نزدیک به 200 سال از آغاز نخستین کوششها برای تصحیح انتقادی- علمی شاهنامه فردوسی می گذرد. در این مدت قدم های بلندی برداشته شده و آثار ارزشمندی به زیور چاپ درآمده است، از جمله تصحیح داستان رستم و سهراب توسط شادروان مجتبی مینوی و بویژه چاپ دوم آن که حاوی مقابله با نسخه تازه پیدای فلورانس است. البته راه به پایان نیامده و هنوز تا رسیدن به متنی مطمئن و کامل از شاهنامه فاصله بسیار است. نویسنده کوشیده است در ارتباط با تصحیح و توضیح داستان رستم و سهراب، قدمی کوچک بر دارد و بخشی از نتایج مطالعات خود را در معرض نقد و نظر شاهنامه شناسان زبان و ادب پارسی قرار دهد.

زمینه و هدف: میراث مکتوبی که از گذشتگان باقی مانده است، یکی از مهمترین ارکان تشکیل دهنده ی فرهنگ و تمدن در جوامع بشری بشمار می آید و تا زمانی که این میراث بصورت دقیق و علمی تصحیح و منتشر نشود، چهره ی فرهنگی هیچ ملتی بصورت کامل آشکار نمیشود. بنابراین تصحیح و احیای نسخه های خطی که همانند زنجیره های مستحکمی دیروز و امروز را بهم پیوند زده اند، از اولویتهای ادب پژوهان است. یکی از نمونه های این گونه آثار دیوان عنصری، ملک الشعرای دربار محمود غزنوی و یکی از بزرگترین مدیحه سرایان و قصیده پردازان شعر فارسی است. باوجود اینکه این دیوان تاکنون دو بار توسط یحیی قریب و محمد دبیرسیاقی تصحیح و چاپ شده است، اما چون نسخه هایی که در دسترس آنها بوده، نسخه های معتبری نیستند، در هر دو چاپ اشکالاتی دیده میشود. روش مطالعه: در این پژوهش نظری که به شیوه ی کتابخانه ای انجام شده است، با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر چاپ دبیرسیاقی و نسخه هایی که بدانها دست یافته ایم، تصحیح بیتهایی از دیوان عنصری به دور از ذوق و سلیقه ی شخصی و بر مبنای ویژگیهای سبکی شاعر و معاصران او آورده شده است. یافته ها: سروده های عنصری تاکنون دو بار، توسط یحیی قریب و محمد دبیرسیاقی تصحیح شده که هر دو تصحیح همراه با اشکالاتی است که خواننده را از دریافت معنای دقیق اشعار او بازمیدارد و این بدان سبب است که این دو مصحح برخی از نسخه های موجود از دیوان عنصری را ندیده اند. نتیجه گیری: با مراجعه به نسخه های خطی متعددی که بدانها دست یافته ایم و با توجه به برخی ویژگیهای سبکی عنصری و معاصران او این نتیجه بدست آمد که اشکالات واردشده در تصحیحهای انجام شده از سروده های عنصری، یا ناشی از اشتباه کاتبان بوده یا مصححان.

بیان مسئله: شیوة بیان و روش تعلیمی مشایخ بزرگ عرفان که در محافل عرفانی غالباً به صورت وعظ و تذکیر بود، تحت عنوان «مجلس گویی» یاد شده است. شمس تبریزی نیز در بیان تقریرات عرفانی خود به این سنت عرفانی توجه داشته و بیشتر تعالیم و مقولات مهم عرفانی را با این شیوه به مخاطبان و شاگردان خود انتقال داده است. نسخه های متعدد و متنوع بازمانده از تقریرات شمس تبریزی به نوعی مانع از ارائة متنی منقّح و صحیح از مقالات شمس شده است؛ ازاین روی در تصحیح علمی ـ انتقادی این اثر که موحّد انجام داده است، کاستی هایی در متنِ مصَحَّح آن دیده می شود که گاهی موجب ابهام هایی در متن شده و فهم آن را برای خوانندگان مشکل کرده است. روش: در این نوشته ضمن نقد تصحیح یادشده، براساس نسخه های موجود در موزة قونیه به شیوة تحلیلی و براساس اصول نسخه پژوهی به بررسی اهمیت و اعتبار نسخه های کهن مقالات پرداخته شده است و ضرورت تصحیح مجدد آن تبیین می شود. یافته ها و نتایج: از میان نسخه های کهن «مقالات» شمس، نسخة سوم موزة قونیه به شمارة 2155 به دلیل قدمت و اعتبار تاریخی، جامعیّت و یکدست بودن متن و توالی منطقی سخنان شمس اهمیت خاصی دارد. عاری بودن نسبی این نسخه از الحاقات و تصحیف کاتبان نیز یکی دیگر از یافته های این تحقیق است. با اساس قراردادن این نسخه می توان تصحیحی مجدد و متنی یکدست از مقالات ارائه داد؛ دیگر نسخه های کهن نیز برای نسخه بدل برحسب ارجحیت و اولویت بندی آنها برای رفع نقایص و مشکلاتِ نسخة اساس استفاده می شود.

اصلاحیهٔ مقالهٔ «‎میراث چهل ساله» منتشرشده در ‎  فرهنگ و اندیشهٔ ریاضی، 70 (1401)، 1-46. ‎

در فلسفه تحلیلی معاصر دیدگاه غالب روش شناختی این است که شهود فلسفی نقش شاهد را له یا علیه نظریه های فلسفی ایفا می کند، اما موفقیت در ایفای این نقش منوط به این است که شهود موجه باشد. پدیدارشناسی از دیدگاه هایی است که سعی در نشان دادن و در پی آن تبیین موجه بودن شهود دارد. مطابق این دیدگاه، شهود به واسطه داشتن ویژگی پدیداری خاصی (صادق به نظررسیدن محتوایش) موجه است. معمولا استدلال می شود که ادراک حسی نیز چنین ویژگی پدیداری ای دارد و به نظر می رسد که موجه بودن ادراک حسی به دلیل داشتن همین ویژگی است و از این جهت شباهتی ساختاری بین شهود و ادراک حسی هست و همین امر موجه بودن شهود را تقویت می کند. در این مقاله سعی بر آن است که نشان داده شود ویژگی تعیین کننده دیگری در رابطه با توجیه در ادراک حسی وجود دارد که ویژگی خودتصحیحی است. ادراک حسی به میزان نسبتا زیادی خودمصحح است، در حالی که شهود به میزان زیادی در مقابل خودتصحیحی مقاوم است. به نظر می رسد نبود این ویژگی می تواند ادعای موجه بودن شهود را تضعیف کند.