در این پژوهش پراکندگی و تأثیر عناصر در نمونه های خاکی منطقه بهاباد استان یزد بر پایه تجزیه عناصر مختلف توسط روش های ICP-MS، ICP-OES و AF با روش های مختلف ژئوکمومتریکس ارائه شده است. برای این منظور 156 نمونه خاکی در مناطق بهاباد، آسفیج، بنستان انتخاب، نمونه برداری و پس از آماده سازی های لازم تجزیه شد. برای مطالعه پراکندگی نمونه های خاکی در این منطقه و همچنین بررسی عناصر مؤثر در این پراکندگی نمونه های خاکی مطالعه در 3 بخش انجام شده است که شامل بررسی بر پایه مقادیر عناصر پایه (Zn, Cu, Sn, Ni, Co, W, Fe, Pb) و عناصر سنگین (Cd, Hg, As, Cr, B) و همچنین بر پایه اورانیم و توریم است. برای بررسی پراکندگی نمونه های خاکی از روش های ژئوکمومتریکس که به عنوان کاربرد روش های کامپیوتری، آماری، ریاضی و گرافیکی برای درک بهتر داده های علوم زمین تعریف شده است، استفاده شد. به همین منظور از روش تجزیه گونه های اصلی (PCA) که یک روش فاکتور آنالیز است برای بررسی پراکندگی و تأثیر عناصر در این نمونه ها استفاده شده است؛ گفتنی است که از مهم ترین خروجی های الگوریتم PCA، مقادیر Score، Loading نمودار Biplot است که با استفاده از این خروجی ها می توان تفسیرهای مناسبی در داده های گردآوری شده داشت. همچنین از روش رده بندی نزدیک ترین همسایه (KNN) برای رده بندی و به دست آوردن همبستگی میان عناصر موجود در این مطالعه استفاده شده است. از نتایج به دست آمده در این مطالعه می توان در مباحثی همانند زمین شناسی پزشکی، زمین شناسی محیط زیست و اکتشافات مواد معدنی به منظور تفسیر بهتر رده بندی عناصر، منشأیابی آلودگی یا معدنی، تشخیص نمونه های دورافتاده و یا بی هنجار استفاده کرد و قابل توجه است که برای اولین بار، ژئوکمومتریکس در این پژوهش معرفی شده است.

مقدمه: میزان عناصر فلزی موجود در چای می تواند تاثیر مهمی بر سلامت افراد داشته باشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی میزان فلزاتی شامل کادمیوم (Cd)، سرب Pb))، روی (Zn)، آهن Fe))، آلومینیومAl) ) و مس (Cu) در نمونه های چای وارداتی و چند چای ایرانی صورت پذیرفت. مواد و روش ها: ابتدا با استفاده از سه روش، هضم اسیدی Digestion))، دم کردن با حرارت تا دمای جوش(Brew) و روش دمکردگی Infusion)) آماده سازی نمونه های چای انجام گرفت و با استفاده از تکنیک های طیف بینی نشر اتمی با پلاسمای جفت شده القایی ICP-OES) ) و طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی (ICP-MS) میزان فلزات نمونه ها بررسی و نتایج به دست آمده مورد تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان می دهد که در میان عناصر مختلف، عنصر Al با غلظت μ g/g 659 و عنصر Cd با غلظت μ g/g 97/0 به ترتیب بیشترین و کمترین غلظت را در میان عناصر مختلف در نمونه های مورد بررسی داشته اند. در بین روش های استخراج، روش Digestion میزان غلظت عناصر به صورت معنی داری بالاتر از دو روش دیگر بود. آنالیز آماری نتایج میانگین غلظت عناصر توسط دستگاهای ICP-OES وICP-MS نشان داد که تفاوت معنی داری در میزان غلظت عناصرCd، Cu، Fe، Zn وAl بین نمونه های چای های وارداتی و بومی در هر یک از روش های استخراجیBrew, Infusion و Digestionوجود ندارد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که در بین عناصر مختلف، میزان غلظت Pb به دست آمده با روش ICP-MS به صورت معنی داری بالاتر از میزان به دست آمده با ICP-OES برای چای های بومی یا وارداتی است. نتیجه گیری: با وجود بالاتر بودن غلظت فلزات اندازه گیری شده در کار حاضر نسبت به مرجع استاندارد فلزات در گیاه چای، محاسبه میزان دریافت روزانه نشان داد که میزان دریافت عناصر برای هر فرد بالغ همچنان در گستره مقدار مجاز سازمان بهداشت جهانی می باشد.