جاودانگی و زندگی فردی پس از مرگ، مبتنی بر برخی از مسایل فلسفی مانند مساله اثبات اینهمانی و حفظ هویت شخصی در همه مراتب وجودی است. اهمیت مساله اینهمانی شخصی تا بدان جا است که عدم اثبات آن به نوعی زندگی فردی پس از مرگ را دچار ابهاماتی خواهد ساخت. در این نوشتار سعی شده است، با طرح ارکان اصلی مساله اینهمانی، به شبهات منکران اینهمانی پاسخ داده شود. علاوه بر این، معیارهای متفاوتی که به تبیین مساله اینهمانی پرداخته اند، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. دیدگاه ملاک بدنی، ملاک محفوظات، ملاک نفس و ملاک تشخص وجودی از جمله دیدگاه هایی هستند که در این نوشتار بدان ها پرداخته شده است.

بحث در باب ملاک تشخص که از بحث های مهم و غامض مابعدالطبیعی در تاریخ فلسفه بوده است به این امر مربوط می شود که آن چیست که حضورش موجب می شود تا ما از فرد کلی به شخص و فرد جزئی برسیم. مفسران فلسفه ارسطو در این باب که از نظر وی ملاک تشخص موجودات به چیست، اختلاف نظر دارند. عمده مفسران صورت یا ماده را و برخی ماده مکیف یا صورت متحقق را ملاک تشخص از نظر ارسطو می دانند. در این مقاله ابتدا به بررسی تفاوت کاربرد مفاهیم تشخص، هوهویت و تکثر در متون ارسطو خواهیم پرداخت. این سه مفهوم گرچه پیوند نزدیکی با هم دارند اما عدم درک تفاوت بین آن ها، مفسران را در داوری در خصوص ملاک تشخص به اشتباه انداخته است. سپس یک به یک عباراتی از متون ارسطو که مفسران مختلف در تایید ادعای خویش در خصوص ملاک تشخص در نظر ارسطو بدان ها متوسل می شوند یا می توانند متوسل شوند بررسی می کنیم و نقاط ضعف ادعاهای مختلف را نشان می دهیم. در نهایت به این پرسش خواهیم پرداخت که آیا اساسا مساله ملاک تشخص مساله ای ارسطویی است یا خیر.

دونز اسکوتوس  الهی دان و فیلسوف قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی اهل اسکاتلند با الهام از سخنان ابن سینا و برداشت خاصی از آن و با قول به تشکیک در وحدت، مراتبی از آن را در اشیا مورد توجه قرار داد و طبعیت لابشرط را به وحدت کمتر و شیء متشخص را به وحدت بالعدد توصیف کرد، این نظریه که به نظریه «صور متمایز» مشهور است، مناط تشخص را در هویات خارجی تبیین می کند و آن را نهایتا در مفهوم «هذائیت» متحقق می داند. نوشته حاضر ضمن بررسی تطبیقی مبادی دونز اسکوتوس با آراء ابن سینا، نظریه اسکوتوس را مورد انتقاد قرار می دهد.

یکی از مؤلفه­ های اصلی کام­ یابی و ماندگاری هر اثر ادبی «تشخُّص» آن است. در نقد ادبی و بلاغت کهن اسلامی «تشخُّص ادبی» به­ صورت مستقیم و متمرکز، مطالعه و بررسی نشده است؛ اما این موضوع همواره مورد توجه منتقدان و بلاغیان مسلمان بوده است. مسألة اساسی این پژوهش دریافت نگرش ادیبان کهن به موضوع «تشخُّص ادبی» است. این مقاله می­ کوشد تا با روش کتابخانه­ ای و با مراجعه به­ منابع اصیل و کهن نقد ادبی و بلاغت اسلامی، چیستی این مبحث را از رهگذر نظرات پراکندة ادیبان مسلمان دریابد و با ارائة آن در قالبی منسجم آن را تبیین نماید. از آن­ جا که «تشخُّص ادبی» در بلاغت اسلامی حاصل کارکرد همگرای «صورت و معنای خاص» است؛ در پردازش این موضوع، مباحث بنیادینی چون معانی و صورت­ های خاص، تصرّفِ تشخص­ آفرین و معانی و صورت­ های مشترک، همراه با انواع و زیر مجموعه­ های آن­ ها بررسی شده­ اند. این جستار کوشیده تا کارایی نقد ادبی کهن اسلامی را در این زمینه نشان دهد تا بتوان آثار ادبی کلاسیک را از دیدگاهی نقد کرد که خالقان این آثار، خود بدان معتقد بوده­ اند.

یکی از مناقشات حاد در الاهیات فلسفی بحث تشخص و عدم تشخص خداوند است. بسیاری از متفکران و پژوهشگران در حوزۀ الاهیات و دین برآنند که خدای وحدت وجودی نامتشخص و خدای ادیان ابراهیمی متشخص است. مطابق این دیدگاه، عارفان ادیان ابراهیمی به اعتبار اینکه قایل به وحدت وجود هستند، به خدای نامتشخص می رسند و از آن نظر که ملتزم به دین و متعهد به کتاب های مقدس هستند، باید به خدای متشخص معتقد باشند. ازاین رو آنها دائم در کشاکش بین تشخص و عدم تشخص به سر می برند و از این حیث بین بیانات مختلف ایشان ناسازگاری دیده می شود. از سوی دیگر ادعا می شود که مطابق توصیفی که در کتاب های مقدس از خدا شده، خدای متشخص ادیان ابراهیمی دارای صفات انسانی است. و این با خدای نامتناهی وحدت وجودی و واجب الوجود فلسفی ناسازگار به نظر می رسد. این نوشتار دعاوی مزبور را تحلیل و بررسی کرده و سرانجام با تفکیک معانی گوناگون «تشخص»، «شخص وارگی» و «انسان وارگی»، تصویر و تبیینی از صفات خدا ارائه داده که مطابق آن بین عرفان اصیل، فلسفة معتبر و دین حق در توصیفی که از خدا می کنند، سازگاری تام و یگانگی برقرار است.

موضوع تشخص عناصر مذهبی در شهرهای ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است و در شهرمزارها (شهرهایی که دارای مزارهای مهم در ابعاد فرامنطقه ای هستند) به ویژه در دوره های زیباگرایی شهری (شیوه آذری به بعد)، الگوهای مختلفی برای آن وجود داشته است. امروزه با توسعه زیارتگاه های شهری، پیروی از الگوهای مختلف در بعد تشخص، تفاوت هایی را در شهرمزارها آشکار نموده است. روش ایجاد تشخص در دو بخش کلی پلان شهری و سیمای شهری (حجم، نما، ارتفاع و تزئینات بنا) قابل بررسی است. تفاوت ها در اولویت دادن به تشخص بناها بیشتر ریشه در ایدئولوژی و تفکر مردم، حاکمان و سازندگان دارد. هدف این پژوهش ریشه شناسی این تفاوت ها در سنت تاریخی و یافتن نسبت آن ها با فرهنگ امروز ایران به منظور الگوگیری از آن ها در طرح های جدید توسعه مجموعه های مذهبی است. برای این منظور از روش پدیدارشناسی تاریخی و مطالعات اسنادی استفاده شده است و با انتخاب مهم ترین شهرمزارهای ایران، وضعیت تشخص در سیما و سازماندهی فضایی مورد بررسی قرار گرفت. بدین گونه، بر اساس یافته های به دست آمده، از دوره آذری به بعد دو الگوی اصلی در شهرمزارها به رقابت پرداختند. گونه مزارگرا یا خانقاه گرا همچون بسطام و نطنز که مزار، شاخص کل شهر شده و مسجد و سایر بناها با حالتی کاملا خفته و پنهان در کنار آن قرار می گیرند؛ و به عکس در گونه مسجدگرا (گونه دوم) در کنار مزار، مسجد یا مصلای مهمی با تشخص بیشتر نسبت به زیارتگاه ایجاد می شود تا بعد توحیدی و الهی مجموعه را تاکید کند. نمونه های مشهد و قم از مصادیق مهم این الگو هستند.

در دهه چهل، غزل نو با تلفیق شعر نیمایی و غزل سنتی پای به عرصه وجود نهاد. سپس با نگاه عینی و تازه شاعران نوغزلسرا به جهان پیرامون، نوآوریهای سبکی و افزودن عناصر دیگری از شعر آزاد، رفته رفته به رشد و بالندگی روی نهاد. ویژگی تصاویر در غزل نو به گونه ای است که آن را غزل تصویری نام نهاده اند. این مقاله بر آن است که برای این سؤال پاسخی بیابد که تصویر در غزل امروز نسبت به گذشته چه تفاوتهایی دارد و شاعر نوغزلسرا از چه روشهایی برای تازه کردن تصاویر خیال خود استفاده کرده است، لذا هدف این مقاله این است که به بررسی ویژگی تصاویر در غزل نو بپردازد و شیوه هایی را که شاعران نوغزلسرا برای رسیدن به این منظور در پیش گرفته اند مورد بحث و مداقه قرار دهد تا آشکار سازد که این روشها سبب تازه شدن تصاویر خیال و تشخص سبکی غزل معاصر شده است. نتیجه پژوهش این است که غزل نو با شیوه های نوین تصویرپردازی سبک جدیدی را در غزل معاصر به وجود آورده است که آن را نسبت به دوره های قبل متمایز میسازد.

در بررسی پرونده شعر نو و شاعران آن در جریان تاریخ ادبی فارسی، می توان نقطه ای مشترک یافت و آن نقطه این است که قریب به اتفاق این شاعران برای خود سبک خاص یا زبان خاص داشته اند، یا در پی آن بودند که به آن دست یابند. فرخ تمیمی از شاعران کمتر شناخته شده شعر نیمایی یا آزاد است که پنج دفتر شعری از او به چاپ رسیده است. جستجو و یافتن سبک جدید و خاص برای شاعران نوپرداز، اصلی بوده که افراد به روش های مختلف در پی نیل به آن بوده اند و مقرون به صرفه ترین و حصولی ترین کار در این مسیر، شکستن اصول وزن و قافیه سنتی و نیز تاثیرپذیری این شاعران از حال و هوا، تجربه و تصاویر شعر فرنگی بوده است. امر مهم دیگری که این شاعران و تمیمی به آن دست زدند، این است که قواعد و معیارهای زبان معیار و فرهیخته را به عمد درهم ریخته و به هم زدند و غایت کارشان این شد که تا توانستند شعر خود را به زبان محاوره و عامیانه نزدیک کردند؛ به تعبیر بهتر، سبک و شیوه «شعر نویسی» آنها نزدیک کردن بیش از حد شعر خود به زبان عامیانه و درهم زدن اصول و قواعد زبان هنجار بوده است؛ این نوشتار با ذکر مصداق و شاهد مثال به نوسازی های تمیمی در حوزه های مختلف اسم، فعل، صفت و غیره می پردازد و برجستگی های زبانی و سبکی در شعر وی را تبیین می کند. روش تحقیق این مقاله، توصیفی و مقایسه ای است که مواد خود را به شیوه فیش نویسی و اسنادی جمع آورده است.