بر اساس رویکرد غالب اندیشمندان مسلمان، عوامل مجرد و معنوی در عالم مادی تاثیرگذارند، اما این تاثیرگذاری با استخدام علل مادی و طبیعی است. پذیرش این نظریه آیا به ماتریالیسم روش شناختی در علوم نمی انجامد که با وجود عدم انحصار هستی و وجود در ماده، در روش شناسی علوم، روش تجربی را در توصیف و تبیین جهان مادی کافی می داند؟ و آیا بر اساس این نظریه، می توان قانون فراگیری را پیشنهاد داد؟ در این مقاله در صدد اثبات این نکته ایم که پذیرش مبانی گفته شده، به ماتریالیسم روش شناختی نمی انجامد. همچنین بر اساس شرایطی می توان از قانون فراگیر در علم دینی (که بررسی علل معنوی را در دستور کار خود دارد) سخن گفت.بر این اساس غفلت از غیب و باطن جهان و واکاوی علل مادی به روش تجربی با عدم لحاظ علل معنوی، از نقیصه های معرفتی علوم رایج (طبیعی و انسانی) به شمار می آید.

چکیده فارسی:لطفا برای مشاهده چکیده فارسی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید. چکیده عربی:تعتبر المادیة نوعا من الانحصاریة فی مجال الوجود والتی طرحت فی العصر الحدیث علی بساط البحث ضمن إطار الفلسفات المیکانیکیة فی بادیء الأمر واعتمادا علی النظریة الذریة (أتمیسم). علی الرغم من أن هذه الرؤیة عن المادیة لیست لها أتباع کثیرون فی الوقت الحاضر وذلک بسبب التشدد الفکری السائد فیها؛ ولکن الافتراضات المسبقة فی المادیة لها حضور ملحوظ فی الإبستمولوجیا. یتطرق الباحث فی هذه المقالة إلی دراسة نقدیة لمستلزمات هذه الافتراضات المسبقة فی علاقتها بعاملین هما الوعی والاختیار، وفی هذا السیاق یقوم بدارسة المذهب الفیزیائی، والسلوکیة (أو النظریة السلوکیة)، والنموذج الکومبیوتری للعقل، والإبستمولوجیا المتطبعة بمثابة التوجهات المادیة فی الإبستمولوجیا المعاصرة، وفی نهایة المطاف یجعل اللوازم المشترکة لهذه التوجهات والتی تنبنی علی الحتمیة وإمکانیة التنبؤ بالسلوکیات الفردیة والجماعیة للإنسان فی معرض النقد. إن المنهج المتبع فی هذه المقالة هو المنهج التحلیلی کما تؤکد نتائج هذه الدراسة علی عدم نجاح التوجهات المادیة فی مجال العلوم الإنسانیة.

در عرصه علوم اجتماعی، مطالعات علمی به گونه ای با نوعی مادی گرایی پنهان هم معنا تلقی شده است و چنین می انگارند که بررسی های علمی با نوعی ماتریالیسم همراه است. در حالی ظهور و گسترش مکتب فکری پست ماتریالیسم یا فرامادی گرایی نشان می دهد که چنین نیست. در این مقاله، تلاش خواهد شد که بنیادهای فکری و علمی فرامادی گری به ویژه با تاکید بر یافته های علمی رونالد اینگلهارت توضیح داده شود و تاثیر این نگرش بر فهم مقولهسیاست و نیز فرایند جهانی  شدن، و چگونگی تغییر در محیط و مبانی ارزش های حاکم در جوامع فراصنعتی که موجب دگرگونی در بنیاد سیاست و مطالبات سیاسی و نیز رابطه میان دولت و شهروند شده، و یا چگونگی نگرش ها و گرایش های متفاوتی را قبال روند جهانی  شدن متجلی ساخته است، بررسی گردد. در این مقاله ضمن توضیح این تحول و دیدگاه های مختلف در این زمینه ها تاثیر اساسی پست ماتریالیسم بر دانش سیاسی بررسی خواهد شد. به دلیل نظری بودن این مقاله، از روش های کمی در ان استفاده نشده است. اما تلاش شده رابطه میان دو متغیر اصلی، یعنی ظهور پست ماتریالیسم و شقوق مختلف دانش سیاسی بررسی گردد. درنهایت نیز برخی از گرایش ها و ترجیحات مسله ای در جامعهایران و آموزش دانشگاهی دانش سیاسی در ایران مطالعه خواهد شد.