خطوط بزرگ انتقال آب، خطوط لوله ای هستند که آب را از چاه، منابع سطحی نظیر رودخانه ها و یا از محل سدها برداشته و به گره های نیاز شرب، صنعت یا کشاورزی منتقل می کنند. به دلیل کمبود شدید منابع آب به ویژه در بخش های شرقی و مرکزی کشور، طی سال های اخیر طرح هایی برای انتقال آب بین حوضه ای مطرح شده است. این امر سبب ایجاد تنش های اجتماعی زیادی در مناطق اجرای طرح شده و همچنین باعث بروز اعمال خرابکارانه در مسیر خط انتقال و تاسیسات وابسته شده است. در نتیجه، مکان یابی خط انتقال از منظر پدافند غیرعامل از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در این پژوهش به معرفی روش مکان یابی خطوط بزرگ انتقال با در نظر گرفتن شاخص های حریم، دسترسی، نظامی، اقتصادی، جمعیتی، زمین شناسی و ژئومورفولوژی و اقلیم و هیدرولوژی پرداخته شد. هر کدام از شاخص ها به چندین زیرشاخص طبقه بندی شد. بر این اساس کلیه زیرشاخص ها در نرم افزار Arc-GIS کمی سازی شدند. سپس با برهم نهی لایه های فوق، منطقه طرح لکه گذاری شده و نقاط با خطر بالا مشخص شدند. در نهایت با ترسیم نقشه پهنه بندی، منطقه امن برای مسیر خط انتقال از بین خطوط پیشنهادی مشخص شد.

استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور به منظور تخمین رواناب حوضه آبریز در سال های اخیر افزایش یافته است. در این تحقیق، برای تهیه نقشه ارتفاع رواناب به نقشه های شماره منحنی رواناب و حداکثر بارندگی 6 ساعته با دوره بازگشت 2 ساله نیاز است. نقشه شماره منحنی رواناب با استفاده از ابزار ArcCN-Runof در محیط GIS تهیه شده است.شماره منحنی رواناب بر اساس فاکتورهایی مانند گروه هیدرولوژی خاک، کاربری اراضی، پوشش زمین و شرایط هیدرولوژیکی تعیین می شود. نقشه وضعیت پوشش زمین با استفاده از تصاویر ETM+ سال 2002 در محیط نرم افزاری Erdas، به روش طبقه بندی نظارت شده تهیه شد. همچنین با کمک شاخص پوشش گیاهی تفاوت نرمال شده (NDVI) مراتع و جنگل های حوزه به ترتیب به مراتع خوب، متوسط و جنگل های انبوه و نیمه انبوه تقسیم بندی شده است. نقشه حداکثر بارندگی 6 ساعته نیز از روابط و معادلات بارندگی حوزه با استفاده از نقشه DEM در محیط GIS ترسیم شد.با تلفیق نقشه های به دست آمده و معادلات مربوطه، نقشه ارتفاع رواناب حوزه ترسیم شد که بر این اساس متوسط رواناب حوزه 3.18 میلیمتر است که نسبت به روش های سنتی (حدود 3.98 میلیمتر) از دقت بالاتری برخوردار است.

توسعه مناطق مسکونی و شهری در حاشیه رودخانه ها، تغییر کاربری اراضی زراعی به اراضی مسکونی باعث می گردد که رفتار هیدرولوژیکی حوضه های آبخیز شهری نسبت به حوضه های طبیعی، غیرعادی و نامنظم باشد. در این تحقیق رفتار سیلاب درون شهری بیرجند واقع در حوضه شاهرود مطالعه گردید. حوضه شاهرود در سال های اخیر تغییر کاربری های زیاد غیر کارشناسی داشته است. در این راستا در ابتدا با توجه به تصاویر ماهواره ای، کاربری اراضی و بازدیدهای میدانی شماره منحنی رواناب مدل SCS تعیین گردید. در ادامه پس از برداشت مشخصات هندسی رودخانه اصلی و سازه های هیدرولیکی آن نظیر پل ها، با استفاده از مدل HEC-HMS دبی سیلاب حوضه شبیه سازی گردید. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد که دوره بازگشت های 25 و 100 سال به ترتیب منجر به وقوع دبی های اوج سیلاب به میزان 63/207 و 56/463 متر مکعب بر ثانیه می شوند. نتایج شبیه سازی سیلاب با دوره بازگشت 25 ساله نشان می دهد که این سیلاب ماکزیمم جریانی است که مقاطع و سازه های هیدرولیکی رودخانه، قادر به عبور آن می باشند، بنابراین در راستای کاهش خطرات ناشی از سیلاب در شهر بیرجند، توجه بیشتر به افزایش پتانسیل عبور سیلاب رودخانه ضروری می باشد.

گردشگری سلامت به شکل عام و گردشگری پزشکی به شکل خاص یکی از انواع گردشگری است که درآمد سالانه آن در جهان حدود صد میلیارد دلار تخمین زده می شود. گردشگری پزشکی که دارای تاریخچه غنی است، در قرون معاصر سازمان دهی شده و سازمان های خصوصی و دولتی از منافع آن بهره مند شده اند. در این مقاله سعی شده است با چهار شاخص مهم و کلی همچون میانگین دما، تراکم بیمارستان، بزرگی بیمارستان و تراکم جمعیت بر مراکز درمانی یک دید کلی از شرایط مورد نیاز این حوزه از گردشگری و همچنین وجود این امکانات و ارتباط آن با تراکم جمعیت استان به دست آید. از طریق تجمع یا روی هم اندازی شاخص ها به وسیله نرم افزار Arc GIS با یک برآورد دقیق بهترین استان ها جهت ایجاد و ترویج گردشگری پزشکی مشخص می شود. نتایج نشان داد طبق برآوردها در نقشه بیشتر استان های شمال و شمال غربی و استان خراسان در شرق و چهار محال بختیاری در جنوب غربی حائز بیشترین امتیازات شدند.

سیل از جمله مخاطرات ناشی از تغییرات اقلیمی و کاربری اراضی در اکثر نقاط دنیاست که سالانه خسارات بسیار زیادی بر جوامع تحمیل می کند. برای مدیریت و پیش بینی سیل خیزی یک منطقه، تخمین پتانسیل ارتفاع رواناب نقش مهمی دارد، در این راستا سازمان حفاظت خاک آمریکا (SCS) یکی از موثرترین روش ها را ارائه داده است که برای حوضه های فاقد آمار بسیار مناسب می باشد. مطالعه حاضر نیز با هدف محاسبه و تحلیل پتانسیل سیل خیزی در داخل شهر مشکین شهر و حوضه پیرامونی با استفاده از روش (SCS) انجام شد. با توجه به اینکه محدوده مورد مطالعه شامل داخل شهر و حوضه پیرامون است و تنوع کاربری بالایی دارد، تخمین ضریب رواناب با روش های دستی به سختی امکان پذیر است. بنابراین به منظور سرعت و دقت در انجام کار، از نرم افزار ArcGIS و الحاقیه های Arc-Hydro و ArcCN-Runoff استفاده گردید. در گام اول نقشه کاربری اراضی منطقه با جدول شاخص مقایسه و با اطلاعات گروه هیدرولوژیکی خاک تلفیق شد، سپس شماره منحنی (CN) که یک عامل مهم در روش SCS است به دست آمد. در گام بعد با لحاظ میانگین بارش و CN، پتانسیل رواناب محدوده محاسبه گردید و نتایج به صورت دو نقشه CN و ارتفاع رواناب، پهنه بندی شد، که CN از شماره منحنی 32 تا 98 (میانگین 76.88) در 5 کلاس و ارتفاع رواناب نیز از صفر تا 0.99 (با میانگین 0.28 برای کل منطقه و 0.31 برای محدوده داخل شهر)، در 5 کلاس طبقه بندی گردید.

ﺗ ﺨ ﻤ ﻴ ﻦ توان ارﺗ ﻔ ﺎ ع رواﻧ ﺎ ب ﻧ ﻘ ﺶ ﻣ ﻬ ﻤ ﻲ در ﻣ ﺪ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ و پیش بینی سیل خیزی هر ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﻪ دارد. سازمان حفاظت خاک آمریکا روشی اراﺋ ﻪ داده اﺳ ﺖ ﻛ ﻪ ﺑ ﺮ ای حوزه های بی آﻣ ﺎ ر ﺑ ﺴ ﻴ ﺎ ر ﻣ ﻨ ﺎ ﺳ ﺐ است. روش های مرسوم اندازه گیری رواناب بسیار پرهزینه و وقت گیر و مشکل است. این پژوهش ﺑ ﺎ ﻫ ﺪ ف ﻣ ﺤ ﺎ ﺳ ﺒ ﻪ ی توان سیل خیزی و ﺗ ﺮ ﺳ ﯿ ﻢ ﻧ ﻘ ﺸ ﻪ ی ﺷ ﻤ ﺎ ره ی ﻣ ﻨ ﺤ ﻨ ﯽ حوزه ی آبخیز نازلوچای با روش سازمان حفاظت خاک آمریکا اﻧ ﺠ ﺎ م ﺷ ﺪ . ﻧ ﻘ ﺸ ﻪ ی ﻛ ﺎ رﺑ ﺮ ی زمین های ﻣ ﻨ ﻄ ﻘ ﻪ ﺑ ﺎ ﺟ ﺪ ول ﺷ ﺎ ﺧ ﺺ ﻣ ﻘ ﺎ ﻳ ﺴ ﻪ ، و ﺑ ﺎ اﻃ ﻼ ﻋ ﺎ ت ﮔ ﺮ وه آب شناسی ﺧ ﺎ ک تلفیق شد و شماره ی منحنی رواناب که عامل مهمی در روش سازمان حفاظت خاک آمریکا است، به دست آمد. در گام بعد، با لحاظ کردن میانگین بارش و شماره ی منحنی رواناب، ارتفاع رواناب محدوده محاسبه و نتایج به صورت دو نقشه ی شماره ی منحنی رواناب و ارتفاع رواناب، پهنه بندی شد. با استفاده از سامانه ی پردازش اطلاعات جغرافیایی، متوسط وزنی شماره ی منحنی حوزه 77/96 برآورد شد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار شماره ی منحنی رواناب در شرایط رطوبتی متوسط در منطقه 100 و کمترین آن 56 است. زیاد ﺑ ﻮ دن ﻣ ﻘ ﺪ ار ﻣ ﺘ ﻮ ﺳ ﻂ وزﻧ ﯽ ﺷ ﻤ ﺎ ره ی ﻣ ﻨ ﺤ ﻨ ﯽ ﺣ ﻮ زه ﻧ ﺸ ﺎ نه ی ﻧ ﻔ ﻮ ذﭘ ﺬ ﯾ ﺮ ی ﮐ ﻢ آن، و اﻓ ﺰ اﯾ ﺶ اﺣ ﺘ ﻤ ﺎ ل وﻗ ﻮ ع سیل است.

سابقه و هدف: سیلیس کوبی فرایندی مبتنی بر خردکردن، غربال کردن و دانه بندی انواع سنگ های سیلیسی است. استنشاق گردوغبار سیلیس با ایجاد تغییرات ساختاری و فیبروز برگشت ناپذیر در بافت ریه، منجر به بیماری سیلیکوزیس می گردد. سیلیس کریستالی توسط آژانس بین المللی تحقیق بر روی سرطان (IArc)، به عنوان سرطان زای انسانی (گروه I) طبقه بندی شده است. منطقه ازندریان یکی از بزرگ ترین واحدهای تولید سیلیس در کشور می باشد که در آن 40 کارگاه سیلیس کوبی وجود دارد. این تحقیق با هدف کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی (Arc-GIS) در پهنه بندی سطوح مواجهه شغلی با سیلیس کریستالی قابل استنشاق (RCS) انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، سطوح مواجهه فردی با RCS در 16 کارگر شاغل در کارگاه های سیلیس کوبی مطابق با روش 7602 NIOSH اندازه گیری شد. همچنین 16 نمونه هوا جهت ارزیابی غلظت های محیطی RCS در کارگاه های مورد مطالعه به طور هم زمان جمع آوری و تعیین مقدار گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین سطوح مواجهه فردی کارگران (mg. m-3 61/2 ± 01/2) از حدود مجاز مواجهه شغلی ((OEL پیشنهادی کمیته فنی بهداشت حرفه ای کشور برای 8 ساعت کاری (mg. m-3 025/0) بیش تر می باشد. نتایج همچنین حاکی از وجود اختلاف آماری معنی دار بین میانگین غلظت مواجهه فردی با RCS در فعالیت های شغلی مختلف بود (001/0P=). نتیجه گیری: نتایج حاکی از عدم وجود ارتباط معنی دار بین سطوح مواجهه فردی و غلظت های محیطی RCS بود. یافته های این مطالعه نشان داد که GIS جهت پهنه بندی سطوح مواجهه شغلی با RCS در محیط های کار از قابلیت زیادی برخوردار است. این مطالعه همچنین بر استفاده از سایر شیوه های مدل سازی به منظور تعیین میزان انتشار سیلیس در واحد های مختلف کارگاه های سیلیس کوبی تاکید دارد.

آرامستان ها از دیرباز در ایران یکی از عناصر مهم شهری بوده اند، زیرا این کاربری ها از یک سو ارتباط مستقیمی با اصول و قواعد شهرسازی داشته و از سوی دیگر تحت تاثیر اعتقادات و آداب و رسوم مذهبی مردم بوده اند. بنابراین مکان یابی مربوط به آن ها نیز از حساسیت های خاصی برخوردار بوده است. ظرفیت آرامستان های فعلی شهر پارس آباد مغان از سویی به دلیل قدمت زیاد آن ها و از طرف دیگر به علت افزایش سریع جمعیت دیگر پاسخگوی نیاز های مردم این شهر نیست. ازاین رو هدف مقاله حاضر مکان یابی بهینه ترین نقاط در اطراف شهر پارس آباد به منظور احداث آرامستان جدید این شهر با استفاده از منطق فازی در قالب Arc GIS می باشد. بدین منظور در مراحل اولیه عوامل مهم در تعیین مکان مناسب برای احداث آرامستان های شهری شناسایی شد، و نقش و میزان تاثیرگذاری هر یک از عوامل فوق در مکان یابی مشخص گردید. در ادامه به دلیل وسعت زیاد منطقه، اقدام به حذف مناطق محدودیت دار گردید. سپس با استفاده از توابع عضویت فازی (گوسی، لارج و خطی)، نقشه های مختلفی بر اساس ماهیت و نقش این عوامل در مکان یابی تشکیل گردید. در ادامه با طراحی شبکه ای استنتاجی و به کارگیری مدل منطق فازی و اپراتورهای آن (Prod،Sum و گاماهای 0.7، 0.8، 0.9) ترکیب اطلاعات به صورت غیرخطی انجام شد. درنهایت مناسب ترین مکان های به دست آمده از شبکه استنتاجی، با توجه به مقدار درجات عضویت آن ها و فاصله آن ها نسبت به حریم های تعریف شده مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از اختلاف عمیق بین وضعیت مکان گزینی آرامستان-ها در وضع موجود و مطلوب می باشد.

امروزه آب به عنوان یکی از عوامل بهبود رشد اقتصادی جوامع به شمار می آید، لذا مدیریت بهینه منابع آب به ویژه آب شیرین، به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های کشورها محسوب می شود. محدوده مطالعاتی این تحقیق شهر خرم آباد می باشد که در غرب ایران واقع شده و مرکز استان لرستان می باشد. داده های این تحقیق 23 حلقه چاه و چشمه در سطح شهرستان خرم آباد در بازه زمانی 1381 تا 1392 که به صورت فصلی می باشد. اطلاعات و آمار مربوط به عناصر شیمیایی موجود در آب شامل پارامترهای: pH، سختی کل (TH)، هدایت الکتریکی (EC)، مواد جامد محلول (TDS)، سولفات (so4)، کلرو (Cl)، نیتریت (no2) و نیترات (no3) می باشند. در این تحقیق از نرم افزار Arc GIS ویرا یش 10.1 و روش های درون یابی جبری یا قطعی، زمین آماری، روش IDW، روش کریجینگ و روش اسپلاین نقشه ها تهیه و تولید شدند و برای بررسی کیفیت شیمیایی عناصر موردنظر آب آشامیدنی از استاندارد ملی، استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان محیط زیست آمریکا (EPA) به عنوان شاخص سنجش آلودگی استفاده شد. نتایج نشان داد که pH تمامی چاه ها و چشمه ها در محدوده مطلوب و مجاز استانداردها بوده است. مقدار سختی کل (TH) در همه ی فصول در تمام منابع بالاتر از حد مطلوب استانداردها و پایین تر از حداکثر مجاز استاندارد ها می باشد.مقدار هدایت الکتریکی، مواد جامدومحلول در آب، سولفات (so4) و no2 در کلیه چاه ها و چشمه ها در تمامی فصول پایین تر از حد مطلوب و حداکثر مجاز می باشد. مقدار کلرو (Cl) تمام چاه ها و چشمه ها پایین تر از حد مطلوب و مجاز استاندارهاست ولی در تعدادی از منابع بالاتر از حد مطلوب استاندارد EPA بوده است. در تما م فصول میزان نیترات no3 در کلیه منابع پایین تر از حد مجاز ملی ایران، و حد مطلوب و مجاز سازمان بهداشت جهانی (WHO) حد مجاز استاندارد EPA می باشد اما در کلیه منابع از حد مطلوب (EPA) بالاتر است.

زمینه و هدف: بیماریهای قلبی- عروقی اولین علت مرگ ومیر و ناتوانی در جهان است. آگاهی از وضعیت سلامت و الگوی فضایی و زمانی شیوع بیماری نقش اساسی در برنامه ریزی سلامت دارد. لذا این پژوهش با هدف بررسی روند فضایی و زمانی بیماری عروق کرونر در استان اردبیل انجام گرفت.روش کار: این پژوهش مطالعه ای توصیفی– تحلیلی و مقطعی است. جمعیت مورد بررسی تمامی بیماران بستری به علت بیماری عروق کرونر در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در یک بازه زمانی 5 ساله (1394-1390) به روش سرشماری انتخاب شدند. داده ها از نظر محل سکونت و زمان بستری طبقه بندی شده و نرخ بستری بر اساس جمعیت بدست آمده همان سال محاسبه گردید. میزان های حاصله توسط SPSS-23 با استفاده از آزمون های توصیفی و تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سپس نقشه های توزیع فضایی به تفکیک سال با استفاده از نرم افزار ArcGIS 10.2 ترسیم شد.یافته ها: در تجزیه وتحلیل دموگرافیک از 60156 بیمار بستری به علت بیماری عروق کرونر در بازه زمانی مورد مطالعه، 58 درصد را مردان و 42 درصد را زنان تشکیل میدادند. بیشترین محدوده سنی بیماران بستری 60-69 سال (25.3%) بود. در بررسی مدت و دفعات بستری بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر 92.4 درصد بیماران کمتر از 7 روز و 53.9 درصد بیماران یک بار بستری شده بودند. در بررسی روند زمانی بیماری، بیشترین نرخ بستری با روند صعودی در خلخال و با روند کاهشی در اردبیل و کمترین نرخ بستری علیرغم روند افزایشی در شهرستان کوثر مشاهده شد. در طول بازه زمانی بیشترین کاهش نرخ به ترتیب در شهرستان بیله سوار، مشکین شهر، نمین و نیر و بیشترین افزایش در گرمی، پارس آباد و کوثر دیده شد. نتیجه گیری: با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی توزیع فضایی و مناطق در معرض خطر و روند فضایی و زمانی بیماری عروق کرونر قلب در بازه زمانی 94-1390 در استان اردبیل مدلسازی شد. نتایج نشان داد که میزان بستری در برخی از شهرستان های استان علیرغم نوسان در سال های متوالی بالا بوده و روند افزایشی داشت. همچنین مناطق شمالی و جنوبی استان در معرض خطر بیشتری از لحاظ ابتلا بودند. با شناسایی مناطق در معرض خطر و روند افزایشی میزان بستری می توان از عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی در دوران کودکی و نوجوانی و در زمان درمان بیماران از مرگ و میر ناشی از این بیماری ها پیشگیری نمود.