در شهرهای امروز، اقدامات فراوانی در زمینه دستیابی به آرامش و شادی برای شهروندان با روش های عجیب و پرهزینه انجام می شود اما توجه چندانی به مکان های ساده که می توانند با کمترین هزینه، نیازهای مغفول مانده شهروندان جامعه را تأمین کنند، نشده است. توجه به این فضاها، تأمل بر محفلی است که ارتباط مهمی با آزادی، رضایتمندی و آرامش انسان دارد. پژوهش حاضر در تلاش است به معرفی یکی از پرطرفدارترین و تأثیرگذارترین این نوع فضاها بپردازد. در این راستا مرور مبانی پایه و فلسفی امری است ضروری برای شناخت ماهیت این فضاها. در ادامه در مقاله حاضر با توجه به سنت کیفی تحقیق، از رویکرد تفسیری و روش نمونه موردی استفاده شده است. ابزار این روش، مرور اسناد، تصاویر، یادداشت ها و مشاهده است. نمونه مدنظر این پژوهش ذیل روش یاد شده، "کافه" است. در این فرایند مطالعات اسنادی پیرامون سه مفهوم پایه برای تعریف انواع کافه ها ارائه شده و مدل مفهومی دگرفضاها استخراج و کاربست این مدل بر نمونه مدنظر (کافه ) انجام شده است. برای این بررسی و شناسایی انواع این فضاها، 20 کافه در شهر کرج مورد مطالعه قرار گرفته اند. در نتیجه این تحقیق، پنج دسته (مقوله اصلی) برای گونه بندی کافه ها ارائه شده است که طبق آن تعدادی از کافه های مورد پژوهش به ویژه گروهی که گرایشات فرهنگی_هنری بیشتری دارند، با ویژگی های بیان شده در مفاهیم پایه مدل دگرفضا شامل فضای سوم، مکان سوم و هتروتوپیا، قرابت نزدیک داشته است. بنابراین آموختن از این فضاها به برنامه ریزان و طراحان شهری نشان می دهد، کافه ها ظرفیت آن را دارند که ویژگی هایشان به عنوان مصادیق دگرفضا، در ابعاد گوناگون علوم شهری در تئوری و عمل مورد توجه و استفاده بهینه قرار گیرند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی و سنجش شیوه ی روایت در رمان کوچه ی مدق، اثر نویسنده موفق مصری، نجیب محفوظ و فیلم سینمایی کافه ستاره، نخستین اثر اقتباسی سامان مقدم، کارگردان شناخته شده ی ایرانی است. از این رو می توان گفت، این پژوهش بر تبیین چیستی و کیفیت دگرگونی های روایت از ادبیات تا سینما، در دو اثر ادبی و سینمایی متمرکز است. در اثر سینمایی در جدال با فرادست و کشمکش های اجتماعی-اقتصادیِ برساخته ی فرادست، حضور روایت زنانه آشکار است. حال آنکه این شیوه ی روایت در اثر ادبی یعنی کوچه ی مدق به روشنی دیده نمی شود؛ ستیز فرودست با فرادست، نوشتار/روایت فیلم را زنانه تر کرده است. در مجموع روایتگری در فیلم به شیوه ای خلاقانه تغییر یافته است: حضور پررنگ شخصیت های زن، به تصویر کشیدن همدلانه ی وضعیت زنان، تعدد راوی، تجلی رمانتیک عشق، رؤیانگاری شخصیت های داستان، بیان نمادین، مکان محدود داستان، جزئی نگری و مردستیزی، روایت کافه ستاره را زنانه کرده است، حال آنکه تنها برخی از این مؤلفه ها مانند بیان نمادین، مکان محدود داستان، جزئی نگری و مردستیزی در کوچه ی مدق دیده می شود. نکته ای که نباید از نظر دور داشت اینکه پدیدآورنده ی هر دو اثر جنسیت مردانه دارند.

این مقاله به بررسی و تحلیل فیلم نامه فیلم «کافه ستاره» از طریق بکارگیری تحلیل کلان لاکلاوموف، تحلیل خرد زبانی و تحلیل انتقادی گفتمان پرداخته است. این پژوهش تلاش می کند با بکارگیری ابزار اقناع و همچنین فرآیند عاطفی گفتمان مشخص کند که چگونه کنش گرهای اصلی با بکارگیری این ابزارها و با استفاده از شیوه های خاص گفتمان و گفتار، نظام معنایی فیلم را تثبیت و حفظ می کنند و چگونه گفتمان های سنت گرا و تجددگرا در مصاف و تعامل با یکدیگر به عنوان شبکه های هژمونی شده و طبیعی شده مفصل بندی می شوند. پژوهش حاضر با در نظر گرفتن وضعیت واقعی زندگی زنان در تمام موقعیت های اجتماعی و قدرت تاثیرگذاری باطنی و پنهانی زنان به عنوان افرادی فعال در گفتمان، سعی دارد شبکه های گفتمانی خصوصا بعد سنتی را بازنمایی و مفصل بندی کند. در این مقاله استدلال می کنیم که هیچگونه مبارزه ای برای به چالش کشیدن گفتمان رقیب که همانا گفتمان تجددگراست، رخ نمی دهد. به سخن دیگر اگرچه گفتمان سنتی به عنوان گفتمان حاکم سایه بر فیلم انداخته اما سعی در ساختارشکنی مطلق گفتمان رقیب را ندارد و گفتمان رقیب را به طور مطلق به حاشیه رانی نمی کشاند.

هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت کنش ارتباطی در کافه های تهران است. این پژوهش از نوع کیفی و به شیوه مصاحبه نیمه ساخت یافته است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه افراد کافه رو تهران است. به منظور انتخاب نمونه از روش غیر احتمالی نمونه گیری هدفمند استفاده شد. حجم نمونه مورد استفاده برای انجام مصاحبه 30 نفر می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش کدگذاری و تفسیر کدهای بدست آمده، استفاده شد. نتایج حاکی از آن استالگوی های کنش ارتباطی افراد در کافه های تهران از الگوی کنش ارتباطی هابرماس پیروی نمی کند. در حقیقت کنش ارتباطی افراد بیشتر بر مبنای احساسات، سنت، قومیت و روابط دوستی بود و بسته به نوع مساله مورد بحث، نوع کنش فرق می کرد.در این رابطه به نظر می رسد که این امر در سطح کلان منجر به دو یا چند دستگی شدید در جامعه و بین اقوام و گروه های مختلف می شودکه این امرباعثبه وجود آمدن فضای تشنج در بین اقشار مختلف می شود.در این شرایط افکار موافق و مخالف وضع موجود چندان به چالش کشیده نمی شود و این امر می تواند منجر به تعارض، درگیری و ستیزبین طبقات مختلف در خوشبینانه ترین حالت و در بدترین حالت منجر به سرکوب و حذف یکی از طرفین شود.

تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون که با تکیه بر مؤلفه های جامعه شناختی- معنایی، الگوهای بازنمایی کارگزاران اجتماعی در متن را آشکار می کند، الگوی کارآمدی برای تبیین شبکة پیچیدة بازنمایی کارگزاران اجتماعی در روایت داستانی است. این الگو به چگونگی بازنمایی افراد، گروه ها و نهادها در گفتمان های اجتماعی می پردازد؛ چنان که نحوة بازنمایی این کنشگران می تواند بازتابی از ساختارهای قدرت و روابط اجتماعی باشد. رمان کافه پیانو از فرهاد جعفری به عنوانِ یکی از نمونه های موفق داستان معاصر، با بازنمایی های متنوعی که از کارگزاران اجتماعی دارد، مبنای مناسبی برای تبیین نقش ها و هویت های کارگزاران اجتماعی است. در این مقاله، با تکیه بر تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون، شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در رمان کافه پیانو بررسی و تحلیل شده است؛ چندان که بتوان شبکة گستردة کارگزاران اجتماعی در این رمان را تبیین کرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که انبوه کارگزاران اجتماعی در این رمان، تنها شخصیت هایی پس زمینه ای نیستند، بلکه جزئی اساسی از بافت داستان هستند که به مثابه بخشی از یک گفتمان بزرگ تر اجتماعی و فرهنگی بازنمایی شده اند. رمان با تمرکز بر شخصیت هایی از طبقة متوسط جامعه و با بازنمایی تأثیر معضلات اجتماعی و اقتصادی بر زندگی و احوال آن ها، تصویری از وضعیت طبقة متوسط را در مواجهه با مسائل و معضلات امروز نشان می دهد و کاربرد برخی مؤلفه های جامعه شناختی- معنایی نیز عمق بیشتری به بازنمایی فردی و اجتماعی شخصیت ها داده است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و برای شمارش مؤلفه های جامعه شناختی- معنایی و تحلیل داده ها از روش کمّی استفاده شده است.

هدف از این مقاله، تامل انتقادی در باب زندگی روزمره زنان، از خلال مطالعه تجربه کافه نشینی می باشد که چگونه این امر باعث تغییر در بازتعریف زنانگی شده-است. میشل دوسرتو چارچوب مفهومی مناسبی را برای درک تولید فضای شهری و تجربه آن از طریق فعالیت های روزمره ساکنان یک شهر ارایه می دهد. روش-شناسی مورد استفاده تحقیق، مردم نگاری انتقادی می باشد؛ داده های پژوهش شامل طیف گسترده ای از مشاهدات غیرمستقیم و مشارکتی، یادداشت های میدانی، مصاحبه های ساخت نیافته است که با استفاده از تحلیل تماتیک، سه مقوله مرکزی(کافه به مثابه مکان سوم، زنانگی به مثابه تعارض و تجربه زنانگی جدید در فضا) بدست آمد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که حضور زنان (چه مصرف کننده و چه تولیدکننده ی فضا) در کافه ها باعث شکل گیری عاملیت انتخاب و کنشگری بیشتری در آن ها شده است و تجربه های رهایی بخشی را بدست آوردند که تعریف ایشان را از زنانگی سنتی به چالش می کشد. خوانش دوسرتویی این بررسی نشان می دهد که زنان در فضاهای عمومی به عنوان یک کنشگر فعال حاضر می شوند و به نوعی به مدیریت فضا می پردازند؛ آن ها فعالانه در برساخته شدن فضا و هویت جدیدشان سهم دارند و در پی مطالبه گری خود از حق برابری در شهر هستند.

1نامه به سردبیر

زمینه و هدف: هدف این مطالعه بررسی غلظت نیکوتین در هوای داخل کافه‫ های قلیان و سیگار و همچنین غلظت نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افراد شاغل در این قلیان‫ خانه‫ ها می‫ باشد. روش کار: در این تحقیق نمونه‫ های از هوای داخل 36 کافه-شامل 14 کافه که فقط قلیان[1] در آنها استعمال می‫ شد، 8 تا فقط سیگار2، 6 تای آنها هم قلیان و هم سیگار3، و 8 تا هم از اماکنی که استعمال دخانیات در آن وجود نداشت4-جمع آوری شد. از هر کافه یک بار در یک روز کاری در طول هفته و یک بار در روز تعطیل در آخر هفته نمونه برداری انجام شد و غلظت آلاینده نیکوتین در آنها مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین غلظت نیکوتین وکوتینین در نمونه های خون و ادرار افراد در معرض دود در این قلیان خانه هامورد ارزابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که ترتیب میزان نیکوتین تولیدی در داخل کافه ها بشکل «کافه های قلیان و سیگار» > «کافه‫ های قلیان» > «کافه های سیگار» > «اماکن بدون مصرف دخانیات» بود. همچنین، مشاهده شد که غلظت نیکوتین در درون کافه ها در طی جلسات آخر هفته (با تعداد استعمال کنندگان دخانیات فعال بیشتر) بالاتر از جلسات در طول هفته بوده است. نهایتاً مشاهده گردید که بیشترین مقادیر نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افرادی یافت گردید که هم خود استعمال دخانیات داشتند و هم در این اماکن شاغل بودند. نتیجه گیری: مهمترین نکته این بود که در همه کافه هایی که دخانیات در آنها مصرف می‫ شد، غلظت قابل اندازه گیری از نیکوتین در هوا و همچنین نیکوتین و کوتینین در نمونه‫ های خون و ادرار افراد در معرض یافت گردید. این نشان می‫ دهد که نیاز فوری برای ارزیابی رسمی وجود دارد تا ببینند آیا این مشاهدات با قانون ملی ایران مبنی بر ممنوعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی سازگار هستند یا خیر.