روستا و توسعه
سال:1384 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

طیس روستایی است دره ای، کوهستانی و جنگلی با حدود 600 خانوار جمعیت، واقع در محدوده شهرستان چابهار. در گذشته های دور، طیس بندری معتبر بوده که به مرور خراب و معدوم الاثر شده است. مختصات طیس در اکثر کتب جغرافیای تاریخی قدیم با همین طول و عرض جغرافیایی فعلی نوشته شده است. از جمله این منابع می توان به صوره الارض خوارزمی (232ه.ق)، عجایب الاقالیم سهراب (334ه.ق)، مسالک الممالک اصطخری (340ه.ق.)، معجم البلدان یاقوت حموی (611ه.ق) و تقویم البلدان ابوالفدا (721 ه.ق) اشاره کرد.وجود آثار فراوان باستانی از جمله هزاران قبر تراشیده شده در سنگ در اطراف روستای طیس، همه به عظمت و کهن بودن این آبادی گواهی می دهند. به علاوه نام طیس با املای «تیز» در گزارش های مورخان همراه اسکندر نیز آمده است که نشان می دهد روستای طیس بیش از 2300 سال تاریخ رسمی دارد.در این مقاله ویژگی های جغرافیایی، تاریخی، آثار طبیعی، باستانی و جمعیت شناختی این روستا بررسی شده است.در فرآیند تهیه این مقاله، نگارنده در سال های 82-1377 طی چهار مسافرت در چهار فصل سال جمعا شانزده شبانه روز در منطقه چابهار و روستای طیس حضور یافته و از نزدیک ویژگی های مختلف آن را مشاهده کرده است. همچنین به دنبال نام این روستا ده ها منبع تاریخی و جغرافیایی بررسی شده اند. علاوه بر این برای تعیین ویژگی های جمعیتی روستا از روش سرشماری با بهره گیری از پرسشنامه خانوار استفاده شده است.

در این مقاله با استفاده از داده های مربوط به 180 بهره بردار کشاورز در سال زراعی 82-1381 و با بهره گیری از تابع تولید مرزی، کارایی فنی دو گروه از زارعان دریافت کننده وام و بدون وام در استان سیستان و بلوچستان مقایسه و بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که دریافت کنندگان وام، کارایی فنی بالاتر دارند و از منابع در دسترس خود به نحو کارآ استفاده کرده اند. در پایان نیز با توجه به نتایج مطالعه پیشنهادهایی ارایه شده است.

در مقاله حاضر روستا و توسعه روستایی از بعد نظری و روش شناختی بررسی می شود. با توجه به ماهیت موضوع روستا و توسعه روستایی، فرض محوری پژوهش حاضر این است که نگرش سیستمی، مناسب ترین راه کسب شناخت دقیق از پدیده روستا و به دنبال آن ایجاد تغییر مطلوب در آن است. این شیوه نگرش بدون آنکه بخش هایی از جامعه روستایی را نادیده بگیرد یا از روابط بین بخش های مختلف در جریان چرخه سیستم غافل باشد، می تواند شناخت دقیق تری از ماهیت واحد جامعه روستایی با ابعاد مختلف عرضه کند و نشان دهنده روابط درون سیستمی و بین سیستمی باشد.با این جهت گیری مفهوم سیستم، ویژگی ها و اصول حاکم بر آن بررسی و به روستا در دو سطح زیر سیستم یا جزیی از نظام اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فضایی (در سطح سرزمین) و سیستمی واحد با زیرسیستم های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فضایی - کالبدی (در سطح خود روستا) توجه شده است.

پژوهش حاضر با هدف سنجش نگرش خانوارهای عشایر عرب جرقویه نسبت به کوچ و اسکان و شناخت تنگناها و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیستی آنها انجام شده است. در حال حاضر عشایر کشور را می توان بر مبنای نوع نگرش به زندگی کوچ نشینی به دو گروه تقسیم کرد. گروهی که تمایل به ادامه کوچ روی دارند و گروهی که علاقه مند به اسکان هستند. بنابراین لازم است دو مساله در برنامه ریزی برای عشایر مورد توجه باشد: یکی پیش بینی امکانات لازم برای بهبود و اصلاح زندگی کوچ نشینی و دیگری ایجاد زمینه مناسب برای اسکان برنامه ریزی شده علاقه مندان به اسکان.جامعه آماری پژوهش، خانوارهای عشایر عرب جرقویه تحت پوشش خدمات سازمان امور عشایر اصفهان هستند. روش جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه است. عملیات آماری در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شده است. در سطح توصیفی با استفاده از درصد و میانگین، داده ها مقایسه و تجزیه و تحلیل شدند و در سطح استنباطی از آزمون کای اسکور و ضریب توافق چوپرف استفاده شده است.بر اساس نتایج پژوهش، مهم ترین علت کوچ روی خانوارهای کوچ رو از نظر فراوانی، نداشتن تخصص دیگر، امرار معاش و استفاده از مراتع طبیعی بوده که عمدتا از روی رضایت یا علاقه شخصی و فردی صورت نمی گیرد و مهم ترین علت تمایل به اسکان از نظر فراوانی، سختی کوچ نشینی، پایان درگیری با دیگران در استفاده از مراتع و بهره مندی از امکانات هر چند اندک رفاهی است. مهم ترین مشکلات خانوارهای کوچ نشین در منطقه ییلاق و قشلاق به ترتیب فراوانی عبارت اند از: کمبود داروی دامی، نداشتن پروانه چرا، مشکلات عبور دادن دام و استفاده از مراتع، عدم دسترسی به پزشک، گرانی و کمبود علوفه و جو و وجود جایگاه نامناسب نگهداری دام.

سازمان ها در جنبه های گوناگون زندگی به قدری نفوذ کرده اند که شناخت آنها نه تنها به عنوان موضوعی علمی بلکه به عنوان جزیی از زندگی اجتماعی، اجتناب ناپذیر می شود. تسلط سازمان ها بر همه جنبه های زندگی اجتماعی نشان دهنده اهمیت آنهاست.سازمان هایی که یک نوع سبک مدیریت را انتخاب می کنند و تلاش نمی کنند تا متناسب با تغییرات محیط پیش روند، موفق نخواهند بود؛ چنین سازمان هایی باید تعصب را از خود دور سازند و سبک هایی از مدیریت را برگزینند که ضمن تناسب فرهنگی با محیط، توانایی مدیریت تغییرات فزاینده را نیز دارا باشند. مقاله حاضر این فرصت را برای مدیران سازمان ترویج فراهم می آورد تا با آگاهی هر چه بیشتر، سازمان ترویج را برای مواجهه با تغییرات، بهتر مهیا سازند.