این پژوهش دو ساله به منظور تاثیر تعداد ردیف های کاشت گیاهان ذرت – لوبیا چیتی، ذرت – سویا در کشت های مخلوط و خالص آنها بر عملکرد در طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های 1387 و 1388 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شاملA : کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هر یک در یک ردیف، :B کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هریک در دو ردیف،:C  کشت مخلوط نواری ذرت – لوبیا چیتی، هر یک در سه ردیف، :D کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در یک ردیف، :E کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در دو ردیف، :F کشت مخلوط نواری ذرت – سویا، هر یک در سه ردیف، :G کشت خالص ذرت، :H کشت خالص لوبیا چیتی و :I کشت خالص سویا بودند. نتایج آزمایش نشان دادند که عملکرد ذرت در هر دو سال در تیمار D (کشت نواری یک ردیفه ذرت – سویا ) حداکثر (معادل 17818 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار G (کشت خالص ذرت) حداقل (15509 کیلوگرم در هکتار) برآورد شد. این نشان می دهد که عملکرد ذرت در کشت نواری مخلوط در مقایسه با کشت خالص آن بالاتر بود. ذرت، همچنین، در تیمار A (کشت نواری یک ردیفه ذرت – لوبیا) بیشترین و در تیمار C (کشت نواری سه ردیفه ذرت – لوبیا) کمترین عملکرد را تولید کرد. ذرت در تیمار D (کشت مخلوط ذرت سویا هر یک در یک ردیف) نیز بیشترین و در تیمار F (کشت مخلوط ذرت – سویا هر یک در سه ردیف) کمترین عملکرد را به دست آورد. لوبیا در تیمار H (کشت خالص لوبیا چیتی) با تولید 2498 کیلوگرم در هکتار از بیشترین و در تیمار A (کشت مخلوط نواری یک ردیفه ذرت – لوبیا) با تولید 2073 کیلوگرم در هکتار از کمترین عملکرد برخوردار شد. سویا در تیمار I (کشت خالص سویا) دارای بیشترین (4794 کیلوگرم در هکتار ) و در تیمار D (کشت مخلوط نواری یک ردیفه ذرت – سویا) کمترین (3257 کیلوگرم در هکتار) بود. در کل، می توان گفت که لوبیا و سویا در کشت خالص در مقایسه با کشت مخلوط عملکرد بیشتری تولید کردند.

شدت بالای تبخیر از سطح خاک به علت درجه حرارت بالای محیط و پایین بودن رطوبت نسبی هوا، فقیر بودن خاک از نظر مواد آلی و ناپایداری ساختمان خاک از شاخصه های مناطق خشک و نیمه خشک ایران محسوب می گردد. به نظر می رسد در یک مدیریت منطقه ای حفظ و نگهداری بقایای گیاهی با عملیات خاک ورزی در صورت عدم تاثیر منفی بر عملکرد محصول می تواند به مثابه روشی در بهبود شرایط اشاره شده موثر باشد. به همین منظور برای تناوب زراعی یکساله جو – ذرت (دو محصول زراعی در یک سال) 4 مدیریت بقایای گیاهی ایستاده جو شامل: سوزاندن، مدفون کردن، مخلوط کردن و نگهداری در سطح خاک در قالب 4 تیمار خاک ورزی روی تعدادی از شاخص های گیاهی ذرت و خاک مورد آزمون قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار از سال 1380 به مدت 4 سال زراعی در ایستگاه تحقیقاتی کبوترآباد اصفهان در خاک با بافت لوم رسی سیلتی انجام گرفت. عملیات خاک ورزی برای محصول جو در هر سال به روش مرسوم و تیمارهای مدیریت بقایای گیاهی (خاک ورزی) در ذرت کرت های ثابت اعمال شدند. کاشت در تیمارهای خاک ورزی شده با ردیف کار مرسوم و در تیمار بی خاک ورزی با ماشین کاشت مخصوص این سیستم انجام شد. نتایج سال اول آزمایش نشان دهنده کاهش عملکرد ذرت در تیمار حفظ بقایای گیاهی جو در سطح خاک (بی خاک ورزی) نسبت به روش های دیگر بود. از آنجایی به عدم دستیابی به تعداد مطلوب بوته در واحد سطح به دلیل عدم تماس کافی بذر با خاک علت این کاهش عملکرد شناخته شد، در سالهای بعد با تامین تماس بیشتر بذر با خاک دستیابی به تعداد مطلوب بوته در واحد سطح امکان پذیر گردید. این امر باعث شد که در سالهای دوم به بعد تفاوت معنی داری در عملکرد محصول و شاخص های استقرار گیاهی در بین تیمارهای آزمایش مشاهده نگردد. متوسط میزان مواد آلی خاک در عمق 10-0 سانتی متر بعد از 4 سال در روش های مخلوط کردن، نگهداری در سطح خاک و مدفون کردن بقایا به ترتیب حدود 20، 18 و 13 درصد نسبت به سوزاندن بقایای گیاهی افزایش نشان داد. همچنین جمعیت کرم های خاکی در تیمار سوزاندن بقایا (خاک ورزی مرسوم) به طور معنی داری کمتر از تیمارهای حفظ بقایای گیاهی بود. تفاوت معنی داری در وزن خشک ریشه تا عمق 60 سانتی متری در بین تیمارهای آزمایش مشاهده نگردید. نتایج چهارساله آزمایش نشان داد که تولید ذرت علوفه ای بعد از جو، به هر دو روش حفظ بقایای جو در سطح (در صورت تامین تماس کافی بین بذر و خاک) و یا مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاک سطحی (کم خاک ورزی) بدون تاثیر منفی بر عملکرد محصول امکان پذیر است. بنابراین یک سیستم تلفیقی یکساله شامل ترکیبی از خاک ورزی مرسوم برای جو و بی خاک ورزی یا کم خاک ورزی برای تولید ذرت (بعد از جو)، می تواند به عنوان یک سیستم جایگزین با توجه به افزایش مواد آلی خاک، بهبود فعالیت بیولوژیکی خاک (افزایش جمعیت کرم های خاکی) برای عملیات خاک ورزی مرسوم پیشنهاد گردد.

یکی از شایع ترین بیماریهای ذرت در مناطق ذرت کاری، سیاهک معمولی ذرت است که به سیاهک جوشان نیز معروف است. به منظور بررسی و تعیین میزان مقاومت نسبی ژنوتیپ های مختلف ذرت نسبت به قارچ عامل سیاهک معمولی تعداد 30 لاین خالص در مرحله (Selfing 6)S6 و 40 ترکیب دورگ (هیبرید) در سال 1381 و تعداد 33 لاین خالص S6 و 30 ترکیب دورگ جدید در سال 1382 از مواد استخراجی بخش ذرت و گیاهان علوفه ای در دو منطقه کرج و شیراز در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردیدند بلافاصله پس از ظهور کاکل ها، هر ژنوتیپ با استفاده از تکنیک مایه زنی و تزریق 3 میلی لیتر از سوسپانسیون 106 اسپور در میلی لیتر در چوب بلال بصورت مصنوعی آلوده شد و پس از ظهور علایم (تقریبا 30-40 روز بعد) ارزیابی میزان مقاومت و حساسیت مواد نسبت به بیماری سیاهک با استفاده از سیستم نمره دهی صفر تا هفت گردید. در آخر هیبریدها و لاینها در سه گروه -1 مقاوم و خیلی مقاوم، -2 متحمل، و -3 حساس و خیلی حساس تقسیم بندی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بین مواد آزمایشی واکنش های متفاوتی نسبت به بیماری وجود دارد. همچنین در این بررسی مشخص گردید که در بین هیبریدهای تحت بررسی در سال 1381، هیبرید شماره (20) با فرمول K3574/3 ×K74/1 جزء مقاوم ترین هیبریدها نسبت به عامل بیماری بود، در ضمن در بین لاینهای خالص نیز لاین شماره 6 با فرمول K247/6/2-1-4-4 جزء لاینهای مقاوم شناسایی و ارزیابی شد و در بین لاینهای در حال تفکیک نیز لاین شماره 1 با فرمول KLM78005/22-1 را می توان جزء لاینهای نسبتا مقاوم به عامل بیماری نام برد. در ضمن از چهار تستر (لاین معروف با ویژگیهای مشخص) مورد استفاده برای تلاقیها مشخص گردید که اکثر ترکیباتی که با دو تستر K18, K74/1 تلاقی شده بودند، ترکیبات نسبتا مقاومی را نشان دادند. نتایج بررسی در سال 82 نیز نشان داد که بین هیبریدهای تحت بررسی هیبرید (K3530/3×K19) نسبت به بیماری حساس و هیبرید (K47/2-2-1-2-1 × K74/1)  جزء هیبریدهای مقاوم به بیماری بود و در این لاینها نیز لاین (KLM75003/2-1-1-1-2-3) نسبت به بیماری حساس و لاینهای (A619) و (K48/3-1-3-2-1-1) نسبت به بیماری مقاوم بودند.

به منظور بررسی اثرات کشت مخلوط ذرت با لگوم بر عملکرد و کیفیت علوفه، آزمایشی در دو سال زراعی 85 -1384 و 86 -1385 به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. تیمارها کشت خالص شبدر برسیم، ماشک گل خوشه ای، لوبیا، گاودانه و دو هیبرید ذرت (سینگل کراس 704 و 301) در تراکم مطلوب و همچنین کشت مخلوط هیبرید ذرت 704 و 301 با هر یک از این لگوم ها به صورت افزایشی کامل را شامل می شد. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که عملکرد خشک علوفه ذرت در کشت مخلوط با لگوم ها بویژه ماشک گل خوشه ای و گاودانه کاهش می یابد. میزان کاهش عملکرد علوفه خشک ذرت در مقایسه با کشت خالص ذرت 15.80 درصد بود. بررسی شاخص های کیفی علوفه نشان داد که درصد خاکستر و میزان پروتئین خام ذرت در کشت مخلوط به دلیل مکمل بودن اجزای کشت مخلوط در جذب عناصر غذایی افزایش می یابد. به طوری که، بر اساس میانگین دو سال بالاترین میزان ASH (خاکستر) و CP (پروتئین خام) ذرت در کشت مخلوط هیبریدهای ذرت با شبدر برسیم و لوبیا مشاهده شد. میزان افزایش ASH و CP هیبریدهای 704 و 301 ذرت در کشت های مخلوط نسبت به کشت خالص آن ها به ترتیب 9.43، 11.02 و 14.52، 18.42 درصد بود. بنابراین، ذرت در کشت مخلوط با لوبیا و شبدر برسیم دارای CP بالاتر و در نتیجه عملکرد پروتئین خام بالاتر نسبت به کشت خالص آن بود. دلیل این امر می تواند انتقال بیشتر نیتروژن از این لگوم ها به ذرت و همچنین کاهش کمتر عملکرد ذرت در کشت مخلوط با این لگوم ها در مقایسه با ماشک گل خوشه ای و گاودانه باشد.

0