راهبرد
سال:1388 | دوره:18 | شماره:53 (ویژه بررسی های فرهنگی و اجتماعی) |تعداد مقالات:21

ورود مفاهیم جدید به مباحث توسعه، امروزه افق جدیدی به روی اندیشمندان این حوزه گشوده است، به طوری که مفاهیمی چون سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی جایگاه ویژه ای در مطالعات توسعه انسانی یافته اند. در این مقاله، در راستای تبیین نظریه سرمایه فرهنگی، نخست به زمینه و زمانه ظهور نظرات سرمایه اجتماعی و فرهنگی توسط پوتنام و بوردیو اشاره شده، پس از تعریف انواع سرمایه ها و چگونگی تعامل آنها، دیدگاه بوردیو تشریح گردیده، برخی دیدگاه های تکمیلی آورده شده و در پایان قبل از نتیجه گیری، از نسبت سرمایه فرهنگی با تعلیم و تربیت سخن گفته شده است.

فساد، پدیده جهانی است و قدمتی به اندازه دولت و انسان دارد. امروزه کشور یا اجتماعی وجود ندارد که مدعی داشتن نظام با سلامت تمام عیار اداری و اجتماعی شود. اگرچه سطح فساد اداری و اجتماعی از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است، اما همه نظام ها با سطوحی از فساد مواجه هستند. آنچه میزان فساد را از نظامی به نسبت نظام دیگر متمایز می نماید، تفاوت در ابتکارات انسانی، نوع نظام و ساخت فرهنگی، نظام های ارزشی و اعتقادی، باورهای ملی و تدابیر نهادی کارگزاران انسانی است. در مورد مبارزه با فساد، دو دسته نظریه اساسی توسعه یافته حول اندیشه های بدبینان و خوشبینان متمرکز شده است. دسته اول هر گونه اقدام و ابتکاری را برای پایان فساد اداری، تلاش بی فایده می دانند و گروهی دیگر باور دارند که فساد را می توان مانند بیشتر پدیده های موجود در اجتماع از طریق خرد دسته جمعی، ابتکارات نهادی، تغییر تدریجی ساختارهای اقتصادی و فرهنگی و سرمایه اجتماعی و در جریان یک فرآیند کاهش داد. این مقاله ضمن تاکید به دیدگاه دوم، معتقد است که فساد ضمن اینکه ریشه در خود نهادها دارد، از عوامل اجتماعی و محیط اجتماعی تاثیر می پذیرد. نویسنده ضمن تاکید بر اهمیت تاثیرگذار فرهنگ و اجتماع و به ویژه سرمایه های اجتماعی در توسعه فساد اداری، معتقد است با ابتکارات فرهنگی و فناورانه می توان فساد را کنترل نمود.

امروزه دولت ها ملزم به پاسخگویی در قبال تقاضاهای روزافزون شهروندان آگاه، تشکل ها و ... هستند. نظارت مردم بر کارگزاران خود در دولت جهت اطمینان از پاسخگویی آنها، به عنوان اصلی پذیرفته شده در مدیریت دولتی مطرح است. اعلام اموال مدیران، به عنوان یک مکانیسم پاسخگویی، مانعی در ایجاد تضاد منافع در مسوولان و باعث احساس رضایت شهروندان است. نظارت کارآمد، نیازمند تبیین شاخص هایی است، لذا در این مقاله برای استخراج شاخص های اثرگذار در اعلام اموال، به مطالعه موردی یازده کشور پرداخته می شود. در نهایت با جمع بندی 8 شاخص، شاخص های بهینه در تدوین قوانین اعلام اموال پیشنهاد می گردد. سپس با ارایه مدلی برای استاندارد زندگی، اقدام به طراحی نرم افزاری مبتنی بر وب به منظور اعلام نمودن اموال و نیز استفاده از بررسی های عرضی بین درآمد و هزینه ها، صحت اموال اعلام شده و روند سلامت مالی مدیران می شود.

افراد زیادی در سازمان ها تلاش می کنند تا تصویر مورد نظر خود به دیگران را انتقال دهند. بسیاری از افراد در سازمان ها در رفتارهای مدیریت تاثیر درگیر می شوند. این مقوله در میان اندیشمندان توجه زیادی را به خود جلب کرده است. در این مقاله تلاش می شود تا رابطه میان عواطف مثبت و منفی با به کارگیری تاکتیک های مدیریت تاثیر مورد بررسی قرار گیرد. یافته های تحقیق رابطه مثبت و معنی داری میان متغیرهای عاطفه مثبت با به کارگیری تاکتیک خودشیرینی، ‏عاطفه منفی با به کارگیری تاکتیک های حامی سازی و تهدید و ارعاب و رابطه منفی و معناداری بین دو متغیر ‏عاطفه منفی با به کارگیری تاکتیک خودشیرینی را تایید کرد. همچنین بررسی رابطه بین دو متغیر عاطفه ‏مثبت و به کارگیری تاکتیک حامی سازی نشان داد که رابطه معکوسی بین این دو متغیر وجود دارد. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان و کارمندان ادارات آموزش و پرورش شهرستان قم (ناحیه یک، دو، سه، چهار به اضافه اداره مرکزی) تشکیل می دهند.

در حال گذار بودن جامعه ایران بین سنت و مدرنیته، عدم هماهنگی و گسست بین وسایل اجتماعی و اهداف ارزشی جامعه، تعارض بین نظامات ارزشی و هنجاری افراد جامعه، ناتوانی افراد در انتخاب کنش تطابقی مناسب، شناخت وضعیت موجود شیوه های تطابق، ترسیم دورنمای آن و امکان گذار از وضعیت موجود به مطلوب را ضروری می سازد. در این نوشتار جهت بررسی سنخ شناسی تطابق اجتماعی از روش های چند بعدی استفاده شده است. جامعه آماری افراد 16 تا 35 ساله در استان ایلام، روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، حجم نمونه 380 نفر، نوع تحقیق پیمایشی و تکنیک عمده گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است. نوع غالب تطابق اجتماعی در بین جوانان نوآوری می باشد. نمره اهداف از وسایل بیشتر می باشند. افراد ساکن در روستا نسبت به شهری ها همنواتر و افراد با میزان اعتماد بیشتر همنواتر می باشند. با توجه به غالب بودن نوع تطابق نوآوری، یعنی ترجیح دادن اهداف ارزشی و آرمانی نسبت به مکانیسم های اجتماعی دستیابی به اهداف از سوی افراد، هماهنگی بین اجزای ساختاری جامعه، تهیه و ارایه وسایل هنجاری مناسب با ارزش ها، تقویت نهادهای مدنی، ایجاد فرصت های باز تحرک اجتماعی و بهبود بخشی به اعتماد اجتماعی ضروری است.

پژوهش حاضر از نوع تبیینی است و به بررسی احساس امنیت اجتماعی در بین زنان 29-15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی موثر بر آن می پردازد. در این تحقیق، با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و نمونه گیری تصادفی ساده با 384 نفر از زنان 29-15 ساله شهر تهران مصاحبه شده است و نتایج آماری آزمونها نشان می دهد که متغیرهای احساس امنیت محل سکونت، پایگاه اقتصادی و اجتماعی و احساس نظم اجتماعی تاثیر مثبت و مستقیم، و متغیر پایبندی مذهبی تاثیر منفی و معکوسی بر احساس امنیت اجتماعی زنان دارند. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان می دهد که به ترتیب متغیرهای احساس امنیت محل سکونت، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، احساس نظم اجتماعی و پایبندی مذهبی در تبیین میزان احساس امنیت اجتماعی زنان سهم عمدهای داشتند و مقدار تبیین به دست آمده نیز 36 درصد می باشد.

در گوشه و کنار جهان در لابه لای فرهنگ عامه، عقاید و باورهایی به چشم می خورند که از نظر تفکر مدرن در رده عقاید خرافی طبقه بندی می شوند. علی رغم بار معنایی منفی که بر این دسته از عقاید متصور است، بر پایه منطق امروزین، خرافات آن گونه از عقاید و باورهایی هستند که به لحاظ علمی و تجربی غیر قابل دفاع بوده و می تواند زمینه های تحرک یا توقف جامعه را حول موضوعی خاص فراهم آورد. به همین ترتیب به لحاظ کارکردهای آشکار و پنهان مثبت و منفی که این دسته از عقاید در جوامع امروزین دارند، بحث و بررسی پیرامون آنها اهمیت ویژه ای می یابد. بر این اساس، پژوهش حاضر با تکیه بر عقاید و باورهای رایج در فرهنگ عامه شهروندان تهرانی در پی کشف گستره و نفوذ برخی زمینه های مرتبط با آنها برآمده و با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه و توصیف و تحلیل یافته ها به این نتیجه رسیده است که افرادی که نحوه ارتباط و نزدیکی بیشتری با نوگرایی، خردگرایی، علم ورزی و تجربه گرایی دارند (نظیر تحصیلات بالاتر، مدت اقامت بیشتر و تولد در شهرهای بزرگ تر، مشاغل امروزی تر) و به طور کلی درگیری بیشتری با شرایط جامعه مدرن دارند، تمایل کمتری به عقاید خرافی دارند. همچنین مردان، کمتر از زنان و منطقه یک کمتر از سایر مناطق 22 گانه شهر تهران به عقاید خرافی گرایش دارند.

واقع گرایی و نوواقع گرایی به عنوان رهیافت مسلط بر مطالعات روابط بین الملل و سیاست خارجی با تاکید بر دولت گرایی و غلبه عنصر ساختار بر نظام بین الملل، قائل به نقش و تاثیر قومیت و گروه های قومی بر سیاست خارجی دولت ها نیست. در حالی که با پایان جنگ سرد، شاهد گسترش تاثیرگذاری متغیر قومیت بر ترتیبات امنیتی سیستم های تابع، به ویژه خاورمیانه هستیم. نوشتار حاضر با تشریح ناکارآمـدی تبیین رئالیستی کلاسیک در تحلیـل این روند رو به رشد، نظریه موازنه فراگیر را به عنوان الگوی مناسب برای توضیح تاثیر قومیت و گروه های قومی بر سیاست خارجی دولت ها، به ویژه در خاورمیانه عرضه می نماید.

در زمینه استفاده بیش از حد یا اعتیاد به اینترنت، تبعاتی چون ناراحتی های جسمی مانند سردرد، تورم و سوزش چشم، کمردرد، گردن درد، درد مفصل انگشتان و مچ دست (مشهور به سندروم تونل کارپال)، کم خوابی یا بی خوابی و اختلال در اشتها و عوامل دیگری چون افت تحصیلی، عدم تمایل به شرکت در کلاس های درس، محافل خانوادگی یا جمع دوستان، بی توجهی به نظافت شخصی، پرخاشگری و تمایل بیش از حد به انزوا و تنهایی گزارش شده است. بنابراین، با توجه به گسترش روزافزون استفاده از اینترنت، توجه به پیامدهای منفی این بستر ارتباطی مهم می نماید. پژوهش حاضر در پی آن است میزان اعتیاد اینترنتی را در میان نوجوانان بررسی نماید. روش پژوهش توصیفی و جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان مناطق 21 گانه آموزش و پرورش شهر تهران و نمونه آماری آن تعداد 204 نفر است که به طور تصادفی انتخاب شدند. با استفاده از تست اعتیاد اینترنتی یونگ، رابطه اعتیاد نوجوانان مقطع راهنمایی و دبیرستان با اندازه سازمان آموزشی، جنس، و مقطع تحصیلی آنها آزموده شد. نتایج این پژوهش اختلاف معناداری را برحسب جنس بین دختران و پسران در استفاده بیش از حد از اینترنت نشان نمی دهد، اما اختلاف معناداری را بر حسب مقطع تحصیلی کاربر و میزان اعتیاد اینترنتی بیان می کند. بنا به یافته دیگری، بین اندازه موسسه آموزشی و میزان اعتیاد اینترنتی دانش آموزان تفاوت معناداری وجود دارد.

امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه های توسعه شهری یافته اند که این امر حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهه فرهنگی-اجتماعی شهر دارد. فضای شهری به ترکیبی اطلاق می شود که از فعالیت ها، بناهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و مانند آن و عناصر و اجزای شهری به صورتی آراسته، هماهنگ و واجد نظم و زیبایی و بالطبع با ارزش های بصری تشکیل می گردد و از نظر فیزیکی دارای بدنه ای محصور کننده می باشد. به عبارتی، فضای شهری جزیی از یک شهر است که به عنوان عرصه عمومی، تجلی گاه فعالیت های شهری است. در این میان شهروندان به عنوان فعالان عرصه عمومی و کاربران فضاهای شهری در این بستر به تعامل و کنش مشغول اند. طبیعی است رضایتمندی آنان از این فضاها بر تعاملات اجتماعی آنها تاثیرگذار خواهد بود. در این مقاله سعی شده است تا با شناسایی متغیرهای اثرگذار بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، شاخص ها و معیارهای موثر بر آن مورد ارزیابی و واکاوی قرار گیرد. همچنین با استفاده از روش اسنادی به بررسی تعاریف و مفاهیم فضاهای عمومی شهری، عوامل موثر بر محتوای فضای شهری و کارکرد فضاهای عمومی شهری پرداخته شده است. در ادامه شاخص ها و معیارهای موثر بر رضایت شهروندان از فضاهای عمومی شهری بیان شده است. نتایج مطالعات نشان داد که سه متغیر دسترسی به خدمات، امنیت اجتماعی و هویت مکانی از اثرگذارترین عوامل در رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری هستند.

شکلی از تفکر عقلانی منجر به رشد مشارکت شده که رسالت آن سهیم نمودن انسان در سرنوشت خویش است. شکل گیری و استمرار این فرآیند در جامعه، مستلزم وجود عوامل و شرایط بسیاری است. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا از منظر جامعه شناختی، به بررسی میزان مشارکت اجتماعی-سیاسی و عوامل موثر بر آن در شهرستان خدابنده بپردازد. جامعه آماری این پژوهش افراد60-30 ساله ساکن در این شهرستان می باشد و 400 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه مبتنی بر پرسشنامه می باشد. یافته های پژوهش، حاکی از میزان مشارکت اجتماعی-سیاسی متوسط به پایین در شهرستان خدابنده است. همچنین همبستگی معنی دار، در سطح اطمینان 99 درصد، بین متغیرهای مستقل (سن، جنسیت، طبقه اجتماعی، محل سکونت، عام گرایی، آینده نگری، بیگانگی اجتماعی-سیاسی، اعتماد، ساختار خانواده، تعلیم و تربیت، رسانه های گروهی، تقدیر گرایی با متغیر وابسته (مشارکت اجتماعی-سیاسی)، برقرار است R2 معادل 0.39 می باشد.