سطوح حاکمیتی در امر سیاستگذاری خیلی موفق عمل نمی کنند که می توان یکی از علل آن را بی توجهی به عقلانیت های پایه در فرآیند سیاستگذاری دانست. هدف این پژوهش احصاء عقلانیت های پایه در مراحل اصلی فرآیند سیاستگذاری می-باشد. روش انجام این پژوهش از نوع ترکیبی می باشد که طی آن در ابتدا عقلانیت ها با تحلیل محتوای کیفی احصاء شده و سپس میزان توجه به عقلانیت ها و اهمیت آنها در یکی از وزارتخانه ها با استفاده از پیمایش اندازه گیری شد. فرضیه اصلی این پژوهش این است که میزان توجه به عقلانیت ها در وضع موجود، با میزان اهمیت آنها (توجه در وضع مطلوب)، تفاوت معناداری دارد و همین موضوع سبب شکست سیاست ها می شود. در نهایت چهار دسته عقلانیت هنجاری، قانونی، تجربی و منطقی در چهار مرحله اصلی سیاستگذاری احصاء شد که با استفاده از تحلیل نتایج پیمایش در وزارتخانه مورد مطالعه، فرضیه پژوهش تایید شد. لذا می توان این غفلت های اساسی از عقلانیت ها در فرآیند سیاستگذاری را یکی از علل عدم موفقیت سیاست ها در عمل دانست.

هدف: این نوشتار با هدف بررسی توان سنجی عقلانیت شیعی در مقایسه با عقلانیتهای اسلامی غیر شیعی در مواجهه با عقلانیت مدرن نگاشته شد. روش: در این نوشتار با تمسّک به روش توصیفی و تحلیلی، مؤلفه های عقلانیت مدرن و سه عقلانیت اعتزالی، اشعری و نواعتزالی در اهل سنّت، به علاوۀ عقلانیت شیعی، به عنوان عقلانیت اسلامی بررسی شد. یافته ها: بررسی شاخصه های عقلانیتهای سه گانه، به علاوۀ عقلانیت شیعی نشان داد غلبۀ اشعریت بر جهان اسلام، خلأ عقلانی حادّی را پدید آورد که سبب اقبال نواندیشان مسلمان به عقلانیت مدرن، به عنوان راهکار برون رفت از عقب ماندگی های این جوامع شد؛ در حالی که عقلانیت مدرن با ابتنا بر مادی گرایی و نسبیت گرایی، در تقابل با عقلانیت اسلامی است. نتیجه گیری: بررسی شاخصه های عقلانیت شیعی نشان داد این عقلانیت، واجد توان لازم در برخورد با عقلانیت مدرن است.

دغدغه اصلی در بحث معقولات ثانیه فلسفی، معرفت شناختی است. معقولات ثانیه خاستگاه و منشأیی در ذهن دارند، مسئله مصداق داشتن یا نداشتن این مفاهیم در خارج از ذهن مهم است.  ذهن تحت چه مکانیسم یا فرآیندی به آن ها نائل می شود؟ واقع نمایی معقولات ثانیه چگونه و به چه صورت است؟ علامه طباطبائی نحوة حصول مفاهیم فلسفی را به دو روش می داند: علم حضوری و تحلیل حکم در قضایا. رابطه میان این دو روش خالی از ابهام نیست و علامه هر دو را به موازات هم مطرح کرده است. ایشان راه دوم را ترجیح می دهد، در نحوه واقع نمایی معتقدند معقولات ثانیه فلسفی از طریق وجودهای رابطی که در ذهن و عین دقیقاً یکی هستند کاشف از عالم واقع می باشند.  معقولات ثانیة فلسفی در نحوه انتزاع و واقع نمایی سلسله مراتبی دارند که کاملاً از همدیگر متمایزند. در این مقاله با روش تحلیلی به بررسی چگونگی دیدگاه علامه طباطبائی خواهیم پرداخت.

سهروردی فاعلیت خداوند را بالرضا می­داند؛ طبق این نظر، علم الهی مبدأ فیضان همۀ موجودات به وجه نظام کلی در همۀ عالم است و معلول، هرگز هویتی جدا از هویت علم او ندارد و این وابستگی عین­الربط به علت است. این نوشتار درصدد است تا با روش توصیفی-تحلیلی نقش جایگاه نظام مفاهیم سهروردی، یعنی تقسیمات معقول اولی و ثانی، و چگونگی حمل مفاهیم ذهنی بر امور خارجی را در تبیین فاعلیت بالرضای نورالانوار روشن و از این طریق دیدگاه فلسفی وی را دربارۀ فاعلیت بالرضا، بر اساس شالوده و محکمات تفکرش نقد کند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا دیدگاه سهروردی در باب فاعلیت بالرضای نورالانوار با بیانات او دربارۀ نظام معقولات و احکام مطروح آن سازگاری دارد یا نه؟ مطابق نتایج این جستار، عدم تفکیک مفاهیم و معقولات ثانی منطقی و فلسفی در فلسفۀ سهروردی و معیار­هایی که دربارۀ اعتبار مفاهیم و چگونگی حمل آن­ها بر امور خارجی ارائه می کند، نحوۀ تبیین «علم الهی» را که اساس اعتقاد به فاعلیت بالرضای نورالانوار است، با خدشه­ای جدی مواجه می­سازد و از این رو دیدگاه سهروردی در باب فاعلیت بالرضای خداوند نمی­تواند تبیینی متقن و صحیح مطابق نظام فلسفی او داشته باشد.

یکی از راهبردهای گذار به دانشگاه کارآفرین، ایجاد دفاتر انتقال فناوری است که با ایجاد پل ارتباطی میان دانشگاه، صنعت و جامعه و از طریق شناسایی نیازهای بازار و جامعه و تعریف طرح های پژوهشی تقاضامحور در دانشگاه، به توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه کمک می کنند. یکی از دانشگاه های کشور که در عرصه های آموزش و پژوهش پیشتاز است و قصد دارد ماموریت سوم خود یعنی گذار به دانشگاه کارآفرین را تحقق بخشد، دانشگاه علوم پزشکی تهران است که راهبرد ایجاد دفتر انتقال فناوری دانشگاهی را برگزیده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و با تکیه بر راهبرد مطالعه موردی، به شناسایی عقلانیت ها، اهداف، چالش ها و کارکردهای دفتر انتقال فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران پرداخته است. تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه گروهی (گروه کانونی) با 10 نفر از خبرگان دانشگاهی از طریق روش تحلیل مضمون، منجر به شناسایی 46 مضمون پایه و 44 مضمون سازمان دهنده شده است که حول چهار مضمون فراگیر یعنی عقلانیت ها، چالش ها، اهداف و کارکردهای دفتر انتقال فناوری دانشگاهی گرد آمده اند.

در پاسخ به پرسش از ماهیت دولت مدرن در ایران معاصر، پژوهش پیشرو بر آن است که از منظر رهیافت فوکویی و دستگاه مفهومی برآمده از آن به مساله دولت در ایران معاصر نزدیک شده و از این مسیر به کنکاش در آن بپردازد. میشل فوکو در دوره فکری متاخر خود، حوزه جدید از تحقیق در باب دولت را می گشاید که اساس آن تاکید بر عقلانیت های سازنده دولت است. محور تحلیل های فوکو در باب دولت به «مساله عقلانیتی» مربوط می شود که کردارهای حکومتی و فنون حکمرانی با اتکا به آن طراحی شده و سامان می یابند. فرضیه ما در این نوشتار این است که دولت مدرن در ایران با آنکه در طی فرایند نوسازی، با ورود اشکالی از فنون حکمرانی از غرب ساخته شد اما طراحی، سامان مندی و مفصل بندی آن ها تحت حکومت داری شبان وارگی حاکم در نظام سنت و عقلانیت های برجای مانده از اپیستمه پیشین ایرانی صورت می گرفت. به باور این مقاله پایداری «عقلانیت های شبان واره نظام سنت» و تقویت آنان در ترکیب با عقلانیت های نیم بند و ناقصی از عصر جدید عقلانیت هایی از جنس «مصلحت دولت» و «پلیس» که تنها در پی تقویت دولت بودند به زایش «شبان وارگی ابزارمند» و مجهز به فنون و آپارتوس های مدرن انجامید. به همین سبب به سامان سیاسی خاصی امکان بروز داد که در این مقاله از آن تحت عنوان «شبان وارگی جدید» یاد می شود. این دولت شبان وار به یاری آپاراتوس های جدیدی نظیر ارتش، بوروکراسی که در عصر جدید ایجاد شد توفیق بیشتری برای دخالت گری و حک کردن قدرت خود بر بدن اجتماع یافت.

الهیات ظاهرگرایانه و فهم سطحی از دین، به عنوان یک جریان فکری و اعتقادی همواره در طول تاریخ اسلام، در قالب اندیشه­های مختلف مطرح و در عرصه­های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی تاثیرگذار بوده است. ملاصدرا (979-1050ق) در اغلب آثار خود وارد بررسی و نقد این جریان و تبعات آن، در جامعه زمان خود می­شود. مسئله اصلی برای او نقد الهیات ظاهرگرایانه است که فهم دین را محصور در سطح ظاهری نصوص و عمل دینی را محصور در فقه فردی کرده است. در این پژوهش با روش اسنادی و تحلیل محتوا و توصیف­گرایانه، به بررسی اینگونه تبعات می­پردازیم و خواهیم دید که ملاصدرا زمانه خود را در اثر فراگیر شدن جهل، تعصب، ریاکاری، از بین رفتن اخلاق و فضیلتهای اصیل انسانی، گسترش فساد و دنیاگرایی، پیدایش شبه­علما، جایگزینی فقه صرفاً فردی به جای فقه اجتماعی، از میان رفتن عدالت و گسترش ظلم، زمانه انحطاط و انحراف از مسیر اصلی زندگی می­داند.

عقل در تفکّر فارابی بنیادی است که شالوده ی فلسفه را بنا می نهد؛به گونه ای که می توان همه ی عرصه های تفکّر او را بسطِ قلمروهای عقل نام داد.اما پرسش این است که نقش خود عقلْ در تکامل اش چیست؟ آیا عقل سراپا متّکیبه اعطای عقل فعّال است، یا به فعّالیت خود عقل نیز اتّکا دارد؟ با توجه به این پرسشهدف مقاله ی حاضر بازسازیِ تکاملِ خودبنیادانه ی عقل در تفکّر فارابی است.مقاله می خواهد به این پرسش ها از خلال بررسی، توصیف و تحلیل مناسبات افکار فارابیدر آثار مختلف او پاسخ دهد. نتیجه ی کوشش حاضر این است که عقل در مسیر تکامل اشاز عقل بالقوه تا عقل بالفعل و عقل مستفاد بیشتر به فعّالیّت خود متّکی است و بدین جهتبه خودآیینی و در نهایت به هم رتبه شدن با عقل فعّال می رسد؛ زیرا در پی کوششعقل است که اعطا صورت می گیرد. به یک معنا، عقل در خروج از بالقوه گیبه فعلیّت همواره وهله های تجدّد خود را رقم می زند و این تجدّد با کشفمعقولات اشیا و درونی شدن آن برای عقل رقم می خورد.

تقسیم معقولات به معقول اولی و معقول ثانی یکی از تقسیمات مشهور فلسفی است که در حکمت مشاء و متعالیه با تعبیرات متفاوت مورد قبول قرار گرفته است. این تحقیق با روش کتابخانه ای، جمع آوری و تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا در پی آن است که نادرستی تقسیم معقولات را اثبات نماید و ثمرات هستی شناسانه چنین اشکالی را برشمارد. بر این اساس ابتدا تقسیم بندی معقولات بر دو مبنای اصالت ماهیه و اصالت وجود مورد بررسی قرار می گیرد پس از آن علل نادرستی تقسیم بندی معقولات تبیین و در نهایت ثمرات هستی شناسانه اشکال به تقسیم معقولات اولی و ثانی بیان می شود. از جمله نتایج تحقیق آن که در پرتوی مابه ازا داشتن مفاهیم کلی در عالم کلیات و مجردات و مبنای اصالت وجود تقسیم معقولات به معقول اولی و ثانی ممکن نیست؛ اتحاد ماهوی در حمل جایگاهی سست دارد و مفاهیم وجودی بر اساس ارتباطی که میان آنها برقرار است بر یکدیگر حمل می شود؛ تقسیم امور به واقعی و اعتباری نادرست است و تمام امور به میزان بهره مندی از وجود دارای واقعیت هستند؛ تقسیم امور به ذاتی و عرضی نادرست است چرا که مبتنی بر اصالت ماهیت است در حالی که بر مبنای اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت جایگاهی برای آن باقی نمی ماند؛ تقسیم مرکبات به حقیقی و اعتباری نیز صحیح نیست و تمام مرکبات حقیقی هستند و به عبارت ادق تمام وجودات بسیط هستند؛ ملاک حمل اتحاد و این همانی نیست بلکه ارتباط میان ادراکات وجودی است.