در این پژوهش، نحوه ریزازدیادی گونه جنگلی سفید پلت (Populus caspica) از طریق کشت جوانه مورد بررسی قرار گرفت. به کارگیری تیمارهای متعدد سترون سازی، غلظت های مختلف هورمونی و محیط کشت های متفاوت، منجر به تعیین بهترین روش سترون سازی جوانه ها و مناسب ترین محیط کشت و مطلوب ترین غلظت هورمونی برای مراحل استقرار، رشد و تکثیر این گونه جنگلی گردید. نمونه ها از گیاهان بالغ برگزیده در شرایط طبیعی و تمام فصول سال برداشت شده و پس از انتقال به آزمایشگاه با تیمارهای مختلف مورد سترون سازی قرار گرفت و سپس استقرار و شاخه زایی ریز نمونه ها بر محیط کشت های مختلف WPM، ACM، MS با هورمون BA در غلظت 1 تا 0.1 میلی گرم بر لیتر به همراه 0.01 IBA میلی گرم بر لیتر انجام گرفت. بهترین روش سترون سازی عبارت است از پوسته برداری جوانه ها و غوطه وری آن ها در محلول اتانل 70 درصد برای نیم دقیقه و سپس استفاده از محلول کلرور مرکوریک 0.1 درصد برای 6 دقیقه در فصل پاییز بود. محیط کشت MS با نصف غلظت نیترات به همراه BA و IBA به ترتیب در غلظت 0.5 و 0.01 میلی گرم بر لیتر به عنوان مناسب ترین محیط کشت و غلظت هورمونی برای مرحله استقرار و شاخه زایی نمونه ها تعیین گردید. کشت شاخه های حاصل در محیط MS با 0.5 میلی گرم بر لیتر IBA بالاترین درصد ریشه زایی را به همراه داشت. انتقال گیاهچه ها به مخلوط خاک پیت/ پرلیت/ ماسه سترون در نسبت های مساوی 1.1.1 و نگهداری آن ها در شرایط ژرمیناتور به مدت دو هفته انجام شد. انتقال گیاهان به گلخانه و سپس به مزرعه در فصل مناسب و پس از طی مراحل سازگاری تدریجی آن ها با محیط، انجام شد. بعد از دو سال طول گیاهان در مزرعه از 0.3 به 4 تا 6 متر بالغ گشت، در عین حالی که شادابی و سبزینگی آن ها نیز در حد بسیار مطلوبی بود.

در این بررسی از درختانPopulus alba  کلن بومی و XPopulus euramericana  کلن شماره 476 که در جنگل آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان کاشته شده بودند، استفاده و برخی خواص کاربردی آناتومیکی و فیزیکی این گونه ها اندازه گیری شد. نتایج این بررسی نشان داد که سن جوان چوبی برای هر دو گونه تقریبا 10 سال می باشد. در هر دو گونه مورد مطالعه با افزایش تعداد حلقه های سالیانه تا حلقه دهم، میانگین طول الیاف به شدت افزایش یافت. بعد از حلقه دهم در گونه آلبا این روند افزایشی به طور آهسته تری ادامه داشت، در حالی که در گونه اورامریکن با افزایش حلقه های سالیانه از میانگین طول الیاف کاسته شد. با توجه به میزان رویش سالیانه، درصد جوان چوب برای گونه آلبا 46.8 درصد و گونه اورامریکن 73.8 درصد در ارتفاع برابر سینه محاسبه شد. میانگین دانسیته پایه نیز در ارتفاع برابر سینه برای گونه های آلبا و اورامریکن به ترتیب 0.329 و 0.318 گرم بر سانتیمتر مکعب بود، که از مغز به پوست در هر دو گونه روند افزایشی داشت. بین دانسیته جوان چوب و بالغ چوب در هر دو گونه اختلاف معنی داری مشاهده شد. الگوی تغییرات هم کشیدگی نیز در گونه های مورد مطالعه از مغز به پوست روند کاهشی داشت.

با توجه به بازدیدهای صحرایی از نهالستان های صنوبر اطراف شهرستان ارومیه فعالیت مینوز صنوبر Lithocolletis populifoliella Tr. (Lep.:Gracilariidae) درچند سال اخیر روی کلن های مختلف صنوبر بسیار قابل توجه بوده است. این تحقیق طی سال های 1384 تا 1386 به منظور تعیین تراکم و مطالعه فعالیت مینوز روی 10 کلن صنوبر متعلق به 2 گونه Populus euramericana و P.nigra در ایستگاه تحقیقات صنوبر ساعتلوی ارومیه انجام گردید. کلن های مورد استفاده در مساحت 6 هزار متر مربع در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با فواصل کاشت 3×3 متر، در سه تکرار (از هرکلن تعداد 75 اصله نهال درسه تکرار و جمعا در کل طرح 750 اصله نهال ریشه یک ساله) کشت گردید. از اوایل اردیبهشت تا اواخر شهریور (هر ده روز یک بار) با توجه به حذف اثرات حاشیه ای، تعداد 16 اصله نهال وسطی از تعداد 25 اصله نهال در هر تکرار، انتخاب و تعداد برگ های آلوده به مینوز در هر یک از این نهال ها (در 4 شاخه 20 سانتی متری در 4 جهت اصلی جغرافیایی) مورد شمارش قرارگرفت. جهت تعیین تاریخ خروج حشرات کامل مینوز نیز تعدادی از شاخه های آلوده با پارچه توری بسته شدند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین تراکم مینوز به ترتیب روی کلن P.n. 63/135 و کلن P.e.488 ثبت گردید. با توجه به دو نسلی بودن این آفت، اوج پرواز این حشره در سال های 1384 و 1385 اواسط تیرماه (نسل اول) و اواسط مرداد ماه (نسل دوم) و اوج پرواز آفت درسال 1386 برای نسل اول، اوایل تیرماه و برای نسل دوم نیز در اواخر تیرماه مشاهده گردید.

طرح کلکسیون پایه مادری صنوبر با استفاده از تعداد 57 رقم از گونه ها و کلنهای مختلف در اسفندماه سال 1362 در مرکز تحقیقات منطقه البرز کرج اجرا شد. از هرکلن به تعداد پنج اصله نهال دو ساله به صورت خطی و به فاصله 5×8 متر کاشته شد. در سالهای بعد به تدریج کلنهای جدید دیگری از بخشهای پنج گانه صنوبر به ارقام قبلی اضافه گردید که در مجموع تعداد صنوبر های کلکسیون به 69 رقم رسید. عملیات داشت در این کلکسیون شامل آبیاری، وجین علفهای هرز و هرس درختان بوده است. مطالعات فنولوژی کلنهای مختلف همه ساله از اواخر بهمن ماه تا اواخر آذرماه انجام شده است؛ بدین صورت که در ماههای اولیه فصل رویش هفته ای دوبار و در سایر ماهها هفته ای یکبار با استفاده از دوربین چشمی نسبت به مشاهده و ثبت زمان وقوع پدیده های مختلف فنولوژی اقدام گردید که در این مقاله اطلاعات بدست آمده از بررسی فنولوژی 28 کلن اورامریکن و دلتوئیدس ارایه شده است. مطالعات فنولوژی صنوبر های مورد بررسی طی سالهای مختلف نشان داد که فعالیت حیاتی آنها در محدوده زمانی اوایل اسفند تا اواخر فروردین ماه شروع شده و در اوایل آبان تا اواخر آذرماه خاتمه می یابد. ظهور پدیده های حیاتی (بازشدن گلها، باز شدن برگها، رسیدن و پراکنش بذرها، خزان برگها) در کلنهای مختلف و نیز در سالهای مختلف بسته به دمای هوا در زمانهای متفاوتی انجام شد. اختلاف زمانی بین ظهور این پدیده ها در کلنها و سالهای مختلف از چند روز تا چند هفته متغیر بوده است. با نگاهی به زمان ظهور و باز شدن جوانه های گل و برگ طی سالهای آزمایش مشخص می شود که روند آغاز فعالیتها از فروردین به سمت اسفند و از اسفند به سمت بهمن ماه گرایش داشته است و این بدین معناست که فصل بهار در سالهای پایانی طرح نسبت به سالهای اولیه و میانی طرح زودتر آغاز شده است و یا به عبارت دیگر می توان بیان کرد که طول فصل رویش طی این سالها در شرایط آب و هوایی کرج چند روزی افزایش یافته است.

صنوبرها به دلیل رشد سریع، امکان کشت انبوه، رویش بالای سالیانه و کوتاه بودن دوره بهره برداری گونه هایی هستند که امروزه در نقاط مختلف ایران کشت می شوند، بنابراین تفکیک کلن های موفق صنوبر و مطالعه ویژگیهای رویشی در مراحل اولیه رویش این گونه درختان با ارزش که در حال حاضر سهم عمده ای از تولید چوب در صنایع کشور را به عهده دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور بررسی اثرات صفات رویشی و مورفولوژیکی گونه بومی صنوبر بومی در مراحل اولیه رویش، قلمه های حاصل از جمع آوری در سه منطقه مختلف در شمال لرستان (الشتر، خرم آباد و نورآباد) در گلدانهای پلاستیکی در خزانه کاشته شدند. در این تحقیق فاکتورهای طول و پهنا برگ، نسبت طول به پهنا، ضریب شکل، محیط و مساحت برگ، طول دمبرگ، تعداد برگ، قطر یقه، ارتفاع در دو مرحله اندازه گیری و ثبت شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه و مقایسات چندگانه دانکن نشان داد که فاکتورهای مورد مطالعه نهالها (بجز نسبت طول به پهنا و ضریب شکل برگ) در مناطق سه گانه فوق در سطح اطمینان 99 درصد (P<0.001) اختلاف معنی داری با هم داشت و عوامل مورد مطالعه کارآیی خوبی به عنوان نشانگر مورفولوژیک در تفکیک کلن های مناطق مختلف محیطی دارند که در این بین مشاهده شد که کلن نورآباد دارای عملکرد رویشی بهتری در سال اول رشد از دو منطقه دیگر است و برای تکثیر، کاشت، توسعه این گونه در مناطق فوق حایز اهمیت زیادی است.

ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل محسوب می شود. توسعه صنوبرکاری می تواند در حفظ و احیا جنگل ها بسیار مفید باشد. کبوده (Populus alba) یکی از گونه های سریع الرشد و دارای چوب صنعتی است که در توسعه زراعت چوب بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور تکثیر انبوه پایه های نخبه کبوده ایرانی در شرایط درون شیشه جهت تکثیر انبوه ارقام اصلاح شده و یا گزینش پایه های نخبه و همچنین در زمینه حفظ ذخایر ژنتیکی کلن های مطلوب در شرایط فراسرد انجام گردید. در این پژوهش، شاخه های صنوبر کبوده از باغ گیاه شناسی ملی ایران جمع آوری شدند. پس از سترون سازی و استقرار جوانه، با کلرید جیوه %0.1 (W/V) به مدت 4 دقیقه سترون شدند و شاخه زایی در 8 تیمار محیط کشت هورمون های رشد گیاهی در یک طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار بررسی شد. بهترین شاخه زایی در محیط کشت پایه DKW به همراه 0.3 میلی گرم در لیتر 2iP، 0.1 میلی گرم در لیتر IBA و 0.3 میلی گرم در لیتر BA بدست آمد. بهترین تیمار ریشه زایی در محیط کشت DKW فاقد هورمون با 80% موفقیت همراه بود. گیاهچه ها با 100% موفقیت در گلخانه سازگار شدند.

در این تحقیق خصوصیات آناتومیکی، شیمیایی و خمیرکاغذ صنوبر تریپلو مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه برداری از طرح بررسی سازگاری و خصوصیات کمی این درخت از ایستگاه تحقیقات کرج انجام گرفت. سن درختان در زمان قطع 12 سال و قطر برابر سینه آنها حدود 23 سانتی متر اندازه گیری شد. میانگین طول الیاف 1.27 میلی متر و میانگین قطر الیاف، قطر حفره سلولی وضخامت دیواره سلولی به ترتیب 31.88 میکرون،23.54  میکرون و 4.22 میکرون و میانگین میزان سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر این درخت به ترتیب 53.47%،22.87 %، 1.8% و 1.5% اندازه گیری شد. بازده خمیر کاغذهای کرافت در این تحقیق بین 41.152-48 درصد وعدد کاپای آنها بین 25.28-18.06 اندازه گیری شد. مقاومت در برابر پاره شدن کاغذها در قلیائیت موثر %14، 9.307 mNm²/gr و در قلیائیت موثر 18%، 10.147 mNm²/gr بدست آمد.

ریزازدیادی دورگ های دو طرفه پده ( (Populus euphraticaو کبوده (P. alba) با برداشت سرشاخه از پایه های دورگ های تولید شده مستقر در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از پیش سترون سازی توسط برس کشی با آب و مایع ظرفشویی، جوانه های جدا شده به همراه بخشی از ساقه (1 تا 1.5 سانتی متر) توسط کلرور مرکوریک (W/V) %0.1 به مدت 1 دقیقه سترون گشته و در محیط کشت MS همراه با هورمون های BA 0.5 mg/l و IBA 0.01 mg/lمستقر شدند. سپس سرشاخه های رشد یافته در 9 تیمار شامل سه نوع محیط کشتMS ، DKW و WPM حاوی ترکیب های متفاوت از BA ،2iP و IBA در سه تکرار و هر تکرار 30 ریزنمونه در یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی کشت شدند. پس از یک ماه داده ها آنالیز شدند. بهترین تیمار شاخه زایی و رشد طولی شاخه، محیط کشت DKW حاویBA 0.5 mg/l ، 2iP 0.5 mg/l و IBA 0.01 mg/l بود. به منظور ریشه زایی، شاخه های تولید شده به محیط کشت DKW فاقد هورمون منتقل، و کلیه آنها پس از دو هفته ریشه دار شدند. گیاهچه های حاصل در خاک سبک کشت شده و مراحل سازگاری تدریجی را در ژرمیناتور طی نمودند و پس از چهل روز نهال ها سازگار شدند.

20 درخت صنوبر (Populus nigra) از منطقه کرج قطع شد و پس از تبدیل به گرده بینه هایی به طول 230 سانتیمتر و برش آنها به دو روش ]راه پهن (Live Sawing) و با استفاده از اره نواری افقی و یک رو یک نر شده با استفاده از اره نواری عمودی] و در 8 کلاسه قطری (8 سطح) و تهیه تخته به ضخامت اسمی 60 میلیمتر انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برش راه پهن دارای بازده برش بیشتری نسبت به دیگر روش برش چوب می باشد. به منظور جلوگیری از ایجاد ترک و شکاف های انتهایی، مقاطع کلیه تخته ها با رنگ روغنی رنگ آمیزی گردیدند (این عمل قویا در کلیه عملیات چوب بری و چوب خشک کنی توصیه می گردد). در پایان الگوی برش (Sawing Pattern) مناسب جهت کلاسه های قطری گرده بینه های مورد بررسی در این تحقیق جهت برش و تهیه تخته به ضخامت اسمی 60 میلیمتر، ارایه گردید.

سابقه و هدف: امروزه با افزایش جمعیت، افزایش تقاضای مصرف کاغذ و فرآوردهای چوبی و همچنین محدودیت بیشتر مواد اولیه مصرفی، زراعت چوب با گونه های تند رشد مانند صنوبر و تبریزی جایگاه ویژه و طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. این تحقیق با هدف شناسایی و مقایسه ترکیبات فنولی و اجزاء شیمیایی مواد استخراجی موجود در چوب تبریزی و صنوبر انجام شد. مواد و روش ها: در این تحقیق تعداد سه اصله درخت صنوبر و تبریزی دست کاشت بصورت تصادفی از منطقه نوشهر انتخاب و قطع گردید. از هر درخت سه دیسک تهیه شد، طبق آزمون های استاندارد TAPPI ابتدا آرد چوب و درصد مواد استخراجی آنها اندازه گیری شد. سپس مواد استخراجی توسط حلال استن از آرد چوب جدا سازی و باقیمانده مواد استخراجی به داخل یک ویال شیشه ای منتقل و به آن واکنش گر BSTFA اضافه گردید. برای شناسایی مواد استخراجی حدود 1 میلی گرم مواد استخراجی انتخاب و در یک لوله آزمایشگاهی با 30 میکرولیتر BSTFA مخلوط شد و حدود 15 میکرولیتر پیریدین خشک به آنها اضافه گردید. نمونه ها به مدت 1 ساعت در حمام بن ماری و دمای 70 درجه سانتیگراد قرار گرفته و برای آنالیز به دستگاه GC-MSتزریق شدند. نمونه ها در دستگاه GC-MS، با گروماتوگرافی گازی(GC) مدل 6890 Hp و طیف سنجی جرمی ( MS) مدل 5973 آنالیز شدند. نوع ستون: HP – 5 MS به طول 30 متر و قطر 25/. میلیمتر، نوع گاز حامل : هلیوم با سرعت mm 1 در دقیقه و برنامة دمایی آن بین oc260-60 به ازاء هر دقیقهoc 6 افزایش دما بود. برای محاسبه زمان بازداری ترکیبات فرار از جدول آلکان های نرمال C9 الی C19 استفاده شد. برای شناسایی ترکیبات نیز از دیاگرام زمان بازداری ، محاسبه ضریب کواتز و جدول آدامز ااستفاده شد. جهت ثبت کروماتوگرام و طیف جرمی مدت 30 دقیقه وقت مورد نیاز است. جهت محاسبه ضریب کواتز از جدول زمان بندی بازداری آلکان های نرمال و فرمول محاسبة ان استفاده شد.I = 100n+100 ( trx-trn ) / ( trn+1-trn ) I- = ضریب کواتز Tr n -= زمان بازداری آلکان نرمال -n = تعداد کربن های آلکان نرمال Trx - ، = زمان بازداری مادة مجهولیافته های تحقیق: نتایج این تحقیق نشان داد که در مواد استخراجی چوب صنوبر 68 ترکیب قابل شناسایی می باشد، به طوری که دی- لیمونن (26/30 %) ، بیس (2- اتیل هگزیل) فتالات (07/10 %)، گاما- سیتوسترول (06/1 %)، هگزادکانوئیک اسید (00/2 %)، گاما- ترپن (02/4 %)، بنزن متانول(94/0 %)، آگارواسپی رول(91/ %)، تترادکانوئیک اسید(19/0%) و 4-هیدروکسی-بنزوئیک اسید (68/3%) مهمترین ترکیبات هستند. درچوب تبریزی نیز 105 ترکیب شناسایی شد، به طوری که لیمونن (62/25 %) ، آنیمول(29/5%)، گاما- ترپینن (38/3%)،1و2-بنزن دی کربوکسیلیک اسید(00/2 %)، بتا-میرسن(58/0 %)، 5-متیل-3-هپتانول(35/1%) و یس (2- اتیل هگزیل) فتالات (86/0 %) مهمترین ترکیبات هستند. نتیجه گیری: به طور کلی، مقایسه کروماتوگرام ها نیز نشان داد که 7 ترکیب لیمونن، بنزن متانول، گاما- ترپینن، آلفا ترپینول، بتا- بیس آبولن، هگزا دکانوئیک اسید و بیس(2-اتیل هگزیل) فتالات در چوب صنوبر و تبریزی بصورت مشترک وجود دارند. این ترکیبات می تواند نقش زیادی دردوام و مصارف این چوب ها داشته باشند.به عنوان مهمترین ترکیبات شناسایی شدند.