات جغرافیایی به مکان یابی مناطق تجاری در منطقه 17 پرداخته و مکان های مناسب در هر یک از نواحی شهرداری برای استقرار کاربری مذکور انتخاب شده اند.

زمینه و هدف: به دلیل برخورداری شهر همدان از پتانسیل بالا برای تولیدات کشاورزی و متعاقباً تاثیر فاضلاب های شهری و فعالیت های کشاورزی، نظیر استفاده از کودها و سموم شیمیایی مختلف روی کیفیت خاک، گیاه و نهایتاً سلامت انسان، لزوم انجام پژوهش را آشکار می سازد. این پژوهش با هدف بررسی اثر فاضلاب بر تجمع فلزات سرب و کادمیوم در خاک و سبزیجات صورت گرفت. روش بررسی: برای این منظور نمونه برداری به صورت تصادفی از خاک و سبزیجات در محدوده شهر همدان صورت گرفت. نمونه برداری از یک منطقه آبیاری شده با آب چاه و یک منطقه آبیاری شده با آب فاضلاب صورت گرفت. نمونه های گیاه پس از شسته شدن و خشک شدن، آسیاب شده و آماده انجام آزمایش گردیدند. نمونه های خاک نیز پس از هوا خشک شدن، الک شده و آماده انجام آزمایش گردیدند. سپس نمونه ها با ترکیبی از اسیدها هضم شدند و فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفتند. در نهایت داده های به دست آمده با نرم افزار20 SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که فاضلاب اثر قابل توجهی بر میزان تجمع فلزات سرب و کادمیوم در خاک و سبزیجات دارد بطوری که میانگین غلظت این فلزات در خاک و سبزیجات مناطق آبیاری شده با فاضلاب بیش تر از مناطق آبیاری شده با آب چاه بود. همچنین مشخص شد که مقادیر فلزات سرب و کادمیوم در سبزیجات مطالعه شده برابر یا بیشتر از حد استاندارد بوده است و فلز کادمیوم در خاک هر دو منطقه شاهد و تیمار برابر با حد استاندارد و فلز سرب در خاک هر دو منطقه شاهد و تیمار کم تر از حد استاندارد قرار دارد. نتیجه گیری: از آنجایی که در منطقه تیمار متوسط غلظت فلز کادمیوم در سبزی پیازچه و متوسط غلظت فلز سرب در سبزی تره بالاتر از حد استاندارد قرار دارد. بنابراین به منظور جلوگیری از بروز مشکلاتی توسط آنها برای سلامتی شهروندان از آبیاری مزارع کشاورزی می بایست خودداری شود.

زمینه و هدف: در این مطالعه، غلظت و میزان گسترش ابر آلودگی آلاینده های نفتی در آب زیرزمینی ناشی از نشت احتمالی مخازن بنزین موجود در انبار نفت خوی تحت سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: بدین منظور ابتدا مدل جریان آب زیرزمینی منطقه برای حالت پایدار و ناپایدار با استفاده از بسته مدل MODFLOW-2000 شبیه سازی و مدل جریان واسنجی و پارامترهای هیدرولیکی آبخوان برآورد گردید. به کمک مدل انتقال MT3DMS و با استفاده از داده های خروجی مدل جریان، گسترش ابرآلودگی بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن و MTBE برای ورود احتمالی آن با غلظت حداکثر از طریق نشت از مخازن انبار نفت خوی شبیه سازی گردید. به منظور پیش بینی انتقال آلاینده ها تحت شرایط مختلف، سه سناریو در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج مدل نشان می دهد که ابر آلودگی MTBE در صورت تداوم نشت در طی بیست سال گسترشی برابر 774 متر و در صورت قطع شدن نشت پس از 3 سال در طی بیست سال حدود 108 متر از منبع نشت آلاینده فاصله خواهد گرفت. این در حالی است که ابر آلودگی ناشی از انتشار BTEXها در صورت تداوم نشت در طی بیست سال گسترشی کم تر از MTBE خواهند داشت. مقایسه رفتار ابر آلودگی آلاینده های بنزن و MTBE تحت شرایط سناریو دوم (نشت به مدت سه سال) نشان داد که گسترش ابر آلودگی بنزن بعد از ده سال به 126 متر برسد و 5/8 سال پس از قطع نشت، آلاینده به نزدیک ترین چاه بهره برداری برسد ولی گسترش ابر آلودگی MTBE در همین مدت بیش از شش برابر بوده و در طی 5/1 سال پس از قطع نشت، به نزدیک ترین چاه بهره برداری برسد که این ناشی از قابلیت انتقال بیش تر MTBE در آب نسبت به بنزن می باشد. بحث و نتیجه گیری: سرعت متوسط حرکت آلودگی 5 تا 6 سانتی متر در روز برآورد گردید و پیش بینی می شود که ابر آلودگی MTBE پس از شروع نشت با فاصله زمانی کم تر از BTEXها، به اولین چاه بهره برداری برسند. در صورتی که مقدار جذب سطحی صفر در نظر گرفته شود ابر آلودگی تمام آلاینده ها اعم از MTBE، بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن با گذشت ده سال، مناطق شهری پایین دست منطقه مطالعاتی را آلوده خواهند کرد. بنابراین لزوم پایش مستمر نشت و حفاظت از مخازن که مهم ترین فرآورده نفتی از نظر داشتن آلاینده های نفتی است، ضروری می باشد.

زمینه و هدف: مدل تخریب از جمله روش های ارزیابی اثرات محیط زیستی است که اثرات فعالیت های انسانی را به صورت کمی بیان می کند. هدف از به کارگیری این مدل، شناسایی عوامل تخریب و درجه آسیب پذیری بوم سازگان ها به منظور پیش-گیری از تخریب آتی توسط پروژه های دیگر و نشان دادن امکان توسعه در آینده، به تصمیم گیرندگان است. روش بررسی: نخست محدوده شهرستان به 94 شبکه کاری 1600 هکتاری تقسیم و با استفاده از نقشه کاربری سرزمین، مشاهدات میدانی و نظرات کارشناسی، تعداد 14 عامل تخریب شناسایی و شدت آن ها تعیین شد. سپس، آسیب پذیری اکولوژیک و تراکم فیزیولوژیک محاسبه و پس از آن با استفاده از رابطه تخریب، ضرایب تخریب به دست آمد. درنهایت کلیه شبکه ها بر اساس نظریه فازی به 4 پهنه با توانایی توسعه بیش تر، نیازمند بازسازی، نیازمند حفاظت و غیر قابل توسعه تقسیم شدند. یافته ها: طبق نتایج نهایی از مجموع 94 شبکه، 22 شبکه که معادل 40/23 درصد مساحت شهرستان است، نیازمند بازسازی، 37 شبکه که معادل 36/39 درصد مساحت شهرستان است، غیر قابل توسعه و 35 شبکه نیز که 22/37 درصد مساحت شهرستان را به خود اختصاص می دهد، مستعد توسعه هستند. بحث و نتیجه گیری: اثرات فعالیت های مخرب (که عمدتا اثرات مخرب ناشی از فعالیت های گردش گری) در منطقه بارز بوده به طوری که فعالیت های مخربی نظیر تغییر کاربری از یک سو و از سوی دیگر زباله ریزی و آلودگی رودخانه ها به منطقه از عوامل اصلی تخریبند. از مجموع 94 شبکه، 21 شبکه به دلیل وجود گسل ها و 16 شبکه به دلیل قرار گرفتن در محدوده منطقه حفاظت شده بینالود، غیر قابل توسعه می باشند. 35 شبکه دارای اولویت های اول تا سوم توسعه هستندکه دارای تراکم فیزیولوژیک پایین بوده و 22 شبکه نیز به دلیل تراکم فیزیولوژیک بالا و شدت زیاد عوامل مخرب، دارای ضرایب تخریب بالا بوده و نیازمند بازسازی هستند؛ لذا باید از هرگونه توسعه بدون برنامه ریزی در آینده در این قسمت ها، خودداری شود.

زمینه و هدف: آلودگی های زیست محیطی و وابستگی شدید به سوخت های آلاینده فسیلی از مهم ترین انگیزه های توسعه سوخت های سبز در کشور محسوب می شود. جلبک ها به عنوان یکی از جدیدترین مواد اولیه برای تولید سوخت سبز در دنیا معرفی شده اند. به علاوه در فرآیند رشد جلبک ها، گازهای انتشار یافته از نیروگاه های تولید برق به کار گرفته می شود که باعث کاهش بخش اعظم گازهای گل خانه ای انتشار یافته به اتمسفر می شود. روش بررسی: این مطالعه برای بررسی توسعه چنین سوخت هایی در کشور به ارایه مدل های طراحی و مدیریت زنجیره تأمین سوخت سبز بر پایه جلبک ها می پردازد. بر این اسا س در ابتدا یک مدل قطعی برای مدل سازی تمام فعالیت های زنجیره تأمین تولید سوخت سبز که شامل تأمین مواد اولیه لازم برای رشد جلبک ها، کشت جلبک ها و تبدیل آن ها به سوخت و نهایتاً عرضه سوخت در کشور است، توسعه داده می شود. سپس این مدل قطعی به یک مدل طراحی شبکه استوار برای دست یابی به تصمیمات زنجیره تأمین ایمن و استوار در برابر عدم قطعیت بسط داده می شود. یافته ها: نتایج به کارگیری مدل پیشنهادی برای توسعه سوخت های جلبکی در کشور نشان می دهد که تولید هر لیتر سوخت سبز در حال حاضر 88. 5 هزار ریال می باشد. بحث و نتیجه گیری: هزینه کنونی تولید سوخت از جلبک ها توانایی رقابت با سوخت های فسیلی را ندارد اما این هزینه با افزایش اندک میزان رشد جلبک ها و محتوای روغنی آنها در آینده می تواند به شدت کاهش پیدا کند.

زمینه و هدف: هدف از انجام این تحقیق، بررسی شدت ذرات معلق و بیماری های ناشی از آن در ساکنین منطقه و ارزیابی ریسک جمعیتی در شهر سنندج می باشد. روش بررسی: ابتدا اطلاعات مربوط به غلطت ذرات معلق در سال های آماری(2012-2013) 1391 از اداره محیط زیست سنندج گرفته شد. در بررسی میدانی نیز اندازه گیری ذرات در 17 نقطه از شهر سنندج در ماههای مختلف طی یک سال با کمک دستگاه پرتابل سنجش ذرات، صورت پذیرفت. سپس جهت کمی سازی اثر آلاینده های هوا از نرم افزار (AirQ)Air Quality Health Impact Assessment استفاده گردید. در مرحله بعدی، محاسبات مربوط به آماده سازی داده های ورودی صورت پذیرفت. سپس پیش بینی میزان مرگ و میر و مقایسه آن با آمار موجود و درنهایت ارزیابی ریسک بهداشتی برای منطقه انجام پذیرفت. یافته ها: بررسی وضعیت آلودگی هوا به ذرات معلق در شهر سنندج نشان می دهد که بیش ترین ایام سال، منطقه دارای آلودگی با شدت پایین می باشد، و روزهای ناسالم و خطرناک کم تر از دو ماه از سال را شامل می گردد که عمدتا در ماه های خرداد تا مرداد می باشد. میانگین ذرات معلق در ماه های مختلف سال نیز بیش ترین مقدار را در پنج ماه اول سال و عمدتا در خرداد ماه نشان می دهد. این در حالی است که آمار بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی ناشی از آلودگی هوا، در ماه های فصل زمستان و ماه فروردین، بیش ترین تعداد را به خود اختصاص داده است. بیش ترین آلودگی هوا در شمال شرقی شهر (منطقه یک) اندازه گیری شده که علت آن وجود مراکز تعمیرگاهی، ترمینال مسافربری و شهرک صنعتی می باشد. در بررسی تعداد بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی ناشی از آلودگی هوا در شهر سنندج و مقایسه آن با پیش بینی مدل، نتایج مدل آمار کم تری را نشان می دهد در حالی که تعداد مرگ و میر پیش بینی شده در مدل به نسبت آمار موجود در منطقه آمار بیش تری را نشان می دهد. در خصوص تعیین ریسک بهداشتی جمعیت منطقه، بیش ترین ریسک مربوط به منطقه یک و در رده سنی 20 تا 44 سال پیش بینی گردیده است که علت اصلی آن، در معرض قرار گرفتن بیش تر این افراد در برابر آلودگی می باشد. بحث و نتیجه گیری: در فصول سرد سال و به علت پدیده وارونگی هوا با توجه به شرایط توپوگرافی منطقه، شدت بیماری های تنفسی و آمار مرگ و میر در منطقه مطالعاتی افزایش می یابد. بر اساس بیماری های ثبت شده در سال آماری فوق، تعداد 581 مورد تنگی نفس، 570 مورد آنژین صدری، 23 مورد آسم و 39 مورد مرگ منسوب به آلودگی هوا گزارش شده است.

زمینه و هدف: آزولا گیاهی است با داشتن قابلیت تثبیت نیتروژن، پتاسیم و فسفر که به عنوان کود سبز مورد استفاده قرار می گیرد و عناصر غذایی موجود در کمپوست آن می تواند به عنوان منبع تغذیه ای برای گیاهان مورد توجه قرار گیرد. این تحقیق به منظور بررسی اثرات تلفیق آزولا با کودهای آلی و غیرآلی بر شاخص های رویش صنوبر دلتوئیدس انجام گرفت. مواد و روش ها: ابتدا آزولا از تالاب های شهرستان جویبار واقع در استان مازندران جمع آوری گردید. کمپوست آزولا در ترکیب با مواد آلی و غیر آلی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت و میزان نیتروژن، پتاسیم و فسفر این ترکیبات و تاثیرات آن بر شاخص های رویش (ارتفاع، قطر ساقه و وزن تر برگ) بررسی شد. نتایج نشان داد کمپوست آزولا 100% و کاه 100% دارای بیشترین و کمترین میزان نیتروژن، پتاسیم و فسفر بود که منجر به افزایش معنی داری در شاخص های رویش صنوبر دلتوئیدس در مقایسه با تیمار شاهد شد. یافته ها: شاخص های رویش در کمپوست آزولا 100% نسبت به تیمارهای دیگر کودی (درصدهای مختلف آزولا، کاه) افزایش معنی داری را نشان داد. همچنین، کود تلفیقی کمپوست آزولا و مواد آلی (50% آزولا+ 50% کاه) (با میزان 32/0 درصد نیتروژن، 02/0 درصد فسفر و 24/0 درصد پتاسیم) در ترکیب با کود غیر آلی اوره، پارامترهای رویشی گیاه را نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش داد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج، ترکیب کودی 50% آزولا+50% کاه به همراه اوره و کمپوست آزولا 100%، بیشترین تاثیر را در بهبود خصوصیات شیمیایی خاک و در نهایت رشد گیاه داشتند. لذا، بکارگیری کود سبز و همچنین ترکیب تلفیقی کود سبز با کودهای آلی و غیرآلی، با توجه به اثراتی که بر خصوصیات شیمیایی خاک دارد منجر به بهبود حاصلخیزی و افزایش محصول می گردد و با کاهش مصرف کود شیمیایی در کشاورزی از آلودگی های زیست محیطی و هزینه های سرسام آور آن جلوگیری نموده و منجر به توسعه پایدار در کشاورزی می شود.

زمینه و هدف: پوشش گیاهی که عموما در طراحی شهری مورد استفاده قرار می گیرد، تاثیر به سزایی بر کیفیت هوای معابر دارد. از این رو برنامه ریزان باید از میزان و چگونگی تاثیر درختان و پوشش گیاهی آگاه باشند. اصفهان یکی از کلان شهرهای ایران است که به رغم دارا بودن پوشش گیاهی زیاد در سطح این شهر، خیابان های آن با مشکل آلودگی روبه رو هستند. در این تحقیق بررسی پراکنش آلودگی در دره های شهری با هدف ارزیابی الگوی بهینه مدل کیفی کاهش آلودگی انجام پذیرفته است. روش بررسی: جهت بررسی تاثیر پوشش گیاهی بر سطح آلودگی در دره های شهری از نرم افزار مدل سازی سه بعدی با نام ENVI-met با بررسی مدل کیفی هوای محلی و خرده اقلیمی بر پایهCFD-مکانیک سیالات محاسباتی-استفاده شده است. در ابتدا یک نمونه واقعی مطالعاتی برداشت میدانی شده است و در نهایت مدل ساده تری از منطقه انتخاب شده و شبیه سازی می شود. یافته ها: پارامتر های مختلفی از جمله نسبت ارتفاع به عرض در دره های شهری، سطح تراکم درختان، محل قرار گیری درختان در معابر و فاصله درختان از هم مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهند که افزایش سرعت باد در دره های شهری با عمق کم در سطح پایین تری قرار دارد و زمانی که در دره های شهری موانع طبیعی از جمله درختان حضور نداشته باشند سطح آلودگی کاهش می یابد زیرا در این حالت باد باز هم سرعت بیش تری دارد. زمانی که درختان در خط مرکزی دره شهری مابین مسیرهای حرکتی قرار می گیرند، آلودگی و فاصله درختان نسبت به هم رابطه معکوس داشته و هرچه فاصله درختان بیش تر شود سطح آلودگی کم تر می گردد، به عبارتی تاج پوشش درختان هرچه کم تر باشد، آلودگی کم تر در زیر تاج درختان محبوس می گردد و غلظت آلودگی کاهش می یابد.

زمینه و هدف: در کشور ما که نسل جوان آن بیش ترین درصد جمعیت را تشکیل می دهد، آموزش محیط زیست می تواند تاثیر قابل توجهی در تقویت فرهنگ زیست محیطی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد. آشنایی جوانان با علوم پایه محیط زیست در مقاطع مختلف تحصیلی می تواند روحیه سازگاری و حفاظت از منابع طبیعی را در آن ها تقویت کرده و حس مسوولیت پذیری را به صورت منطقی در آنان افزایش دهد. هدف این مقاله بررسی دیدگاه دانش آموزان دوره دبیرستان شهرستان مشگین شهر پیرامون حفظ محیط زیست می باشد. روش بررسی: روش کار به صورت میدانی بوده و اطلاعات از طریق پرسش نامه از 164 نفر از دانش آموزان مقطع دبیرستان شهرستان مشگین شهر جمع آوری گردیده است. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی-تحلیلی است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای محقق ساخته بوده که ضریب پایایی آن 85/0 برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری اسپیرمن و رگرسیون چند متغیره و از طریق نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که دانش آموزان به مسایل مربوط به حفظ محیط زیست علاقه مند بوده و حفاظت از محیط زیست را تا حدی از وظایف خود می دانستند و در رابطه با مسایل و مشکلات مربوط به حفاظت از آن، در حد قابل قبولی اطلاعات و آگاهی داشتند. بحث و نتیجه گیری: برای رسیدن به توسعه ای پایدار یعنی توسعه ای موزون و با حفظ ارزش های زیست محیطی، باید به تحول فرهنگ زیستی جوامع اندیشید تا مردم تشکیل دهنده جوامع، منش خود را با پایداری و پویایی طبیعت تطبیق دهند، زیرا بروز بحر ان های زیست محیطی و انهدام و تحلیل منابع طبیعی به همراه افزایش جمعیت باعث شده است که انسان امروز بیشتر برای جلوگیری از نابودی محیط زیست خود تلاش کند. در نهایت نتایج آزمون های آماری نشان داد که به جز متغیرهای تمایل به ایجاد تشکل های زیست محیطی، میزان بازدید از پارک ها و فضای سبز، بازدید دانش آموزان از مراکز مرتبط با محیط زیست، استفاده از آموزش های عملی حفاظت از محیط زیست و استفاده از فیلم های آموزشی در زمینه محیط زیست، بین تمامی متغیرهای تحقیق از جمله میزان مطالب آموزشی زیست محیطی در کتاب درسی، نگرش نسبت به حفاظت از محیط زیست، میزان علاقه به محیط زیست، مجهز بودن کتابخانه های مدارس به منابع علمی، استفاده از مجلات و نشریات زیست محیطی، میزان بازدید کارشناسان محیط زیست از مدارس، شرکت در فعالیت های داوطلبانه زیست محیطی، اطلاع رسانی دبیران در خصوص حفظ محیط زیست با دیدگاه دانش آموزان نسبت به حفاظت از محیط زیست رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

زمینه و هدف: این تحقیق که به روش پیمایشی انجام شد، درخصوص شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان شهرداری تهران در زمینه مسایل محیط زیست و ارایه الگوی آموزشی براساس مدل DACUM می باشد. روش بررسی: بدین منظور جامعه آماری را کارکنان شهرداری منطقه 2 تهران به تعداد 1331 نفر تشکیل دادند. نمونه های مورد مطالعه به صورت تصادفی به تعداد 310 نفر شناسایی شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن تایید و پایایی نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بالای 7/0 محاسبه و تایید گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار MATLAB مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: محیط زیست یکی از ابعاد حساس و آسیب پذیر است که همواره در معرض تهدید قرار گرفته است. حفظ محیط زیست یک وظیفه همگانی و ملی است به نحوی که باید در حیطه وظایف و مسوولیت های فردی و اجتماعی به حفظ آن پرداخت و شهرداری نیز به عنوان یکی از متولیان امر در این زمینه نقش حیاتی را ایفا می نماید. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد تفاوت معنی داری میان افراد با تحصیلات متفاوت از نظر نیازهای آموزشی وجود دارد. بدین معنی که کارکنان با تحصیلات فوق دیپلم نیاز آموزشی بالاتری نسبت به دو گروه دیگ (کارشناسی و کارشناسی ارشد) داشتند. هم چنین از نظر نیازهای آموزشی افراد با تحصیلات کارشناسی نیاز آموزشی بالاتری نسبت به کارشناس ارشدها داشتند.

زمینه و هدف: رودخانه بالخلو به عنوان یکی از سرشاخه های اصلی رود قره سو اردبیل و تامین کننده آب سد یامچی می باشد و با توجه به وجود منابع آلاینده مختلف مانند پساب مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی و آبگرم معدنی، بررسی کیفی این رودخانه برای حفظ حیات آن ضروری می باشد. امروزه در مطالعات تعیین کیفیت آب، بررسی حضور درشت بی مهرگان کفزی به عنوان شاخصی مکمل برای روش های شیمیایی در تشخیص وجود آلودگی ها شناخته شده است. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه بالخلو چای اردبیل بر اساس درشت بی مهرگان، نمونه برداری در 5 ایستگاه و دردو نوبت، فصول کم آبی و پرآبی در طول رودخانه صورت گرفت. همچنین برای تدقیق نتایج بدست آمده، اندازه گیری های برخی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در ایستگاه ها انجام شد. نمونه های بی مهرگان شناسایی شده و بااستفاده از شاخص تنوع شانون، شاخص زیستی مارگالف و شاخص تشابه پیلو سنجیده شدند. یافته ها: در این تحقیق ده راسته از بی مهرگان در 23رده شناسایی و شمارش گردیدند و پارامترهای فیزیکوشیمییایی مانند اکسیژن محلول، نیترات، دما، اسیدیته، دبی و سرعت جریان ثبت گردیدند. بحث و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده ارتباط متناسبی را بین شرایط فیزیکی و شیمیایی و شاخص های زیستی نشان داد و شاخص زیستی مارگالف به دلیل اینکه بیشترین هماهنگی را با نتایج پارامترهای فیزیکو شیمیایی داشت عنوان بهترین شاخص برای ارزیابی زیستی رودخانه بالخلو شناخته شد. در نهایت با مقایسه پارامتر های فیزیکو شیمیایی و شاخص های زیستی کیفیت آب رودخانه بالخلو به سه ناحیه آلودگی کم، متوسط و بالا تقسیم بندی گردید.

زمینه و هدف: امروزه، سامانه های متعدد رتبه بندی پایداری میزان هم سازی ساختمان با محیط را ارزیابی می کنند. معیارهای ارزیابی-به عنوان مهم ترین رکن سنجش-گرایش غالب هر سامانه را مشخص می کند. در این پژوهش با سنجش اهمیت نسبی و اولویت گذاری معیارها، این گرایش در مواجهه با مباحث پایداری تببین می گردد. روش بررسی: در این پژوهش، چارچوب مشترکی برای مقایسه و تحلیل موشکافانه ی معیارهای ارزیابی پنج سامانه ی فراگیر دنیا (BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE) در قالب مطالعات کتابخانه ای ارایه شده است. با استفاده از تدابیر تحلیلی-مقایسه ای، معیارهای ارزیابی سامانه های موجود در قالب چهارچوب پیشنهادی استخراج و سازمان دهی شده اند. به منظور شناخت اهمیت نسبی هر معیار، ضریب وزنی تک تک معیارها برداشت شده؛ جهت هم سازی داده ها و مقایسه پذیری، بر مبنای 100 محاسبه گردیده است. یافته ها: چارچوب مقایسه ای بر مبنای سه جنبه ی کلیدی توسعه پایدار-محیطی، اجتماعی و اقتصادی-سازمان یافته است که 11 سرفصل ارزیابی را با عناوین انرژی، آب، ساخت گاه، بارهای محیطی، مصالح، پس ماند، کیفیت فضای داخلی، مباحث فرهنگی-اجتماعی، اقتصاد، کیفیت فنی و عملکردی، مدیریت و فرآیندهای پایدار پوشش می دهد. معیارهای زیرمجموعه هر سرفصل امکان سنجش قابلیت هر سامانه را در سطوح ریزتر ارزیابی فراهم آورده اند. بحث و نتیجه گیری: مبانی و رویکرد هر سامانه نقش موثری در سازمان دهی ساختار محتوایی معیارها دارد؛ مثلا DGNB، که ساختار ارزیابی آن منطبق با اصول سه گانه معماری پایدار سامان یافته، بخش قابل توجهی از معیارهایش به موضوعات اقتصادی-اجتماعی اختصاص دارد؛ درصورتی که در BREEAM، LEED و یا HQE، که به نسل اول سامانه ها تعلق دارند، ساختار ارزیابی عمدتا به مباحث محیطی می پردازد. در سامانه های کل نگر مانند DGNB و CASBE مباحثی چون کارکرد، قابلیت های فنی و سرویس دهی ساختمان نمود بیش تری یافته اند؛ درحالی که در سامانه های جز نگر مانند BREEAM، LEED و HQE، حفظ منابع از جمله انرژی، آب، زمین و. . . اهمیت می یابد. هرچند در هر دو گروه به انرژی و کیفیت محیط داخلی موکدا توجه شده است.