هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه میزان استناد، دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های الکترونیکی منتشر شده از سوی اشپرینگر در چهار حوزه موضوعی علوم پایه، مهندسی، علوم پزشکی و علوم اجتماعی در یک بازه زمانی سه ساله پس از انتشار کتاب ها انجام گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش نوعی مطالعه توصیفی-همبستگی است که با استفاده از شاخص های استنادی، دگرسنجی و کاربرد انجام شده است. نمونه پژوهش شامل 1184 کتاب الکترونیکی در چهار حوزه موضوعی علوم پایه، علوم اجتماعی، مهندسی و پزشکی که در سال 2013 توسط موسسه انتشاراتی اشپرینگر منتشر شده اند. داده های پژوهش از طریق بوکمتریکس، پلتفرم اختصاصی اشپرینگر جهت نمایش عملکرد کتاب های الکترونیکی، گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین میزان استناد به کتاب های علوم پایه تعلق دارد، بیشترین میزان اشاره در رسانه های اجتماعی به کتاب های علوم پزشکی و بیشترین میزان دانلود و نشانه گذاری به کتاب های مهندسی تعلق داشته است. تمامی کتاب های مورد بررسی حداقل یک بار دانلود شده اند، در حالی که سهم کتاب های نشانه گذاری شده معادل 90/2 درصد، سهم کتاب های استناد شده معادل 67/9 درصد و سهم کتاب های اشاره شده در رسانه های اجتماعی تنها معادل 19/5 درصد بوده است. همچنین بیشترین سهم دانلود کتاب های الکترونیکی در هر چهار حوزه موضوعی، شش ماه تا هجده ماه بعد از انتشار کتاب ها اتفاق افتاده است. نتایج آزمون همبستگی نشان دهنده وجود رابطه آماری معنی دار و مثبت میان تعداد استناد، دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های الکترونیکی در هر چهار حوزه موضوعی مورد مطالعه است. نتیجه گیری: شاخص های جایگزین مانند میزان دانلود، اشاره و نشانه گذاری کتاب های علمی می توانند در کنار شاخص های سنتی استنادی، جهت مطالعه اثرگذاری کتاب های الکترونیک مورد استفاده قرار گیرند. از این رو آشنایی کتابداران و جامعه پژوهشی کشور با شاخص های جایگزین حایز اهمیت است.

هدف: مطالعه تطبیقی مدل پیش بینی استناد از طریق سنجه های جایگزین وبی (رویت، ذخیره و دانلود، خوانندگان) در حوزه های علوم بهداشت و درمان، علوم زیستی، علوم فیزیکی، علوم انسانی و علوم اجتماعی هدف پژوهش حاضر است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع علم سنجی است که با روش تحلیل استنادی و تحلیل داده های وبی انجام شده است. نمونه گیری به روش تصادفی و طبقه ای انجام شده است. نمونه مورد بررسی 2000 مقاله از 4 حوزه موضوعی بوده است که شاخص های آنها از نظام های مندلی، فیگ شر، پلاس و اسکوپوس استخراج شده است و به روش رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته ها: نشان می دهد که به طور کلی در هر چهار حوزه موضوعی، سنجه های جایگزین قدرت پیش بینی شاخص استناد را دارند؛ منتهی قدرت پیش بینی این سنجه ها برحسب حوزه موضوعی و نوع سنجه های مورد بررسی متفاوت است و طیف وسیعی از همبستگی منفی تا مثبت را شامل می شود. نتیجه گیری: تفاوت بین مدل رگرسیون پیش بینی استناد از طریق سنجه های جایگزین در حوزه های موضوعی مختلف بیانگر تفاوت های میان رشته ای و الگوهای متفاوت حاکم بر رشته های مختلف در سنجه های جایگزین است که عدم مقایسه بین رشته ای در ارزیابی ها نیازمند توجه می باشد. همچنین در حوزه هایی که الگوی پیش بینی قوی مشاهده می شود، سنجه های جایگزین می توانند به طور مستقل و به عنوان پیش بین زودهنگام استناد مورد استفاده قرار گیرند و در حوزه هایی که الگوی پیش بینی قوی در خصوص آنها وجود ندارد، این گونه به نظر می رسد که هر دسته از شاخص ها ابعاد متفاوتی از ارزیابی را اندازه گیری می کنند که لزوم به کارگیری سنجه های وبی و استنادی را در کنار هم خاطرنشان می سازد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی حضور آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد در وب گاه های دانشگاه های دولتی ایران انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی است و برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری شامل وب گاه 80 دانشگاه جامع دولتی و صنعتی ایران بود. یافته ها: یافته ها نشان می دهد بیش از نیمی از وب گاه های دانشگاه های مورد بررسی به نرم افزارهای مدیریت استناد اشاره نکرده اند. در بیشتر دانشگاه ها، اندنوت تنها نرم افزار مدیریت استناد مورد استفاده و آموزش بوده است. در کمتر از نیمی از دانشگاه ها، آموزش نرم افزار مدیریت استناد توسط کتابخانه مرکزی انجام شده است و در سایر موارد، معاونت پژوهشی و دانشکده ها و انجمن های دانشجویی عهده دار این امر بوده اند. بجز 11 دانشگاه، آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد به صورت منظم و همیشگی در کتابخانه های دانشگاهی انجام نمی شود. آموزش ها فقط به صورت کارگاه های حضوری بوده اند و از انواع آموزش مثل راهنماهای آنلاین متنی و صوتی و تصویری غفلت شده است. نتیجه گیری: کتابخانه های دانشگاهی نقش کمرنگی در آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد دارند. برای اینکه کتابداران قادر به آموزش نرم افزارهای مدیریت استناد باشند، خود باید قبلا آموزش دیده باشند. آموزش کتابداران از دو طریق میسر است: نخست، آموزش ضمن خدمت کتابداران که می تواند توسط انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و یا سایر نهادهای متولی آموزش حرفه ای انجام شود. دوم، آموزش دانشجویان علم اطلاعات و دانش شناسی که کتابداران بالقوه آینده هستند.

سابقه و هدف: امروزه بسیاری از پایگاه ها، نرم افزارهای مدیریت استناد را برای سهولت در امر تحقیق در اختیار پژوهشگران قرار می دهند. هدف از این مطالعه تعیین میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد در پایگاه های قابل دسترس دانشگاه علوم پزشکی تهران است.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع کاربردی و با استفاده از روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را 20 پایگاه قابل دسترس دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل داده است. داده ها با استفاده از مشاهده مستقیم جمع آوری و در نرم افزار آماری اکسل وارد و با توجه به اهداف پژوهش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که از میان 20 پایگاه مورد بررسی، پایگاه Oxford Journals با 100% کاربرد، رتبه اول را در میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد کسب نمود و پایگاه های Pubmed، Thieme Medical Journals، Cochrane Library کم ترین کاربرد را در میزان بهره گیری از نرم افزارهای مدیریت استناد داشتند (14%). از بین انواع نرم افزارهای مورد استفاده، Ref Works و EndNote با کسب رتبه اول، بیشترین کاربرد (65%) را در بین پایگاه های مورد بررسی داشتند، اما نرم افزارهای Mendeley و Zotero فقط در سه پایگاه مورد استفاده قرار گرفت (15%).نتیجه گیری: میزان کاربرد نرم افزارهای مدیریت استناد در پایگاه های مختلف، متفاوت بود. در اکثر پایگاه ها نرم افزار های مدیریت استناد به کار برده شده بود، اما در برخی از پایگاه ها، نرم افزارهای مدیریت استناد به کار برده نشده بود.

سابقه و هدف: در عصر حاضر سرعت دستیابی به اطلاعات جهت تصمیم سازی و تصمیم گیری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی ایران با ابزار جی تی متریکس است.مواد و روش ها: این پژوهش پیمایشی است که در آن تعداد 49 وب سایت دانشگاه های علوم پزشکی با ابزارهای وب سنجی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در ارزیابی کیفیت ویژگی های وب سایت های دانشگاه های علوم پزشکی، از ابزار ارزیابی مرتبط و رایگان جی تی متریکس (Gtmetrix) استفاده گردید.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که 55 درصد وب سایت های دانشگاه های علوم پزشکی ایران از لحاظ سرعت دانلود در وضعیت ضعیف و حتی خیلی ضعیف قرار دارند و از بین 49 وب سایت مورد ارزیابی، عملکرد زمان دانلود وب سایت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند بر اساس شاخص های جی تی متریکس در رتبه A قرار داشته است.نتیجه گیری: وب سایت های دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی علوم پزشکی سرعت لازم و مورد نیاز را ندارند، بنابراین ضروری است تا مدیران و طراحان وب سایت با شناخت عوامل تاثیرگذار بر سرعت دانلود وب سایت ها، برای ارتقاء کیفی وب سایت های خود برنامه ریزی نمایند.

هدف: شناسایی الگوهای سنجش کیفیت عملکرد کتابخانه های دیجیتالی به منظور استخراج معیار برای ارزیابی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی. روش شناسی: محتوای 18 مقاله از میان 66735 مقاله مرتبط با کیفیت سنجی خدمات کتابخانه های دیجیتالی از پایگاه های معتبر بین سال های 2000 تا 2018 براساس معیارهای کیفی مبتنی بر هدف، ارزیابی و مقالات نهایی انتخاب و تحلیل شد. به منظور یکپارچه سازی نتایج جستجو از نرم افزار اندنوت استفاده شد. اعتبارسنجی نتایج با استفاده از روایی صوری و نظر متخصصان بیرون از گروه پژوهش احراز شد. یافته ها: کیفیت سنجی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی دارای رویکرد ترکیبی شامل کاربردپذیری، کارکرد، و دسترس پذیری است. پژوهش ها در سه بعد به ترتیب 8/38%، 5/55% و 3/33% بود. نتیجه گیری: رویکرد ترکیبی به سبب بهره گیری از معیارهای پذیرفتنی برای ارزیابی عملکرد کتابخانه های دیجیتالی مناسب است.

مقدمه: امروزه استفاده از اینترنت در حوزه های وسیعی، در حال افزایش است و پیامدهای استفاده از این ابزار ارتباطی توجه پژوهشگران حوزه روانشناسی و جامعه شناسی را به خود معطوف کرده است. بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه عوامل خانوادگی در میزان و نوع استفاده از اینترنت است.روش: در این پژوهش توصیفی و همبستگی، تعداد 4155 نفر از دانش آموزان دبیرستان های سراسر کشور به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات عبارت بود از پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، وضعیت خانوادگی، میزان و چگونگی استفاده از اینترنت.نتایج: میزان استفاده از اینترنت برای دوست یابی، دانلود عکس و فیلم، چت، دانلودآهنگ، بازی و کلیپ سکسی به ترتیب: 37.8، 40، 31، 42، 31 و 31 درصد بود. همچنین میزان آشنایی اعضای خانواده با اینترنت، میزان روابط خانوادگی و میزان نظارت خانوادگی با میزان چت، میزان استفاده از سایت های دوست یابی، با چت مخفیانه، با میزان دانلود آهنگ، با میزان استفاده مخفیانه از اینترنت، با مشاهده مخفیانه عکس و با دوست یابی اینترنتی رابطه معناداری داشت.نتیجه گیری: با توجه به امکان آسیب زایی استفاده نابجا از اینترنت برای نوجوانان و ارتباط چگونگی استفاده از آن با عوامل خانوادگی، لازم است به مصون سازی خانواده بویژه در حوزه نظارتی توجه لازم صورت گیرد.

زمینه و هدف: هدف از انجام این مطالعه، محاسبه هزینه صرف شده برای تهیه پایگاه های اطلاعاتی Scopus، Science Direct، Ovid و مقایسه آن با میزان استفاده و نفوذ پذیری، به منظور انتخاب مجموعه های سودمند و تعیین جایگاه این منابع در میان کاربران دانشگاه علوم پزشکی قم بوده است.روش بررسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش پیمایشی و از نوع تحلیل گزارش فراکنش است. جامعه آماری پژوهش شامل: منابع اطلاعاتی الکترونیکی اشتراکی دانشگاه مانند مجلات الکترونیکی، پایگاه های اطلاعاتی دسترس پذیر دو پایگاه استنادی Science Direct و Scopus در مقابل Ovid در سال  2014بود. اطلاعات با استفاده از دو شیوه بسامد استفاده و تحلیل هزینه سودمندی، گردآوری شد. داده ها به کمک آزمون آماری کای مربع تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: فراوانی میزان استفاده بر اساس شاخص سما (تعداد دانلود مقاله با فرمت HTML، PDF، تعداد دانلود چکیده و تعداد انجام جستجو و نشست) در پایگاه Science Direct و Scopus و Ovid، اختلاف معنی داری داشت، به طوری که بین این سه پایگاه، Science Direct و Scopus، بالاترین میزان استفاده را به خود اختصاص داد. میزان استفاده و هزینه سودمندی حوزه های پزشکی در این سه پایگاه، با یکدیگر تفاوت معنی داری داشت که حوزه موضوعی پزشکی در پایگاه Scopus، Science Direct از Ovid بالاتر بود. بین میزان استفاده گروه های کاربران (اعضای هیات علمی، کارکنان و دانشجویان) در دو پایگاه، اختلاف معنی داری مشاهده نشد.نتیجه گیری: با توجه به مدت زمان (حدود 20 دقیقه) استفاده کاربران از منابع الکترونیکی، می توان نتیجه گرفت میزان استفاده کاربران جامعه مورد مطالعه بسیار پایین بوده است.