به منظور بررسی پتانسیل تولید علوفه کشت مخلوط ارزن پروسو و شبدر برسیم در مناطق سردسیر به عنوان کشت دوم/تابستانه، آزمایش مزرعه ای به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در شهرکرد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 75 درصد - 25 درصد ، 50 درصد - 50 درصد ، 25 درصد - 75 درصد ارزن- شبدربرسیم و کشت خالص ارزن و شبدر برسیم بود. بیشترین عملکرد علوفه تر (037/16 تن در هکتار) و خشک (991/4 تن در هکتار) به ترتیب از کشت مخلوط 25-75 و 50-50 (ارزن-شبدر برسیم) به دست آمد. الگوی کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی ارزن و شبدر برسیم اثر معنی داری داشت؛ به طوریکه بیشترین عملکرد علوفه خشک ارزن و شبدر برسیم به ترتیب از نسبت 50 -50 و 25- 75 (ارزن-شبدر برسیم) حاصل شد. درصد پروتئین خام شبدر برسیم در کشت خالص بیشتر از کشت مخلوط بود و با افزایش سهم شبدر درصد پروتئین خام روند افزایشی نشان داد. شاخص نسبت برابری زمین بیانگر سودمندی کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص بود و ضریب ازدحام نسبی ارزن را به عنوان گونه غالب با مقدار عملکرد نسبی بیشتر در مقایسه با شبدر برسیم در کشت مخلوط شناسایی نمود. در مجموع نتایج نشان داد که ترکیب تیماری 25 درصد ارزن پروسو- 75 درصد شبدر برسیم با 25 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص به عنوان بهترین تیمار برای حصول علوفه ای با عملکرد و کیفیت مطلوب به عنوان کشت دوم/تابستانه در شهرکرد و احتمالاً سایر مناطق سردسیر توصیه می شود.

به منظور بررسی پتانسیل تولید علوفه کشت مخلوط ارزن پروسو و شبدر برسیم در مناطق سردسیر به عنوان کشت دوم/تابستانه، آزمایش مزرعه ای به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در شهرکرد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل 75 درصد - 25 درصد ، 50 درصد - 50 درصد ، 25 درصد - 75 درصد ارزن- شبدربرسیم و کشت خالص ارزن و شبدر برسیم بود. بیشترین عملکرد علوفه تر (037/16 تن در هکتار) و خشک (991/4 تن در هکتار) به ترتیب از کشت مخلوط 25-75 و 50-50 (ارزن-شبدر برسیم) به دست آمد. الگوی کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی ارزن و شبدر برسیم اثر معنی داری داشت؛ به طوریکه بیشترین عملکرد علوفه خشک ارزن و شبدر برسیم به ترتیب از نسبت 50 -50 و 25- 75 (ارزن-شبدر برسیم) حاصل شد. درصد پروتئین خام شبدر برسیم در کشت خالص بیشتر از کشت مخلوط بود و با افزایش سهم شبدر درصد پروتئین خام روند افزایشی نشان داد. شاخص نسبت برابری زمین بیانگر سودمندی کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص بود و ضریب ازدحام نسبی ارزن را به عنوان گونه غالب با مقدار عملکرد نسبی بیشتر در مقایسه با شبدر برسیم در کشت مخلوط شناسایی نمود. در مجموع نتایج نشان داد که ترکیب تیماری 25 درصد ارزن پروسو- 75 درصد شبدر برسیم با 25 درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص به عنوان بهترین تیمار برای حصول علوفه ای با عملکرد و کیفیت مطلوب به عنوان کشت دوم/تابستانه در شهرکرد و احتمالاً سایر مناطق سردسیر توصیه می شود.

اثر کشت مخلوط و تک کشتی ارقام یونجه یکساله بر عملکرد بیولوژیک و بانک بذر خاک در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار درایستگاه تحقیقات هواشناسی خرم آباد در 2 سال زراعی مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سیستم تک کشتی و کشت مخلوط 6 رقم یونجه یکساله بود. در حالت تک کشتی هر رقم به صورت جداگانه دریک کرت آزمایشی کشت شد و در حالت کشت مخلوط درهر کرت آزمایشی از مخلوط دو رقم یونجه یکساله استفاده گردید که بذرها به نسبت 50:50 با هم مخلوط شدند. نتایج نشان داد که کشت مخلوط یونجه های یکساله نسبت به تک کشتی آنها با توان تولید بذر بیشتر و دارای بانک بذر خاک غنی تر و زادآوری طبیعی موفق تری در سیستم تناوبی غله- لگوم هستند. در میان سیستم های کشت مخلوط، مناسب ترین تیمار کشت مخلوط دو رقم Caliph از گونه Medicago truncatula و Robinson از گونه Medicago scutellata بود. بین تیمارهای تک کشتی نیز رقم Caliph از گونه Medicago truncatula دارای غنی ترین بانک بذر خاک شد.

سابقه و هدف: یکی از راهکارهای کلیدی در کشاورزی پایدار بازگرداندن تنوع به محیط های کشاورزی و مدیریت مؤثر آن است. کشت مخلوط عبارت است از کشت همزمان دو یا بیش از دو گونه در یک قطعه زمین در طول یک فصل زراعی، که یک روش مهم در توسعه سیستم تولید پایدار بویژه در سیستم هایی که هدف آن ها محدود ساختن مصرف نهاده های خارجی مانند کود و علف کش-های شیمیایی و. . . است. در قیاس با تک کشتی، سیستم کشت مخلوط استفاده بالاتری از منابع مثل کارایی مصرف مواد غذایی، کارایی مصرف آب و کارایی مصرف زمین دارد. مواد و روش ها: به منظور مقایسه عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان در کشت خالص و کشت مخلوط با لوبیا / سویا آزمایشی در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان طی دو سال زراعی 1392 و 1393 انجام شد. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی الگوهای مختلف کاشت شامل کشت خالص آفتابگردان، لوبیا و سویا با و بدون وجین و کشت های مخلوط افزایشی 30، 60 و 90 درصد لوبیا با آفتابگردان و کشت های مخلوط افزایشی 30، 60 و 90 درصد سویا با آفتابگردان بودند. صفات مورد ارزیابی گیاهان شامل عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن و پروتئین و میزان فسفر و پتاسیم دانه بود. ارزیابی کشت مخلوط بر اساس شاخص نسبت برابری زمین صورت گرفت. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد عملکرد دانه هر سه گونه تحت تأثیر الگوهای کشت قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد دانه آفتابگردان، لوبیا و سویا (به-ترتیب 3480، 3025 و 3158 کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص با وجین به دست آمد و کشت مخلوط عملکرد دانه را کاهش داد. همچنین بیشترین عملکرد پروتئین و روغن و عناصر فسفر و پتاسیم آفتابگردان دانه، لوبیا و سویا متعلق به کشت خالص با وجین این گیاهان بود. با این حال نسبت برابری زمین در کشت های مخلوط با 60 و 90 درصد لوبیا و سویا بالاتر از یک بود که نشان دهنده سودمندی سیستم کشت مخلوط است. به طور کلی بر اساس شاخص نسبت برابری زمین کشت مخلوط آفتابگردان و لگوم (لوبیا و سویا) در بیشتر تیمارها برتر از کشت خالص گیاهان بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که، سیستم های کشت مخلوط باعث کاهش عملکرد دانه آفتابگردان، لوبیا و سویا در مقایسه با تیمار تک کشتی با وجین می شوند، اما به طور کلی در اکثر تیمارها، ترکیب آفتابگردان-حبوبات (لوبیا و سویا) از لحاظ بهبود عملکرد اقتصادی و کارایی استفاده از زمین بهتر از تک کشتی آن ها بود.

این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، کشت خالص ذرت شیرین و کشت مخلوط ذرت شیرین با شبدر برسیم در کرت های اصلی و شش آرایش کاشت 65´20، 75´20، 65´25، 85´20، 75´25 و 85´25 سانتی متر مربع در کرت های فرعی در سال 1388 در مزرعه ای واقع در شهرستان بابل اجرا گردید. نتایج نشان داد حداکثر ارتفاع گیاه، تعداد برگ، طول بلال، تعداد دانه در ردیف و وزن خشک گیاه در کشت خالص ذرت تولید شد و تنها صفت وزن دانه قابل کنسرو در کشت مخلوط ذرت شیرین + شبدر برسیم حداکثر بود. بیش ترین تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال، وزن دانه قابل کنسرو، عملکرد بلال سبز و عملکرد دانه تحت آرایش کاشت 75´20 سانتی متر مربع تولید گردید. حداقل تعداد دانه در بلال، وزن خشک گیاه، وزن دانه قابل کنسرو، عملکرد بلال سبز، عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت آرایش کاشت 85´25 سانتی متر مربع به دست آمد. حداکثر و حداقل عملکرد علوفه تر و خشک شبدر به ترتیب تحت آرایش های کاشت 85´25 سانتی متر مربع و 65´20 سانتی متر مربع حاصل شد. بیش ترین عملکرد ذرت و شبدر در کشت مخلوط و تحت آرایش کاشت 75´20 و 65´25 سانتی متر مربع حاصل شد، بنابراین کشت مخلوط و آرایش کاشت 75´20 به عنوان تیمار مناسب تر معرفی گردید.

به منظور بررسی ضریب خاموشی نور، میزان نور دریافتی، شاخص سطح برگ و درصد پوشش سبز در کشت مخلوط افزایشی، جایگزینی و کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای آزمایشی در سال زراعی 1389- 1388 به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به اجرا در آمد. تیمارهای مورد آزمایش کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای، کشت مخلوط افزایشی در نسبت های 15 : 100، 30: 100 و 45: 100 و کشت مخلوط جایگزینی در نسبـت های 1: 2، 1: 3 و 1 : 4 بودند. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب خاموشی نور و درصد نور دریافتی مربوط به تیمار مخلوط افزایشی 30 : 100و کمترین آن مربوط به کشت خالص های بود. تیمار مخلوط افزایشی 30 : 100، 20 درصد نسبت به کشت های خالص نور بیشتری دریافت کرده است. همچنین شاخص سطح برگ و درصد پوشش سبز در تیمارهای مخلوط افزایشی بیشتر از کشت خالص بود. این تحقیق نشان داد که تیمارهای مخلوط افزایشی به دلیل بهره برداری بهتر از منبع نور از عملکرد بالاتری نسبت به تیمارهای مخلوط جایگزینی و کشت خالص جو و ماشک گل خوشه ای برخوردار است. همچنین بیشترین مقدار علوفه خشک از تیمار افزایشی 15: 100 بدست آمد که به مقدار 7030 کیلوگرم در هکتار بود.

این پژوهش دو ساله به منظور تاثیر تعداد ردیف های کاشت گیاهان ذرت – لوبیا چیتی، ذرت – سویا در کشت های مخلوط و خالص آنها بر عملکرد در طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های 1387 و 1388 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شاملA : کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هر یک در یک ردیف، :B کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هریک در دو ردیف،:C  کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هر یک در سه ردیف، :D کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در یک ردیف، :E کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در دو ردیف، :F کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در سه ردیف، :G کشت خالص ذرت، :H کشت خالص لوبیا چیتی و :I کشت خالص سویا بودند. نتایج آزمایش نشان دادند که عملکرد ذرت در هر دو سال در تیمار D (کشت نواری یک ردیفه ذرت – سویا ) حداکثر (معادل 17818 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار G (کشت خالص ذرت) حداقل (15509 کیلوگرم در هکتار) برآورد شد. این نشان می دهد که عملکرد ذرت در کشت نواری مخلوط در مقایسه با کشت خالص آن بالاتر بود. ذرت، همچنین، در تیمار A (کشت نواری یک ردیفه ذرت – لوبیا) بیشترین و در تیمار C (کشت نواری سه ردیفه ذرت – لوبیا) کمترین عملکرد را تولید کرد. ذرت در تیمار D (کشت مخلوط ذرت سویا هر یک در یک ردیف) نیز بیشترین و در تیمار F (کشت مخلوط ذرت – سویا هر یک در سه ردیف) کمترین عملکرد را به دست آورد. لوبیا در تیمار H (کشت خالص لوبیا چیتی) با تولید 2498 کیلوگرم در هکتار از بیشترین و در تیمار A (کشت مخلوط نواری یک ردیفه ذرت – لوبیا) با تولید 2073 کیلوگرم در هکتار از کمترین عملکرد برخوردار شد. سویا در تیمار I (کشت خالص سویا) دارای بیشترین (4794 کیلوگرم در هکتار ) و در تیمار D (کشت مخلوط نواری یک ردیفه ذرت – سویا) کمترین (3257 کیلوگرم در هکتار) بود. در کل، می توان گفت که لوبیا و سویا در کشت خالص در مقایسه با کشت مخلوط عملکرد بیشتری تولید کردند.

به منظور ارزیابی اثر منبع کودی بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله و در کشت مخلوط با سیاهدانه، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهرکرد در سال زراعی 92-1391 انجام گرفت. کشت خالص شنبلیله (F)، کشت خالص سیاهدانه (B) و همچنین سه نسبت مخلوط این دو گیاه (F:B با نسبت های 2:1، 1:1 و 1:2) به عنوان فاکتور اول و سه منبع کود ی (کود شیمیایی، کود شیمیایی: کود مرغی (1:1) و کود مرغی) نیز به عنوان فاکتور دوم، در نظر گرفته شد. در این آزمایش صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه تیمارهای مخلوط تحت شرایط کاربرد کود شیمیایی کمتر از کشت خالص بود ولی استفاده از کود تلفیقی عملکرد دانه تیمار شنبلیله: سیاهدانه (2:1) را در مقایسه با تیمارهای کشت خالص شنبلیله و سیاهدانه تغذیه شده از منبع کود شیمیایی، به ترتیب 16 و 27 درصد افزایش داد. در شرایط کاربرد کود مرغی با افزایش نسبت سیاهدانه در کشت مخلوط عملکرد دانه نیز افزایش یافت. بیشترین میزان نسبت برابری زمین (1.57) در تیمار شنبلیله: سیاهدانه (1:2) تحت سیستم تغذیه با کود مرغی مشاهده گردید. بنابراین، برای تولید کنندگان محصولات دارویی که بیشتر از کود آلی استفاده می نمایند کشت مخلوط شنبلیله: سیاهدانه (1:2) تحت تغذیه کود مرغی نه تنها کاهش عملکرد سیستم کشت خالص هر کدام از این گیاهان را تحت تغذیه کود مرغی جبران نموده بلکه افزایش تولید را نسبت به کشت خالص شنبلیله و سیاهدانه به ترتیب 39 و 54 درصد به همراه دارد.

آزمایش مزرعه ای به منظور بررسی اثر کشت مخلوط و علف های هرز، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در دو سال زراعی (95-1394 و 94-1393) با دو گیاه لگوم و غله (ماشک برگ درشت و جو رقم آبیدر) در قالب سیستم مخلوط افزایشی (Additive Series InterCROPPING) بصورت فاکتوریل 5×4 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در یک مکان بصورت دیم اجراء شد، تیمارها شامل چهار سطح علف هرز (وجین کامل، یکبار وجین، دو بار وجین و عدم وجین) و سطوح مختلف اجزای مکمل مخلوط در 5 سطح، 40: 100 (جو: ماشک)، 70: 100، 100: 100، 0: 100 (کشت خالص جو) و 100: 0 (کشت خالص ماشک)، بود. در همه برهمکنش ها با افزایش تعداد دفعات وجین (کنترل علف های هرز) این عملکرد بیشتر شد. کمترین تعداد علف هرز (در متر مربع) از سال اول و دوم با مخلوط 70: 100 (جو: ماشک برگ درشت) معادل 21 و 35/21 بدست آمد، کشت خالص جو بیشترین وزن علف های هرز و کمترین کنترل را به عهده داشت (54/34 گرم/متر مربع)، از طرفی سطوح مخلوط، ترکیب 40: 100 و 70: 100 بیشترین کاهش وزن خشک کل علف های هرز را به خود اختصاص دادند (56/24 و 77/23 گرم در متر مربع). بنابراین، در سطوح مذکور (متعادل کشت مخلوط) راندمان کنترل علف های هرز در سال دوم بیش از سال اول بود. همچنین، با کاهش سهم ماشک از 100 به 70 و 40 درصد، بهره برداری از محیط نیز کاهش یافت و حداقل نسبت برابری زمین کل (LERt) در سال دوم و سطوح مختلف علف هرز به نسبت بذری 40: 100 تعلق داشت.

سابقه و هدف: یکی از راهکارهای موثر در جهت حصول پایداری تولید با نهاده کم، افزایش تنوع نظام های کشت از طریق کشت مخلوط است. در این نظام ها، دو یا چند گیاه در یک زمان و مکان به منظور افزایش کارآیی استفاده از منابع، کشت می شود. براساس نتایج، کشت مخلوط، بهبود ویژگی های کمی و کیفیت علوفه را به دنبال خواهد داشت. هدف از این بررسی، تعیین کمیت و کیفیت علوفه لوبیاتپاری، علوفه دو رقم ارزن و علوفه کل حاصل از کشت مخلوط سری جایگزینی این دو گیاه نسبت به کشت خالص است. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه جیرفت، در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب لوبیاتپاری و دو رقم ارزن پیشاهنگ و باستان و نسبت های اختلاط کشت مخلوط جایگزینی (75: 25 لوبیاتپاری-ارزن باستان، 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن باستان، 25: 75 لوبیاتپاری-ارزن باستان، کشت خالص لوبیاتپاری، کشت خالص ارزن باستان و همین نسبت های اختلاط لوبیاتپاری با ارزن پیشاهنگ) با تراکم یکسان 300000 بوته در هکتار برای گیاهان موردنظر، بودند. کشت به طور همزمان، در تاریخ هفتم اردیبهشت و برداشت ارزن در خرداد ماه و لوبیاتپاری در تیر ماه صورت گرفت. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع لوبیاتپاری، تعداد شاخه فرعی لوبیاتپاری، وزن برگ خشک لوبیاتپاری، ارتفاع بوته ارزن، وزن خشک برگ ارزن، وزن خشک ساقه ارزن، عملکرد علوفه خشک لوبیاتپاری، عملکرد علوفه خشک ارزن، عملکرد علوفه کل، میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی، عملکرد پروتئین خام و شاخص نسبت برابری زمین بود. تجزیه آماری داده ها با نرم افزار SAS Ver. 12 و مقایسه میانگین ها به روش LSD و در سطح معنی دار پنج درصد انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد عملکرد علوفه خشک لوبیاتپاری تحت تأثیر اثرمتقابل نوع ارزن موجود در مخلوط و نسبت اختلاط قرار گرفت و بیشترین میزان آن، از تیمار 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن پیشاهنگ و باستان بدست آمد. نوع رقم ارزن موجود در ترکیب و نسبت اختلاط کشت مخلوط بر علوفه خشک ارزن معنی دار شد و بیشترین میزان آن از ارزن رقم پیشاهنگ با 87/17 درصد افزایش، از نسبت اختلاط 25: 75 لوبیاتپاری-ارزن بدست آمد که از لحاظ آماری تفاوتی با نسبت اختلاط 50: 50 نداشت. بیشترین علوفه خشک کل نیز از تیمار 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن باستان و به ترتیب با 59/12 و 57/87 درصد افزایش نسبت به تک کشتی لوبیاتپاری و ارزن باستان، حاصل شد که میزان عملکرد این تیمار با تیمار 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن پیشاهنگ، از لحاظ آماری تفاوت معنی داری نداشت. کمترین الیاف نامحلول در شوینده های اسیدی و خنثی و بیشترین عملکرد پروتئین خام در تیمارهای کشت مخلوط، دیده شد. شاخص نسبت برابری زمین، در کلیه تیمارها بیشتر از یک بود و بیشترین میزان آن در مخلوط 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن با میزان 162/2، مشاهده شد. نتیجه گیری: براساس نتایج بدست آمده از این مطالعه، کشت مخلوط لوبیاتپاری و ارزن، نسبت به تک کشتی این دو گیاه، برتری داشت به طوری که عملکرد کل علوفه خشک تولیدی ترکیب 50: 50 لوبیاتپاری-ارزن، بالاترین میزان تولید را به خود اختصاص داد که 59/12 درصد نسبت به تک کشتی لوبیاتپاری و 58/87 درصد از تک کشتی ارزن، بیشتر بود. شاخص نسبت برابری زمین نیز برتری همین نسبت اختلاط را نسبت به کشت خالص دو گیاه نشان داد. به نظر می رسد، الگوی کشت مخلوط دو گیاه لوبیا تپاری و ارزن با نسبت 50: 50 روش مناسبی جهت جایگزینی کشت خالص این گیاهان به منظور بهبود عملکرد کمی و کیفی می باشد.