لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

معماری کلاسیک در عصر یونان باستان شروع به خودنمایی کرد و رومی ها به ارتقاء و پیشرفت آن پرداختند. معماری نئوکلاسیک که منبعث از معماری کلاسیکِ یونان و روم باستان است، در نیمه دوم قرنِ هجدهم شکل گرفت و به غرب راه یافت. معماری نئوکلاسیک از خانه های شخصی دهه 80 انگلستان آغاز شد، و به بناهای عمومی تسرّی یافت. این سبک به عنوان اولین سبک معماری غرب در اواسط سلطنت ناصرالدین شاه قاجار وارد ایران شد، در نتیجه تحلیل و تبیین شاخصه ها و ایدئولوژی های فکری آن حائز اهمیت است. این پژوهش برآن است با روش کیفی و تدابیر توصیفی-تحلیلی و تفسیری-تاریخی به ارزیابی معماری و دستیابی به اطلاعات پیرامون معماری نئوکلاسیک توسط ابزار مطالعات کتابخانه ای-مشاهدات میدانی و اسناد تاریخی، استخراج شاخصه های تأثیر گذار آن و کنکاش در سه اثر مطرح ساخته شده در ایران، بپردازد. نتایج نشان می دهد معماری نئوکلاسیک به عنوان یکی از مهم ترین سبک های دنیا، آثار متعددی را در ایران به مرحله ظهور رسانیده است که از این آثار مهم می توان به عمارت قزاقخانه، عمارت مسعودیه و … اشاره کرد که در این مقاله، شاخصه های مهم معماری نئوکلاسیک در سه بنای مهم این سبک در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. ‎

عمارت خسروآباد شهر سنندج به عنوان یکی از مهمترین عمارتها در غرب کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است، این عمارت دارای ساختار منحصر به فردیست که آن را از بسیاری جهات در غرب کشور شاخص نموده است. از زمان شکل گیری این عمارت تا کنون، جهانگردان، مورخان و محققان زیادی در رابطه با ساختار معماری آن مباحثی را مطرح نموده اند، اما متاسفانه در رابطه با مسائل فرهنگی حاکم بر شکل گیری ساختار معماری این عمارت تا کنون در هیچ جایی سخنی به میان نیامده است. آنچه در این میان غیر قابل انکار است، تاثیراتیست که فرهنگ مردمان این دیار بر شکل گیری فضاهای این عمارت داشته اند، که هر یک به نوبه ی خود بسیار حائز اهمیت است. پژوهش پیشرو با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای موجود و همچنین بازدیدهای میدانی نگارندگان از عمارت مذکور به بررسی ساختار معماری آن از لحاظ فرهنگی پرداخته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است، اگرچه عوامل شکل گیری این بنا می تواند شرایط جغرافیایی و اقلیمی حاکم بر منطقه باشد، اما تاثیرات فرهنگی زیادی را می توان در داخل بنا مشاهده نمود که هر کدام می توانند از عوامل اصلی شکل دهنده این عمارت باشند.

عمارت خسروآباد شهر سنندج به عنوان یکی از مهمترین عمارتها در غرب کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است، این عمارت دارای ساختار منحصر به فردیست که آن را از بسیاری جهات در غرب کشور شاخص نموده است. از زمان شکل گیری این عمارت تا کنون، جهانگردان، مورخان و محققان زیادی در رابطه با ساختار معماری آن مباحثی را مطرح نموده اند، اما متاسفانه در رابطه با مسائل فرهنگی حاکم بر شکل گیری ساختار معماری این عمارت تا کنون در هیچ جایی سخنی به میان نیامده است. آنچه در این میان غیر قابل انکار است، تاثیراتیست که فرهنگ مردمان این دیار بر شکل گیری فضاهای این عمارت داشته اند، که هر یک به نوبه ی خود بسیار حائز اهمیت است. پژوهش پیشرو با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای موجود و همچنین بازدیدهای میدانی نگارندگان از عمارت مذکور به بررسی ساختار معماری آن از لحاظ فرهنگی پرداخته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است، اگرچه عوامل شکل گیری این بنا می تواند شرایط جغرافیایی و اقلیمی حاکم بر منطقه باشد، اما تاثیرات فرهنگی زیادی را می توان در داخل بنا مشاهده نمود که هر کدام می توانند از عوامل اصلی شکل دهنده این عمارت باشند.

یکی از عوامل مهم در زیبایی آثار معماری ایران در بسیاری از دوره های تاریخی، تزئینات و نقوش آن ها می باشد. در این میان، عمارت عفیف آباد شیراز یکی از آثار ارزشمند معماری ایرانی-اسلامی در دوره ی قاجاریه، ازلحاظ تزئینات و به خصوص نقاشی است. به همین سبب، بررسی و مطالعه نقوش این بنا می تواند موجب بازشناسی هویت فرهنگی و زمینه های مؤثر در شکل گیری آن ها گردد. مسئله این پژوهش، شناخت چگونگی تأثیر هنر و معماری دوره های مختلف تاریخ در نقوش این بنا می باشد. در این تحقیق از روش توصیفی–, تحلیلی استفاده شده است. گردآوری اطلاعات به شکل کتابخانه ای و اسنادی و نیز به صورت میدانی انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نقوش موجود در عمارت عفیف آباد که اکثراً نقاشی سقفی و در برخی قسمت های بنا نقش برجسته های گچ بری و کاشی کاری، برگرفته از نقوش دوران باستان ایران نقش برجسته های هخامنشی-ساسانی و نیز نقوش دوران پس از اسلام در ایران و اکثر نقوش، طرح های غربی و اروپایی است که برگرفته از معماری کارت پستالی است زیرا هنر ایرانی در زمان قاجار به واسطه ی ارتباط این دوره با غرب، ورود اجناس و محصولات کشورهای اروپایی به ایران و حضور هنرمندان زیادی در این دوره به اروپا سبب رواج هنر و فرهنگ غرب در آثار معماری عصر قاجار شد. اهداف پژوهش: بررسی نقوش عمارت عفیف آباد شیراز، دسته بندی نقوش و ریشه یابی برخی مضامین آن. مقایسه نقوش ایرانی و غربی موجود در عمارت عمارت عفیف آباد شیراز. سؤالات پژوهش: نقوش موجود در عمارت عفیف آباد شیراز دارای چه مضامینی است؟ نقوش کار شده در عمارت عفیف آباد شیراز از هنر و معماری کدام دوران الهام گرفته اند؟

واقعیت این است که تعدادی از یادمانهای باستانی مشهود ایران، ناشناخته مانده است و علت آن نیز نامنظم بودن فعالیتهای باستانشناسی در ایران است که باعث شده تا از یکطرف بسیاری از مناطق به دلیل فقدان پژوهشهای هدفمند و علمی باستانشناختی همچنان ناشناخته باقی بمانند و ازطرفی در مناطقی که پژوهشها تمرکز داشته، تاکید بر دورهای خاص صورت گیرد. برخی از این یادمانها که در دهه های اخیر کشف شده، کاربری نامشخص داشته اند. یکی از این آثار، بنایی است منسوب به مسجد جامع زاوغان که در کوچهباغهای ورودی شهر سمنان واقع شده است. پژوهش حاضر توصیفی است از بقایای اندکی از این بنا؛ سازهای که تنها یک سردر مرتفع و چند حجره از آن باقیمانده و اهالی به آن «مسجد جامع» میگویند و تاکنون کتیبهای و یا آثار تکمیلی از آن یافت نشده است تا مسجد بودن آنرا اثبات کند؛ حتی در ورودی یا احتمالا ایوان صحن آن نیز کمی اختلاف درجه با قبله وجود دارد که باعث شده نگارندگان با دیده تردید به وجود کاربری مسجد بنگرند. هدف اصلی این پژوهش نیز معرفی این بنای نسبتا نویافته است ازطریق مطالعات میدانی که شامل کاوشهای پیگردی، بررسی سطحالارضی، مشاهدات مستقیم و مستندنگاری. مهمترین نتایج این پژوهش نشان میدهند که این عمارت دروازهای در جاده خراسان بزرگ بوده که رو بهسوی شهرری داشته و در دوره تیموری و صفویه دایر بوده است. در حین بحث درمورد این عمارت، راهکارهایی برای نگهداری و مرمت بنا نیز ارائه میشود. با اینحال این ابتدای کار پژوهش و کاوش در این محل و بنا بوده و امیدواریم که تداوم یابد.