علوم کشاورزی ایران
سال:1386 | دوره:2-38 | شماره:2 (ویژه اقتصاد و توسعه کشاورزی) |تعداد مقالات:25

با وجود تجارب جهانی مفید در زمینه بهره گیری از کارآفرینی برای توسعه اقتصادی، متاسفانه در کشور ما تاکنون به این مقوله توجه کافی نشده است. این پژوهش با هدف تحلیل موانع توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای در ایران و در چارچوب کلی پژوهش های پیمایشی به انجام رسیده است. نمونه آماری این پژوهش تعداد 142 نفر از کارآفرینان واحدهای گلخانه ای در کشور بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب، از هشت منطقه کشور انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای بوده که بر اساس مرور ادبیات موضوع تهیه شده است. ضریب کرونباخ آلفا به منظور تشخیص پایایی پرسشنامه محاسبه گردیده است که در این پژوهش برابر با 0.93 شده است که حاکی از پایایی مناسب ابزار پژوهش بوده است. روایی محتوایی پرسشنامه نیز از طریق نظرخواهی از کارشناسان و اساتید مرتبط با موضوع تایید شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS به عمل آمده است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داده است که عوامل سیاست گذاری، اقتصادی، پشتیبانی، آموزشی، زیرساختی و فرهنگی عمده ترین موانع توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای در ایران بوده اند که در مجموع 83 درصد واریانس را تبیین کرده اند. بنابراین پیشنهاد می گردد برای توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای به چگونگی سیاست گذاری های بخش کشاورزی و عوامل اقتصادی پیرامونی فعالیت های کارآفرینانه در بخش کشاورزی توجه کافی صورت گیرد.

استفاده از دانش و اطلاعات به روز و مربوط توسط کارشناسان ترویج، نقش کلیدی و مهمی را در بهره برداری مناسب از عوامل تولید ایفا می کند. با توجه به وظایف مهم نظام ترویج در امر اطلاع رسانی در جریان توسعه کشاورزی، استفاده از یک نظام اطلاع رسانی قابل اعتماد، کم هزینه و سریع که نشر و اشاعه دانش و تبادل اطلاعات در شبکه های اطلاع رسانی محلی را تسهیل نماید، بسیار مهم و ضروری می باشد. در تحقیق این امر فناوری اطلاعات به عنوان بستر ساز اطلاع رسانی، شاید بهترین بدیل برای این منظور باشد. علی رغم مزیت های فراوان این فناوری برای نظام ترویج، بررسی های اولیه مبتنی بر مصاحبه های نیمه رسمی نشان داد که میزان بکارگیری این فناوری توسط کارشناسان ترویج کشور بسیار ناچیز بوده است، لذا شناسایی عواملی که براین امر تاثیر دارند، بسیار حایز اهمیت می باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف تحلیل عوامل تاثیرگذار بر کاربری فناوری اطلاعات توسط کارشناسان ترویج انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق 1145 نفر از کارشناسان ترویج کشاورزی کشور بودند که بر اساس طبقه بندی ششگانه وزارت جهاد کشاورزی و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب تعداد 241 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده گردید که با توجه به این که حداقل ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده در بخشهای گوناگون پرسشنامه 0.75 بود به نظر می رسد ابزار تحقیق از پایایی مناسبی برخوردار باشد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین متغیر میزان بکارگیری فناوری اطلاعات و برخی از متغیرهای مورد مطالعه از قبیل: سابقه شرکت در دوره های آموزشی در زمینه فناوری اطلاعات، نگرش نسبت به بکارگیری فناوری اطلاعات در ترویج، تسلط به زبان انگلیسی، متوسط میزان استفاده از اینترنت، متوسط ساعات استفاده از رایانه، سن و میزان تحصیلات در سطح یک درصد رابطه معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که سه متغیر میزان آشنایی با رایانه، میزان آشنایی با اینترنت و میزان استفاده از رایانه در هفته جهت انجام وظایف شغلی 75.2% از واریانس میزان بکارگیری فناوری اطلاعات توسط کارشناسان ترویج را تبیین کردند.

هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل پیشبرنده طرح مهندسین ناظر گندم بود. روش تحقیق از نوع توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری شامل 212 نفر از مهندسین ناظر استان اردبیل بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 104 نفر تعیین گردید که با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن بر اساس نظر جمعی از اساتید و کارشناسان رشته ترویج کشاورزی دانشگاه تهران تایید گردید و اعتبار آن با استفاده از کرونباخ - آلفا (a=0.9) محاسبه شد که بیانگر مناسب بودن ابزار تحقیق بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSSwin تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل، متغیرها در پنج عامل دسته بندی شدند. عامل اول به نام فنی- هماهنگی (اشتراکی کنشگران) با تبیین بیش از 20.5 درصد از کل واریانس به عنوان مهمترین عامل معرفی شد. عاملهای بعدی به نامهای اقتصادی، ارتباطی، اطلاع رسانی - مشارکتی و مالکیت هر یک به ترتیب 11.7، 15، 10.3 و 8.7 درصد از کل واریانس سازه های پیشبرنده طرح مهندسین ناظر گندم را تبیین نمودند. این پنج عامل در مجموع 66.302 درصد از واریانس کل متغیرها را تبیین کرد.

هدف کلی این مطالعه شناخت چگونگی و میزان تاثیر مولفه های آموزشی در توانمندی کارآفرینانه دانشجویان مراکز آموزش عالی علمی - کاربردی کشاورزی است. پژوهش حاضر کاربردی است و از روش توصیفی - همبستگی استفاده شده است. متغیرهای مستقل این تحقیق عوامل آموزشی، عوامل فردی و شغلی دانش آموختگان و متغیر وابسته توانمندی کارآفرینانه است. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. ضریب پایایی پرسشنامه که از طریق آزمون مقدماتی در بین 30 نفر از افراد مورد مطالعه محاسبه گردید، 87% برآورد شد. جامعه آماری تحقیق 470 نفر از دانش آموختگان دوره های عالی علمی - کاربردی کشاورزی در منطقه مرکزی می باشد که 135 نفر بعنوان نمونه مورد نظر از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. توصیف و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. 82.4 درصد دانش آموختگان مرد و 17.6 درصد آنها زن هستند. همچنین 81.4 درصد آنها دانش آموخته مقطع کاردانی و 18.6 درصدشان دانش آموخته مقطع کارشناسی هستند. 59.6 درصد با استفاده از سهمیه آزاد و 40.4 درصد این افراد با استفاده از سهمیه شاغل وارد دوره های علمی - کاربردی شدند. 42.2 درصد دانش آموختگان مذکور دارای شغلی تمام وقت و 44.1 درصد آنها هنوز بیکارند. تحلیل روابط بین عوامل آموزشی و توانمندی کارآفرینانه دانشجویان، نگرش دانش آموختگان نسبت به تاثیر مولفه های آموزشی در توانمندی کارآفرینانه دانشجویان، دیدگاه دانش آموختگان در خصوص راهکارهای آموزشی موثر بر توسعه کارآفرینی در آموزش علمی - کاربردی کشاورزی و موانع اشتغال در بخش کشاورزی از دیدگاه افراد مورد مطالعه از جمله نتایج مهم این مطالعه می باشند.

یکی از گزینه های مناسب در جهت استفاده بهینه از مزیت های نسبی بخش کشاورزی در عرصه تولید، بازاریابی، رقابتی کردن بخش کشاورزی و حضور فعال در بازارهای جهانی، توسعه واحدهای بهره برداری گلخانه ای است. توسعه فعالیت های کارآفرینانه در واحدهای تولیدی گلخانه ای و استفاده از ظرفیت های موجود کشور برای توسعه این واحدها، نیازمند شناخت کافی از سازه های تاثیرگذار بر توسعه ابعاد کارآفرینی در این واحدها می باشد. این پژوهش با هدف تحلیل سازه های موثر بر توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای و در چارچوب پژوهش های توصیفی - همبستگی انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش تعداد 142 نفر از کارآفرینان واحدهای گلخانه ای بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب از هشت منطقه کشور انتخاب و با ابزار پرسشنامه مورد مطالعه قرار گرفتند. ضریب آلفای کرونباخ به منظور تشخیص پایایی پرسشنامه ها محاسبه گردیده است که در این پژوهش برابر با 0.85 محاسبه شده است که حاکی از پایایی مناسب ابزار پژوهش بوده است. روایی محتوایی پرسشنامه نیز با نظر خواهی از کارشناسان و اساتید مرتبط با موضوع تایید شده است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی نشان داده است که محیط اقتصادی (34.6%)، ویژگی های روان شناختی (11.1%)، پویایی محیط (2.29%)، دسترسی به منابع (2.1%)، مهارت بازاریابی (2.47%)، محیط اکولوژیکی (1.39%) و علاقه به کشاورزی (1.59%) بر توسعه کارآفرینی در واحدهای تولیدی گلخانه ای موثر بوده اند. یافته های این پژوهش می تواند راه گشای توسعه فعالیت های کارآفرینانه در واحدهای تولیدی گلخانه ای باشد.

این مطالعه تبیینی با هدف تحلیل سازوکارها و چالش های تقویت کارکرد نظام آموزش عالی کشاورزی در تحقیقات کشاورزی بر پایه راهبرد پیمایش به انجام رسیده است. در این راستا، با بهره گیری از فرمول کوکران 172 نفر از اعضای هیات علمی مراکز آموزش عالی کشاورزی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان جامعه آماری تحقیق (N=1260) انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفته اند. در ابتدای امر یک پرسشنامه شامل دو بخش عمده یعنی سازوکارها و چالش ها به عنوان ابزار تحقیق و گردآوری داده ها تدوین گردید و روایی صوری و محتوایی آن با کمک یک پانل هشت نفره متشکل از کارشناسان و صاحب نظران امر مورد بررسی و تایید قرار گرفت. پیش از آن، طی یک مطالعه مقدماتی به تکمیل 64 پرسشنامه مبادرت گردید و ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده جهت بررسی پایایی دو بخش سازوکارها و چالش ها به ترتیب 0.78 و 0.71 بدست آمد. پس از گردآوری داده ها، از نرم افزار SPSS10.5 برای تحلیل داده ها بر اساس تکنیک تحلیل عاملی بهره گرفته شد. نتایج مربوط به تحلیل عاملی سازوکارهای تقویت کارکرد مراکز آموزش عالی کشاورزی در تحقیقات کشاورزی از استخراج پنج عامل حکایت می نماید. عامل اول تحت عنوان شبکه گرایی، عامل دوم با نام توسعه کارکردی، عامل سوم تحت عنوان توسعه نهادی، عامل چهارم تحت عنوان توسعه حرفه ای و عامل پنجم با عنوان توسعه تحقیقات تحصیلات تکمیلی به ترتیب 21.680، 15.065، 13.674، 12.621 و 11.987 از مجموعه واریانس تبیین شده (75.026 درصد) را تبیین نموده اند. همچنین تحلیل عاملی چالش های راهبردی مورد نظر به استخراج چهار عامل منجر شده است. این چهار عامل با نام های ناهمواری بستر تحقیق و توسعه کشاورزی، محدودیت های کلیت نظام پژوهش و فناوری، ضعف های ساختاری/ نهادی تحقیقات کشاورزی و ضعف های کارکردی/ دستاوری تحقیقات کشاورزی به ترتیب با 24.940، 22.132، 15.677 و 9.938 درصد واریانس تبیین شده، روی هم رفته توانسته اند 72.687 درصد از واریانس مجموعه چالش های مورد مطالعه را تبیین نمایند.

هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر در توسعه روحیه و مهارتهای کارآفرینی در میان دانشجویان سال آخر دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران بود. یک پیمایش توصیفی به منظور مطالعه 183 نفر از دانشجویان سال چهارم مقطع کارشناسی کلیه گرایشهای 11 گانه کشاورزی در ترم بهاره سال تحصیلی 1384 به انجام رسید. روایی ابزار تحقیق به وسیله پانلی متشکل از اعضای هیات علمی گروه های مربوطه از دانشگاههای شریف، امیرکبیر و تهران مورد تایید قرار گرفت. اعتبار ابزار پژوهش نیز از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ انجام گرفت که این ضریب به طور جداگانه (برای روحیه کارآفرینی دانشجویان a=0.93 و برای مهارتهای کارآفرینی دانشجویان (a=0.90 برای 30 پرسشنامه تکمیل شده از سوی گروهی از دانشجویان دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران به دست آمده که نشان از اعتبار قابل قبول پرسشنامه مورد استفاده دارد. نتایج حاصل از همبستگی اسپیرمن نشان داده است که بین سطح تحصیلات مادر، درآمد ماهیانه خانواده و محتوای برنامه آموزشی دانشگاه با روحیه کارآفرینی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بین سن، سطح تحصیلات پدر، درآمد ماهیانه خانواده، به کارگیری روشهای توسعه آموزش کارآفرینی در دانشگاه و روحیه با مهارتهای کارآفرینی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری آشکار گشته است. با مقایسه میانگین گروهها مشخص گردید که بین میانگین رتبه ای دختران و پسران دانشجو در خصوص روحیه کارآفرینی، مهارت کارآفرینی افراد متاهل و مجرد اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین شغل پدر در مهارتهای کارآفرینی دانشجویان و شغل مادر بر روحیه کارآفرینی آنان تاثیر داشته است. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه گام به گام مبین این بوده است که متغیرهای به کارگیری روشهای توسعه آموزش کارآفرینی در دانشگاه، درآمد ماهیانه خانواده، سن، روحیه کارآفرینی و سطح تحصیلات پدر 26 درصد از تغییرات مهارتهای کارآفرینی دانشجویان را پیش بینی می کند. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه گام به گام نشان داده است که متغیرهای محتوای برنامه آموزشی دانشگاه و سطح تحصیلات مادر 0.05 درصد از تغییرات روحیه کارآفرینی دانشجویان را پیش بینی می کند. یافته حاصل از این تحقیق می تواند در بهبود برنامه های کارآفرینی در آموزش عالی کشاورزی به کار آید.

در این تحقیق هدف اساسی تعیین مولفه های محتوای توسعه حرفه ای برای مربیان مراکز آموزش وزارت جهاد کشاورزی کشور است، تا بر این اساس بتوان برای توسعه حرفه ای آنها برنامه ریزی نمود. این تحقیق از نوع توصیفی همبستگی بوده که توسط پرسشنامه محقق ساخته پس از سنجش روایی صوری (دیدگاه صاحب نظران) و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ = 89.69%) به انجام رسیده است. جامعه آماری تحقیق مربیان مراکز آموزش وزارت جهاد کشاورزی می باشند، که تعداد آنها بر اساس آمار موجود 490 نفر است، که از بین آنها نمونه گیری طبقه ای تصادفی (مراکز از جنبه کیفیت تدریس مربیان توسط موسسه آموزش عالی علمی کاربردی به سه دسته درجه 1، 2، 3 تقسیم شده اند) صورت گرفته و حجم نمونه 104 نفر برآورد گردید. نتایج حاصله حاکی از آن است که بر اساس میانگین محاسبه شده، مربیان در زمینه تمامی مولفه های محتوای توسعه حرفه ای در سطوح مطلوبی قرار داشته اند. تحلیل عاملی نیز هشت عامل را با حدود 61.021% تبیین واریانسن نشان داد.

موجودیت و بقای روستا در گرو شکوفایی و پایداری تمامی مولفه ها و سازوکارهای توسعه ای آن است. در این میان اقتصاد روستایی بعنوان یکی از وجوه بسیار اساسی موجودیت روستا، از دیرباز با کشاورزی و فعالیت های زراعی عجین بوده است. این اتکا و و درهم تنیدگی روستا و اقتصاد روستایی با کشاورزی گرچه در دهه های اخیر و با تغییر در پارادایم های توسعه ای جهان جدید پس از جنگ های جهانی، دستخوش تحولات اساسی و مهمی شده است، لکن همچنان بر قوام و استحکام خود، بویژه در کشورهای در حال توسعه، باقی است. مقاله حاضر بر گرفته از طرح تحقیقاتی است که با هدف بررسی سهم کشاورزی در توسعه روستایی و چگونگی رابطه بین این دو مقوله در مناطق روستایی استان اصفهان انجام گرفته است. در این مقاله با بهره گیری از فنون پیمایش در روستاهای نمونه، اطلاعات جمع آوری گردید و سپس با انجام پردازش های مناسب آماری بر روی داده های جمع آوری شده در قالب بیش از 200 متغیر مختلف، مجموعه شاخص های نهایی تحقیق در دو گروه عمده شاخص های توسعه کشاورزی و شاخص های توسعه روستایی شامل 23 شاخص ترکیبی و در مقیاس فاصله ای - نسبی بدست آمد. با اجرای مدل آماری تحلیل عاملی بر روی هر کدام از دو گروه شاخص ها به کمک نرم افزار SPSS، محتوای اطلاعاتی آنها به ترتیب در 4 و 3 عامل زیربنایی و با قدرت تبیین 69.7 و 63 درصد خلاصه گردید. در ادامه بمنظور بررسی سهم توسعه کشاورزی در توسعه روستایی و چگونگی ارتباط بین آنها، عامل های استخراجی دو مجموعه بعنوان متغیرهای اولیه وارد مدل تحلیل همبستگی بنیادی بعنوان مدل اصلی تحقیق گردیدند. نتایج حاصل از اجرای مدل فوق به کمک نرم افزار SAS نشان داد که همبستگی بنیادی بین توسعه روستایی و توسعه کشاورزی به میزان 88.6 درصد، عمدتا ناشی از ارتباط عواملی نظیر درآمد، اشتغال، ارزش افزوده و سطح علمی شدن در توسعه کشاورزی و اشتغال، تنوع مشاغل، ویژگی های جمعیتی و تسهیلات و امکانات در توسعه روستایی می باشد. بعلاوه نتایج حاصل از تحلیل تداخل یا همپوشی بین متغیرهای دو گروه نیز بیانگر عدم همپوشی (redundancy) معنادار محتوای اطلاعاتی متغیرهای دو مجموعه بوده و سهم توسعه کشاورزی را در توسعه روستایی در حدود 40 درصد نشان می دهد، در حالیکه سهم توسعه روستایی در توسعه کشاورزی در حدود 29 درصد می باشد.

تحقیق حاضر با هدف "واکاوی سازه های موثر بر کاربرد آموزشگران از فناوری های اطلاعاتی (IT) در مراکز آموزشی علمی - کاربردی کشاورزی" انجام گردید. جامعه آماری این تحقیق را آموزشگران مراکز آموزشی علمی - کاربردی کشاورزی تشکیل داده است؛ که نمونه گیری از آنها به صورت چندمرحله ای تصادفی انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود که اعتبار (روایی) آن با نظر چند تن از متخصصین و اساتید ترویج و آموزش کشاورزی مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین قابلیت اعتماد (پایایی) تعداد 30 عدد پرسشنامه پیش آزمون و آلفای کرونباخ آن محاسبه شد که برای بخش های مختلف پرسشنامه از مقدار مناسب برخوردار بود. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین میزان آشنایی و مهارت در زبان انگلیسی، آشنایی و مهارت اینترنتی، آشنایی و مهارت کامپیوتری، زمینه بکارگیری فناوری اطلاعات، عوامل فنی و شرایط محیطی با میزان استفاده آموزشگران از فناوری های مختلف اطلاعاتی رابطه مثبت و معنی داری نشان داد. در تحلیل رگرسیونی نیز متغیرهای پیش بینی کننده عوامل موثر بر کاربرد آموزشگران از فناوری های اطلاعاتی، در چهار گام وارد شدند که این متغیرها شامل میزان مهارت و آشنایی در زمینه اینترنت، زمینه های بکارگیری فناوری اطلاعات، میزان مهارت و آشنایی در زمینه کامپیوتر و میزان آشنایی و مهارت آموزشگران به زبان انگلیسی بودند که در مجموع در حدود 63.4 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کردند. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد بین آموزشگران با مدارک تحصیلی مختلف و وضعیت استخدامی مختلف از نظر میزان استفاده از فناوری های اطلاعاتی تفاوت معنی داری وجود دارد.

تحقیق حاضر با هدف تحلیل دستاوردهای توانمندی شغلی آموزش های ضمن خدمت مدیران وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته است. نوع تحقیق توصیفی و همبستگی بوده است و به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه بهره گیری شد، که پس از طراحی روایی (بر اساس دیدگاه های صاحب نظران) و پایایی (با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ = 72.23%) آن سنجیده شد و در اختیار نمونه های تحقیق قرار گرفت. جامعه آماری تحقیق 560 نفر از مدیران سطح شهرستان وزارت جهاد کشاورزی بودند، که در دوره های آموزش مورد نظر تحقیق شرکت داشتند. با استفاده از شیوه نمونه گیری کاملا تصادفی تعداد 150 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و پرسشنامه برای آنان ارسال شد، که تعداد 138 پرسشنامه تکمیل شده مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بر اساس میانگین حاصله می توان بیان داشت که دوره های آموزشی در تمامی شاخص های توانمندی در حد مطلوب نقش داشته و نتیجه رگرسیون چند گانه نشان داد، که از بین متغیرهای مستقل، افزایش دوره های آموزشی و خرد کردن سرفصل ها در توانمندی شغلی موثر بودند. نتایج آزمون مقایسه میانگین ها بیانگر آن است، که بین مدیران و معاونان و همچنین کارکنان جهاد سازندگی و کشاورزی سابق هیچ تفاوت معنی داری از نظر دستاوردهای توانمندی شغلی آموزش های ضمن خدمت وجود ندارد.

با رواج نگرش توسعه پایدار در سال 1980، توجه به زنان در فرآیند توسعه انسانی وارد مرحله جدیدی شد و زنان در مرکز ثقل تعریف های توسعه قرار گرفتند. امروزه کشورهای مختلف از جمله ایران جهت بهبود شرایط زنان جامعه اعم از شهری و روستایی برنامه های بسیاری را به اجرا درآورده اند. در این میان توجه به توانمندسازی زنان روستایی ایران به عنوان نیمی از پیکره جامعه روستایی که حدود 12 میلیون نفر از جمعیت 23 میلیونی روستاهای کشورمان را تشکیل می دهند و همواره دوشاودوش مردان در فعالیتهای مختلف کشاورزی، دامداری، صیادی، صنایع دستی، مدیریت خانه و تربیت فرزندان و در نتیجه توسعه اقتصادی - اجتماعی روستا و به تبع آن کشور، نقش ایفا می کنند امری حتمی است. بر اساس آمار موجود، سهم زنان به عنوان نیروی کار کشاورزی در کشور 40 درصد است که این رقم بدون احتساب فعالیت های مربوط به خانه داری بوده و بیشتر جنبه تولیدی دارد و درآمدی را نصیب خانواده می کند. از این رو دفتر امور زنان روستایی و عشایری وزارت جهاد کشاورزی از سال 78، با هدف توانمندسازی زنان روستایی اقدام به اجرای طرح تسهیلگران زن روستایی در کشور نمود. این طرح در سال 1380 در شهرستان دماوند آغاز گردید و پژوهش حاضر جهت بررسی اثر بخشی آن در این شهرستان، جهت آشنایی مجریان طرح از میزان دستیابی آن به اهداف و در نتیجه بهبود طرح، انجام گردید. این تحقیق به روش پیمایشی در 6 روستا از 15 روستای منتخب از 3 دهستان تحت اجرای طرح انجام پذیرفته که 120 نفر از زنان روستایی به عنوان نمونه آماری به صورت تصادفی مورد پرسشگری قرار گرفتند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که پس از اطمینان از روایی و پایایی (ضریب آلفای کرونباخ برای تمامی اهداف بالاتر از 0.7 بود) به روش مصاحبه تکمیل شدند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار آماری S.P.s.s 11.5 استفاده شد. نتایج تحقیق حاضر حاکی از اثربخشی طرح به میزان 28.4 درصد از زنان روستایی مورد مطالعه بوده است.

در این مطالعه بمنظور بررسی اقتصادی صیدماهی از دریاچه هامون، با استفاده از مدلهای بیولوژیکی فوکس و شیفر، حدود بهینه برداشت بیولوژیکی و اقتصادی ماهی از دریاچه هامون تعیین گردید. داده های مورد استفاده در این پژوهش شامل داده های سری زمانی مربوط به سالهای 83-1368 می باشد. داده های مربوطه از اداره شیلات شهرستان زابل، امور آب سیستان و سالنامه های هواشناسی کشور بدست آمد. مدلهای فوکس و شیفر تحت دو تصریح مختلف برآورد گردیدند. بدین ترتیب که در تصریح اول تعداد روزهای طوفانی در متغیر تلاش گنجانده شد و در تصریح دوم تعداد روزهای طوفانی به عنوان متغیری مستقل در توابع مذکور لحاظ گردید. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که مدل فوکس تحت تصریحی که تعداد روزهای طوفانی در متغیر تلاش لحاظ می شود، نتایج بهتری را نسبت به حالتهای دیگر ارایه می کند. بر اساس این تصریح تلاش متناسب با حداکثر برداشت پایدار برای سال 1383 برابر با 492610.8 واحد تلاش بدست آمد که حداکثر میزان برداشت پایدار مطابق با آن 2143 تن می باشد. از آنجا که صید فعالیتی اقتصادی است، میزان صید و تلاش متناسب با حداکثر مقدار اقتصادی نیز محاسبه گردید که به ترتیب برابر با 1561 و 417788 واحد تلاش می باشد. حد بهینه اقتصادی صید از مقدار فعلی آن (492610 تن) کمتر بوده و لذا نتیجه گیری می شود که میزان صید از دریاچه هامون در سال 1383 بیش از اندازه صورت گرفته است. به عبارت دیگر اگر چه صید از لحاظ بیولوژیکی به مقدار مناسبی صورت می گیرد و پایداری منبع دچار مشکل نمی شود ولی از نظر اقتصادی مقدار فعالی صید بیشتر از حد مجاز می باشد.

بخش قابل توجهی از منابع مالی بانک کشاورزی همه ساله به طرح های سرمایه گذاری کشاورزی تخصیص می یابد که سبب سرعت بخشیدن به رشد بخش کشاورزی و کل اقتصاد می شود. گزارش ها نشان می دهد که تعدادی از این طرح ها  موفق نیستند و به مرحله عمل در نمی آیند. شکست این طرح ها موجب هدر رفتن منابع ملی و ضرر و زیان صاحبان آن می شود. به علاوه، این عدم موفقیت در جریان بازپرداخت تسهیلات خلل ایجاد می کند. بنابراین، مشخص کردن عواملی که بتواند طرح های موفق را از طرح های ناموفق متمایز نماید بسیار با اهمیت می باشد. مطالعه حاضر تلاش می کند تا عواملی که می تواند به شکست طرح های سرمایه گذاری، که توسط بانک کشاورزی تامین اعتبار شده، منجر می شود را تعیین نماید. این مطالعه با انتخاب 116 طرح کشاورزی که در چهار استان فارس، اصفهان، کرمانشاه و خراسان در سالهای 1370-1382 تامین اعتبار شده و با استفاده از روش تحلیل تابع تبعیضی انجام شده است. نتایج نشان می دهد که سطح تحصیلات هدایت کنندگان طرح مهم ترین عامل تاثیرگذار بر موفقیت طرح ها و در نتیجه عامل متمایز کننده طرح های موفق از ناموفق است. تجربه مجری نیز عامل بسیار با اهمیت در موفقیت طرح است. اینکه مجری طرح مشتری قبلی بانک بوده باشد، نوع فعالیت سرمایه گذاری، نسبت سرمایه گذاری صاحب طرح به کل تسهیلات دریافتی و نوع وثیقه از جمله سایر متغیرهای مهم متمایز کننده طرح های موفق از ناموفق می باشند.

مرغداری گوشتی در دنیا یک صنعت بزرگ و سودآور است و در ایران نیز از سرمایه برتری قطب های اقتصاد است، ولی تلفات حیوانی در آن بسیار بالاست. در راستای بررسی عوامل موثر بر این تلفات یک طرح پژوهشی ملی تهیه گردید تا میزان و جنبه های فنی، فناوری و مدیریتی موثر بر آن معلوم گردند. برای این منظور از روش پژوهش پیمایشی استفاده شد و با روش نمونه گیری هدفمند پنج استان اول کشور که بیش از 50% ظرفیت تولیدی را دارا بودند، برای پژوهش انتخاب شدند. وسیله پژوهش (پرسشنامه) بر اساس بررسی پیشینه نگاشتی تهیه شد و روایی و پایایی آن تامین گردید. با توجه به پراکندگی واحدها و محدودیت همکاری مدیران آنها، 200 واحد مرغداری گوشتی به روش تصادفی برای مراجعه انتخاب شدند. بیشترین تلفات حیوانی در استان تهران (20.77%)، کمترین در استان مازندران (6.84%) و میانگین کل کشور 13.80% است. از میان عوامل مورد مطالعه، ظرفیت سالن ها، آماده سازی سالن ها، حوضچه ضدعفونی ورودی مرغداری، تهویه سالن ها، ساعات حضور مدیر در مرغداری، منبع تهیه خوراک، شکل فیزیکی خوراک، دفعات جوجه ریزی در سال و فاصله دو نوبت جوجه ریزی بر میزان تلفات حیوانی، موثر بوده اند. راهکارها برای کاستن تلفات حیوانی در واحدهای مرغداری گوشتی در مقاله ارایه شده است.

هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد شغلی کارشناسان ترویج استان یزد می باشد. روش تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفی - همبستگی به منظور تعیین رابطه متغیرهای مستقل و وابسته می باشد. جامعه آماری مورد نظر در این تحقیق شامل کارشناسان ترویج استان یزد به تعداد 120 نفر می باشد. حجم نمونه این تحقیق با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 45 نفر تعیین گردید اما برای کاهش خطای تحقیق این میزان به 67 نفر افزایش یافت. برای انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ی با انتساب متناسب استفاده گردید. پرسشنامه ای جهت گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نظر تنظیم و تدوین شد. روایی صوری پرسشنامه با کسب نظرات متخصصان و اساتید ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تهرن مورد بررسی و اصلاحات لازم صورت گرفت. ضریب اعتبار پرسشنامه نیز با استفاده از نرم افزار SPSSWin11.5 برابر با 0.97 بدست آمد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از تحقیق از آماره های توصیفی نظر فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات و آماره های استنباطی مانند تحلیل همبستگی و رگرسیون استفاده گردید. یافته ها نشان می دهد که عملکرد شغلی کارشناسان ترویج در سطح متوسط می باشد. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد بین متغیرهای میزان استفاده از منابع اطلاعاتی و کانال های ارتباطی، میزان مشارکت با رسانه های ارتباط جمعی، میزان مشارکت با مدیریت سازمان و واحد مربوطه، میزان توانایی شغلی کارشناس، انگیزش شغلی، نگرش شغلی و رضایت شغلی با عملکرد شغلی کارشناسان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره خطی، متغیرهای انگیزش شغلی، میزان مشارکت با مدیریت، توانایی شغلی کارشناس، توانایی تبیین 48.6 درصد از تغییرات عملکرد شغلی را دارا می باشند.

هر ساله در حدود 15 درصد از سیب های تولیدی در استان تهران ضایع شده و از بین می رود. به منظور رفع مشکل ضایعات پس از برداشت کشاورزی باید سطح دانش، فن آوری و منابع انسانی را افزایش داد و سطح ریسک را در تولید و فروش محصولات کاهش داد. در این مطالعه دیدگاه باغداران سیب در مورد عوامل آموزشی ترویجی جلوگیری کننده از ایجاد ضایعات پس از برداشت سیب مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه باغداران سیب در شهرستان دماوند در سال 1384 می باشند. تعداد کل باغداران این شهرستان 4400 نفر می باشد. بر اساس جدول تعیین نمونه مورگان تعداد جامعه نمونه 355 نفر به دست آمد و با روش طبقه ای تناسبی نمونه گیری صورت گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تعیین شده است. جهت تعیین اعتبار پرسشنامه، آزمون مقدماتی به عمل آمد و با استفاده از ضریب کرونباخ آلفا اعتبار پرسشنامه 86 درصد برآورد گردید. یافته های تحقیق نشان داد که عوامل آموزش روش صحیح برداشت به کارگران، آموزش زمان مناسب برداشت، آموزش محلول پاشی کلسیم و آموزش محلول پاشی بور به میزان زیادی در جلوگیری از ایجاد ضایعات پس از برداشت سیب تاثیر دارند. همچنین بین سن، سواد، مساحت باغ و محل سکونت باغداران با دیدگاه آنها نسبت به عوامل جلوگیری کننده از ضایعات پس از برداشت سیب رابطه معنی داری به دست آمد.

پسته از محصولات ارزشمند صادراتی ایران می باشد که در چند سال اخیر به علت آلوده بودن به سم آفلاتوکسین صادرات آن دچار خدشه شده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی میزان آگاهی کشاورزان در زمینه روشهای پیشگیری از آلودگی به آفلاتوکسین و شناخت ارتباط و همبستگی عوامل تاثیرگذار بر دانش پسته کاران در پیشگیری از آفلاتوکسین می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی بوده و کشاورزان پسته کار استان یزد به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه در نظر گرفته شده اند. از این جامعه بر اساس روش نمونه گیری تصادی طبقه ای و خوشه ای چند مرحله ای، تعداد 377 کشاورز پسته کار به طور تصادفی انتخاب گردیده اند. یافته ها نشان داد که میزان دانش پیشگیری از آفلانوکسین اکثریت پسته کاران استان یزد (60%)، در سطح "متوسط" و "ضعیف" قرار دارند. نتایج تحقیق بیانگر این است که متغیر دانش پیشگیری از آفلاتوکسین با متغیرهای میزان سواد، میزان دسترسی به کانالهای ارتباطی، سابقه کشت پسته، عملکرد پسته و دانش فنی، همبستگی مثبت و معنی دار دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره به شیوه گام به گام نشان داد که متغیرهای میزان استفاده از کانالهای ارتباطی، میزان سواد و فاصله مزرعه پسته کار از مرکز خدمات کشاورزی، قادرند در حدود نیمی (48%) از تغییرات متغیر وابسته دانش پیشگیری از آفلاتوکسین در بین پسته کاران را تبیین کنند.

در رهیافت های جدید ترویج کشاورزی، نقش مروجان دولتی و محلی در انتقال دانش و فناوری از ایستگاه های تحقیقاتی به کشاورزان بسیار حایز اهمیت است. این نقش به ویژه در رهیافت هایی نظیر رهیافت ترویج مشارکتی آشکار می شود که در آنجا مروج باید علاوه بر نقش های معمول به تسهیلگری نیز بپردازد. با توجه به اهمیت مشارکت مروجان در فعالیت های نوین ترویج، این تحقیق با هدف اساسی تحلیل زمینه های مشارکت مروجان دولتی و محلی در فعالیت های ترویجی به اجرا درآمد. روش انجام این تحقیق پیمایشی و از نوع توصیفی - همبستگی می باشد. جامعه آماری این تحقیق را مروجان دولتی (N=7000) و مروجان محلی (N=7100) تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای گروه مروجان دولتی و محلی به ترتیب 125 و 140 نفر برآورد شد. در این تحقیق از روش نمونه گیری چند مرحله ای مشتمل بر نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده استفاده شد. برای جمع آوری اطلاعات میدانی از پرسشنامه استفاده گردید و روایی محتوای پرسشنامه با کسب نظرات متخصصان و اساتید ترویج و آموزش کشاورزی مورد بررسی قرار گرفت. ضریب اعتبار پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS برای بخش های مختلف پرسشنامه بیش از 0.75 به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی این تحقیق نشان داد عواملی چون آموزش انفرادی و گروهی به کشاورزان، زمینه یابی و آماده سازی فرصت های آموزشی، توزیع نهاده های کشاورزی و فعالیت های وابسته و تولید و توزیع مواد آموزشی - ترویجی حدود 64 درصد کل فعالیت های مروجان دولتی و عواملی چون زمینه یابی، آماده سازی و گسترش فرصت های آموزشی، توزیع نهاده های کشاورزی و فعالیت های وابسته، رابطه بین مراکز تحقیقاتی و نهادهای اجرایی با کشاورزان و ارتباط با پیشروان روستا حدود 70 درصد کل فعالیت هایی که مروجان محلی در آن مشارکت و فعالیت دارند را مشخص می کند.

موضوع این تحقیق ارزیابی مجدد طرح چند منظوره صوفی چای می باشد که شامل سد علویان، شبکه آبیاری و زهکشی، تصفیه خانه آب مراغه و خط انتقال آب از تصفیه خانه به شهر مراغه است. برای ارزیابی مجدد طرح چند منظوره صوفی چای از روشهای ارزش حال خالص، نرخ بازده داخلی، نسبت منافع به هزینه و دوره بازگشت سرمایه استفاده شده است. با توجه به منافع و هزینه هایی که در ارزیابی این طرح استفاده شده است تنها در دوره بررسی صدساله و با لحاظ کردن نرخ تنزیل 2.97 درصد این طرح توجیه اقتصادی دارد. گرچه برخی از منافع ناملموس طرح صوفی چای در نظر گرفته شد ولی در محدودیت امکانات مطالعه، فرصت برآورد همگی آنها را فراهم نکرد. ممکن است منظور کردن این منافع، ارزیابی مجدد طرح را موجه گرداند.