رمان شبِ ممکن نوشتۀ محمدحسن شهسواری، یک فراداستان است که از شیوه ­های نگارش داستان های پست­ مدرنیسم بهره برده است. شهسواری در طرح این روایت و فرآیند معناسازی داستان، از عنصر فضا به نحو مؤثّری بهره برده است. فضای حاکم بر داستان بر کلّ روایت سایه افکنده و ارتباط مستقیمی با عملکرد شخصیّت­ها دارد. دگرگونی، بارزترین ویژگی فضا در این رمان است، به­ گونه­ ای که داستان یک فضای کلّی نمادین و چندین فضای فردی دارد؛ ابتدای داستان، با بیتی از حافظ به منظور براعت استهلال کلّ کتاب آمده است. فضاسازی کلّی داستان در جهت این مضمون پیش رفته است که قطعیّت و واقعیّتی در زندگی وجود ندارد و هر چیزی می ­تواند امکان وقوع پیدا کند. در هر فصل نیز با دگرگونی فضا، با تکیه بر توصیف و لحن شخصیّت­ها، سه فضای رمانتیک، منطقی و فضای عشق و نفرت ایجاد شده است. هرکدام از این فضاها در تعامل با فضای دیگر قرار دارد که در فضای کلّی با هم قرار گرفته ­اند. در مقالۀ حاضر با طرح این سؤال که عنصر فضا در رمان چگونه است؟ و چه تأثیری بر سیر روایی آن ایجاد کرده است؟ فضاسازی رمان بررسی شده است.

در طول تاریخ سینمای مستند و داستانی ایران و جهان، فضاسازی شاعرانه به وسیله زبان و بیان تصویری که منجر به پیدایش فیلم شاعرانه شده است، برخوردار از زبان استعاری، آشنایی زدایی، ساختارشکنی، خرق عادت و هنجارگریزی برای آفرینش اثری رویاگونه بوده است. فیلم شاعرانه با بکارگیری زبان رمزی و تمثیلی، ایجاد ایهام در تصاویر و پیچیدگی در ساختار روایت، در تلاش است تا از سطح تجربیات روزمره زندگی، فراتر رود و تماشاگرانش را به اندیشیدن و تحلیل پدیده های پیرامونشان وادار کند. فیلم شاعرانه، فیلمی آوانگارد و تجربه گراست که رعایت هیچ قاعده و قالبی را در حیطه سبک ها و ژانرهای هنری برنمی تابد و آزادانه از بسیاری از سبک ها بهره می گیرد تا به زیبایی شناسی و زبان بصری تازه ایی دست یابد. ایجاد فضاهای دراماتیک، دقت فراوان در ترکیب بندی نماها، حرکات روان و سیال دوربین، تدوین غیر متعارف، توجه دقیق به جنبه های تجسمی تصویر و عناصر گرافیکی نور، رنگ، حجم، بافت پلان ها و... از ویژگی های مشترک فیلم های شاعرانه اند. سینمای شاعرانه، سینمایی پرسشگر و پرسش آفرین است. سینمایی که برای درک مفاهیم استعاری و خوانش رمزهای نهفته در تصاویر آن به دانش نشانه شناسی نیازمندیم.

تشبیه، یکی از آرایه های بیانی است که با ادّعای همانندی میان دو یا چند امر، علاوه بر تصویرگری در شکل خُرد، در بُعد کلان و در ضمن بررسی بافت کلّی یک اثر، می تواند میزان و محکی برای سنجش میزان خلاقیت نویسنده یا شاعر در طرح این همانندی ها باشد. نگاهی به ادبیات داستانی معاصر و بررسی نقش تشبیه در رمان فارسی، بر این امر صحّه می گذارد که در رمان، بر خلاف شعر، اثر گذاری تشبیه از واحد جمله فراتر می رود و اگر به صورت کلّی و در ارتباط با تمام پیکره ی اثر، مورد بررسی قرار گیرد، مفاهیم حاصل از آن می تواند به منتقدان آثار داستانی در شناخت ژانر اثر و سبک نویسنده کمک کند. رمان سمفونی مردگان یکی از آثار برجسته ی دهه ی شصت به شمار می آید که پس از گذشت چند دهه، هنوز هم مورد توجّه خوانندگان قرار می گیرد. بررسی تشبیه های این اثر و نقش آن ها در فضاسازی رمان، تأیید کننده ی این معناست که با داستانی تراژیک و فضایی اندوه بار مواجه هستیم. بررسی گزاره های تشبیهی این رمان نشان میدهد که حدود 73 درصد از این جملات، القاگر عواطفی از نوع رکود، درماندگی، تنهایی، ترس، غم و اندوه، خشونت، ناامیدی و میل به فنا و نیستی هستند که در پدید آوردن ساختار تراژیک اثر، سهم عمده ای بر عهده دارند.

نجواها جزو لاینفک گونه های ادبیات، از جمله ادبیات حماسی و اساطیری است. می توان گفت، یکی از شگردهای عالی شاعران در بیان داستان ها، درونکاوی قهرمانان از طریق بازگفت اندیشه های درونی آن هاست.فردوسی، شاعر سترگ حماسه سرای ایران، گاهی تلاش کرده است از طریق درونکاوی شخصیت های داستان، برای ایجاد هیجان بیشتر در مخاطب و نیز تحلیل کردارهای قهرمانان، به تصویر ذهنیاتشان بپردازد و پنداشت های آنان را بر زبانشان جاری سازد.استفاده از این روش، که یکی از شگردهای هنرین این شاعر بزرگ است، موجب گردیده که هم به معرفی دقیق تر قهرمانان توفیق یابد، هم جوانب مختلف داستان ها را بررسی کند و هم مخاطب را آماده پذیرش کرداری کند که از قهرمان داستان سر خواهد زد.در نوشتار حاضر، نویسنده تلاش کرده است، سه داستان تراژدیک ایرج، سهراب و سیاوش که فردوسی با درونکاوی قهرمانان آنها و بیان اندیشه های درونی آنها، بسترسازی مناسب برای شکل گیری آن داستان ها فراهم ساخته است، را تحلیل و بررسی کند.ماخذ ابیاتی که نگارنده در این پژوهش از آنها استفاده نموده است از کتاب شاهنامه به تصحیح دکتر سعید حمیدیان می باشد. ضمنا شیوه ارجاع ابیات بدین صورت است. داخل پرانتز، از سمت چپ به ترتیب شماره جلد، شماره صفحه و بعد از آن شماره های ابیات ذکر شده است.

رنگ ها در تمدن های گوناگون دارای ارزش ها و کارکردهای گوناگونی اعم از روانی، فلسفی، آئینی، مذهبی و غیره هستند. رنگ ها می توانند حامل پیام های گوناگون آشکار یا ضمنی بوده و بر احساس، ارتباطات، تفکر، اندیشه، و رفتارهای شخصی یا گروهی تأثیرگذار باشند. ایران زمین با قدمتی کهن در بافتار سنتی و یا مدرن خود از وجوه و ویژگی های رنگ در همه زمینه های زیستی و داشته های فرهنگی، هنری و مذهبی اش بهره برده است. رنگ ها همواره هویتی آشکار یا پنهان داشته اند که به تناسب اعتقاد ایرانیان مورداستفاده قرار گرفته اند. در قرآن و احادیث و روایات حتی به لحاظ فیزیولوژیک بارها به خواص اثربخش رنگ ها اشاره شده است. سواد رسانه ای و آگاهی مخاطبان به خصوص در سال های اخیر فیلم سازان و تولیدکنندگان هنر صنعت رسانه انیمیشن را به سوی سینمای بصری رهنمون ساخته و رنگ به عنوان عنصری مهم نقش قابل توجه ای دارد. هنر انیمیشن ایران زمین نیز با قدمتی طولانی، متأثر از چنین رویکردی سال ها در تلاش است که از خصایل رنگ ها در تبلور و پرتوافشانی دین و فرهنگ ملی سود جوید. پژوهش حاضر با هدفی کاربردی در صدد آن است تا منزلت و جایگاه این باور ملی درخصوص نقش نمادین رنگ را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. مسئله اصلی پژوهش حاضر واکاوی چگونگی استفاده از رنگ ها در فضاسازی انیمیشن های مذهبی ایرانی با تکیه بر فرهنگ کهن ایرانی اسلامی می باشد. روش تحقیق کیفی با رویکردی تحلیلی، توصیفی بر اساس گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ایی و آرشیوهای صوتی تصویری می باشد. از این رو، فیلم «شاهزاده روم» به صورت انتخاب هدفمند مورد مداقه قرار خواهد گرفت. اهداف پژوهش: واکاوی تأثیر رنگ ها و معانی آن ها در هنر، فرهنگ، متون اسلامی و مخاطب. 2. بررسی لزوم استفاده از رنگ ها برای القای یک فضای مذهبی در انیمیشن های ایرانی. سؤالات پژوهش: رنگ ها در مذهب شیعه و فرهنگ ایرانی دارای چه ویژگی هایی هستند؟ 2. چگونه می توان از رنگ ها در فیلم های انیمیشن استفاده کرد به گونه ای که حامل باورهای فرهنگی و اعتقادات ملی و مذهبی باشند؟

رنگ ها هویت بخش و هویت ساز فرهنگ ها هستند و ریشه ای کهن در زیست بوم های گوناگون دارند. رنگ ها، نقش و معناهای متفاوتی را در کشورهای مختلف دارا بوده و رهیافت و رویکرد ملت ها نسبت به آن ناهمگون و متمایز است. ایران زمین با قدمتی کهن در بافتار سنتی و یا مدرن خود از وجوه و ویژگی های رنگ در همه زمینه های زیستی و داشته های فرهنگی، هنری و مذهبی اش بهره برده است. سواد رسانه ای و آگاهی مخاطبان، فیلم سازان و تولیدکنندگان هنر انیمیشن را به سوی سینمای بصری رهنمون ساخته و رنگ در این راستا به عنوان عنصری مهم نقش قابل توجه ایی دارد. انیمیشن ایران با قدمتی طولانی، متاثر از چنین رویکردی سال ها در تلاش است که از خصایل رنگ ها در تبلور و پرتوافشانی دین و فرهنگ ملی سود جوید. پژوهش حاضر با هدفی کاربردی منزلت و جایگاه این باور ملی در خصوص نقش نمادین رنگ را مورد بررسی قرار داده، و مساله اصلی آن واکاوی چگونگی استفاده از رنگ در فضاسازی انیمیشن های مذهبی ایرانی دهه 90 است. روش تحقیق کیفی با رویکردی تحلیلی، توصیفی براساس گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ایی و آرشیوهای صوتی تصویری می باشد. در این راستا پژوهشگر با انتخاب هدفمند فیلم های «آقای مهربان»، «شاهزاده روم» و «آخرین داستان» را مورد بررسی و مداقه قرار داده است.

به موازات گسترش نقش رسانه ها در زندگی اجتماعی و افزایش تأثیرپذیری عموم مردم از آن ها، بازار اخبار و اطلاعات غیرواقعی و شوک آور، به ویژه اخبار مربوط به مسائل امنیتی و درگیری های مسلحانه، داغ تر شده است. از سوی دیگر، نهی از «اِرجاف» و تعیین کیفر شدید و تأکید بر سنت بودنِ برخورد با «مُرجِفُون» در آیات 60 تا 62 سورۀ مبارکۀ احزاب، مبنای فقهی حمایت از «امنیت روانی شهروندان» و مکمل جرم محاربه (تضمین کنندۀ امنیت مادی شهروندان) است. از جنبۀ حقوقی، قانون گذار با جرم انگاری «بغی» و «تبلیغ علیه نظام»، نظام سیاسی را در برابر هر دو نوع آسیب سخت و نرم حمایت کرده است، لکن حمایت از مردم منحصر به جرم انگاری «محاربه» و محدود به آسیب سخت (جانی، مالی و امنیتی) است و در قبال آسیب به امنیت روانی مردم، از طریق خبرسازی و خبرپراکنی های سازمان یافته که موجب دلهره، ناامیدی و ناراحتی مردم و شهروندان می شود، سکوت اختیار کرده است. پرسش این است که چه ضرورتی برای جرم انگاری «فضاسازی رسانه ای» وجود دارد؟ نوشتار حاضر با شیوۀ توصیفی - تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای انجام شده است و یافته های پژوهش نشان می دهد که تضمین امنیت روانی شهروندان (از مصادیق بارز حقوق عامه) نیازمند جرم انگاری جداگانۀ فضاسازی رسانه ای است.

نمایش رادیویی گونه ی شناخته شده و معتبری از درام است که از استقلال و یگانگی نمایشی برخوردار است. در این میان، توجه به فضاسازی دراماتیک در نحوه ی تأثیرگذاری و معنارسانی نمایش رادیویی مقوله ای مهم و حیاتی به شمار می رود. این پژوهش تلاش می کند تا با تکیه بر روش ها و ابزارهایی که علم نشانه شناسی در اختیارمان گذاشته است، ابعاد فضاسازی در نمایش رادیویی را تجزیه و تحلیل کند و نشان دهد که چگونه و در اثر ترکیب و به کارگیری چه عواملی می توان اطلاعات بنیادینی را ارائه داد که فضای نمایش به تدریج از طریق آن پی ریزی شود. بدین منظور، ابتدا مؤلفه های فضاساز در نمایش رادیویی شناسایی می گردد. سپس، نحوه ی عملکرد آن ها در فرایند خلق فضا با استفاده از تحلیل متنی مبتنی بر نشانه شناسی لایه ای مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت، مقاله ی حاضر نشان می دهد که چگونه از طریق ارتباط و تعامل تقویت کننده ی میان لایه های مختلف متنی، می توان فضای کلی نمایش را شکل داد به گونه ای که با معرفی مکان، زمان، کنش و موقعیت شخصیت ها، حالاتی چون گرمی، سردی، سنگینی، یأس، شادی، ترس، عشق، اندوه، سوء ظن، رازآلودگی و غیره را بر فضای نمایش غالب ساخت. روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی-تحلیلی بوده و در گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است.

با بررسی ادبیات مفهوم کیفیت زیست در جامعه شناسی، روانشناسی، جغرافیای انسانی و همچنین زمینه های طراحی محیطی، آشکار می شود که برخی از عوامل به ویژه به فضاسازی مرتبط است. مکان هایی که در مقیاسی متفاوت از محل سکونت فردی یا محله های محلی گرفته تا شهر و منطقه، و حتی ایالت یا ملت، بر زندگی مردم و در نتیجه بر کیفیت کلی زندگی آنها تأثیر می گذارند. در فضاسازی شهری، یک فرض اساسی این است که مکان ها دارای ویژگی های عینی و ذهنی هستند که می توانند برای ارتقای کیفیت زندگی فردی طراحی شوند. در این بین شهر کربلا در عراق از جمله شهرهای مهم مذهبی و تاریخی در منطقه خاورمیانه محسوب می گردد که علاوه بر جمعیت بومی سالانه زائران بسیاری را از کشورهای مختلف پذیرا است. از این رو هدف از این مقاله تحلیلی بر فضاسازی شهری در کیفیت زیست شهروندان در کربلا است. در راستای دستیابی به این هدف از روش توصیفی-تحلیلی بهره گرفته شد. یافته های تحقیق نشان داد فضاسازی شهری در شهر کربلا را می توان بر اساس دو عامل عوامل عینی و ذهنی بررسی نمود. عوامل عینی شامل سیستم جمع آوری زباله جامد، عدم تعادل در توزیع جغرافیایی جمعیت، عدم تعادل در توزیع خدمات به مردم، مکانیسم سیستم تهویه طبیعی، سیستم حرارتی شهر و عوامل ذهنی شامل اجرای برون متنی قدرت مکان، بازتولید هویت جمعی و مکان های مقدس شده و مکان های نقشه نگاری فرهنگی است. از این رو لازم و ضروری است تا در تدوین برنامه ریزی شهری به این عوامل توجه بسزایی نمود.