اکثر مدل های تعیین نرخ ارز بر این پایه استوار هستند که این نرخ ها در بازارهایی کارا تعیین می شوند. لذا برای تشخیص کارایی در بازار، روشهای مختلف ایجاد و آزمون گشته اند. در این میان روش کشت تصادفی، تعدیل شده است. با آزمون شکل ضعیف، این روش ها در بازار ارز ایران طی دوره 78-1370 با استفاده از آمارهای هفتگی، وجود کارایی (حتی به طور ضعیف آن) در اوایل دوره تایید نگشت. اما در انتهای دوره به دلیل ثبات رویه سیاست گذاری های ارزی و تاثیر تشکیل انتظارات بازار، این آزمون درجات قابل قبولی از کارایی ضعیف را نمایان ساخت.

اگر بازار در سطح ضعیف کارا باشد، با بررسی سری زمانی قیمت های گذشته نمی توان قیمت های آینده را پیش بینی کرد. هدف تحقیق حاضر، آزمون کارایی در سطح ضعیف برخی زیر بخش های بورس اوراق بهادار تهران (50 شرکت برتر بورس، 30 شرکت بزرگ و شرکت های اصل 44) است. در پژوهش حاضر، کارایی بازار در زیربخش های 50 شرکت بر تر بورس، 30 شرکت بزرگ و شرکت های اصل 44 عرضه شده، در سطح ضعیف، با استفاده از چهار مدل (آزمون خودهمبستگی، آزمون گردش، آزمون ریشه واحد دیکی فولر تعمیم یافته و آزمون نسبت واریانس لو و مکینلی) مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد کارایی سطح ضعیف بازار در زیربخش های 50 شرکت برتر بورس طی دوره 1389-1385، 30 شرکت بزرگ بورس از تاریخ تهیه شاخص (31/5/1389) تا انتهای سال 1389 و شرکت های اصل 44 عرضه شده در بورس از تاریخ عرضه اولین شرکت اصل 44 (25/11/1385) تا انتهای سال 89 با استفاده از هر چهار مدل مذکور، رد می شود.

بخش عمده ای از تحقیقات سنجش درجه کارایی بازار سرمایه، تا این تاریخ به بورس اوراق بهادار کشور ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی اختصاص داشته است و تحقیقات کمی در خصوص شناسایی درجه کارایی بازار سرمایه کشورهای توسعه نیافته (کمتر توسعه یافته) به طور اعم و بازار اوراق بهادار تهران به طور اخص انجام شده بود. این مطالعه به بررسی شواهدی پیرامون وجود حداقل شکل ضعیف کارایی در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. نمونه آماری مشتمل 30 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده گزینش می شوند. قلمرو زمانی پژوهش، دوره های 1384- 1387را در بر می گیرد. فرضیه پژوهش نیز در صدد پاسخ به این مساله است که آیا بورس اوراق بهادار تهران از شکل ضعیف کارایی بازار سرمایه برخوردار است یا خیر. نتایج آزمون غیر پارامتریک (Non-parametric Test) و پارامتریک (Parametric Test) بیانگر این موضوع است که سری های بازده سهم از الگوی گشت تصادفی (Random Walk Theory) تبعیت نمی کند و ضریب خود همبستگی (Auto-correlation coefficient) در فواصل و سطوح متفاوت فرضیه صفر، شکل ضعیف بازار کارا را برای بازار اوراق بهادار تهران رد می کند. نتایج تحقیقاتی از این دست برای تحلیل گران مالی بازار سرمایه، سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل، بانک ها، اعتباردهندگان و دستگاههای قانونگذاری حیاتی بوده و آنها را در تصمیم گیری های خود برای بهبود شرایط تصمیم سازی بهینه یاری می دهد. استمرار و تداوم انجام مطالعاتی ادواری از این دست - در زمینه کارایی بازار سرمایه در کشورهای کمتر توسعه یافته می تواند کمک شایان توجهی به بهبود قوانین و مقررات ناظر بر بازار سرمایه نموده و موجبات غنا بخشی به ضوابط نظاراتی و همچنین بهینه سازی تصمیمات سرمایه گذاران را مهیا نماید.

هدف هدف این مقاله، ارزیابی کارایی ضعیف بازار سرمایه ایران با استفاده از مدل های ایستا (ضرایب ثابت) و پویا (ضرایب متغیر) است. بسیاری از پژوهشگران به بررسی فرضیه کارایی بازار در بازارهای نوظهور توجه دارند، زیرا به دلایل متعدد، در خصوص کارایی در اکثر این بازارها تردید وجود دارد، ولی به نظر می رسد، کاستی های روش پژوهش و ضعف مدل های آماری به این امر کمک کرده است. روش در این پژوهش با استفاده از الگوی ARMA-GARCH ضرایب ثابت و ضرایب متغیر و به کارگیری اطلاعات قیمت 58 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1385 تا دی 1397، کارایی سطح ضعیف بازار سرمایه ارزیابی شده است. یافته ها: معنا داری ضرایب اتورگرسیو مدل های ایستا حاکی از تایید کارایی 15 شرکت و رد کارایی 43 شرکت بوده است. به منظور بررسی دقیق تر موارد ناکارایی، مدل های پویا برای 43 مورد ناکارای یادشده برازش شد که نتایج نشان دهنده تایید کارایی و هم گرایی به صفر 12 مورد و نیز رد کارایی اطلاعاتی 31 شرکت (که 9 مورد هم گرایی به صفر داشته اند) هستند. بر این اساس، نمی توان هر دو فرضیه کارایی و حرکت به سمت کارایی را تایید کرد. نتیجه گیری: تفاوت در نتایج مدل های ایستا و پویا، نشان دهنده تاثیر نوع روش بر نتایج آزمون های کارایی بازار هستند. نمودارهای مسیر زمانی 21 شرکت نیز نشان دهنده بهبود درجه کارایی و تحولات مثبت از سال 1385 هستند. همچنین، نتایج آزمون های تکمیلی نشان دادند که هرچه رتبه نقدشوندگی بالاتر باشد، به احتمال زیاد کارایی مطابق مدل های پویا تایید می شود.

در بازارهای سرمایه‏ ی نوظهور قواعد محدودکننده ‏ای نظیر دامنه نوسان قیمت جهت کنترل هیجانات و پیش گیری از سقوط و نوسان های شدید قیمت‏ ها حاکم است. در حالی که وجود دامنه نوسان به دلیل ایجاد محدودیت در انعکاس به موقع اطلاعات در قیمت سهام می تواند موجب همبستگی سریالی و رد نادرست آزمون های کارایی بازار سرمایه گردد. هدف این مقاله ارزیابی کارایی ضعیف بازار سرمایه ایران با استفاده از مدل های ضرایب ثابت و ضرایب متغیر با در نظر گرفتن محدودیت دامنه نوسان است. بدین منظور با استفاده از بازه های زمانی روزانه، هفتگی و ده روزه شاخص کل بورس در دورۀ زمانی 1385 لغایت دی ماه 1397 به بررسی معنی داری ضرایب مدل های ARMA-GARCH پرداخته شد. شواهد حاصل از معادلات فضای حالت، رهیافت کالمن و نمودار مسیر زمانی ضرایب مدل های ARMA-GARCH نشان داد که با رفع محدودیت مذکور می توان کارایی را در بازه‏ ی زمانی طولانی ‏تر تائید کرد. هم چنین نتایج نشان می دهد که با توسعه ی بازار سرمایه، درجه ی کارایی از سال 1385 به بعد در حال بهبود بوده است.