گسترش فنّاوری و روش های ابداعی مبتنی بر آن در حوزۀ خدمات مالی، فرصت ها و چالش هایی را فراهم کرده است که تدبیر حقوقی صحیح آن را به منزلۀ یک ساختار ضروری می نماید. تنوع خدمات و محصولات مالی، سرعت روند تحولات فنّاورانه و ناشناخته بودن فرایندهای به کاررفته در عرصۀ فناوری های مالی، زمینه ساز انفعال یا کندی کنشگری نظام های حقوقی است. این درحالی است که فناوری های مالی به منزلۀ پدیده ای جهانی، با نادیده گرفتن محدودیت های قانونی و مالی، روابط مالی شهروندان را از قالب های مرسوم حقوقی و محدودۀ مرزهای سیاسی کشورها فراتر برده و بدون نیاز به زیرساخت های دولتی یا تأییدهای نهادهای مرکزی یک اکوسیستم مالی جدید را فراروی انسان معاصر قرار داده است. پژوهش حاضر در پی آن است که با استفاده از مطالعۀ تحلیلی ـ تطبیقی، رویکردهای موجود در چگونگی مواجهه با این ساختار پیچیدۀ مالی را تبیین و ارزیابی و پیشنهادهای قابل طرح در نظام حقوقی و مالی ایران را مطرح کند. نتایج پژوهش نشان می دهد کارآمدی روش های تنظیمگری منوط به مداخلۀ حداقلی و رسمیت دادن به استقلال ضوابط فناوری های مالی است. براین اساس، بهره مندی از مزایای به کارگیری فناوری های مالی و به حداقل رسانیدن خطرهای آن نیازمند بازنگری در دو سطح محتوایی و شکلی (ابزاری) ضوابط مرتبط است.

در پی تحولاتی که با گسترش استفاده از اینترنت پدید آمد، از یک سو بانک ها و مؤسسات مالی سنتی دریافتند چاره ای جز پذیرش روند گذار ندارند، از سویی دیگر بحران مالی سال 2008 باعث نمایان شدن ناکار آمدی نظام بانک داری و سرمایه گذاری سنتی شد. به این ترتیب، فرصت مناسبی برای استارتاپ ها و فعالان حوزە ٔ فناوری فراهم شد تا وارد حوزە ٔ مالی شوند. در سال های اخیر نیز فین تک یا فناوری مالی به پرطرفدارترین واژه در بازارهای اقتصادی جهان تبدیل شده است. سرمایه گذاران در ازارهای نوظهور، برای به دست آوردن جایگاه مناسب در پی دستیابی به نوآوری ها هستند. هرچند که هنوز فین تک برای رسیدن به موقعیتی مطلوب راه درازی در پیش دارد، اما این نوآوری مالی توانسته است نظر بسیاری از کشورها را به خود جلب کند. در این مقاله که با روش پژوهش کتابخانه ای انجام شده، تحولات، کاربردها، مزایا و معایب فین تک در ایران و جهان بررسی شده است.

امروزه در عصرتحولات دیجیتال، استفاده از فناور ی های مالی(فین تک ها) به بخش جدایی ناپذیری از صنعت بانکداری تبدیل شده اند و همکاری بانک ها با استارت آپ های فین تک برای گذار به بانکداری دیجیتال، دیگر نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت تلقی می شود. براین اساس، در این مطالعه به بررسی فرآیند توسعه استارت آپ های فین تک در ایران که در مرحله آغازین از رشد و بلوغ خود هستند، پرداخته می شود و سوال اساسی این است که استارت آپ ها در فرآیند شکل گیری و توسعه خود با چه چالش ها و موانعی مواجه هستند؟ این پژوهش از منظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها کیفی است و برای نیل به هدف پژوهش از رویکرد نظریه داده بنیاد بهره گرفته شد. گردآوری داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 13 نفر از مدیران خبره بانکی در حوزه فین تک ها، کارآفرینان و هم بنیانگذاران استارت آپ های فین تک و به روش نمونه گیری هدفمند انجام گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا تحلیل شدند. نتایج نشان دادندکه مهم ترین موانع توسعه استارت آپ های فین تک در ایران عبارت است از: چالش های قانون گذاری، عدم وجود استراتژی شفاف در بانک ها برای همکاری و شرایط کلان سیاسی و اقتصادی کشور به ویژه تحریم ها بوده و راهبردهایی از جمله تدوین استانداردها و قوانین جدید متناسب با نیاز استارت آپ ها و به ویژه تسهیل فرآیندهای بانکداری باز و ترسیم نقشه راه تحول دیجیتال صنعت بانکداری با همکاری ذی نفعان کلیدی، می تواند به توسعه استارت آپ ها منجر شود.

صنعت بانکداری جهانی، متاثر از فناوری های جدید و تغییر در رفتار مشتریان، ناگزیر از تحولات اساسی در طول تاریخ خود شده است. هم زمان که بانک ها مشغول تحولات و چالش نوآوری در فرایندهای خود هستند، شرکت های فین تک با بهره مندی از قابلیت های دیجیتال، خدمات نوآورانه و مشتری مدارانه عرضه می کنند. در دنیای کسب وکار، همکاری میان این دو نهاد، به شکل های گوناگونی انجام شده است. این موضوع، توجهات جامعه دانشگاهی را نیز به خود جلب کرده و مقالات و کتبی در این زمینه نگارش شده است. هدف مقاله حاضر، مرور این مقالات علمی و سوال اصلی مقاله از این قرار است: ادبیات علمی چه دستاوردهایی در زمینه همکاری بانک و فین تک داشته است؟ برای پاسخ به این سوال از روش مرور نظام مند بر ادبیات (منطبق بر بازبینه پریزما) استفاده شده و ضرورت، سیر تطور، چالش ها، پیشران ها، منافع، موانع و انواع همکاری بانک و فین تک در مقالات علمی بررسی شده است. مهمترین دستاوردهای علمی مقالات ذیل هر کدام از سوالات فرعی مقاله بررسی شده و در نهایت، پس از بررسی انواع همکاری بانک و فین تک در ادبیات علمی، الگوریتم همکاری بانک و فین تک ارائه شده است. در پایان، خلاءهای پژوهش های پیشین و پیشنهادهایی برای پژوهش آینده بیان شده است. مقایسه راهبردهای همکاری در هر یک از گونه های فین تک، علل ناکامی همکاری بانک و فین تک، ارتباط سواد مالی مشتری با موضوع همکاری بانک و فین تک و تحلیل شرایط همکاری در بستر حقوق مالکیت فکری، برخی از پیشنهادهای پژوهشی است.

هدف امروزه، با ظهور فناوری های جدید و ایجاد تغییرات گسترده در رفتار مشتریان، صنعت بانکی دستخوش تغییر ساختار و رویکردهای سازمان دهی فرایندهای تجاری شده است. تحولات فناوری، الزامات قوانین و مقررات و بحران در اقتصاد در کنار تغییر انتظارات مشتریان، ضرورتی برای ایجاد تحول اساسی در نظام بانکی است. با در نظر گرفتن این عوامل، بانک های سنتی، با چالش های نوآوری در فرایندهای خود مواجهند. در این میان، شرکت های فین تک با بهره مندی از فناوری های دیجیتال، خدمات نوآورانه ای را برای مشتری مداری بیشتر عرضه کرده اند که در مواقعی بسیار کارآمدتر از بانک ها بوده است. همکاری میان این دو نهاد، در قابلیت های هر طرف و آورده های آن برای طرف مقابل ریشه دارد و به اشکال گوناگون انجام شده است. در این مقاله با برشمردن عوامل اثرگذار بر الگوی همکاری بانک و فین تک، راهبردهای همکاری بانک و فین تک بررسی شده است. روش برای دستیابی به هدف پژوهش، روش مرور نظام مند ادبیات پژوهشی مدنظر قرار گرفته است؛ از این رو با استفاده از چارچوب بیانیه پریزما، 986 مقاله انتخاب و طی دو مرحله پالایش، در نهایت 41 مقاله برای مرور نظام مند انتخاب شد. یافته ها 43 مولفه به عنوان عوامل موثر بر شکل گیری الگوهای همکاری در قالب 11 سازه و 4 مقوله اصلی شامل مشخصات طرفین، ویژگی های ارتباطی، مقتضیات همکاری و عوامل کلان صورت بندی شد. نتیجه گیری در پژوهش حاضر، عوامل زیادی به شکل گیری الگوی همکاری بانک و فین تک منجر شد؛ از این رو نباید آن را پدیده ای ساده انگاشت و باید به مفهوم چندبعدی این پدیده پیچیده با توجه بیشتری نگریست.

از پدیده های نوظهور در جهان بروز فین تک در حوزه بانکداری است. این پدیده کنترل دولت ها بر پول را تهدید نموده و سبب راحتی انتقال پول در جهان شده است. توسعه تکنولوژی و تغییرات اجتماعی بر رفتار مشتریان تاثیر می گذارد و باعث تغییر در مدیریت ارتباط با مشتری می شود. پژوهش با هدف بررسی تحولات فین تک در ایران و تحلیل محتوا سعی دارد نشان دهد ایران در برابر این پدیده چه اقداماتی در حوزه بانکداری انجام داده است و در کدام حوزه های مالی موفق به ایجاد کسب و کارهای نوپا خواهد شد. گروهی در صنعت خدمات مالی، پیشرفت فین تک را به عنوان یک تهدید برای صنعت بانکداری سنتی می پندارند و برخی معتقدند که فین تک چالشی است که می توان آن را تبدیل به فرصت نمود. روش پژوهش در این مقاله گراندد تئوری بوده که در ابتدا با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و بررسی مصاحبه های مسئولان دولتی در حوزه بانکداری، به تحلیل داده ها پرداخته شده است و نکات کلیدی مهم استخراج شد. لذا جهت جمع آوری اطلاعات تکمیلی برای تحلیل محتوا اقدام به ارائه پرسشنامه با استفاده از کلیدواژه های اساسی، پرداخته شده است. در خروجی پرسشنامه، فراوانی کلیدواژه ها و ضریب اهمیت آن ها استخراج گردیده و در نهایت نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصت ها در زمینه کارآفرینی و نوآوری در این زمینه استخراج گردید. نتایج حاصل شده در جدول استراتژی SWOT قرار داده شده است که با توجه به نقاط قوت راهکارهایی ارائه گردیده که نقاط ضعف پوشش داده شود و با استفاده از فرصت ها، راهکارهایی ارائه گردیده تا تهدیدات تبدیل به فرصت شوند.

هدف: یکی از معضلات بزرگ اقتصاد کشورهای منبع محوری مانند ایران، میزان چشمگیر شکست استارتاپ های فناوری محور، در سال های اولیه فعالیت آن ها، به ویژه در بازارهای رقابتی حوزه های نوظهور، مانند حیطه خدمات مالی مبتنی بر فناوری های نوین است. از آنجا که هنوز تجارب مدون کافی برای بقا در حوزه خدمات مالی دیجیتال وجود ندارد، تازه واردان و صاحبان استارتاپ های ارائه دهنده پلتفرم های مالی و رسانه ای مبتنی بر فناوری (فین تک ها)، به شناختن گام های فرایندی نیاز دارند که از شکست استارتاپ آن ها جلوگیری کند. هدف این مطالعه، طراحی یک مدل فرایندی است که مسیر بقای پلتفرم های فین تک را برای ارائه خدمات مالی و ایفای نقش رسانه ای خود نشان دهد.روش: این پژوهش به روش کیفی و رویکرد مطالعه موردی چندگانه اجرا شده است. از طریق مصاحبه عمیق با 18 تن از مدیران فین تک های موفق، برای گام های این مدل فرایندی توصیه ها و تجویزهایی به دست آمد که مسیر دستیابی به بقا را برای فین تک ها مشخص می سازد. همچنین برای اعتبارسنجی مدل، از چهار معیار قابلیت اعتبار، قابلیت اطمینان، قابلیت تأیید و قابلیت انتقال استفاده شد تا صحت علمی آن تأیید شود.یافته ها: برای روشن ساختن فرایندی که فین تک ها، به عنوان یک رسانه مالی، می بایست برای بقای خود طی کنند، این مقاله با استفاده از تجارب فین تک های موفقی که بیش از 42 ماه از عمر فعالیت آن ها گذشته، یک مدل فرایندی طراحی کرده است. مراحل این مدل، در پنج فاز کلی پیش نیاز، جنینی، پرورش، راه اندازی و رشد قرار گرفته است. هر فاز، سازه ها و مراحل جزئی تری دارد و در ضمیمه مدل، برای هر مرحله توصیه های لازم درج شده است.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که فین تک ها، باید برای حفظ بقای خود، فرایندی را به صورت هدفمند، تکرارپذیر و رفت وبرگشتی طی کنند تا در مواجهه با رقبا، رگولاتورهای بخشی، تأمین کنندگان و مشتریان، به طور مستمر بتوانند خود را با شرایط جدید و استفاده از فرصت ها تطابق دهند. برای این منظور، نقش رسانه ای فین تک ها، اهرم قدرت آن ها در جریان سازی برای ارائه خدمات نوین مبتنی بر فناوری خواهد بود.