0

در این مقاله با توجه به اهمیت شناخت قدرت خدا در فلسفه و کلام اسلامی تلاش شده است به چند سوال اساسی در این باب بر مبنای دیدگاه های صدرالمتالهین پاسخ داده شود: 1-       جایگاه قدرت در مجموعه صفات الهی کجاست؟ از صفات فعل است یا ذات؟ عین ذات است یا زاید بر ذات؟ 2-       رابطه صفت قدرت با سایر صفات جمال الهی چگونه است؟ 3-       قدرت خدا را چگونه باید تفسیر کرد که نه موجب تشبیه گرایی شود و نه مستلزم اشتراک لفظی مفهوم قدرت در انسان و خدا گردد. 4-       ویژگیهای قدرت حق تعالی و وجوه تمایز آن با قدرت انسان چیست؟ 5-       قدرت مطلقه و به عبارت دیگر شمول قدرت الهی بر همه ممکنات با توجه به رحمت بی پایان او. اولا: با شروری که در عالم مشاهده می شود چگونه قابل جمع است؟ ثانیا: با اختیار انسان و شرور اخلاقی او چه سان قابل توجیه است.

1-برخی از آیات قرآن کریم به دوستی (محبّت ) خداوند به آدمیان و دوستی آدمیان نسبت به خداوند اشاره کرده است. 2-گروهی از مفسّران و متکلّمان مسلمان، خداوند را بزرگتر از آن می دانستند که با یکی از مخلوقاتش " دوست" شود و اساساً دوستی نسبت به خدا و دوستی خدا نسبت به انسان را دون ادب شرعی و شأن حق تعالی می شمردند و معتقد بودند که این باور به نوعی به تشبیه و انسان پنداری خدواند منتهی می شود.3-برخلاف غالب متکلّمان، عارفان گامی فراتر نهاده، از عشق حق به بندگان و عشق ورزی بندگان نسبت به او دم زده اند، در صورتی که در قرآن از " عشق" خداوند سخن نرفته است و عشق افراط در محبت است.این باور عارفانه همواره مورد چون و چراها و مخالفتها قرار گرفته است. 4-حجم عظیمی از سخنان منظوم و منثور مولانا جلاالدین، عاشقانه های اوست. 5-این مقاله با نگاهی کلی و اجمالی به آثار مولوی، به این نتیجه می رسد که او در عین سخن گفتن از عاشقی خداوند، توجه کامل دارد که به ورطة تشبیه درنیفتد و در مواردی نیز با صراحت درصدد استدراک و تعیین حدّ و مرزهای خالق و مخلوق برآمده است.

در تمدن اسلامی، با الهام از تعالیم اسلام و قرآن ، مسلمانان با مفهوم توکل به خدا در زندگی روزمره خود آشنا هستند. لکن به رغم اجماع درباره اهمیت مفهوم توکل به خدا، در این خصوص دو رویکرد متفاوت – یکی از آن عرفا و دیگری از آن متکلمان را – می توانیم از یکدیگر متمایز کنیم . متکلمان خدا را خدایی غضب کننده و منتقم می دانند و بر او توکل می کنند، به خلاف، عرفا لطف و رحمت و رحمانیت و غافرالذنوب بودن خداوند را ترجیج می دهند. متکلمان متعتقدند خداوند کسانی را که از صراط مستقیم منحرف می شوند مجازات می کند، درحالی عرفا معتقدند خداوند همه گناهان را می بخشد . در این مقاله، نویسنده به تفصیل رای ابن عربی را درباره لطف، رحمت، توکل و ..... می آورد و تاویلات ابن عربی را درخصوص این مفاهیم از منابع اصلی به طور مشروح توضیح می دهد.