تعاون و کشاورزی (تعاون)
سال:1388 | دوره:20 | شماره:204-205 |تعداد مقالات:12

توجه به نیروی انسانی در سازمانها طی سالهای اخیر بخش عظیمی از زمان و سرمایه سازمانهای پیشرو را به خود اختصاص داده است. اکنون مدیران هوشمند می دانند که هر قدر در زمینه توسعه و ارتقای نیروی انسانی سرمایه گذاری کنند، موفقیت، کارایی و برتری رقابتی سازمان خود را تضمین کرده اند. ادعا شده است که موثرترین راه به دست آوردن مزیت رقابتی در شرایط فعلی، با توجه به تغییرات و تحولات شگرف، کارامدتر و توانمند کردن منابع انسانی سازمانهاست.در این نوشتار سعی شده است عواملی که برتوانمندسازی منابع انسانی در سازمانها اثرگذارند مانند: توان ذهنی، توان جسمی، مهارت، دانش و انگیزه بررسی شوند. نتایج نشان می دهد که این عوامل پنجگانه موجب بالندگی و توانمندسازی منابع انسانی می شوند و عامل اساسی و مهمی در توسعه و بقای سازمانها به خصوص در بازارهای رقابتی به شمار می آیند.

تعاون، در حکم یکی از بخشهای اقتصادی کشور، لازم است از توان و ظرفیت بالایی به ویژه در امر تولید بهره مند باشد. تعاونیهای صنعتی از آنجا که بخش مهمی از تعاونیهای تولیدی هستند، می توانند تاثیر بالایی در توسعه اقتصاد کشور داشته باشند. از جمله بزرگترین مشکلات این بخش، کمبود جذب سرمایه گذاری و تامین مالی این نوع تعاونیهاست. تحقیق حاضر در سال 1386 انجام گرفته و در آن با بررسی عوامل تاثیرگذار بر سرمایه گذاری در تعاونیهای صنعتی، مهمترین عوامل موثر بر این بعد مشخص شده است. روش پژوهش در این تحقیق پیمایشی بوده و از تعداد 37 واحد از تعاونیهای فعال صنعتی استان کرمانشاه به عنوان نمونه، پرسشگری انجام شده است. روش تحلیل داده ها نیز در این مطالعه، تحلیل رگرسیونی بوده است.نتایج نشان می دهد که مهمترین عوامل موثر شامل متغیرهای سود سرمایه گذاری، نرخ بازده سرمایه، میزان وثیقه، محل بازار فروش محصولات، استقراض از بازار، میزان آگاهی فنی موسسان، میزان وام دریافتی و دیوانسالاری بوده اند.

تاکنون تعاریف متعددی از تعاون و تعاونی ارائه شده است. تعاون را می توان نوعی کار و زندگی مشترک در سطوح گوناگون فعالیتهای اجتماعی دانست (بوگاردوس، 1382). در این میان تعاون روستایی جایگاه ویژه ای دارد. از آنجا که نقش تعاون و تعاونیهای روستایی در فرایند تولید و نهایتا توسعه روستایی مهم است و با توجه به اینکه در اکثر مناطق جهان، روستاها از جمله نواحی فقیر و درحال فرسایش محسوب می شوند، اندیشمندان و سیاستگذاران تمامی کشورهای دنیا توجه خاصی را معطوف به امر توسعه روستایی و رفع مشکلات و معضلات آنها کرده اند.امروزه صاحبنظران بین المللی بر این اعتقادند که جدای از سیاستها و راهبردهای کلان توسعه، به طور ویژه و مشخص باید به امر توسعه روستاها و ریشه کنی فقر گسترده حاکم بر آنها پرداخت. در این میان به نظر می رسد مقوله تعاون روستایی و کارآفرینی روستایی جایگاه ویژه ای داشته باشد.نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان می دهد که سیاستهای تقویت ظرفیت فرهنگ تعاون و نظام تعاونی یک جامعه (از جمله مهارتها و انگیزه های استفاده از فرصتها)، تاثیر بسزایی در ارتقای سطح فعالیتهای کارآفرینی خواهد داشت. در این باره دولتها باید پشتیبانیهای لازم را از جنبه های مختلف اقتصادی - که هادی و حامی افزایش سطوح فعالیتهای تعاون و کارآفرینی هستند- به عمل آورند. در نهایت سیاستها باید در مسیر توسعه سرمایه گذاری در صنایع روستایی و محرک انگیزه های افراد برای سرمایه گذاری بهینه در مراحل ابتدایی سرمایه گذاری و کارآفرینی باشد.

تعاونیها از نادر تشکلهای مشارکتی هستند که با استقبال نسبتا وسیع کشورهای مختلف جهان روبه رو شده اند. بر اساس اصل 44 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز بخش تعاون یکی از پایه های نظام اقتصادی کشور قلمداد گردیده و در اصل 43 هم ضمن تاکید بر انسان محوری اقتصاد و تحقق اهداف عدالت اجتماعی، بر بخش تعاونی تاکید ویژه ای شده است. یکی از مهمترین عوامل مؤثر در موفقیت تعاونیها و توسعه فعالیت آنها، همکاری و مشارکت اعضای آن است. براین اساس تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تاثیر مشارکت صیادان عضو تعاونیهای پره استان گیلان در عملکرد اقتصادی این تعاونیها در سال 1386-87 انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل 2610 نفر عضو از میان 40 تعاونی بوده که با روش نمونه گیری تصادفی ساده و طبقه ای و با استفاده از فرمول شارپ و کوکران، 407 نفر از بین 14 تعاونی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی اندازه گیری داده ها، پرسشنامه است و در کنار آن به اسناد مالی تعاونیهای نمونه هم استناد گردید. اعتبار پرسشنامه توسط استادان راهنما و مشاور و نیز متخصصان موضوعی و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ تایید شد.نتایج نشان می دهد که بین مشارکت و سن رابطه ای وجود ندارد، اما بین مشارکت و سواد، سابقه عضویت، مبلغ سهام، آگاهی از اصول و ارکان تعاونی، رضایتمندی از مدیریت تعاونی، شرکت در کارگاهها و کلاسهای آموزشی - ترویجی و مجامع عمومی و نهایتا بین عملکرد اقتصادی و مشارکت (از نظر اعضا و اسناد مالی) رابطه وجود دارد. از میان این متغیرها شرکت در کارگاهها و کلاسهای آموزشی - ترویجی بیشترین رابطه را با مشارکت داشته اند به طوری که مقدار ضریب همبستگی در این مورد در حد متوسط (r=0.47) و در بقیه موارد در حد ضعیف (r<0.30) بوده است. همچنین مقدار ضریب همبستگی در کلیه موارد به جز در مورد سن و سابقه عضویت، مثبت (رابطه مستقیم) به دست آمد.

هدف تمامی کشورهای در حال توسعه دستیابی به اشتغال، رفاه اجتماعی و توسعه پایدار به منظور برطرف کردن فقر، بیکاری و سعادت انسانی آن جوامع است؛ ازاین رو دولتها با توجه به شرایط زمانی و مکانی موجود، نظریات و الگوهای مختلفی از رشد و توسعه را در دستور کار خود قرار می دهند. در این راستا الگوی کارایی و گسترش شرکتهای تعاونی ( تولید و خدمات) از جمله الگوهای مورد استفاده این کشورها در زمینه-سازی برای ایجاد اشتغال و جهتگیری در مسیر توسعه پایدار محسوب می شود.این نوشتار ضمن بررسی مبانی نظری ارتباط شرکتهای تعاونی با اشتغال و توسعه پایدار از راه مطالعات کتابخانه ای و میدانی، به نقش آفرینی اداره تعاون شهرستان ممسنی در راه اندازی شرکتهای تعاونی به منظور اشتغال زایی در مسیر توسعه پایدار طی سالهای 1376 تا 1387 در منطقه می پردازد. نتایج نشان می دهد که اداره تعاون شهرستان ممسنی به عنوان متولی اصلی تاسیس شرکتهای تعاونی توانسته است ضمن جذب 20 درصدی مشارکتهای مردمی در سرمایه گذاری و راه اندازی 121 شرکت تعاونی فعال تولیدی و خدماتی در بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات موجبات اشتغال زایی 1056 نفر را به طور مستقیم در ممسنی فراهم آورد که این امر به همراه دیگر عوامل اقتصادی و اجتماعی منطقه، زمینه های توسعه پایدار در ناحیه ممسنی را ایجاد کرده است.

دستیابی به تولید بیشتر با توجه به منابع محدود، یکی از مهمترین اهداف اقتصادی و توسعه ای هر جامعه محسوب می شود و توجه جدی به قابلیتها و ظرفیتهای منطقه ای و سوق سرمایه گذاری های منطقه در جهت توسعه و گسترش فعالیتهای تولیدی از ضروریات توسعه به شمار می آید. بر این اساس، هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی صنایع دارای قابلیت و ظرفیت سرمایه گذاری در بخش صنعت استان همدان، جهت هدایت سرمایه های بخش تعاون به سمت این صنایع است. به این منظور با استفاده از روشهای تحلیل عاملی، تاکسونومی عددی و بر اساس آمار و اطلاعات ارایه شده مرکز آمار ایران برای دو مقطع زمانی سالهای 1376 و 1384، اولویتهای سرمایه گذاری صنعتی بخش تعاون استان همدان تعیین شد. برپایه یافته های این مطالعه، صنایع استان بر اساس نمره عاملی فاکتورها، به پنج گروه اولویت طبقه بندی شدند تا زمینه ها و رشته های صنعتی مستعد سرمایه گذاری شناسایی گردند.

معرفی هرساله تعاونیهای برتر توسط وزارت تعاون با هدف توسعه و ترویج فرهنگ تعاون و ایجاد انگیزه در تعاونگران انجام می شود. این بررسی نیز با استفاده از اطلاعات و داده های مربوط به 351 شرکت تعاونی برتر در سال 1387 - که توسط وزارت تعاون (سومین جشنواره تعاونیهای برتر) اعلام و منتشر شد - انجام پذیرفته است. هدف اصلی این مطالعه بررسی و تحلیل ویژگیهای تعاونیهای برتر سال 1387 بوده است. به این منظور ویژگیهای این تعاونیهادر سه دوره قبل از سال 1370، سال 1370 تا 1380 و دوره بعد از سال 1380 بررسی و مقایسه شده است.نتایج نشان می دهد که بیشترین تعداد تعاونی برتر از سال 1380 به بعد ثبت شده اند و تقریبا در تمامی تعاونیها تعداد متوسط اعضا در طول زمان روند کاهشی داشته است. همچنین نقش این تعاونیها در ایجاد اشتغال روند رو به رشد داشته است. 6 ویژگی شاخص و مطرح نیز برای این تعاونیها در نظر گرفته شد که در بین این ویژگیها بیشترین سهم مربوط به اشتغال زایی و رضایتمندی اعضا و کمترین آن نیز مربوط به کارآفرینی و کیفیت ارایه کالا و خدمات است. در خصوص 7 اصل تعاون بیشترین تاکید تعاونیهای برتر بر اصل آموزش و اطلاع رسانی بوده است.

جنسیت مربوط به نظام طبیعی است و امور طبیعی ذاتا موجب فخر یا وهن نیستند. بر اساس آموزه های دینی، جایگاه و منزلت آدمی بر پایه کرامت و تقرب او به خداوند است و میزان و معیار اصلی، تقواست نه جنسیت یا هر عامل دیگر. خداوند متعال در قرآن می فرماید:«ای مردم! ما شما را از مردی و زنی آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست)؛ گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است.» (سوره الحجرات آیه 13).مساله جنسیت و حقوق مترتب بر آن از ابتدای خلقت انسان محل مناقشه بوده است و در طول تاریخ گاهی مردان وگاهی نیز زنان دارای حق برتر در خانواده و جامعه بوده اند؛ اما پس از انقلاب صنعتی و تحولات ناشی از آن، شاهد حضور گسترده زنان در عرصه های مختلف اجتماعی و اقتصادی و ایجاد فرصتهای برابر برای مردان و زنان – که یکی از شاخصهای توسعه هر جامعه محسوب می شود- بوده ایم. نهضت تعاون نیز با تاکید بر ارزشهایی مثل خودیاری ، مسئولیت فردی، مردمسالاری، برابری ، تساوی حقوق و همچنین اصل «هر عضو، یک رای»، منزلت زنان و مردان را یکسان در نظر می گیرد.خانم آن بریت نی پیرد،آموزشیار تعاون و کارشناس مساله جنسیت در سازمان بین المللی کار (ILO)، در این مقاله به محدودیتهای زنان در کشورهای در حال توسعه و نقشی که تعاونیها می توانند در زمینه توانمندسازی آنها داشته باشند، اشاره می کند. مقاله حاضر با عنوان «Gender Issues in Cooperatives» در سایت سازمان بین الملی کار موجود است .