این مقاله به بررسی و تحلیل فیلم نامه فیلم «کافه ستاره» از طریق بکارگیری تحلیل کلان لاکلاوموف، تحلیل خرد زبانی و تحلیل انتقادی گفتمان پرداخته است. این پژوهش تلاش می کند با بکارگیری ابزار اقناع و همچنین فرآیند عاطفی گفتمان مشخص کند که چگونه کنش گرهای اصلی با بکارگیری این ابزارها و با استفاده از شیوه های خاص گفتمان و گفتار، نظام معنایی فیلم را تثبیت و حفظ می کنند و چگونه گفتمان های سنت گرا و تجددگرا در مصاف و تعامل با یکدیگر به عنوان شبکه های هژمونی شده و طبیعی شده مفصل بندی می شوند. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن وضعیت واقعی زندگی زنان در تمام موقعیت های اجتماعی و قدرت تاثیرگذاری باطنی و پنهانی زنان به عنوان افرادی فعال در گفتمان، سعی دارد شبکه های گفتمانی خصوصا بعد سنتی را بازنمایی و مفصل بندی کند. در این مقاله استدلال می کنیم که هیچگونه مبارزه ای برای به چالش کشیدن گفتمان رقیب که همانا گفتمان تجددگراست، رخ نمی دهد. به سخن دیگر اگرچه گفتمان سنتی به عنوان گفتمان حاکم سایه بر فیلم انداخته اما سعی در ساختارشکنی مطلق گفتمان رقیب را ندارد و گفتمان رقیب را به طور مطلق به حاشیه رانی نمی کشاند.

روایت ها - و بخصوص روایت های داستانی- از هر نوع که باشند و از طریق هر رسانه ای که بازنمایی شوند، غالبا فرض هایی درباره ی جهان، چگونگی ادراک و معنای آن به مخاطب پیشنهاد می کنند. از آنجا که یکی از اهدف و کارکردهای بنیادین روایت مفهوم سازی است، این جستار مبانی روایت اسطوره ای در سینما را از منظر مفهومی مورد بررسی قرار می‎دهد. بدین منظور، ضمن تشریح مفهوم مبدا یا سرآغاز (آرخه) و نسبت آن با دین و اسطوره، از رهگذر بررسی الگوی سفر قهرمان در روایت های اسطوره ای ، نشان خواهیم داد که این کهن الگو صورتی از فرآیند صیرورت انسان و در اصل یک فرآیند تکامل معنوی و بازگشت به ارزش های آغازین است. یکی از راه های خوانش، کشف و دریافت معنای متن چه در حوزه ی ادبیات داستانی و چه در سایر رسانه های داستان گو و از جمله سینما، نقد اسطوره ای است. این جستار از رهگذر تحلیل فرم بصری و روایی نماهای اول و آخر فیلم سینمایی جویندگان، مفهوم «مبدأ» در مطالعات اسطوره ای را بازخوانی می کند و نشان می دهد که الگوی سفر قهرمان در سینمای داستانی ریشه در مفاهیم ازلی و بخصوص آغاز و انجام آفرینش دارد. سامانه ی نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه های کهن الگو و ناخودآگاه جمعی کارل گوستاو یونگدر حوزه ی روانشناسی تحلیلی، نظریه ی تک اسطوره ی جوزف کمپل در مطالعات اسطوره شناختی و تحلیل اسطوره ی خاستگاه میرچا الیاده در مطالعات دین پژوهی و اسطوره شناسی است.

مساله اصلی مقاله حاضر میزان و نوع بازنمایی دین در فیلم نامه های سینمایی ارسالی به اولین جشنواره فیلم دینی رویش است. برای این منظور، با توجه به تعاریف مختلفی که از دین صورت گرفته بود، تعریف برون دینی لئوبا با قدری تغییر استفاده شد. بر اساس این تعریف، دین مجموعه ای شامل چهار بعد نظری اعتقادی، درون فردی، رفتاری و نهادی در نظر گرفته شده است. روش اجرای تحقیق اسنادی بوده و با تکنیک تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری تحقیق تمام فیلم نامه های ارسالی به جشنواره بوده که از این میان 158فیلم نامه به شیوه نمونه گیری تصادفی نظام مند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهند بعد درون فردی دین کم ترین تجلی را در فیلم نامه های ارسالی به جشنواره داشته و ابعاد تجسم یافته از دین همچون تجلیات مادی و رفتاری دین بیشترین ظهور را داشته است. درنتیجه، به نظر می رسد آنچه با عنوان فیلم نامه های دینی ارسال شده است به طور عمده شامل عناصر از پیش ساخته شده دینی همچون هنجارها و ابنیه دینی بوده است تا تجربه دینی یا ارزش های اخلاقی.

فیلم شهر زنان (1377) اثر عطاالله حیاتی، در قالب فیلمی داستانی به آیین برف چال در روستای آب اسک آمل اشاره می کند. در این اثر، یک آیین سنتی به شیوه «نمایشی شده» بازسازی می شود. با توجه به ورود اثر به حوزه آیین ها و فرهنگ بومی مردم یک منطقه واقعی، استفاده از فیلم های مستند، تاکید بر واقعی بودن داده های فیلم و همچنین طبقه بندی این اثر در گروه «فیلم های میانه»، این فیلم با نگاه مردم نگارانه و با معیار نقد یک فیلم مستند نقد می شود. با توجه به فقر مستندات در زمینه مطالعات مردم شناختی ایران، هر اثر شبه مستند یا میانه ای ممکن است اثری مستند در حوزه مردم نگاری و بر همین اساس قابل استناد و واقعی تلقی شود، لزوم نقد این دست آثار در تاکید بر اهمیت پژوهش علمی، پیش از تولید هر فیلمی در حوزه مردم شناسی است. فیلم ساز با گذشتن از کنار اعتقادهای مردم منطقه و با نمایش جزئیات غیرواقعی از آیین، بدون توجه به اهمیت پژوهش های علمی و دقیق در این زمینه، نه تنها از بافت جامعه ای که تصویر می کند، بسیار دور افتاده است، بلکه با ارائه داده های فرضی، باعث به وجود آمدن برداشت های اشتباه متعدد در مخاطب و بروز سوءتفاهم در مردم منطقه می شود. هدف نوشتار حاضر، علاوه بر نقد مردم نگارانه این فیلم، تاکید بر اهمیت تشخیص نوع یک اثر پیش از نقد آن است.