امروزه توجه به ظرفیت های توسعه ای درون مناطق شهری را به عنوان سیاست نوین و عملی ای در حوزه برنامه ریزی شهری پذیرفته اند. این توجه به ویژه با گسترش مفهوم توسعه پایدار شهری که در آن بهره گیری موثر و پایدار از ظرفیت های توسعه ای رهاشده درون مناطق شهری (به صورت بافت های ناکارآمد و موسوم به فرسوده) را توصیه می کند؛ اهمیت مضاعف پیدا کرده است. مقاله حاضر به طرح الگویی برای شناسایی ظرفیت های توسعه محله ای و چگونگی سنجش سهم هر یک از ظرفیت ها، برای دستیابی به توسعه پایدار شهری می پردازد. در این مقاله پس از طرح کلیات و بیان الگوهای معاصر رایج در امر مداخله در محلات، به شناسایی ظرفیت های توسعه ای موجود در محلات، رابطه الگوهای رفتاری با ظرفیت های قابل استفاده و بارگذاری مجدد آن پرداخته می شود. نتایج مطالعه نشان داد که در محله کلکته چی (که از محلات قدیم تبریز است) امکان ظرفیت های سکونتی برای بالغ بر 40 درصد افزایش جمعیت به نسبت وضع موجود، صرفا از طریق ظرفیت های در زیرساخت های موجود و فضاهای رهاشده در محله وجود دارد. این بدان معناست که از طریق بازیافت این فضای رهاشده، می توان سهم موثری از جمعیت متقاضی را در این محله اسکان داد. نتیجه این فرایند بهبود الگوی اسکان شهری و تقویت پایداری در نظام توسعه شهری خواهد شد.

1پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی کاربرد گیمیفیکیشن در آموزش و توسعه منابع انسانی کارکنان بخش تعمیر و نگهداری اطفا حریق بازار بزرگ ایرانمال به روش شبه تجربی با استفاده از طرح پس آزمون با گروه کنترل صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان تیم تعمیر و نگهداری اطفا حریق بازار بزرگ ایرانمال به تعداد 24 نفر بود که به روش تمام شماری به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) جای داده شدند. آموزش موقعیت یابی کد جعبه های اطفا حریق در گروه تجربی به روش گیمیفای شده و در گروه کنترل به روش معمول انجام شد. در انتهای دوره آموزشی عملکرد گروه تجربی و گروه کنترل با پس آزمون متشکل از 20 سوال سنجیده شد و  نظرات اعضای گروه تجربی در خصوص دوره گیمیفای شده از طریق اجرای پرسشنامه رضایت سنجی 18 گویه ای (متشکل از پنج بعد سهولت ادراک شده، سودمندی ادراک شده، نگرش، مهارت و تعامل) گردآوری شد. نتایج آزمون عملکرد و پرسشنامه میزان پذیرش گیمیفیکیشن با استفاده از آزمون های توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون های توصیفی و همچنین آزمون استنباطی یومن ویتنی مربوط به پس آزمون نشان داد که نمره عملکرد گروه تجربی بالاتر از گروه کنترل بوده است. یافته های توصیفی حاصل از پرسشنامه میزان پذیرش نیز نشان داد که مشارکت کنندگان در دوره آموزشی از اجرای دوره به شیوه گیمیفای شده در تمامی ابعاد پنجگانه رضایت نسبتا بالایی داشته اند.

توسعه محلی در ایران اکثرا به نام توسعه محله محور یا مبتنی بر اجتماع محلی ترجمه شده است. در الگوی توسعه محلی، اجتماع محلی خیلی کلی و عام در نظر گرفته شده است، درحالی که در الگوی توسعه مبتنی بر اجتماع محلی، اجتماع محلی بر بافت ها و ساختارهای محلی معطوف و متمرکز است که دارای مسایل و مشکلات اجتماعی باتوجه به ظرفیت های توسعه مبتنی بر اجتماع محلی است. مدیریت شهری در شهر تهران در یک دهه اخیر با مجموعه ای از اقدامات مختلف (تعیین مرز محلات، برگزاری انتخابات شورایاری ها، احداث سراهای محلات، برگزاری برنامه های اجتماعی و فرهنگی و برنامه های حوزه سلامت در سطح محلات شهری و. . . ) به دنبال نهادینه کردن این نوع توسعه بوده است. مقاله حاضر با تمرکز و اتکا به مباحث نظری و تجربی در حوزه توسعه مبتنی بر اجتماع محلی و الزامات این نوع توسعه، به بررسی چالش های آن در شهر تهران و مجموعه اقداماتی که در این راستا صورت گرفته است، می پردازد. مقاله با اتکا به داده های دو پژوهش «آسیب شناسی مدیریت محله» و «گونه شناسی اجتماعی و فرهنگی محلات تهران» که در سطح شهر تهران و به روش کمی و کیفی انجام شده است، به چالش های این نوع توسعه در شهر تهران می پردازد. یافته های مقاله نشان می دهد که توسعه مبتنی بر اجتماع محلی، مبتنی بر بسترها و الزاماتی است و معطوف به اهداف خاص و بافت های خاصی از شهرها است، نه همه بافت های آن. درحالی که راهبردهای توسعه مبتنی بر اجتماع محلی در تهران (انتخابات شورایاران، دایر کردن سرای محله و مدیریت محله، برنامه های اجتماعی و فرهنگی و حوزه سلامت و. . . ) بدون توجه به بسترها و الزامات این توسعه صورت گرفته است و همین امر به عدم موفقیت این راهبردها و دستیابی به پیامدهای این نوع توسعه منجر شده است. عدم توجه به بسترها و الزامات این نوع توسعه در شهر تهران، منجر به صرف هزینه های زیادی تاکنون شده است که به نظر می رسد نتایج قابل توجهی را مبتنی بر این نوع توسعه به بار نیاورده است. در پایان مقاله چند پیشنهاد خاص برای حل چالش های این نوع توسعه ارایه شده است که تاکید اصلی آن ها بر تغییر برداشت از اجتماعات محلی است که باید هدف و محور توسعه قرار گیرند.

توسعه در سطح محلی و تلاش برای یافتن راهکارهای دموکراتیک در کشورهای توسعه یافته، سال هاست که بخش مهمی از مطالعات برنامه ریزی شهری را به خود اختصاص داده است، ازاین رو مطالعه جغرافیایی شهر با محور قرار دادن محلات شهری از اولویت های کاری برنامه ریزان شهری به شمار می رود. محله فهادان به عنوان هسته مرکزی شکل گیری شهر یزد، شکلی از همبستگی برمبنای سکونت بوده است که اکنون به دلیل عدم توجه به توسعه محله مذکور در گذار از سنت به مدرنیته دستخوش تغییر در ساخت و کیفیت روابط اجتماعی شده است. عدم اتکاء به سازوکارهای محلی، کاهش مشارکت مردم، و… تنها بخشی از پیامدهای عدم توجه به مسائل محله مذکور است. ازاین رو تبیین رابطه شبکه اجتماعی با توسعه محله ای می تواند به عنوان نقطه آغازین روند توسعه محله فهادان باشد. بنابراین پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی رابطه شبکه اجتماعی با توسعه محله ای در محله فهادان شهر یزد بپردازد. روش شناسی این پژوهش ازنظر هدف از نوع کاربردی- توسعه ای و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. ابزار مورداستفاده پرسشنامه است، که در نرم افزار SPSS و Amos مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه مستقیم و معناداری بین شبکه اجتماعی و توسعه محله ای وجود دارد. بنابر یافته های پژوهش میزان تاثیر شبکه اجتماعی بر توسعه محله ای 0.70 است. همچنین به ترتیب ضرایب بتای استاندارد شده در مولفه های مشارکت اجتماعی با ضریب (b=0.172)، کیفیت شبکه با ضریب (b=0.111)، مشارکت مدنی با ضریب (b=0.092)، بیشترین سهم را در تبیین توسعه محله ای دارند. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان می دهد که با بهبود وضعیت شبکه اجتماعی، وضعیت مولفه های توسعه محله نیز بهبود می یابد.

مبحث توسعه اجتماع محلی به رغم سابقه نسبتاً طولانی در متون و نوشتارهای علمی و اجرایی، در اواخر دهه 1980 در قالب نظریه توسعه محلی مورد توجه قرار گرفت. این در حالی است که شاخص های مربوط به توسعه اجتماع محلی در شهرهای اسلامی به رغم وجود بنیادهایِ معرفتی آن در کانون توجه پژوهشگران قرار نداشته و پژوهش های انجام شده در این مورد بسیار اندک اند. از این رو شناسایی شاخص ها و میزان اهمیت آنها برای تدوین الگویی در جهت توسعه اجتماعات محلی مناسب با شرایط شهرهای اسلامی می تواند این رهیافت برنامه ریزی را بیش از پیش در شهرهای اسلامی کاراتر سازد. هدف این پژوهش، شناسایی عناصر الگوی توسعه اجتماعات محلی در شهر اسلامی است و روش این مطالعه با توجه به سؤالات و اهداف پژوهش، کیفی است که در دو مرحله بازبینی مدون متون و پیمایشی-مصاحبه با خبرگان به روش دلفی-صورت گرفته است. حجم نمونه مطالعاتی ده نفر از صاحب نظران حوزه توسعه اجتماع محلی و شهر اسلامی هستند که به شکل هدفمند انتخاب شده اند. یافته های پژوهش نشان داده است که ابعاد اصلی الگوی مورد نظر شامل 4 مؤلفه، 13 معیار و 23 شاخص می باشد که در این الگو، وزن هر دسته و ترتیب اهمیت شاخص ها در هر دسته نشان داده شده است. طبق نظر خبرگان مهم ترین مؤلفه مربوط به سیاست های کاربردی توسعه اجتماع محلی با امتیازی برابر با 31/8 است که دارای معیارهایی چون عدالت محوری، مسئولیت پذیری، توانمندسازی و مشارکت در امور محله می باشد. پس از آن مولفه سرمایه اجتماعی محله با امتیاز 27/8، دارایی های مالی محله با امتیاز 23/8 و مولفه نهادها و عوامل اثرگذار با امتیاز 15/8 قرار دارند. در پایان دور سوم روش دلفی، ضریب هماهنگی کندال برای این پژوهش معادل 59/0 بدست آمد که به مقدار نسبتا متوسط تا زیاد می توان به ترتیب عوامل آن اعتماد کرد.

کارآفرینی اجتماعی به فرایندی اشاره دارد که طی آن کارآفرینان به ساخت یا تغییر نهادها در سطح اجتماع محلی می-پردازند و با بیان راهکارهایی مفید، برای کاهش مسائل اجتماعی چون فقر، بی سوادی، تخریب های زیست محیطی و غیره اقدام می کنند. کارآفرینی اجتماعی با ساماندهی مجدد سرمایه ها و دارایی های انسانی و اقتصادی به نیازهای اجتماعی جوامع پاسخ می دهد و به منزله ی پذیرش مسئولیت اجتماعی ناشی از توسعه ی سریع جوامع است. کارآفرینان اجتماعی که دارای ویژگی های منحصربه فرد و ایده های جدیدند، با بازنگری فعالیت های اقتصادی جامعه و هدایت بخشی سودهای آن به حوزه ی اجتماع محلی، پیامدهای مثبتی را در عرصه ی اجتماعی رقم می زنند. حضور کارآفرینان اجتماعی در حوزه های مختلف موجب کاهش تنش ها و اضطراب اجتماعی می شود و زمینه ی توسعه ی اجتماعات محلی را مساعد می سازد. هدف نویسندگان مقاله ی حاضر، تدقیق نظری مفهوم کارآفرینی اجتماعی، ویژگی های آن و ترسیم رابطه ی این مفهوم با توسعه ی اجتماعات محلی است. روش مطالعه کتابخانه ای است. یافته های نظری حاکی از آن است که یکی از مهم ترین ویژگی های کارآفرینی اجتماعی، اثرگذاری آن بر توسعه ی محلی و ارتقای شاخص های توسعه ی انسانی است. اگر توسعه ی محلی را تلاشی برنامه ریزی شده در زمینه ی تولید دارایی هایی چون سرمایه های فیزیکی، انسانی، اجتماعی، مالی و زیست محیطی بدانیم، کارآفرینی اجتماعی با ساماندهی منابع موجود برای رفع مسائل محلی، ابزار این توسعه را فراهم می کند. در این مسیر، کارآفرینی اجتماعی از طریق آموزش های کارآفرینانه، تقویت شاخص های سلامت، امنیت، ایجاد کسب وکار و توانمندسازی جوانان به توسعه ی منابع انسانی می پردازد و زمینه ی گسترش سوادآموزی، اشتغال زایی، کاهش جرم و افزایش امنیت را مساعد می کند. کارآفرینی اجتماعی با استفاده از سرمایه های اجتماعی موجود در اجتماع محلی، علاوه بر پیامدهای فردی و غیر ملموسی چون افزایش اعتماد به نفس، زمینه ی شبکه سازی اعتماد و ظرفیت سازی در افراد محلی را فراهم می کند. این فرایند علاوه بر تقویت اجتماع محلی، مسیر توسعه را نیز هموار می سازد. کارآفرینی اجتماعی همچنین موجب بازتوزیع منابع، درآمد و خدمات میان گروه های حاشیه ای و طردشده مانند زنان، معلولان، سالمندان، مهاجران و. . . می شود تا توازن به بستر اجتماع محلی بازگردد.

در این مقاله دیدگاه هایی در مورد رویکرد دارایی - مبنا برای توسعه اجتماع محلی در برابر رویکرد مرسوم نیاز - مبنا مورد بررسی قرار گرفته اند. در رویکرد دارایی - مبنا، مجموع دارایی های اجتماع محلی، اساس توسعه را تشکیل می دهد، در حالی که در رویکرد نیاز - مبنا، نیازهای اجتماع محلی مبنای توسعه قرار می گیرد. رویکرد دارایی - مبنا سه ویژگی دارد: 1) برظرفیت سازی تاکید دارد و لذا فرایند گرا است؛2) همچنین به دلیل بسیج همه دارایی های اجتماعی و کالبدی اجتماع محلی، جامع نگر است؛3) در نهایت واجد اهمیت "ابزاری" است، زیرا سرمایه اجتماعی و کالبدی را به عنوان ابزاری برای سایر اهداف به کار می برد. برخلاف آن، رویکرد نیاز - مبنا، پیامدگرا است؛ همچنین به دلیل آن که نشانه های فقر را به عنوان نارسایی هایی تلقی می کند که باید آنها را به طور جدای از هم در نظر گرفت، مقوله ای است؛ و بالاخره اهمیت درونی (ماهوی) دارد، زیرا تک تک اهداف به خودی خود یک هدف به شمار می آیند.