آیین شستشو در ایران باستان از سابقه بس کهنی برخوردار است. بنا بر اعتقاد اقوام مختلف ساکن در ایران، تطهیر جدا از وجه جسمی، به پالایش روان نیز تعمیم می یافته است. از این رو، این آیین در مراسم عبادی، جایگاه والایی می یابد.با توجه به قلت بارش و اهمیت و نقش آب در حیات روزمره مردم به ویژه حیات اقتصادی آنان، پاکیزگی آب، حرمت حفظ آن و هدر ندادنش نیز در آیین های عبادی مورد تاکید قرار می گیرد. لذا در جهان بینی که پاکیزگی جسم و پالایش روان مد نظر قرار گیرد و در محیطی که آب از ارزش والایی برخوردار است، حمام ها در ساختار بافت شهرها از جایگاه ویژه ای برخوردار می شوند. ظهور اسلام و به موازات آن گسترش این آیین در ایران، نه تنها از اهمیت حمام ها نمی کاهد، با عنایت به توجهی که اسلام به پاکی و طهارت معطوف می نماید، شعار "النظافه من الایمان"، موجب ارتقا جایگاه حمام های عمومی در شهرها و اعتلای معماری آن می گردد.محتسبین، از وجه حفظ حق الناس (رعایت حقوق اجتماعی مردم) با توسل به احکام غنی حسبه، وظیفه نظارت بر این مکان عمومی را به عهده می گیرند. فلاسفه، همچون ابن عربی و دیگران، با نگاهی عارفانه به حمام ها محیط آن را با عالم باقی، مقایسه می نمایند. پزشکانی همچون ابن سینا، انواع درمان و اعمال جراحی را در آن انجام می دهند و سرانجام سربینه ها به عنوان یک محیط عمومی وظیفه ارتباطات جمعی و تبادل خبر را در جامعه به عهده می گیرند. معماران هوشمند ایرانی، با استفاده از تمام محدودیت ها (سوخت، سوار شدن آب به حمام، دفع فاضلاب، سلسله مراب شستشو و تغسیل و ...) و امکانات، در پلان، نما، مقاطع و به ویژه مقاطع شهری، به ساخت و ارایه بهترین نمونه ها می پردازند.نگاهی به حمام های امروزی (سرویس) که از فضای بسیار محدود و حقیری برخوردار است، نزول و سقوط از معیارهای اعتقادی و فرهنگی جامعه را به خوبی روشن می سازد.