دورا برودر اثر شاخص پاتریک مودیانو، نویسنده ی فرانسوی عصر حاضر است. در این اثر مودیانو با به تصویرکشیدن وضعیت تبعیدشدگان در طول جنگ و جستجوی دختر جوانی به نام دورا، زندگی او را به دقیق ترین شکل ممکن روایت می کند. وی با تداعی خاطرات گذشته ی خویش در شرایط بحرانی جنگ و دوران اشغال فرانسه و با پیوند زدن زمان حال به گذشته، رمانی منحصربه فرد می آفریند. آنچه مایه ی تمایز این رمان با دیگر آثار هم عصرش می شود، نحوه ی روایت آن است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، رمان دورا برودر را از دیدگاه منتقد ساختارگرای فرانسوی، ژرار ژنت تحلیل می کند و به نحوه ی عملکرد روایت و ویژگی های زمانی آن می پردازد تا نقش عنصر زمان در شکل گیری روایت داستان و ارتباط بین گذشته و حال را در فرآیند رویدادها تبیین نماید. به همین منظور بعد از معرفی اثر با شرح و تکیه بر نظریه های روایت شناسی ژنت؛ زمان، نظم و ترتیب، تداوم، بسامد، رمان تحلیل می شود. به موازات بررسی این مقوله نگاهی اجمالی به مضمون، سبک و سیاق نوشتار نویسنده نیز خواهیم داشت. هدف اصلی این مقاله، بررسی کارکرد عنصر زمان در روایت اثر است. مهم ترین یافته ی این پژوهش، حاکی از آن است که عنصر زمان نقش بسزایی در روایت ایفا می کند و نویسنده با تکیه بر بازی های زمانی و مرور خاطرات گذشته ی خویش به شیوه ای هنرمندانه زمان حال را به گذشته پیوند می زند.

زمینه و هدف: داستانها و قصص که بخش اعظمی از آثار را تشکیل میدهند، در ساختار خود شیوه ها و علوم مختلف معنایی را خلق میکنند. از میان این علوم «روایت شناسی» نظریه ای است که با روش و اصول ساختاری، اجزای قصه را تا رسیدن به مقصود نویسنده سامان میدهد؛ ازاینرو ادبیات داستانی، بستری برای خلق شیوه های نوین ادبیات گسترده است. امین فقیری از نویسندگان طرازاول عرصه فرهنگ و ادب فارسی، با بکارگیری انواع شگردهایی روایی در رمان رقصندگان، موفق به خلق اثری شد که در برقرای ارتباط با مخاطب سودمند است. خواننده در مطالعه این داستانها با نویسنده همراه میگردد و استفاده از این شگردها بعنوان شاخصی از توانمندیهای نویسنده محسوب میشود. هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل چگونگی کاربرد انواع روایت براساس نظریه تکنیکهای روایت پردازی «ژرارژنت» نظریه پرداز فرانسوی است. روش مطالعه: این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با بررسی شماری از روایتهای رمان رقصندگان براساس چهار مبحث نظم، تداوم، بسامد و زمان، در چهارچوب نظریه روایت در زمان ژرار ژنت است. یافته ها: فقیری با استفاده از تکنیکهای هنری، روابط توالی زمان را درهم میریزد. زمان پریشی در رمان «رقصندگان» بصورت گذشته نگر است و با استفاده از شگردهای مکث توصیفی و ایجاد صحنه، باعث کند شدن روال زمان روایت و شتاب منفی آن گشته است. این الگوهای زمان پریشی روایت را پیچیده نموده است و این امر جذابیت و غنای رمان مذکور را بیشتر کرده است. نتیجه گیری: این نویسنده، در رمان «رقصندگان» به شیوه ریالیستی به بیان روایت میپردازد. واقع گرایی عنصر غالب کارهای اوست که جدای از عناصر داستانی نقش بسزایی در روند آثارش تا به امروز داشته است. در این داستان، راوی با دیدگاه سوم شخص دانای کل، با درهم ریختن زمان در روایت، خواننده را با روایتی از آدمها، مکانها و اتفاقها همراه میکند و رخدادها را به نمایش میگذارد. وی با استفاده از تکنیکهای هنری، روابط توالی داستان را درهم میریزد، به تاخیر می اندازد یا سرعت میبخشد.

بینامتنیت یکی از مباحث نوین در نقد جدید است که به ارتباط و تعامل بین متون می پردازد. بر اساس این نظریه، متون و گویندگان آنها از یکدیگر متأثر هستند و آگاهانه و یا ناخودآگاه از سرچشمه های ادبی و فکری یکدیگر بهره مند شده اند. استفاده از مفاهیم و تعلیمات قرآنی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. جنبه های ادبی و بلاغی قرآن همراه با مفاهیم و آموزه های اخلاقی آن باعث این توجه شده است. طرب المجالس یکی از آثار نثر فارسی در قرن هشتم است. دوره ای که به واسطه ی تأثیر قرآن و حدیث و ادبیات عرب بر ادبیات فارسی، یکی از قابل توجه ترین دوران است. نویسنده ی کتاب توانسته با استفاده از آیات و احادیث کتاب را به گونه ای اخلاقی و آموزنده تحریر کند. انس و آشنایی هروی با قرآن و معارف دینی و عرفانی در تمام این اثر به چشم می خورد. نویسندگان این مقاله برآنند که با شیوة توصیفی – تحلیلی و روش نقد بینامتنیت ژرار ژنت این ویژگی طرب المجالس را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. نتایج تحقیق نشان می دهد که دو نوع بینامتنیّت صریح و ضمنی در طرب المجالس دیده می شود. بیشترین بهرة نویسنده از بینامتنیت صریح است که به شکل اقتباس از آیات قرآن به اشکال و دلایل مختلف صورت گرفته است.

«چشم هایش» نخستین رمان بزرگ علوی به حساب می آید. ترتیب نقل حوادث در این رمان برحسب توالی زمانی نیست و راوی از انتهای داستان با استفاده از شیوه های مختلف شروع به نقل حوادث کرده است.در این مقاله پس از بحث مختصر پیرامون روایت، پیرنگ و داستان، روایت این داستان براساس دیدگاه های ژرار ژنت نقد و تحلیل می شود. ژرار ژنت پنج مقوله محوری را که عناصر روایت به شمار می آیند، برای تحلیل قصه تمیز می دهد که عبارتند از نظم، تداوم، بسامد، وجه و لحن. راوی در روایت رویدادهای رمان «چشمهایش» از شیوه بازگشت به گذشته استفاده می کند. او پس از شنیدن خبر درگذشت استاد ماکان، نظم و ترتیب زمانی و خطی رخدادهای داستان را برهم می زند و با پیدا کردن زن ناشناس به گذشته بازمی گردد. رمان چشمهایش را از نظر حجم، زمان و تداوم می توان به دو بخش تقسیم کرد؛ در بخش اول روایت از سرعت بالا و در اصطلاح از شتاب مثبت برخوردار است و راوی در این قسمت رخدادها را به صورت خلاصه و گزینشی روایت می کند؛ در بخش دوم سرعت روایت به کندی می گراید و رخدادها با جزئیات بیشتری ذکر می شود و بخش بزرگی از متن به مدت زمانی کوتاه اختصاص پیدا می کند که نشان دهنده شتاب منفی و سرعت کند روایت است. بخش های روایت شده در این قسمت، نقش بسیار مهمی در مسیر اصلی داستان ایفا می کنند زیرا این بخش ها بستر کانون های تمرکز محسوب می شوند.

روایت، توصیف رویدادهای یک داستان به اشکال مختلف (شعر، قصه و. . . ) است و روایت شناسی دانشی است که شیوه های روایت و ساختار آن را تحلیل و بررسی می کند. ژرار ژنت به عنوان یک محقق و یکی از نظریه پردازان مؤثر در علم روایت شناسی اسلوب ها ی جامعی از تحلیل روایت ارائه می-دهد. با توجه به عناصر روایی ژرار ژنت در این پژوهش سعی بر آن است که داستان هفت خوان اسفندیار براساس این عناصر بررسی شود تا ساختار و سازوکار آن و فنونی که فردوسی در این اثر خود به کار گرفته است مشخص شود. تحقیقات و بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که در داستان هفت خوان اسفندیار از بین مؤلفه ها و عناصر روایی ژنت، مؤلفه ی نظم (گذشتهنگری، آینده نگری و زمانپریشی) کاربرد کمی داشته است و فقط نمونههایی از گذشتهنگری و آیندهنگری در آن به چشم می-خورد، مؤلفه ی بسامد در طول داستان به وفور یافت می شود و مؤلفه های دیگر (تداوم، وجه و لحن) نیز فقط در بخشهایی از داستان به کار گرفته شده است. بنابراین می توان چنین استنباط کرد که در هفت-خوان، فردوسی توانسته است با خلق اثری یکدست و با بهره گیری از شیوه های ساختاری روایت، بیشترین تأثیر را در ذهن و روان مخاطب داشته باشد.

بیان مسئله: تذکرة‏الأولیا مهم‏ترین اثر منثور عطار و از بزرگ‏ترین متون منثور عرفانی است. تذکرة‏الأولیا این امکان را دارد که مناسبات بینامتنی موجود در آن با آثار عارفان دیگر و حتی با مثنوی‏های خود عطار بررسی شود.روش: هدف این پژوهش نشان‏دادن ارتباط متنی پنجاه و یک حکایت مشترک تذکرة‏الأولیا و مثنوی‏های عطار با رویکرد بیش‏متنیت ـ یکی از ارکان پنجگانۀ نظریۀ ترامتنیت «ژرار ژنت» ـ است که با روش توصیفی ـ تطبیقی به انجام رسید.یافته ها و نتایج: یافته‏های پژوهش بیانگر ارتباط گستردۀ تذکرة‏الأولیا و مثنوی‏های عطار است. هر دو نوع بیش‏متنیت (همانگونگی و تراگونگی) در این آثار مشاهده می‏شود. این ارتباط بیشتر از نوع تراگونگی است. از میان مثنوی‏های عطار، بیشترین درصد حکایت های مشترک با تذکرة‏الأولیا به‏ترتیب در منطق‏الطیر، الهی‏نامه، مصیبت‏نامه و اسرارنامه مشاهده شد.

بررسی زمان در روایت از پدیده های نوظهور در نقد ادبی است که از قرن بیستم روایت شناسان به آن توجه کردند. ازجمله اشخاصی که به طور مفصل، به بررسی «زمان» در روایت پرداخت، ژرار ژنت بود. او معتقد بود که زمان داستان به سه دلیل با زمان روایت متوازی نیست و دارای تفاوت است: 1- نظم یا ترتیب زمانی 2- تداوم یا دیرش 3- بسامد یا تکرار. «ترجمه تاریخ یمینی» از متون کهن در زمینه تاریخ نویسی است و وقایع مربوط به دوران سامانیان و غزنویان را شامل می شود. ازآنجاکه به شیوه پاره روایت های پی درپی، نوشته شده و نویسنده از انواع شگردهای کاربرد زمان در این روایت ها استفاده کرده است، می تواند در زمینه زمان روایی مورد بررسی واقع شود. در این پژوهش، کاربرد زمان از منظر نظم، تداوم و بسامد در این اثر به شیوه استدلال استقرایی بررسی شد. دستاورد آن چنین شد که با اینکه این اثر در دسته آثار واقع گرایی و تاریخی به شمار می رود، نویسنده از انواع شگردهای کاربرد زمان در روایت بهره گرفته و نوع نثر فنی آن منجر به کاربرد ملال آور تطویل در داستان نشده است و همین طور توانایی نویسنده در ادغام تاریخ نویسی و واقعیت نویسی و استفاده از شگردهای زمانی به خوبی قابل دریافت است.

اقتباس سینمایی یکی از شاخه های مطالعات بینارشته ای می باشد که در حوزه پژوهش های ادبیات تطبیقی تقسیم بندی می شود. نظریه پردازان این حوزه در تعریف اقتباس از یک درگیری بینامتنی طولانی مدت با اثر اقتباس شده سخن می گویند. بنابراین مطالعة اقتباس سینمایی یک مطالعه ی بینامتنی است. از آن جا که در مطالعة بینامتنی، متنفقط به متن نوشتاری محدود نمی شود، می توان اثر ادبی و فیلم سینمایی اقتباس شده از آن را در قالب نظریة فزون متنیّت ژرار ژنت که از مهم ترین نظریات حوزة بینامتن است تحلیل کرد؛ در اینجا اثر ادبی در حکم پیش متن و اثر سینمایی در حکم بیش متن بررسی می شود. تحقیق حاضر با این فرض به بحث اقتباس در سینمای ایران توجه کرده و به بررسی یک نمونة بحث برانگیز در این حوزه پرداخته است: فیلم خاکاثرمسعود کیمیاییکه براساس داستان اوسنه باباسبحان نوشتة محمود دولت آبادیساخته شده است. مطابق نظریة ژنت، گشتارهای رخ داده در فرایند اقتباس طبقه بندی شده و در خصوص آن ها ارزش داوری شده است. در جمع بندی این نتایج آشکار شده که بیشترین گشتار رخ داده در فرایند اقتباس از نوع ارزش گذاریِ مکرر(Revaluation) می باشد. این گشتار نشان دهندة نظام ارزشی ویژة فیلم ساز است؛ یعنیکیمیایی در اقتباسهای خود بیش از آن که جهان ارزشیِ نویسندة داستان را بازتاب دهد، به برجسته کردن ارزش هایی می پردازد که در نظام فکریِ خود او معتبر است.