علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1387 | دوره:10 | شماره:2 (مسلسل 37) |تعداد مقالات:16

به منظور سنجش کارآیی راکتورهای ناپیوسته با عملیات متوالی در تصفیه فاضلاب های صنعتی حاوی فنل سولفونیک اسید و عملکرد آن در حذف غلظت های متفاوت فنل سولفونیک اسید، به طراحی و ساخت دو راکتور استوانه ای مجهز به سیستم هوشمند اقدام گردید و فاضلاب مصنوعی با COD معادل 700-600 میلی گرم در لیتر تهیه و متعاقب اختلاط با حجم معینی از لجن فعال خط برگشتی تصفیه خانه فاضلاب شهرک غرب، نحوه سازگاری و انطباق میکروارگانیسم ها با شرایط موجود، با زمان ماند میکروبی 10 روز در آزمایشگاه به مدت 56 روز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت این مطالعه نشان داد که:- عمل انطباق میکروارگانیسم ها در مدت 14-12 روز صورت می گیرد.- در شرایط سازگاری میکروارگانیسم ها، حذف COD بالا %93-97 و قابل توجه است.- غلظت توده بیولوژیکی در زمان کوتاهی پس از انطباق %20-25، افزایش یافته و تا روزهای آخر بهره برداری تغییرات جزیی دارد.- اندیس حجمی لجن در روزهای اول بهره برداری %15-20 افزایش و تا رسیدن به حالت پایدار %30-35 کاهش یافته سپس تغییرات جزیی دارد و طی این مدت تغییرات PH و درجه حرارت در راکتور بسیار کم است.- راکتور ناپیوسته با عملیات متوالی در حذف غلظت های متفاوت فنل سولفونیک اسید تا غلظت 60 میلی گرم در لیتر و از نظر حذف COD موفق می باشد.- در غلظت های 1 میلی گرم در لیتر فنل سولفونیک اسید درصد حذف COD پساب تحت تاثیر PSA نیست ولی در غلظت های بالای PSA، درصد حذف COD نسبت به مراحل قبل کاهش نشان می دهد. غلظت توده بیولوژیکی داخل راکتور با افزایش غلظت PSA کاهش یافته و پس از سازگاری میکروارگانیسم ها روند افزایشی به خود می گیرد که به علت خاصیت سمیت این ترکیب و مرگ باکتری ها می باشد.- اندیس حجمی لجن در هر مرحله با افزایش غلظت PSA به راکتور مقدار آن افزایش یافته و پس از سازگاری روند کاهشی را نشان می دهد که می تواند به علت جذب آب توسط میکروارگانیسم ها جهت ترقیق مواد سمی در پلاسمای میکروارگانیسم باشد.درصد حذف ترکیب PSA در هر مرحله با افزایش غلظت این ترکیب کاهش یافته و بعد از عادت میکروارگانیسم ها به این ترکیب افزایش می یابد.

سیستم های کمینه سازی ضایعات یکی از روش های مهم کاهش ضایعات در واحدهای مختلف تولیدی، صنعتی، خدماتی و... است. به طور کلی مساله مهم در این سیستم های مدیریتی، پیگیری و جستجوی راه حل هایی جهت کاهش ضایعات می باشد. از آن جا که ضایعات مربوط به صنایع تولید شوینده جز ضایعات شیمیایی است که صدمات جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد می کند بر این اساس سیستم های مدیریت کمینه سازی ضایعات در واحدهای تولید شوینده جایگاه ویژه ای دارد.برای بررسی اثرات و جایگاه سیستم مدیریت کمینه سازی ضایعات در صنعت تولید مواد شوینده، شرکت شیمیایی بهداد با عنوان محصولات تجاری تاژ به صورت نمونه مورد تحقیق قرار گرفته است. در این تحقیق پس از شناسایی و جمع آوری اطلاعات در مورد سیستم های کمینه سازی ضایعات و بررسی فعالیت های مختلف در صنعت تولید شوینده، نسبت به شناسایی بخش های مختلف کارخانه شامل: واحدهای تولیدی، خدماتی، اداری، انبارها و فعالیت های مربوط به هر یک از قسمت های آن اقدام گردید. مطالعه انجام شده در این چهار بخش نشان دهنده آن است که مشکلات اصلی در مورد ضایعات مربوط به سالن های تولید پودر و سولفوناسیون شرکت شیمیایی بهداد می باشد. با توجه به این که واحد سولفوناسیون به عنوان واحد مادر، وظیفه تولید محصولات حد واسط و مواد اولیه سایر واحدهای تولیدی کارخانه را بر عهده دارد. به عنوان مطالعه موردی، به منظور شناسایی روش های کمینه سازی ضایعات انتخاب گردیده است.پس از شناسایی منابع تولید ضایعات با استفاده از روش های 3 گانه کاهش ضایعات در منبع تولید که عبارت اند از:1- رعایت مسایل مربوط به تعمیر و نگه داری مناسب دستگاه تولیدی.2- بهینه سازی مواد اولیه مصرفی از طریق خالص سازی و جایگزینی مواد اولیه با مواد اولیه کم ضررتر.3- بهینه سازی فن آوری به کار رفته در واحد تولیدی.نهایتا در تولید ضایعات تا %18 کاهش ایجاد شد که محاسبه درصد کاهش از طریق پایش و اندازه گیری ضایعات به صورت هفتگی قبل و بعد از انجام کمینه سازی در مدت 6 ماه کاری بوده است. این مقدار مطابق برآورد انجام شده معادل 84 میلیون ریال در سال صرفه جویی مالی در برخواهد داشت که در مقایسه با هزینه های جاری واحد سولفوناسیون شرکت شیمیایی بهداد، رقم قابل ملاحظه ای است.

یکی از منابع تولید انرژی، نیروگاه های برق است این نیروگاه ها نیاز اساسی انسان را تامین می کند و از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. بر اثر به آلاینده هایی که نیروگاه برق تولید می کند سلامت انسان ها در معرض خطر قرار می گیرد. از همین رو یکی از مسایل و مشکلات اساسی نیروگاه های تولید برق، کنترل و پیشگیری از انتشار بیش از حد مجاز آلاینده ها به خصوص دی اکسید گوگرد (SO2) و اکسیدهای نیتروژن (NOX) می باشد. از این رو در تحقیق حاضر به بررسی آلاینده های فوق پرداخته شد و نحوه پراکنش NOX و SO2 با استفاده از نرم افزار Screen-3 و در محیط Arc view مورد پردازش قرار گرفت. نتایج حاصل به شکل منحنی های هم تراز غلظت در محدوده ای به وسعت 25 کیلومتر تهیه گردیده است.در این مطالعه چهار نیروگاه مورد بررسی قرار گرفت و مقایسه نتایج پراکنش NOx و SO2 با استانداردها نشان داد که در نیروگاه های مورد مطالعه (نیروگاه بخاری رامین اهواز، نیروگاه سیکل ترکیبی شهید رجایی قزوین، نیروگاه گازی ری، نیروگاه دیزلی لوشان) دو نیروگاه شهید رجایی قزوین و نیروگاه ری آلاینده هایی بیش از حد استاندارد تولید می کند. لذا باید اقدامات کنترلی جهت کاهش بار آلودگی این دو نیروگاه با توجه به ارزیابی های اقتصادی صورت گیرد.

در تمامی دوران صنعتی شدن شهر تهران در مورد استقرار صنایع هیچ گونه ارزیابی اثرات توسعه بر محیط زیست جهت دستیابی به توسعه پایدار صورت نپذیرفته است. به همین دلیل این واحدها در بین اماکن مسکونی مزاحمت های بی شماری از قبیل رفت و آمد خودروها و کارگران و نیز آلودگی های زیست محیطی (آب، هوا، خاک، صوت) به وجود آورده است از طرف دیگر عدم به کارگیری سیستم های کنترل آلودگی های زیست محیطی (آب، هوا، خاک، صوت) در این کارگاه ها به علت محدودیت فضای آن ها، باعث شده است که این واحدها علاوه بر تبدیل شدن به صنایع آلوده کننده در بافت شهری، خود نیز به دلیل عدم برخورداری از فضای مناسب، در حرکت روبه رشد آینده خود دچار مشکل شوند. بر این اساس هیات وزیران در سال 1369 مصوبه انتقال صنایع آلاینده و مزاحم درون شهری تهران را به مکان های مناسب و مورد تایید محیط زیست تصویب نمود. 33 نوع صنعت آلوده و مزاحم جهت انتقال به 17 پلاک مصوب (شهرک های صنعتی) جهت استقرار مشخص شد که صنعت آب گازی به عنوان صنعت آلوده و مزاحم و شهرک صنعتی خوارزمی به عنوان مکان مناسب از جمله آن ها می باشد، حال سوال اساسی این است که آیا انتقال صنایع کوچک آب کاری درون شهری تهران به شهرک صنعتی خوارزمی تاثیری بر کیفیت محل زندگی ساکنان و محیط زیست منطقه دارد؟ و در صورت مثبت بودن جواب میزان آن به شکل کمی چقدر است؟ در این تحقیق سعی شده است، ضمن بررسی وضعیت شهرک های صنعتی استان و صنایع کوچک تهران، نسبت به محاسبه هزینه های وارد بر محیط زیست انسانی (مزاحمت) و طبیعی (آلودگی) ناشی از فعالیت کارگاه های کوچک آب کاری در شهر تهران اقدام شود. بنابراین به بررسی میزان تمایل جامعه تحت تاثیر جهت اجرای این امر و خسارت وارده بر محیط در منطقه 12 شهری تهران پرداخته و از روش های نظری و عملی (روش ارزش گذاری مشروط، جستجو در اینترنت، گفتگو با متخصصان محیط زیست در اداره کل حفاظت محیط زیست و شرکت شهرک های استان تهران، سازمان صنایع و معادن استان تهران، مشاهدات شخصی) استفاده شده است. برخی نتایج به دست آمده از این تحقیق، استقبال شهروندان از اجرای طرح انتقال کارگاه های کوچک آب کاری درون شهری تهران به شهرک صنعتی خوارزمی و برآورد هزینه های مزاحمت و آلودگی ناشی از فعالیت این واحدها در منطقه 12 شهری که منجر به تعیین میزان هزینه خارجی این طرح گردیده، می باشد.

در بخش تولید برق محدودیت منابع سرمایه گذاری و محیط زیست از جمله مسایل مهمی است که این فرایند را تحت تاثیر قرار می دهد. به حداقل رساندن هزینه و اثرات مخرب محیط زیست همواره مورد توجه متخصصان بوده و خواهد بود. جدی بودن مساله حفاظت از محیط زیست و همچنین امنیت انرژی الکتریسیته موجب شده که فرایند تولید برق توسط نیروگاه های خورشیدی مورد تاکید قرار گیرد. بدیهی است منابع لازم برای سرمایه گذاری، در کشور ما، مسایل زیست محیطی را تحت الشعاع خود قرار می دهد. حال سوال اساسی این است که آیا امکان جایگزینی نیروگاه های غیر خورشیدی به وسیله نیروگاه های خورشیدی وجود دارد یا حداقل در آینده وجود خواهد داشت؟ این مقاله سعی دارد با توجه به بالا بودن هزینه های تولید برق توسط نیروگاه های خورشیدی در کشور و همچنین با توجه به وضعیت هزینه های تولید برق با در نظر گرفتن هزینه های اجتماعی به بررسی اقتصادی موضوع مزبور بپردازد.در این بررسی ابتدا هزینه تمام شده تولید برق به ازای هر کیلو وات ساعت در هر یک از نیروگاه های تولید برق محاسبه شده، سپس با توجه به انتشار آلاینده ها و گازهای گلخانه ای از نیروگاه های غیر خورشیدی و منظور نمودن هزینه های خارجی تحمیل شده، ارزیابی لازم صورت گرفته است. در نهایت مشخص شده است که در حال حاضر استفاده از برق تولید شده از نیروگاه های خورشیدی اقتصادی نمی باشد.به نظر می رسد با توجه به افزایش تقاضای برق و محدودیت منابع فسیلی و بالا بودن میزان آلودگی حاصل از این منابع، استفاده از انرژی حاصل از نیروگاه های فسیلی در آینده ای نه چندان دور، توجیه اقتصادی نداشته باشد.

در این تحقیق روشی به منظور برآورد ریالی خسارات وارد بر توده و زادآوری در اثر بهره برداری و خروج چوب آلات در اراضی جنگلی ارایه شده است. جنگل های شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران به عنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. سه منطقه جنگلی شامل پارسل های 17 و 28 از سری واستون و پارسل 7 از سری الندان، به دلیل این که در میان جنگل های تحت پوشش شرکت از ویژگی های متوسط و قابل تعمیمی برخوردار بود، به عنوان عرصه مناسب تحقیق انتخاب شد. به منظور ارزیابی ریالی میزان صدمات در دو بخش زادآوری و توده، هر کدام از عوامل اندازه گیری شده، پس از تبدیل به ضریبی وارد محاسبات شد. تعداد نهال ها در هکتار و هزینه از بین رفتن هر نهال نیز برآورد شد. برای برآورد هزینه ریالی خسارات، ضمن استفاده از نظر کارشناسان و معرفی پیشنهادی روابط ریاضی به کمک تکنیک تحلیل سلسله مراتبی، داده های کیفی به مقادیر کمی تبدیل گردید. نتایج نشان داد که در عملیات قطع و تبدیل درختان به %3.2 زادآوری آسیب وارد می شود که از این مقدار %5 آن قابل پیشگیری است. همچنین پس از عملیات وینچینگ و خروج چوب آلات، به %4.8 زادآوری آسیب وارد می شود که از این مقدار %8 آن قابل پیشگیری است. یعنی در مجموع طی عملیات بهره برداری، معادل 51147 ریال در هکتار صدمات قابل پیشگیری به زادآوری وارد می شود. در بخش توده، عملیات قطع و تبدیل به %13.6 از درختان باقی مانده آسیب وارد می کند که سهم ریالی آن معادل 1512335 ریال در هکتار است. مجموعا میزان خسارات وارد بر توده پس از چوب کشی یا به عبارت دیگر مجموع صدمات بهره برداری در پایان عملیات، معادل %15.5 و برآورد ریالی سهم قابل پیشگیری آن، سالانه 3544356 ریال در هر هکتار از منطقه مورد بهره برداری بوده است. نتیجتا در اثر بهره برداری و خروج چوب آلات معادل 3595503 ریال در هکتار به توده و زادآوری در جنگل مورد بهره برداری صدمات وارد شده است.

شهرستان شهریار در غرب استان تهران واقع شده است. این شهرستان با 1329 کیلومتر مربع وسعت، حدود %7 مساحت استان و %9 جمعیت آن را به خود اختصاص داده است که به دلیل نیاز روزافزون جهت استقرار واحدهای صنعتی، در فرایند توسعه بدون برنامه ریزی قرار گرفته و این مساله می تواند در روند توسعه آتی، خسارات زیست محیطی غیر قابل جبرانی را ایجاد نماید.در حال حاضر 1223 واحد صنعتی در سطح شهرستان وجود دارد که در 8 گروه صنعتی مشغول به فعالیت می باشد بررسی آلودگی های حاصل از صنایع موجود، مانند آلودگی آب و فاضلاب، هوا، صدا و مواد زاید جامد بر اساس راهنمای UNEP صورت گرفت. بر این اساس بخش عمده پساب های واحدهای صنعتی از نوع خنثی در گروه فاضلاب های معدنی و تجزیه کند در گروه فاضلاب های آلی می باشد. بیشترین فرایند تولید کننده آلودگی هوا در صنایع، پس از فرایند گرمایش، به فرایند ترکیب مواد اختصاص داشته و آلاینده های هوا به حالت دود و ذرات معلق بیشترین موارد را در بر می گیرد. بخش عمده مواد زاید جامد صنایع از نوع قابل تجزیه بیولوژیک (مواد زاید شبه خانگی) بوده و فرایند فراورش و تبدیل مواد، بیشترین فرایند تولید کننده مواد زاید می باشد. در زمینه آلودگی صوتی نیز بر اساس راهنمای مذکور مشخص گردید که تنها 181 مورد آلودگی صوتی در سطح زیاد وجود دارد.نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها بیانگر آن است که تعداد کارخانه های مجهز به سیستم مناسب تصفیه فاضلاب بسیار محدود بوده و می توان گفت صنایع عمدتا فاضلاب خود را بدون تصفیه و یا با تصفیه ای ناقص تخلیه می نمایند. دفع غیراصولی پسماندهای صنعتی از جمله مشکلات دیگر به شمار می رود جایگاه های فعلی دفع زباله در سطح شهرستان نیز به دلیل عدم دفع اصولی، یکی از مراکز عمده آلاینده می باشد. عمده ترین سوخت مورد استفاده واحدهای صنعتی، گازوییل و مازوت با پتانسیل قابل توجه آلایندگی هوا می باشد. در زمینه آلودگی صوتی نیز مشخص گردید که صنایع فلزی و صنایع تولید ماشین آلات از عمده ترین منابع ایجاد کننده آلودگی صوتی در مقایسه با سایر گروه های صنعتی می باشد.

خلیج فارس و دریای عمان به لحاظ وجود منابع عظیم نفت و شرایط خاص زیست محیطی دارای اهمیت خاصی می باشد. حساسیت راهبردی موجود در آن و تنش های سیاسی و نظامی و موضوعات اقتصادی، مسایل مهمی چون آلودگی های محیط زیست دریایی را تحت الشعاع قرار داده و خلیج فارس و دریای عمان را به یکی از آلوده ترین مناطق دریایی مبدل نموده است. با توجه به اهمیتی که این محیط زیست دریایی دارد، اگر سازوکاری برای کنترل آلودگی وجود نداشته باشد زمینه نابودی آن فراهم خواهد شد. برای تحقق هدف حمایتی، کنوانسیون های بین المللی و منطقه ای برای جلوگیری از آلودگی های دریایی تنظیم و تدوین شده است. در سطح بین المللی «سازمان جهانی دریانوردی» (IMO) مسوول نظارت و پیگیری و به روز درآوردن مفاد کنوانسیون ها و همچنین وظیفه تدوین مقررات جدید را عهده دار می باشد. کنوانسیون های بسیاری در مورد آلودگی های دریایی تصویب شده است ولی تعداد این کنوانسیون ها و مقررات بین المللی در خصوص آلودگی های نفتی اندک است که از جمله آن ها می توان به «کنوانسیون مارپول»، «کنوانسیون آمادگی، مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی»، «کنوانسیون جبران خسارت ناشی از آلودگی نفتی» اشاره کرد. در منطقه خلیج فارس و دریای عمان با همکاری برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) و کشورهای منطقه، کنوانسیون کویت و پروتکل های آن به منظور حفاظت از محیط زیست دریایی در برابر آلودگی ها تدوین گردیده است. به موجب ماده 16 کنوانسیون تاسیس سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی و به استناد ماده 3 پروتکل همکاری منطقه ای، تاسیس مرکز کمک های متقابل در مواقع اضطراری در دریا تصویب شده است. بررسی کنوانسیون ها و مسوولیت های سازمان های مرتبط با آلودگی نفتی حاکی از این است که بسیاری از دولت ها از عضویت در کنوانسیون های بین المللی مرتبط، به دلیل عدم امکان دسترسی به فن آوری ها و تجهیزات مورد نظر کنوانسیون های بین المللی امتناع می ورزند و به همین دلیل کشورهای منطقه خلیج فارس و دریای عمان از لحاظ عضویت در کنوانسیون های مرتبط متفاوت هستند. با وجود این که محدوده دریایی خلیج فارس و دریای عمان به عنوان منطقه ویژه دریایی اعلام گردیده است، ابزارهای قانونی موجود (کنوانسیون کویت و پروتکل های آن) الزامات ویژه ای برای حفظ محیط زیست این منطقه قایل نگردیده است. در این مقاله سعی شده است تا با بررسی قوانین و مقررات و ساختارهای موجود در مورد آلودگی های نفتی در سطح منطقه ای و بین المللی به شناسایی نقاط قوت و ضعف آن ها و نیازهای موجود پرداخته شود.

پس از گذشت نخستین دهه از تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری با وجود انتقادات متعدد، به موضوع اجرا به عنوان مانع تحقق طرح های توسعه شهری پرداخته نشده است. سازمان و یا نظام اجرایی در مطبوعات و ادبیات شهرسازی به ندرت به چشم می خورد. اجرایی بودن طرح شهری کافی نیست، بلکه طرح نیازمند نظامی است که وظیفه اجرا، پیگیری و نظارت بر طرح را بر عهده داشته باشد. نبود این نظام و ناکارآمدی آن از دلایل اصلی عدم تحققق طرح هاست.فرضیه این تحقیق نبودن نظام کارآمد برای اجرای طرح های توسعه شهری است. شیوه تحقیق برای طراحی نظام تبیینی با استفاده از مطالعه اسنادی و عملیات میدانی تدوین گردید. روش جمع آوری داده ها اسنادی (کتابخانه، قوانین و مقررات، آیین نامه ها و بخشنامه ها) و همچنین مصاحبه (مصاحبه های علی و محاوره ای) است که با استفاده از دو شیوه بررسی و پیمایش:1. بررسی پهنا نگر اجرای طرح های شهری2. بررسی اجرای طرح های شهری با رویکرد سیستمیمطالعه انجام گرفت و نتیجه حاصل آن که علی رغم مطالعات جامع و تفصیلی و صرف مدت زمان طولانی برای تدوین و تصویب طرح ها مشکلات و مسایل در مباحث زیر همچنان وجود دارد.اجرا و روش های اجرای طرح ها و برنامه های شهری، منابع شامل منابع مالی و نیروی انسانی، نقش جریان اطلاعات در اجرای برنامه ها (فقدان بازخورد در اجرای برنامه ها وجود دارد)، تصمیم سازی و تصمیم گیری (که در اختیار مدیریت شهر نیست و بنابراین طرح ها پویا نیستند). از این روست که دخالت هایی متعددی در نظام شهری وجود دارد و به طور خلاصه نبود نظام اجرایی نمایان می گردد که ضرورت طراحی آن لازم است.

کفتار نقش کلیدی در کنترل آلودگی ها و پاک سازی محیط زیست دارد. این گونه که تنها عضو خانواده کفتارسانان در ایران می باشد، توسط اتحادیه جهانی حفاظت، در معرض تهدید به انقراض معرفی گردیده است. با وجود این، به دلیل نگرش منفی که در کشور ما نسبت به این حیوان وجود داشته، همواره سعی در انهدام آن شده است. از همه مهم تر این که تاکنون درباره این جانور با اهمیت هیچ گونه بررسی در ایران به عمل نیامده است.مطالعه حاضر طی 26 بازدید میدانی و در یک دوره یک ساله از تیرماه سال 1384 تا خرداد 1385 انجام پذیرفت. پراکنش فصلی کفتار به تفکیک تابستان و زمستان، برای تعیین محدوده و تهیه نقشه پراکنش آن مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور پارک ملی خجیر به سه بخش تقسیم شد و مکان های حضور کفتار راه راه ایرانی با مشاهده مستقیم و یا آثار و شواهد به جای مانده از آن مانند سرگین، ردپا، پلت، لانه و لاشه ثبت گردید. در این منطقه 13 مورد کفتار مشاهده شده و 47 مورد آثار و شواهد حضور این حیوان ثبت گردیده است. در این بررسی معلوم شد که محدوده پراکنش کفتار در فصل زمستان مشابه محدوده پراکنش آن در فصل تابستان است. با این تفاوت که آثار و شواهد به جای مانده از آن در فصل تابستان بیشتر از زمستان دیده می شود. به طور کلی کفتار در قسمت های غرب و جنوب غربی پارک ملی خجیر پراکنده است و به ویژه در منطقه با غشاه تا دره انگوری حضور بیشتری دارد. در پراکنش کفتار در نقاط مختلف پارک، عوامل متفاوتی چون فعالیت های نظامی، کشاورزی، صنعتی، دامداری، بهره برداری از معادن شن و ماسه، سنگ و گچ، احداث سد ماملو، حضور دام و سگ های ولگرد تاثیرگذار بوده و در عمل استفاده از منطقه را برای این گونه به ناحیه های کم وسعتی محدود کرده است.

در این تحقیق اثرات هورمون 17- بتا استرادیول والرات بر تمایز گونادی ماهی قزل آلای رنگین کمان در مرحله جذب کیسه زرده مورد ارزیابی قرار گرفت و رابطه بین مدت زمان غوطه وزی و درصد تغییر جنسیت در این ماهی بررسی گردید.بدین منظور، 6 روز پس از پایان تخمه گشایی لاروها، 750 عدد لارو حاوی کیسه زرده در 5 تیمار جداگانه به طور مساوی تقسیم شدند. بررسی طی یک مرحله و در طول زمان های گوناگون در حمام حاوی 400 میکروگرم در لیتر هورمون 17- بتا استرادیول والرات به روش غوطه وری انجام شد. بدین ترتیب که تیمار 1 به مدت 1 ساعت، تیمار 2 به مدت 2 ساعت، تیمار 3 به مدت 4 ساعت و تیمار 4 به مدت 8 ساعت در معرض هورمون قرار گرفتند و تیمار 5 نیز به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شد. پس از پایان دوره تجویز هورمون، لارو ها تا سن 4 ماهگی برای رسیدن به اندازه مناسب و رشد غدد جنسی، نگه داری و تغذیه شدند. پس از اتمام این مرحله، وضعیت جنسیت ماهیان تیمارهای مختلف به روش مستقیم تحت بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که %40.4 ماهیان تیمار 1، %41.5 ماهیان تیمار 2، %54.3 ماهیان تیمار 3 و %59.5 ماهیان تیمار 4 را جمعیت ماده به خود اختصاص داده بود. مقایسه این نتایج با نسبت جنسیت گروه شاهد که شامل %35 ماهی ماده و %65 ماهی نر بود نشان داد که غوطه ور کردن لاروهای دارای کیسه زرده در حمام هورمون 17- بتا استرادیول والرات می تواند منجر به تغییر جنسیت در این گروه از ماهیان گردد اما اختلاف معنی داری در میانگین وزن و طول ماهیان تیمارهای غوطه وری در مقایسه با گروه شاهد، مشاهده نشد (p>0.05).

زباله های بیمارستانی که در بیمارستان ها، درمانگاه ها، آزمایش گاه ها، کلینیک ها، مراکز تحقیقات بهداشتی و داروخانه ها تولید می شود، درصدی از زباله ها روزانه شهری را تشکیل می دهد (حدود 2% در تهران). این زباله ها دارای طبیعت خطرناکی است و جمع آوری آن ها به توجیهات ویژه ای نیازمند است. سوزاندن پذیرفته ترین روش جهانی از بین بردن این زباله ها می باشد که در زباله سوزهای مرکزی انجام می پذیرد. با توجه به آلودگی های زباله های بیمارستانی و نیز آلودگی های ناشی از سوزاندن آن ها، مکان یابی محل استقرار سیستم زباله سوز مرکزی مهم می باشد. در این مقاله به مکان یابی سیستم زباله سوز مرکزی شهر تهران با استفاده از تکنیک های نمودار از - به پرداخته می شود. با در نظر گرفتن پارامترهای موثر در مکان یابی مانند شبکه ترافیکی، مسایل زیست محیطی، فواصل و نوع کاربری اراضی و... 3 مکان مطلوب انتخاب می شود.