همایش انجمن دیرینه شناسی ایران
سال:1388 | دوره:3 |تعداد مقالات:70

در این پژوهش، دو برش چینه شناسی از رسوبات سازندهای جهرم و آسماری انتخاب شده است. این برشها شامل برشهای کفترک و رونیز بوده که در مجموع 521 متر از رسوبات پالئوسن پسین تا میوسن پیشین را نشان می دهند. فرامینیفرهای بنتیک شاخص شناخته شده در این برشها به ترتیب از قدیم به جدید عبارتند از: Miscellanea sp., Kathina sp., Fallotella alavensis, Nummulites sp., Lockartia sp., Orbitolites shirazeinsis, Opertorbitolites sp., Dictyoconus sp., Coskinolina sp., Orbitolites complanatus, Somalina stefaninii, Rhapydionina urensis, Coskinolina liburnica, Alveolina sp., Discocyclina sp., Nummulites cf. aturiscus, Nummulites cf. guettardi, Coskinolina sp., Nummolites fichteli, Nummulites intermedius, Nummulites vascus, Ditrupa sp., Spiroclypeus ranjanae, Rotalia viennoti, Pearhapydionina delicata, Astroterillina howchini, Peneroplis evolutus, Peneroplis thomasi, Archaias sp., Pyrgo sp., Archaias krikukensis, Valvulinid sp., Spirolina cylindracea, Triloculina trigonula, Borelis melo, Meandropsina iranica, Dendirtina rangi, Peneroplis sp., Astroterillina sp., Borelis sp., Meandropsina anahensis. با توجه به فرامینیفرهای فوق هفت بیوزون برای رسوبات مورد مطالعه معرفی و شناسایی شده است.

بخش چهل از سازند گچساران در برش نمونه عمدتا از مارن، انیدریت، ژیپس و میان لایه های سنگ آهک تشکیل شده است. ضخامت این بخش 283.5 متر بوده و به 2 واحد سنگی تقسیم شده است. مرز زیرین آن با سازند آسماری هم شیب و همراه با ناپیوستگی و مرز بالایی آن با بخش چمپه همشیب است. جامعه فسیلی شناسایی شده در این بخش با مجموعه فسیلی گزارش شده در بیوزونهای شماره 60 وایند (1965) و2-A  آدامز و بورژوا (1967) قابل انطباق می باشد. سن این بخش بر اساس فرامینیفرهای بنتیک میوسن پیشین (آکیتانین) تعیین شده است و معادل با آسماری بالایی می باشد.

نظر به اهمیت ایکنولوژی و توسعه روزافزون آن در مطالعات چینه شناسی و رسوب شناسی، رسوبات توربیدایتی ائوسن که حاوی آثار فراوان ایکنوفسیل در افقهای ماسه سنگی است مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به مطالعات انجام شده ایکنوگونه Halopoa storeana در این توالی شناسایی شده و معرفی می گردد. دومین گونه مطالعه شده شباهت زیادی با گونه Halopoa annulata که از اسپانیا گزارش شده است نشان می دهد. حضور توام پالئودیکتیون با Halopoa storeana رخساره نریتس (Nereites) را به عنوان ایکنوفاسیس مربوط به آن پیشنهاد می نماید.

در این مطالعه، نانوفسیلهای آهکی نهشته های موجود در محل گذر سازند گورپی به پابده در یال شمالی تاقدیس کنگان برای اولین بار معرفی و بررسی شد. بر مبنای مطالعات انجام شده تعداد 31 جنس و 65 گونه شناسایی و عکس برداری گردید. با توجه به مطالعه انجام شده، بازه زمانی نهشته های مذکور پالئوسن پسین - ائوسن میانی است که بازونهای NP16 - NP8 از زون بندی استاندارد Martini (1971) همخوانی دارد.

سازند تاربور یک واحد کربناته رودیست دار و سرشار از فرامینیفر های بنتیک بزرگ به سن ماستریشتین است که در حوضه زاگرس نهشته شده است. این سازند به طور تدریجی و هم شیب بر روی سازند گورپی قرار دارد و به طور قاطع و همساز، زیر سازند تبخیری ساچون قرار می گیرد. مشاهدات صحرایی، مطالعات پتروگرافی و محتوای فسیلی (که شامل Sponge spicules، Sidrolites، Radiolaria، Lepidorbitoides، Omphalocyclus، Rudist، loftusia، Miliolida و Green algae می شد) منجر به شناسایی 12 رخساره در 4 کمربند رخساره ای دریایی باز، سد، تالاب و پهنه های جزر و مدی گردید. عدم وجود ریفهای سدی، کربناتهای دوباره نهشته شده، کمبود کورتوئید، آنکوئید و دانه های آگرگات (که خاص شلف های لبه دار هستند) و از طرفی تبدیل تدریجی رخساره ها به هم و وجود پهنه های وسیع جزر و مدی حاکی از ته نشست این توالی بر روی یک رمپ کربناته تک شیب است.

سازند دالان که از نهشته های پرمین حوضه زاگرس می باشد، غنی از میکروفسیلها از جمله فرامینیفرها و جلبکهای آهکی و ارگانیسمهای پروبلماتیک بوده و تاکنون پیرامون جلبکهای آهکی و ارگانیسمهای پروبلماتیک موجود در این سازند مطالعه ای صورت نگرفته است. با توجه به فراوانی جلبکهای آهکی شناسایی شده (9 جنس و 28 گونه) در برش مورد مطالعه، سعی شده ضمن شناسایی این گروه، اهمیت آنها در تفسیر محیط رسوبی از نظر عمق و پالئواکولوژی، مورد بررسی قرار گیرد. بخشی از سازند دالان در کوه دنا که حاوی جلبکهای آهکی و ارگانیسمهای پروبلماتیک می باشد، از نظر شرایط تشکیل گویای یک محیط کم عمق و نسبتا پر انرژی بوده است.

در این تحقیق، زیست چینه نگاری سازند آسماری در یال جنوبی تاقدیس خویز (برش روستای علمدار) مورد مطالعه قرار گرفته است. سازند آسماری در برش مورد مطالعه 283 متر ضخامت دارد. در این مطالعه 29 جنس و 25 گونه فرامینیفر بنتیک شناسایی شده است که بر اساس پخش و پراکندگی آنها سه زون تجمعی مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به فرامینیفرهای شناسایی شده، سن سازند آسماری در برش مورد مطالعه الیگوسن پسین (چاتین) - میوسن پیشین (آکیتانین - بوردیگالین) در نظر گرفته شده است. سن در نظر گرفته شده برای سازند آسماری در این برش با نتایج حاصل از چینه نگاری ایزوتوپ استرانسیوم همخوانی دارد.

به منظور بازنگری سازند دلیچای در حوضه البرز، مقطع طالو (واقع در شمال خاوری دامغان) مورد مطالعه چینه شناسی قرار گرفته است. لیتولوژی عمده سازند در این برش از مارن سبز متمایل به خاکستری و آهک مارنی خاکستری تشکیل شده و ضخامت آن 168.3 متر اندازه گیری گردید. این سازند دارای امتداد NW-SE و شیب SW می باشد و مرز زیرین آن با سازند شمشک، همراه با ناپیوستگی و مرز بالایی آن با سازند لار به صورت همشیب و پیوسته می باشد. در این مطالعات 52 گونه متعلق به 30 جنس از داینوفلاژله ها شناسایی و معرفی و بر اساس داینوفلاژله های شناسایی شده سن سازند دلیچای از باژوسین تا کالووین تعیین گردید. فسیل داینوفلاژله های پروکسیمت در این سازند بسیار بیشتر از فرمهای کوریت یافت می شود که این خود نشانگر محیط دریایی کم عمق می باشد.

مطالعات زیستی و سنگی انجام شده در دره نچفت واقع در شمال دهکده سه، چاهریسه و زفره نشان داد که در نواحی شمالی اصفهان، نهشته های دونین به واسطه یک لایه خاک قدیمه یا لاتریت و بوکسیت در زیر نهشته های پرمین قرار گرفته است. سن این لایه خاک قدیمه که به عنوان یک لایه کلیدی در این مناطق محسوب می گردد، بر اساس فسیلهای گیاهی یافت شده دونین می باشد. شروع نیروهای فشارشی بر ورق ایران در اواخر دونین سبب کم عمق شدن و فرسایش رسوبات گردیده که میزان این فرسایش در نقاط مختلف متفاوت است به گونه ای که در دره نچفت سن نهشته های دونین بر اساس مطالعه کنودنتها تا فرازنین پیشین (Middle Falsiovalise Zone)، در زفره تا اواخر فرازنین پسین(Early to Late Linguiformis Zone)  و در منطقه چاهریسه تا فامنین (Crepida Zone to Middle Expansa Zone) ادامه دارد.

بررسی و مطالعه نهشته های کرتاسه پسین در شمال غرب نهبندان برای اولین بار منجر به شناسایی 8 جنس و 12 گونه فسیلی از فرامینیفرهای بنتیک به شرح زیر شد: Lepidorbitoides minima, Lepidorbitoides socialis, Nommofallotia cretacea, Omphalocyclus macroporus, Orbitoides apiculata, Orbitoides gruenbachensise, Orbitoides media, Orbitoides megaloformis, Siderolites calcitrapoides, Simpleorbites gensasicus, Sirtina orbitoidiformis, Sulcoperculina dickersoni. با توجه به گسترش چینه شناسی فرامینیفرهای بنتیک شناسایی شده، سن ماستریشتین برای توالی مورد نظر پیشنهاد می گردد.

توالی کربناته سازند کلات به سن ماستریشتین پسین در حوضه رسوبی کپه داغ قرار دارد. مطالعه پتروگرافی این سازند در سه برش چینه شناسی (درگز، شمسی خان و کارناوه) در مرکز کپه داغ منجر به شناسایی 9 رخساره سنگی شده است. این رخساره ها در یک رمپ کربناتی و در محیطهای جزرومدی، لاگونی، پشته های سدی و دریای باز نهشته شده اند. این سازند در برشهای مورد مطالعه از دو سکانس رسوبی تشکیل شده است که شامل مراحل SMW (لبه فلات قاره)، TST (فاز پیشروی) و HST (فاز بالا آمدگی) در سکانس اول و TST و HST در سکانس دوم است. مرز زیرین سازند کلات با سازند نیزار تدریجی (نوع 2) و مرز بالایی آن با سازند پسته لیق از نوع 1 است. بازسازی جغرافیای دیرینه منطقه مورد مطالعه در زمان ماستریشتین پسین نشان می دهد که این سازند در طی 5 مرحله پیشروی و پسروی تشکیل شده است. منحنی تغییرات سطح آب دریا در برشهای مورد مطالعه قابل انطباق با منحنی جهانی تغییرات سطح آب دریا در ماستریشتین پسین است.

نهشته های کربنیفر ناحیه دارچاله در 15 کیلومتری شمال شرق شهرضا با ضخامت 323 متر، به طور عمده از سنگهای کربناته و تخریبی تشکیل شده است. مرز پایینی نهشته های کربنیفر در این ناحیه با رسوبات آبرفتی پوشیده شده و مرز بالایی آن با رسوبات پرمین به صورت ناپیوستگی فرسایشی است. با توجه به مطالعات پتروگرافی و شواهد صحرایی رسوبات منطقه مذکور در 4 زیر محیط رسوبی (ساحل، پهنه جزر و مدی، لاگون و سد) و در یک پلتفرم کربناته از نوع رمپ هموکلینال تکامل یافته اند. آنالیز چینه نگاری سکانسی بر اساس نمودارهای مارتین - چیولت (2003) منجر به شناسایی بخشهای FSST، TST و HST مربوط به این 3 سکانس رسوبی رده سوم در نهشته های مورد مطالعه شده است. این سکانسها توسط مرزهای سکانسی نوع 2 و 1 از یکدیگر تفکیک شده اند.

در این تحقیق روزن داران بنتیک موجود در سازند جهرم واقع در برش کوه گچ با ضخامت 404 متر مورد مطالعه قرار گرفت. بیش از 150مقطع نازک میکروسکپی تهیه شد و نحوه توزیع و پراکندگی روزن داران بنتیک مورد بررسی قرار گرفت تا از این طریق بتوان به بازسازی شرایط حاکم بر محیط دیرینه آن پی برد. وجود روزن داران بدون منفذ از قاعده تا ضخامت 240 متری از سازند جهرم بیانگر عمق کم و افزایش شوری در محیط می باشد. از ضخامت 241 تا 267 متری، حضور روزن داران منفذدار کوچک مانند نومولیتها، آلوئولینهای کشیده و دیگر روزن داران بدون منفذ بیانگر کاهش شوری، نور و افزایش عمق می باشد. از ضخامت 268 تا 285 متری، حضور فراوان روزن داران منفذدار با دیواره نازک و کشیده مانند اپرکولینا بیانگر حداکثر عمق، شوری نرمال و انرژی پائین می باشد. از ضخامت 286 تا 404 متری، حضور روزن داران بدون منفذ و منفذدار بیانگر کاهش مجدد عمق و افزایش نور و انرژی در محیط می باشد. بنابراین رسوب گذاری سازند جهرم در محیطی با انرژی کم و شوری بیش از حد معمول (لاگون) آغاز و سپس با افزایش عمق، با شوری نرمال و انرژی کم تداوم یافته (بخش کم عمق دریای باز) و در نهایت در محیط کم عمق و شوری بالا و انرژی کم (لاگون نیمه محصور) خاتمه یافته است.

در طی این مطالعه سعی شده با اندازه گیری حساسیت مغناطیسی و آنالیزهای ژئوشیمیایی، چگونگی تغییرات محیط و نوسانات سطح آب در طی انبایش سازند آب تلخ در برش الگو تعیین و تفکیک گردد. برای این منظور پس از انجام مطالعات صحرایی 38 نمونه سنگی برداشت و مورد آنالیز قرار گرفت. با توجه به این که با محاسبه میانگین حساسیت مغناطیسی در طول توالی، می توان وضعیت سطح آب دریا را مشخص نمود، لذا بدین منظور پس از اندازه گیری حساسیت مغناطیسی تمامی نمونه های مورد مطالعه با استفاده از دستگاه MAGNETITE SUSCEPTIBILITY METER MZ2، متوسط مقدار حساسیت مغناطیسی از هر یک از داده ها تفریق شده است. مقادیر مثبت نشان دهنده پایین افتادن سطح آب دریا و مقادیر منفی نمایانگر بالا آمدن سطح آب دریا می باشند. نتایج حاصل نشان می دهد که استفاده از آزمایش حساسیت مغناطیسی روش مناسبی برای بررسی تغییرات سطح آب دریا می باشد. علاوه بر این، بر اساس نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی که با استفاده از پیرولیز راک - ایول صورت گرفت، این سازند در برش الگو به طور کلی یک سری پسرونده بوده و در محیط تحت شرایط نسبتا اکسیدان نهشته شده است که نتایج به دست آمده از حساسیت مغناطیسی نمونه ها را تایید می نماید.

نهشته های اردویسین میانی - پسین واقع در جنوب شرق شهر زرند (برش بنستان)، از تناوب ماسه سنگهای ارغوانی و شیلهای سبز، سنگ آهک و سنگ آهکهای مارنی تشکیل شده است. بخش کربناته این برش دارای مقادیر فراوانی از انواع فسیلها می باشد. بازوپایان، استراکودها، شکم پایان، دوکفه ایها، و سفالوپودا به همراه کنودونتها حاکی از وجود شرایط مطلوب و مناسب برای زندگی و گسترش این جانداران بوده است. بررسیهای دیرینه شناسی انجام شده منجر به شناسایی 12 جنس و گونه از بازوپایان گردیده است.

سازند جهرم شامل توالیهایی از دولومیت، سنگ آهک دولومیتی و سنگ آهک به سن پالئوسن بالایی؟ - ائوسن در کوههای زاگرس می باشد. به منظور شناسایی ریزرخساره های این سازند از 216 متر ضخامت آن در برش دودج (شرق شیراز) 120 مقطع نازک مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی انجام شده منجر به شناسایی 7 ریز رخساره گردید و چون این سازند اساسا از روزن داران کف زی تشکیل شده است، بنابراین با استفاده از این شاخصهای مناسب به عنوان یک ابزار با ارزش، می توان محیطهای دیرینه نهشته های این سازند را نیز تعیین نمود. فقدان نهشته های توربیدایتی، رخساره های سدی و ریفی و دیگر مطالعات نشان می دهند که سازند جهرم در یک رمپ کربناته ایده آل تشکیل شده است. به دلیل تنوع زیاد و فراوانی روزن داران کف زی نیز این رمپ کربناته به عنوان یک «سیستم رمپ کربناته با فراوانی روزن داران کف زی» شناخته می شود.

جهت مطالعه دقیق پالئواکولوژی، از 333 متر بالایی سازند آب تلخ با سن کامبرین پسین - ماستریشتین آغازین، 38 نمونه برداشت و سپس توسط میکروسکپ نوری پلاریزان مطالعه و عکس برداری شد. در هر نمونه 500 گونه شمارش و درصد آنها مشخص گردید. بر طبق تفاسیر پالئواکولوژیکی و نمودارهای ترسیم شده، بخش بالایی سازند آب تلخ در یک حوضه دریایی کم عمق نهشته شده و این حوضه از شرایط دمایی نسبتا بالایی برخوردار بوده و نانوفسیلهای آهکی این حوضه به خوبی حفظ شده اند.

سازند تاربور در برش نمونه، در تاقدیس کوه گدایون (شمال شرق شیراز) دارای ضخامتی معادل 692 متر است. مرز زیرین آن با مارنهای هوازده گورپی ناپیوسته و همشیب و مرز بالایی آن گسله است. واحد 2 این سازند شامل 31 متر (از534 تا 565 متری) مارنهای خاکستری مایل به سبز با رخساره پلاژیک و حاوی فرامینیفرهای پلانکتون است که یک متر قاعده ای آن به رنگ قرمز می باشد. مرز زیرین آن با یک سطح نا پیوستگی ضعیف روی سنگ آهکهای ضخیم لایه تا توده ای رودیست دار (واحد 1) قرار دارد. وجود ندولهای آهن دار زیر این مارنها نشانگر یک قطع شدگی موقت (diastem) می باشد. در این مطالعه 8 جنس و 24 گونه از فرامینیفرهای پلانکتون تشخیص داده شده است. مقایسه فونهای به دست آمده همچون Gansserina gansseri، Contusotruncana contuse، Contusotruncana fornicate، Globotruncana falsostuarti، Globotruncana arca، Globotruncana linneiana، Globotruncanita conica، Globotruncana lapparenti، Globotruncanita stuarti، Globotruncana aegyptica،Globotruncanita pettersi  و گونه Globotruncanita stuartiformis با ایالتهای بیوژئوگرافی زمان کرتاسه، تعلق این واحد به آبهای گرم و عمیق ماستریشتین ایالت Tethyan در منطقه Tropical را اثبات می کند که دارای ویژگیهای با گونه هایی با دیواره ضخیم و مزین با کیل غنی می باشند.

به منظور توصیف الگوهای اصلی جغرافیای زیستی در طول زمان اردویسین میانی تا بالایی، سه مجموعه تکتونیکی مختلف شامل سرزمینهای چینگیز- تارباگاتای و چو- ایلی در قزاقستان و پلیت توران در ازبکستان - ترکمنستان انتخاب گردید. فونای بازوپایان و تریلوبیتهای اردویسین میانی تا بالایی چو- ایلی، روند صعودی بومی شدن اجتماعات آبهای کم عمق را نشان می دهد، در صورتی که بر اساس اجتماعات تریلوبیتی شلف خارجی، ارتباط با شرق پری - گندوانا هنوز برقرار است. ارتباط قوی این مجموعه با فونای تریلوبیتی همزمان از تاریم و جنوب چین با مطالعه اجتماع تریلوبیتی اردویسین بالایی سازند کاراگاش در ناحیه تارباگاتای به اثبات رسید. لذا ارتباط قوی فونای تریلوبیتی و بازوپایان اردویسین بالایی سرزمین چنگیز - تارباگاتای با بخشهای نیمه حاره ای پری - گندوانا تایید می گردد. اطلاعات مربوط به فونای پالئوزوئیک زیرین پلیت توران بسیار اندک است. به هر حال فونای اردویسین بالایی آن، تشابه زیادی با فونای بنتیک همزمان از سیبوماسو و ایران مرکزی دارد که به احتمال زیاد در اردویسین بخشی از عرضهای معتدله گندوانا بوده است و بعدا در پالئوزوئیک از آن جدا شده است.

برش مورد مطالعه در این پژوهش شامل نهشته های پرمین در 5 کیلومتری شمال شرق آباده است. مطالعات انجام گرفته بر روی کنودنتهای شناسایی شده در این برش منجر به معرفی دو بیوزون Sweetognathus whitei و  Sweetognathus merrilliگردید که زمان ساکمارین پسین و آرتینسکین پیشین را نشان می دهند. بیوزون  Sweetognathus merrilliبرای اولین بار و به عنوان قدیمی ترین بیوزون کنودنتی پرمین در منطقه شناسایی گردیده است. معرفی این بیوزون می تواند در اصلاح ساختار سنی و چینه شناسی پرمین منطقه موثر باشد.

بررسی زیست چینه ای سازند مبارک به سن کربنیفر پیشین در منطقه کیاسر (جنوب ساری) منجر به شناسایی 12 جنس و گونه از جلبکهای آهکی شده است. این جلبکها به شاخه های جلبکهای قرمز و سبز تعلق دارند که در میان جلبکهای سبز خانواده Dasycladacea از فراوانی بیشتری برخوردار است. با بررسی جلبکهای این ناحیه و مقایسه آنها با زونهای فرامینیفری این برش، می توان سن تورنزین پیشین تا ویزئن میانی (V2a) را برای این جلبکها در نظر گرفت.

روزنبران فوزولینیدی از مهمترین میکروفسیلهای ردیفهای دریایی پرمین بوده و تعیین سن، تطابق و بایوزوناسیون توالیهای پرمین بر اساس پراکندگی چینه شناسی این گروه از روزنبران انجام می گیرد. در توالی چینه شناسی بابل آباد، 9 جنس و 13 گونه از این گروه که متعلق به خانواده های استافیلیده، نئوشوآژرینیده، اوزاوینلیده، شوآژرینیده و شوبرتلیده هستند، شناسایی شده اند. پراکندگی چینه شناسی این گروه از روزنبران بیانگر سن کوبرگندین تا میدین برای سنگهای درگیرنده آنها می باشد.

در این پژوهش جهت بررسی ماکروفسیلهای سازند آبدراز واقع در نزدیکی روستای حمام قلعه در شرق حوضه رسوبی کپه داغ، مطالعاتی بر روی خانواده Inoceramidae صورت گرفت و به دنبال آن تعداد 50 نمونه از این خانواده در محدوده مطالعاتی به دست آمد. در نهایت 6 جنس و 11 گونه از این خانواده شناسایی شد که بر اساس آن بایوزوناسیون محدوده مطالعاتی تعیین و سن تقریبی آن از تورنین پیشین تا سانونین پیشین گزارش می گردد.

برش بالاست در 5 کیلومتری شمال غرب شهرستان دامغان (جاده چشمه علی) در البرز شرقی قرار دارد. سنگهای کربنیفر این منطقه متشکل از سنگ آهکهای با ضخامتهای مختلف بوده که میان لایه هایی از شیل نیز در آن دیده می شود. عناصر کنودونتی جهت مطالعه و تعیین سن، از نمونه ها جدا و شناسایی گردید که شامل 13جنس و 19 گونه می باشد. همچنین تعداد 5 یبوزون (1 زون مربوط به دونین و 4 زون متعلق به کربنیفر) به نامهای costatus zone (فامنین پسین)، crenulata zone، sandbergi-L. (انتهای تورنزین پیشین - میانی)، typicus-anchoralis, isostaticha-U. crenulata zone (تورنزین پسین) و G. bilineatus zone (ویزین میانی - پسین) مطابق با زون بندی جهانی معرفی گردیده است.

در این تحقیق، برشی از رسوبات سازند آسماری در کوه گشت خوار با ضخامت 192.2 متر مورد مطالعه قرار گرفت. هدف از این تحقیق تعیین جنس و گونه های فرامینیفرهای بنتیک و معرفی تجمعات فونی و بایوزونهای موجود در سازند آسماری بوده است. نتیجه این مطالعات منجر به شناسایی 32 جنس و 19 گونه و 3 زون زیستی گردیده است. بر اساس زونهای زیستی تعیین شده، سن سازند آسماری در ناحیه مورد مطالعه چاتین تا بوردیگالین در نظر گرفته شد.

پالینوفلورای سازندهای پادها و بهرام در برش چینه شناسی شاهزاده محمد کرمان واقع در شمال غرب کرمان، عمدتا شامل میوسپورها، آکریتارشها، اسکلوکودنتها و کیتینوزوآها می باشد. در رسوبات سازندهای یاد شده، میوسپورها تنوع و فراوانی قابل ملاحظه ای نسبت به میکروفیتوپلانکتونهای دریایی نشان می دهند. با توجه به این که تنوع و فراوانی میکروفیتوپلانکتونهای دریایی نسبت به پالینومرفهای خشکی (میوسپورها) نمایانگر افزایش عمق آب و فاصله از خط ساحلی می باشد و همچنین فراوانی میکروفیتوپلانکتونهای کروی شکل فاقد تزئینات یا دارای عناصر تزئیناتی کوتاه، بیانگر اجتماعات نزدیک به ساحل است، می توان نتیجه گرفت نهشته های سازندهای پادها و بهرام در ناحیه شاهزاده محمد در یک محیط دریایی کم عمق و نزدیک به ساحل تشکیل شده است.

رسوبات منتسب به سازند مبارک در دامنه جنوبی البرز در منطقه شهمیرزاد سمنان مشتمل بر سنگ آهکهای خاکستری تیره با میان لایه های شیلی و مارنی می باشد. این توالی رسوبی با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند جیرود قرار گرفته و خود با ناپیوستگی توسط رسوبات متعلق به تریاس پوشیده می شود. بخشهای زیرین رسوبات مزبور حاوی فونایی از بقایای مهره داران (ماهیان) بوده که مطالعه و بررسی آنها منجر به شناسایی جنس و گونه های زیر گردیده است: actinopterygian platal denticles, trinacodus ferox, protacrodus sp., Protacrodus cf. p. serra, Denea sp., Acanthodian tooth-whorl, ctenacanth- type scale, palaeoniscoid body scales, stethacanthid tooth? سن لایه های دربرگیرنده ماهیان با توجه به مطالعه کنودونتهای آن تورنزین پیشین و معادل با زون تجمعی Sulcata Zone تاLower Crenulata Zone است. حضور بقایای مهره داران فوق از برش شهمیرزاد می تواند در مقایسه چینه شناسی البرز و ایران مرکزی از دیدگاه جغرافیای دیرینه، شرایط زیست محیطی دیرینه و در نهایت مقایسه با کشورهای همجوار کاربرد بسیار بالایی داشته باشد.

حوضه رسوبی کپه داغ در شمال شرق ایران و جنوب صفحه توران قرار دارد. یکی از واحدهای چینه شناسی این حوضه سازند آیتامیر به سن آلبین - سنومانین است. این سازند در دو برش شیخ و سرخزو در ناودیس شیخ در شمال شرق بجنورد مطالعه گردیده است. سازند آیتامیر شامل تناوب ماسه سنگهای بسیار دانه ریز گلاکونیتی سخت با سیلتستونهای سست در قاعده است و در قسمت میانی آن، افقهای شیلی و در راس ماسه سنگهای دانه ریز ظاهر می گردند. این سازند در برش سرخزو دارای لایه های ماسه سنگی ضخیمتر در قاعده و راس است. در بررسی ناحیه مورد مطالعه از سازند آیتامیر، سه افق پرفسیل (shell-bed) شناسایی گردید که شامل دو افق condensed onlap shell-bed و یک افق condensed backlap shell-bed می باشد. دو افق onlap shell-bed که در قاعده و راس سازند حضور دارند (بر روی TRS و یاTSE ) به ترتیب در موقعیتهای shoreface و لاگون نیمه محصور بر جای گذاشته شده اند. افق پر فسیل میانی (backlap shell-bed) در یک موقعیت دور از ساحل در skeletal shoal نهشته شده است.

هدف از این مقاله مطالعه مرجانهای کربنیفر پیشین در جنوب غرب دامغان (البرز شرقی) می باشد. بدین منظور توالی سازند مبارک در برش تویه دروار (البرز شرقی - جنوب غرب دامغان) جهت مطالعه در نظر گرفته شد. سازند مبارک در برش تویه دروار به طور پیوسته بر روی سازند جیرود قرار دارد و به طور ناپیوسته (مرز گسله) توسط سازند الیکا پوشیده می شود. مرجانهای سازند مبارک در برش تویه دروار جهت تعیین سن و شناخت محیط رسوبی جمع آوری و تحت مطالعه سیستماتیک قرار گرفتند که منجر به شناسایی 15 گونه متعلق به 10 جنس گردید. همگی این مرجانها به زیر رده های روگوزا و تابولاتا تعلق دارند و سن کربنیفر پیشین (تورنزین - ویزین پیشن) را برای سازند مبارک در این برش نشان می دهند که قرابت زیادی با مرجانهای هم سن خود در البرز مرکزی داشته و در مقیاس جهانی شباهت بیشتری با اروپای غربی و چین نمایان می سازند. با توجه به مرجانهای مطالعه شده در این سازند می توان محیط رسوبی دیرینه سازند مبارک را در برش مزبور یک پلاتفرم کربناته کم عمق از نوع رمپ در نظر گرفت.

برشهای مورد مطالعه در جنوب غربی ایران مرکزی، در ناحیه آباده واقع شده است. مطالعه کنودونتهای این برش منجر به شناسایی چهار بیوزون گردید که شامل:Idiognathodus delicates zone  (باشکرین- موسکوین)، zone Streptognathodus oppletus  (کازیموین تا ژلین آغازین) و Sweetognathus whitei zone،Neostreptognathodus pequopensis zone  (آرتینسکین) است. بر مبنای کنودونت های شناسایی شده سن باشکرین- ژلین آغازین برای سازند سردر و آرتینسکین برای نهشته های پرمین (معادل سنی سازند خان) در این ناحیه در نظر گرفته شده است. بر این اساس، مرز کربنیفر- پرمین در این ناحیه به صورت ناپیوستگی فرسایشی (Paraconformity) می باشد. مقایسه این ناحیه با مناطق هم جوار نشان داد که که این مناطق همانند دیگر نقاط ایران پس از اشکوب کازیموین از آب خارج شده و فرسایش شدیدی در ناحیه حاکم گردیده است. سپس با آغاز ذوب یخچال ها و در پرمین زیرین بر اثر پیشروی مجدد دریا، منطقه به زیر آب می رود البته حوضه رسوبی در این بخش از ایران مرکزی نسبت به مناطق هم جوار از عمق بسیار کمتری برخوردار بوده است.

در این مطالعه چینه نگاری زیستی و محیط رسوبی سازند آسماری به ضخامت 167 متر در برش دشتکوه انجام شده است. با توجه به خصوصیات سنگ شناسی شش واحد سنگ چینه ای شناسایی شد که عمدتا از سنگ آهک، سنگ آهک مارنی و سنگ آهک ماسه ای تشکیل شده اند. 40 گونه و جنس از فرامینیفرهای بنتیک و پلاژیک و سه بیوزون در سازند آسماری مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشانگر این است که سن سازند آسماری در برش مورد نظر الیگوسن، میوسن زیرین (بوردیگالین) می باشد.

نهشته های دونین پسین کرمان که بیشتر تخریبی و سنگ آهکهای کم عمق می باشند، حاوی بازوپایانی چون Anathyris، Composita، Cyrtospirifer، Platispirifer، Ripidorhynchus، Schellwienella،Schizophora  و Spinatrypina می باشند که نشان دهنده سن فرازنین - فامنین هستند.

نمونه برداری از سنگ آهکهای کنیاسین - سانتونین در برش دوراهی شهداد، منجر به شناسایی فرامینیفرهای بنتیک و پلانکتونیک گردید که برای اولین بار از منطقه گزارش می شوند. با توجه به بالا بودن نسبت درصد فرامینیفرهای پلانکتونیک به بنتیک، محیط رسوب گذاری نیمه عمیق تا عمیق در نظر گرفته شده است. حضور فرامینیفرهای بنتیک سطح زی و درون زی نشان دهنده محیط غنی از اکسیژن و مواد غذایی می باشد.

پژوهشهای دیرینه شناسی بر پایه فرامینیفرها بر روی نهشته های به سن کربنیفر واقع در البرز شرقی صورت گرفته است. تعقیب نهشته های کربنیفر در شرق البرز و در راس سازند مبارک منجر به شناسایی پسروی ویزئن میانی گردید. یافته های مقدماتی در قسمتی از این رسوبات واقع در بالای ناپیوستگی بیانگر وجود چینه هایی با سن احتمالی انتهای کربنیفر پسین بوده است. اختصاصات رخساره های موجود در این محدوده که به طور کلی با طبقات بالا و پایین خود متفاوت است، بازگو کننده شرایط ویژه محیط رسوبی و مرحله گذار می باشد. کاوشهای ریز دیرینه شناسی، علاوه بر تایید پژوهشهای قبلی صورت گرفته در این محدوده منجر به شناسایی فرامینیفرهایی در راس این ردیفها گردیده که مرز احتمالی موسکووین - پرمین را برای نهشته های کربنیفر پسین در هاله ای از ابهام فرو برده است. این جستجوها گر چه به واسطه پوشش گیاهی منطقه دشوار می نماید، اما بررسی دوباره ردیفهای چینه ای کربنیفر پسین و پرمین پایینی را یادآور می شود.

برش مورد مطالعه در منطقه سه شامل توالی سنگ آهکی حاوی انواعی از ماکروفسیلها از جمله مرجانها، استروماتوپوریدها، براکیوپودها و میکروفسیلهایی مانند استراکود، بقایای ماهی و کنودونت است. بررسی کنودونتهای استخراج شده از این برش سن ایفلین را برای این قسمت از منطقه مسجل می سازد. در این مطالعه دو جنس Polygnathus و Icriodus و نه گونه و زیرگونه از کنودونتها قابل تشخیص می باشد. مجموعه کنودونتی مذبور نشان دهنده Costatus Zone متعلق به ایفلین است. بر اساس حضور مرجانهایی مانند Caliapora وPachycanalicula  و استروماتوپوریدهای همراه این فون کنودونتی که سن دونین میانی را تایید می کنند، منطقه مورد مطالعه در زمان دونین میانی در عرضهای جغرافیایی پایین، ناحیه گرمسیری و دریاکناری قرار داشته است. حضور این زون کنودونتی و مرجانهای یافت شده می تواند در مقایسه چینه شناسی ایران مرکزی و دیگر نقاط ایران از دیدگاه جغرافیای دیرینه و اصلاح ساختار تکتونیکی دونین مورد استفاده قرار گیرد.

برش مورد مطالعه در یک کیلومتری شمال شهرستان بجستان واقع شده است. در این برش سازند جمال دارای 362 متر ضخامت است که با یک ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند سردر قرار می گیرد. مشاهدات صحرایی و آزمایشگاهی منجر به شناسایی رخساره های کربناته و آواری شده است. رخساره های آواری آن از شیل و ماسه سنگ تشکیل شده که در یک محیط ساحلی رسوب گذاری کرده اند. رخساره های کربناته آن شامل دولومیت و سنگ آهک بوده و شامل رخساره های پهنه جزر و مدی، لاگون، سد و دریای باز می باشد. نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که این رسوبات در یک پلاتفرم کربناته کم عمق از نوع رمپ نهشته شده اند. بررسی چینه نگاری سکانسی سازند جمال در منطقه مورد مطالعه منجر به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم شده است که به وسیله مرزهای سکانسی از نوع SB2 و SB1 محدود می شوند.

در میان ارگانیسمهای دریایی، مرجانها جزء موجوداتی هستند که در مقابل تغییرات محیط به سرعت از خود واکنش نشان داده و بنابراین از این نظر آنها را می توان شاخصهای مفیدی در ارتباط با مطالعه آلودگی اکوسیستم دریا در نظر گرفت. از سوی دیگر وجود ریف در مناطق مختلف خلیج فارس به خصوص در نواحی شمال غربی آن مانند خلیج کویت و برخی مناطق ایرانی این ناحیه به اثبات رسیده است. همچنین توسعه صنعتی سواحل مجاور این مناطق طی سالهای اخیر باعث بروز تغییرات شاخصی بر روی پراکندگی و فراوانی فوناهای بستر از جمله ریفهای مرجانی شده است. در همین راستا جهت بررسی خصوصیات بستر نواحی شمال غربی خلیج فارس تعداد 61 نمونه دریایی در محدوده ای به وسعت 3500 کیلومتر مربع برداشت گردیده و مورد آزمایشهای رسوب شناسی، کربنات سنجی و آنالیز عنصری قرار گرفته است. از بین عوامل موثر بر پراکندگی ریفها، رودخانه های موجود در ناحیه، جزر و مد و توپوگرافی بستر به عنوان مهمترین عوامل طبیعی موثر و از سوی دیگر فراوانی عناصر سنگین، تردد کشتی و فعالیتهای صنعتی به عنوان عوامل درگیر با فعالیتهای انسان مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که در نواحی شرقی محدوده مورد مطالعه (مجاور رودخانه زهره) شرایط محیطی برای تشکیل این ساختارها مساعد بوده و عوامل مخرب انسانزاد نیز حداقل تاثیر را دارند. در نتیجه این مناطق بسترهای مناسبی برای گسترش ریف به حساب می آیند. همچنین علت عدم پراکندگی ریفهای مرجانی در سمت غرب ناحیه مورد مطالعه و حواشی رودخانه اروندرود، دلیل نامساعد بودن مجموعه عوامل طبیعی و انسانزاد جهت تشکیل ریف است.

در این نوشتار گذر سازند آب دراز به آب تلخ بر اساس نانوفسیلهای آهکی بر مبنای فاکتورهای زیست محیطی بررسی شده است. برش مذکور در روستای حمام قلعه واقع در 20 کیلومتری کلات، قرار دارد. بر مبنای مطالعات انجام شده حوضه رسوب گذاری مورد مطالعه در عرض جغرافیایی پایین با درجه حرارت بالا واقع می باشد. در ضمن عمق حوضه رسوب گذاری از آخرین باند چاکی لایمستون سازند آب دراز به سمت سازند آب تلخ افزایش می یابد.

میکروبیال متهای نواری به رنگ سیاه همراه با کلاستیکهای فسفاته در ضخامتهای مختلف در میان شیلهای کامبرین پیشین تشکیل شده است. رشد و تجمع موجودات بنتیک اغلب در سطح و میان میکروفاسیسهای گرینستون به خصوص در تخلخلهای بین دانه ای، داخل میکروفسیلها و حفره ها رشد کرده اند. نوع و تنوع موجودات تشکیل دهنده نسبت به عمق متغیر است. سطح میکروبیال متهای نواری نامنظم بوده و آثار انحلال، فرسایش و میکروبورینگهای فسیلی تو در تو مشاهده می شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی و میکروسکوپ الکترونی SEM-EDS، میکروبنتیکهای گیاهی و جانوری در متهای میکروبیال شامل میکرو ارگانیسمهای صدف دار، پروکاریوتیکهای میله ای (Rod-like)، کوکوسهای کروی شکل (Aphanocapsa)، خوشه ای (Gloecapsa) و رشته ای (Nostoc)، Chroococcales ساختارهای گل کلمی (Caulifloweral eukaryotics) و آکریتارشهای کروی و بیضوی شکل هستند. میکروبنتیکهای گیاهی و جانوری اغلب فرآیندهایی مانند نرخ رسوب گذاری، شرایط هیدرودینامیک، عمق آب، ویژگیهای شیمیایی، تامین مواد غذایی، انرژی، دما و شوری مناسب برخوردارند، رشد شان زیاد است. متهای میکروبیال کامبرین پیشین علاوه بر تفسیر عمق آب دارای ویژگیهای متلاشی کننده و تمرکز کننده کانیها می باشند.

در این مطالعه، افقهای کلیدی پوش سنگ مخزن آسماری میدان نفتی پارسی واقع در 130کیلومتری جنوب شرق اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نمودارهای چاه پیمایی GR و Sonic و مطالعه 200 مقطع نازک میکروسکپی از 28 حلقه چاه مورد مطالعه نشان داد مخزن آسماری دارای پوش سنگ کامل نمکدار بوده و از 6 افق کلیدی (از بالا به پایینA :، B، C، D،E  وF ) تشکیل گردیده است. این افقها از نظر سنگ شناسی از انیدریت، شیل بیتومینه، پکستون و وکستونهای حاوی فسیلهای Chilostomellid، Dendritina،Miliolids  و Rotalids تشکیل شده اند. وجود این فسیلها در افقهای C، D،E  و F به عنوان شاخص، امکان تطابق پوش سنگ را در سرتاسر میدان فراهم ساخته است. نتایج حاصل می تواند به تعیین عمق احتمالی ورود به مخزن در میدان کمک نموده و سبب کاهش ریسک و هزینه ها در حفاریهای آتی گردد.

ردیفهای رسوبی بخش زبرین سازند آیتامیر با برداشت و شناسائی آمونیتهایی از زیر خانواده Mantelliceratinae Hyatt, 1903 به خوبی در قالب زونهای آمونیتی قابل تفکیک می باشند. با شناسایی جنس Mantelliceras Hyatt, 1903 و پنج گونه  (Spath, 1926 b) Mantelliceras mantelli (J. Sowerby, 1814), Mantelliceras lymenseMantelliceras cantianum Spath, 1926, Mantelliceras saxbii (Sharpe, 1857), Mantelliceras aff. dixoni Spath, 1926  در بخشهایی از شرق کپه داغ و از درون شیلهای گلاکونیتی بخش زبرین سازند آیتامیر، تعلق این نهشته ها به سنومانین پیشین و زونهای Mantelliceras mantelli و Mantelliceras dixoni محرز می باشد.

در این بررسی 365 متر از نهشته های سازند تاربور در منطقه تنگ کوشک (شرق شیراز) مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس بایوزون تجمعی مشخص شده Orbitoides media & Omphalocyclus macroporus سن نسبی سازند تاربور در برش چینه شناسی مورد مطالعه مایستریشتین و سن سازندگورپی مایستریشتین پیشین تعیین گردید.

فراوانی نسبی و محدوده چینه شناسی کوتاه و گسترش جغرافیایی وسیع نانوپلانکتونهای آهکی، باعث شده که این گروه از فسیلها، ابزار بسیار مناسبی برای زیرتقسیمات زیست چینه شناسی، به ویژه در کرتاسه به شمار آیند. بدین سبب، نانوپلانکتونهای آهکی در نهشته های کرتاسه بالایی برش چمن ساور مورد مطالعه قرار گرفته است. برمبنای مطالعات انجام شده، 17جنس و 26 گونه نانوفسیل در این برش شناسایی و عکس برداری گردید. باتوجه به گسترش چینه شناسی نانوپلانکتونهای آهکی، بازه زمانی قسمت پایینی برش مورد مطالعه با زونهای CC17-CC18 و قسمت بالایی برش با زون CC19 از زون بندی سیسینگ (1977) همخوانی دارد. بر این مبنا، سن این برش از ابتدای کامپانین آغازی تا انتهای کامپانین آغازی پیشنهاد می شود. مقایسه نهشته های مذکور با آخرین باند چاکی سازند آبدراز دال بر وجود حوضه رسوب گذاری واحد در زمان کامپانین بین دو منطقه مذکور است.

سازند سرچشمه از سازند های کرتاسه پایینی حوضه کپه داغ در شمال شرق ایران است. این سازند از مارنهای خاکستری و شیلهای مدادی با میان لایه های سنگ آهکی تشکیل شده و غنی از انواع ماکروفسیلها به ویژه دوکفه ایها (اوسترا، تریگونیا، لوفا، اگزوژیرا ....)، آمونیتها، براکیوپودا و گاستروپودا می باشد. علاوه بر این پالینومورفهای متنوعی در رسوبات این سازند وجود دارد که شامل داینوفلاژله ها، اسپور و پولن، آکریتارشها و آستر داخلی فرامینیفرها می باشد. به منظور تعیین سن دقیق تر سازند و ایجاد بیوزوناسیون با استفاده از پالینومرفها و مقایسه زون بندی پالینولوژیکی با زونهای آمونیتی، برشی از این سازند در منطقه انجیربلاغ انتخاب و مورد نمونه برداری قرار گرفت و نمونه ها برای مطالعات پالینولوژی آماده سازی گردید. بیشتر رسوبات شیلی این سازند غنی از پالینومورفهای دریایی به خصوص داینوفلاژله ها بود. مجموعه غنی از داینوفلاژله ها شامل بیش از 30 جنس و 32 گونه شناسایی گردید. این مجموعه فسیلی نشانگر زون Odontochitina operculata بوده و انطباق آن با زونهای آمونیتی Deshayesits tuarkyricus، Deshayesits weiss و Deshayesits deshayesi با سن آپتین پیشین (Early Aptian) و Durfrenoya furcata با سن آپتین پسین، سن آپتین را برای این سازند نشان می دهد.

مرز پالئوسن - ائوسن در برش تاقدیس کمستان در 99 متری از سازند پابده واقع شده است. این مرز بر اساس فرامینیفرهای پلانکتون به طور معمول در زون (Morozovella velascoensis) P5 از زون بندی Berggren & Pearson قرار گرفته است. در برش مورد مطالعه، این مرز با کاهش و انقراض گونه هایی از Morozovella نظیر M.apanthesma، M.pasionensis،M.occlusa  و M.conicotruncata درانتهای پالئوسن و آغازی ترین زمان ائوسن و تنوع و فراوانی در گونه های دیگر Morozovella نظیر M.gracilis، M.edgari،M.marginodentata  در ائوسن پیشین  (Ypresian)مشخص شده است. در ابتدای ائوسن گونه هایی از Pseudohastigerina نظیرwilcoxensis Pseudohastigerina  آشکار می شوند.

سازند آب تلخ یکی از مهمترین واحدهای کرتاسه بالایی در شرق حوضه کپه داغ می باشد. سنگ شناسی عمده این سازند بیشتر از شیل و مارن تشکیل شده و در قسمت بالایی آن لایه هایی از سنگ آهک ماسه ای و ماسه سنگ آهکی دیده می شود. ضخامت سازند آب تلخ در این برش 830 متراندازه گیری شده و از 3 بخش کاملا مجزا تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سنگ آهکهای گل سفیدی مربوط به سازند آبدراز به صورت پیوسته و هم شیب بوده و مرز بالایی آن با سازند نیزار به صورت دیسکونفورم همراه با یک لایه خاک قدیمه می باشد. بر مبنای رنج - چارت رسم شده، تعداد 44 جنس و 68 گونه از فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتونیک در این برش شناسایی شده و پس از رسم رنج - چارت برای اولین بار 3 بایوزون اصلی به شرح زیر شناسایی شده است: 1. Dicarinella asymetrica- Globotruncana ventricosa Interval - Zone2. Globotruncana ventricosa- Globotruncana falsostuarti Interval Zone3. Globotruncana falsostuarti - Heterohelix Assemblage Zone بر اساس بایوزونهای شناسایی شده، سن سازند آب تلخ در این برش کامپانین پیشین - ماستریشتین میانی تعیین شده است.

در این مطالعه 101 نمونه از نهشته های سازند قم در برش چینه نگاری تاقدیس نواب واقع در جنوب شرق کاشان مورد بررسی قرار گرفت. سازند قم در این برش 211 متر ضخامت دارد و شامل سنگ آهک، سنگ آهک ماسه ای، سنگ آهک رسی، مارن و مارن ژیپس دار بوده و مرز آن با نهشته های سازند قرمز بالایی در بالا و سازند قرمز زیرین در پایین به صورت ناپیوستگی هم شیب می باشد. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی بر اساس مدل گالووی منجر به شناسایی 6 سکانس و 5 سطح حداکثر گستردگی آب دریا شد.

برش مورد مطالعه در روستای زیارت کلا، جنوب بهشهر در البرز مرکزی قرار دارد. توالی رسوبی مورد مطالعه با ضخامت 9 متر شامل طبقات مارن و سنگ آهک ضخیم لایه است. سن این برش بر اساس فرامینیفرهای پلانکتونیک، پالئوسن پیشین (آشکوب دانین پیشین) می باشد. به منظور تعیین نسبی میزان مواد غذایی در این برش از فرامینیفرهای بنتیک استفاده شد. در فرامینیفرهای بنتیک از نسبت مورفوتایپهای اپی فونا به اینفونا استفاده شد. مورفوتایپهای اپی فونا نشان دهنده شرایط اکسیژن مطلوب و مواد غذایی کم و مورفوتایپهای اینفونا نشان دهنده شرایط اکسیژن پایین و مواد غذایی بالا می باشند. با استفاده از مورفوتایپهای فرامینیفرهای بنتیک پنج زون تعیین شد. مقدار بالای مواد غذایی در زون یک و چهار مشاهده شد که با فراوانی مورفوتایپهای اینفونا و درصد بالای پیریت و گلوکونیت مشخص می شود. در زون سوم با توجه به درصد برابر نسبت اپی فونا به اینفونا، افزایش مقادیر متوسط مواد غذایی مورد انتظار است. وجود درصد بالای فرامینیفرهای اپی فونا نشان دهنده کاهش مواد غذایی در زون دو و پنج می باشد.

برش مورد مطالعه در منطقه کیاسر، 75 کیلومتری جنوب خاوری ساری و در البرز مرکزی واقع است. نهشته های کربنیفر سازند مبارک، 385 متر ضخامت داشته و مشتمل بر سنگ آهکهای نازک لایه در قاعده و سنگهای آهکی با ضخامتهای مختلف (عمدتا متوسط لایه) و میان لایه های شیلی در بخشهای بالاتر می باشد. محدوده مرز بین نهشته های دونین و کربنیفر با انقراض انواعی چون Icriodus costatus،Pelekysgnathus sp.  و Polygnathus semicostatus  در اواخر دونین (نمونه 4.1) و با ظهور گونه هایی مانند Clydagnathus gilwernensis، Polygnathus spicatus، Polygnathus thomassi و Spathognathus crassidentathus در اوایل کربنیفر (نمونه 4.3) مشخص شده است. با مطالعه عناصر کنودونتی (20 جنس، 36 گونه و 7 زیرگونه)، تعداد 7 بیوزون در نهشته های متعلق به کربنیفر پیشین (سازند مبارک) تشخیص داده شده است که به ترتیب شامل sulcata zone، duplicata zone، sandbergi-L. crenulata zone، typicus zone، anchoralis-latus zone،texanus-A. scalenus zone  وG.bilineatus zone  هستند. این بیوزونها بیانگر محدوده سنی تورنزین پیشین تا ویزین پسین می باشند.

در این تحقیق، توالی چرتهای رادیولری ژوراسیک - کرتاسه در ناحیه نیریز، زاگرس مرتفع مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسیهای صحرایی و آزمایشگاهی جامع بر روی سنگهای رادیولاریتی این منطقه منجر به شناسایی 12 جنس و 10 گونه رادیولری گردیده است. 4 گونه متعلق به زیر راسته ناسه لاریا و 6 گونه هم از زیر راسته اسپوملاریا هستند. اندازه نمونه های تشخیص داده شده در این مقاله توسط SEM، در حدود 200 - 50 میکرومتر است. دو تجمع رادیولری (I) شامل Cinguloturris arabica، Parvicingulla usotanesis و Podobursa spinosa و تجمع (II) شامل Parvicingulla boessi،Psoudodictyomitra leptoconica  و Stichomitra communis می باشد. تجمعهای به دست آمده سن ژوراسیک پسین - کرتاسه پیشین را تعیین می کنند. فونای I برای اولین بار در این منطقه مشاهده شد. این فونا منطبق بر سازند فونزاسو ایتالیا می باشد.

به منظور شناسایی میکروفسیلهای فرامینیفری سازند نایبند، برش حسن آباد در 13 کیلومتری شمال باختری فردوس انتخاب شد. سازند نایبند در این برش از سنگ آهکهای ریفی عضو بیدستان تشکیل شده و خود توسط ماسه سنگهای منتسب به گروه شمشک (ژوراسیک) پوشیده شده است. در مطالعه انجام شده، تعداد 20 نوع مختلف از فرامینیفرهای شاخص تریاس پسین (نورین - رتین) شناسایی شده اند که در این میان، 14 جنس و گونه Atinerina cf. meridionali، Austrocolomia cf. marschlli، Coronipora cf. austriaca، Costifera sp.،Doutaxis birmmnica، Doutaxis metula، Galeanella minuta، Miliolechinia stellata، Ophthalmipora cf. dolomitica، Orthotrinacrina cf. expansa، Paleolitonella minima، Planiinvoluta carinata،Siculocosta battagliensis و Sigmoilina schaefer برای نخستین بار از ایران معرفی می شوند.

رخساره پکستونی کرینوئیددار رسوبات کربنیفر ناحیه حوض دوراه در جنوب شرق طبس، رخساره کلیدی در منطقه محسوب می گردد. کرینوئیدها موجوداتی کاملا دریایی بوده اند که در شرایط شوری نرمال زندگی کرده و استنوهالین هستند. رمپهای کربناته محیط مناسبی برای زیست آنها بوده است زیرا چرخش آب بهتر در این محیطها، شرایط مناسبی برای کلنی شدن وسیع این موجودات را در برداشته است. به همین خاطر رسوبات کربنیفر منطقه مورد مطالعه نیز بایستی در یک محیط رمپ کربناته نهشته شده باشند.

در این مطالعه سازند چهل کمان در برش چینه شناسی کوه بابا کمال واقع در غرب روستای آق داش (ناودیس کلات نادری) و شرق حوضه رسوبی کپه داغ مورد بررسی قرار گرفته است. این سازند به لحاظ سنگ شناسی شامل سنگ آهک، سنگ آهک مارنی و گلسنگ آهکی است. جهت انجام مطالعات میکروپالئونتولوژی بر اساس فرامینیفرهای موجود و تعیین رخسارهای میکروسکوپی، مقاطع نازک تهیه شده از لایه های سنگی سازند چهل کمان مورد بررسی قرار گرفته و نام گذاری شده است. مطالعات رخساره ای این سازند منجر به شناسایی چهار کمربند رخساره ای (دریای باز، سد، لاگون و پهنه جزر و مدی) و 9 رخساره میکروسکپی شده است. فرامینیفرهای شناسایی شده عمدتا شامل Globorotalia cf. compresa و Globorotalia renzi می باشند.

در این تحقیق زیست چینه نگاری سازند گورپی در چاه شماره 56 میدان نفتی آغاجاری مورد مطالعه قرار گرفته است. ضخامت سازند گورپی در این چاه 102.5 متر و شامل سنگ آهک و شیل است. در مطالعات زیست چینه ای سازند مذکور، ضمن تشخیص 19 گونه متعلق به 14 جنس از فرامینیفرهای پلانکتون و گونه های الیگوستژینید (oligosteginid)، دو بیوزون و یک زیر زون زیر معرفی گردید: 1. Globotruncana - Dicarinella concavata assemblage zone2. Dicarinella concavata - Globotruncanita calcarata interval zone2-1. Ventilaberella subzone بر مبنای بیوزونهای فوق، سن سازند گورپی در این چاه سانتونین پسین - مایستریشتین تعیین شده است.

آهکهای آن حاوی فسیلهای پر شماری نظیر کنودونتها است. در این تحقیق بیش از 25 گونه کنودونتی متعلق به 11 جنس از کنودونتها شناسایی شده اند. بر اساس کنودونتهای به دست آمده در برش الگو، سن دونین پسین (فرازنین - فامنین) برای این سازند پیشنهاد می شود. به طور کلی مطابق با بیوزوناسیون جهانی کنودونتی، 7 بیوزون کنودونتی در این سازند تشخیص داده شده است. این بیوزونها عبارتند از: 1. Icriodus alternatus alternatus Biozone, 2. Pelekysgnatus inclinatus-Icriodus alternates alternatus Assemblage Biozone, 3. Icriodus Iowensis-Icriodus cornutus Assemblage Biozone, 4. Icriodus cornutus Biozone, 5. Icriodus costatus-Polygnatus extrolobatus-Polygnatus semicostatus Assemblage Biozone, 6. Icriodus costatus-Spatognatudus delicatolus-Bispatudus stabilis Assemblage Biozone, 7. Pelekysgnatus inclinatus Biozone بیوزون شماره 1 و 2 معرف زمان فرازنین - فامنین است، بیوزونهای شماره 3 و 4 معرف زمان فامنین پیشین و بیوزونهای 5، 6 و 7 نشان دهنده زمان فامنین پسین است.

در این پژوهش، رسوبات سازند آب دراز در خاور حوضه کپه داغ با هدف تعیین عمق دیرینه و چگونگی تغییرات نسبی سطح آب مورد مطالعه قرار گرفته اند. بدین منظور برش پادها در 125 کیلومتری خاور مشهد، با سنگ شناسی عمده مارن، مارن آهکی و سنگ آهکهای گل سفیدی به ضخامت تقریبی 460 متر انتخاب گردید. بر اساس مطالعه ی فرامینیفرهای پلانکتونیک، سن این سازند، تورونین تا سانتونین معرفی شده است. جنسها و گونه های شاخص فرامینیفرهای بنتیک و نسبت فرمهای پلانکتونیک به بنتیک نشان می دهد، عمق حوضه رسوبی کپه داغ در بازه زمانی مذکور، در مجموع از ابتدا تا انتهای سازند افزایش داشته، ولی این افزایش با نوساناتی همراه بوده است.

جهت مطالعه زیست چینه نگاری سازند آب تلخ برش حمام قلعه با ترکیب سنگ شناسی شیل و مارن به رنگ خاکستری تا خاکستری مایل به آبی انتخاب گردید. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی میکروفسیلهای پلاژیک این منطقه چهار بیوزون شناسایی شد که معرف سن سانتونین پسین تا انتهای کامپانین پسین است.

برش مورد مطالعه در کوه رحمت در شمال شرق شیراز (زون زاگرس چین خورده) واقع شده است. ضخامت سازند داریان در این برش 285.5 متر بوده و شامل تناوب سنگ آهکهای متوسط لایه تا خیلی ضخیم می باشد. مرز زیرین این سازند بر اساس مطالعات فسیل شناسی با سازند گدوان تدریجی و مرز بالایی آن با سازند کژدمی به دلیل وجود ندولهای آهن در مرز از نوع ناپیوستگی فرسایشی است. به منظور شناسایی فرامینیفرهای بنتیک، جلبکهای آهکی و بررسی شرایط پالئواکولوژی، در حدود 120 مقطع نازک مطالعه گردید. در این تحقیق 3 گونه از جلبکهای آهکی شامل Coptocampylodon fontis،Trinocladus tripolitanus  و Salpingoporella dinarica و یک گونه جلبک پروبلماتیکBacinella irregularis - Lithocodium aggregatum  شناسایی شده است. با توجه به تجمع فرامینیفرهای بنتیک نظیر Choffatella decipiens، Cuneolina pavonia، Debarina haurensis، Everticyclammina hedbergi، Mesorbitolina Parva، Mesorbitolina texana، Orbitolina lenticularis، Orbitolina subcancava، Praechrysalidina infracretacea،Pseudochrysalidina conica  وPseudocyclammina lituus  سن سازند داریان در این برش آپتین - آلبین پیشین تعیین گردید.

در این مطالعه 2 برش چینه شناسی از نهشته های سازند قم در ناحیه ماکو واقع در شمال باختری ایران اندازه گیری شده است که شامل برشهای مصطفی قلعه سی و ماکو می باشد. ضخامت رخنمون یافته سازند قم در برش مصطفی قلعه سی 291.3 متر است که عمدتا از کنگلومرا، سنگ آهک و مارن تشکیل شده است. این برش بر اساس مطالعات دقیق دیرینه شناسی شامل عضوهای c2، c3، e،f  و g بوده و سنی معادل آکیتانین - بوردیگالین دارد. در این برش، سازند قم با ناپیوستگی همشیب و احتمالا همراه با فاز فرسایشی بر روی سازند قرمز زیرین قرار گرفته و مرز بالایی آن با رسوبات کواترنری نیز با ناپیوستگی همشیب همراه است. مقطع ماکو با ستبرای 111 متر متشکل از کنگلومرا، سنگ آهک و مارن بوده و عضوهایc2 ، c3،e  و f از برش الگوی سازند قم را دربر می گیرد. این برش سنی معادل آکیتانین - بوردیگالین دارد. سازند قم در این برش همانند برش مصطفی قلعه سی با ناپیوستگی فرسایشی همشیب بر روی سازند قرمز زیرین قرار گرفته است و مرز بالایی آن با رسوبات کواترنری نیز با ناپیوستگی همشیب همراه است. بر اساس فرامینیفرهای شاخص شناسایی شده، از قاعده به سمت راس 2 زون و یک ساب زون زیستی تجمعی در برش مصطفی قلعه سی و همچنین 2 زون زیستی تجمعی در برش ماکو شناسایی شده است. به علت شباهت مجموعه فرامینیفرهای کف زی سازند قم و سازند آسماری و نبود یک زون بندی زیستی رسمی برای سازند قم، جهت مطالعات زیست چینه شناسی و تعیین سن نسبی نهشته های سازند قم در برشهای مورد مطالعه از زون بندی زیستی Adams & Bourgeois (1967) و همچنین Wynd (1965) که برای سازند آسماری ارایه گردیده، استفاده شده است.

سازند آیتامیر (آلبین - سنومانین) که یکی از سازندهای حوضه رسوبی کپه داغ در شمال شرق ایران است، در برش مزدوران 380 متر ضخامت داشته و شامل شیلها و ماسه سنگهای سبز روشن است. پس از تهیه اسلایدهای پالینولوژیکی از50 نمونه برداشت شده از این سازند، با توجه به سه گروه اصلی عناصر پالینولوژیکی که شامل پالینوماسرالها، پالینومورفها و مواد ارگانیکی فاقد ساختمان می باشند و مطالعه بر روی برخی از فاکتورهای اکولوژیکی شاملLability ، نسبت SOM شفاف به SOM تیره و نسبت مواد آمورف (SOM) به پالینومورفهای دریایی (Mp)، میزان اکسیژن و نرخ رسوب گذاری در طی انبایش این سازند و حضور گلاکونیت در برش مورد مطالعه بررسی شد. کاهش فاکتور Lability و افزایش نسبت SOM شفاف به SOM تیره و مواد آمورف فاقد ساختمان (SOM) به پالینومورفهای دریایی و حضور گلاکونیت بیانگر شرایط کم اکسیژن محیط و نرخ رسوب گذاری پایین در برش مورد مطالعه می باشد.

سن سازند آسماری و جهرم در منطقه فارس ساحلی با استفاده از ایزوتوپ استرانسیم و فسیل شناسی بر اساس مطالعات سه برش سطح الارضی گیسکان، کوه سیاه و کوه خورموج و همچنین اطلاعات میادین بوشهر، خشت، کوتاه، بزپر، کاکی، میلاتون، نرگسی و موند مورد بررسی قرار گرفته و تعیین گردیده است. بر این اساس، سن ائوسن بالایی (بخش کمی از روپیلین در کوه سیاه) برای سازند جهرم بر اساس ایزوتوپ استرانسیم و فسیل شناسی تایید می گردد. از طرفی با بررسی مرز سازند جهرم با سازند آسماری از طریق ایزوتوپ استرانسیم، هیاتوس در حدود 2 (در برش کوه سیاه) الی 7 میلیون سال (کوه گیسکان) نشان داده شده است. این هیاتوس با استفاده از فسیل شناسی و عدم وجود فسیلهای شاخص روپیلین در لایه های زیرین سازند آسماری قابل شناسایی است.

یکی از گونه های هیپاریون که دارای مشخصات کاملی در جمجمه و فک بالایی به همراه دندانهاست و در طی حفاریهای انجام شده استخراج گردید، هیپاریون پریمیژنیوم می باشد. از آن جایی که از این گونه تنها یک نمونه کامل (البته بدون فک زیرین) در دنیا به دست آمده، نمونه یافت شده را که دارای خصوصیات ویژه گونه ای است، می توان هوموتایپ (Homeotype) گونه پریمیژنیوم نامید. با توجه به یافت شدن این گونه، سن آذر آواریهای مراغه را می توان اواخر استراسین در نظر گرفت که از این لحاظ سن سازند غیر رسمی مراغه را که در گذشته والنسین - تورولین می پنداشتند کمی قدیمی تر می نماید زیرا گونه یاد شده نه تنها در مراغه بلکه در ساموس و پیکرمی یونان نیز یافت گردیده و از این لحاظ می توان گفت که بین این دو منطقه دارای فسیل مهره دار، به لحاظ فون فسیلی و خصوصیاتی مانند پالئوژئوگرافی، سن نسبی رسوبات آذرآواری و وضعیت زیست محیطی در میوسن پسین - پلیوسن پیشین، خویشاوندی وجود دارد.

سازند شمشک در برش چینه شناسی خوش ییلاق شامل 1280 متر تناوب شیل، ماسه سنگ و شیلهای زغال دار است که با ناپیوستگی فرسایشی روی سازند الیکا و به صورت پیوسته زیر سنگ آهکهای سازند فارسیان قرار دارد. با مطالعه پالینومورفهای موجود در سازند شمشک 73 گونه اسپور (متعلق به 47 جنس) و 17 گونه پولن (متعلق به 12 جنس) مورد شناسایی قرار گرفت. بر اساس گسترش زمانی پالینومورفهای موجود سه بایوزون به نامهای Assemblage A،Assemblage B و Assemblage C به صورت محلی تعیین گردید. بر اساس مجموعه پالینومورفهای موجود در سازند شمشک در برش چینه شناسی خوش ییلاق سن رتین - ژوراسیک میانی برای آن تعیین می گردد.

سازند شمشک در شمال روستایهای غزنوی و فارسیان، در مختصات جغرافیایی 36.26 عرض شمالی و 55.28 طول شرقی در مسیر جاده شاهرود - آزادشهر به خوبی بیرون زدگی دارد. ضخامت واقعی سازند شمشک در این ناحیه 1200 متر است که از تناوب ماسه سنگ، شیل، سیلستون همراه یا لایه های زغال تشکیل شده است. سازند شمشک در این ناحیه با دگرشیبی فرسایشی روی رسوبات کربناته الیکا و در بالا به طور هم شیب در زیر ماسه سنگهای صورتی رنگ و کرینوئیددار سازند فارسیان قرار دارد. اغلب افقهای مربوط به سازند شمشک در این ناحیه حاوی ماکروفسیلهای گیاهی فراوان با حفظ شدگی خوب از قبیل ساقه، برگ و اندامهای تولید مثلی آنها می باشد. در این مطالعه تعداد 25 گونه (12 جنس) از قبیل Baiera gracilis، Baiera muensteroana، Cladophlebis cf. nebbensis، Cladophlebis denticulate، Cladophlebis raciborski، Clathropteris meniscoides، Ctenozamites iranica، Cycadatites Sp.، Dictyophyllum sp.، Nilssonia cf. acuminate، Nilssonia feriziensis، Nilssonia tenuinervus، Nilssoniopteris vittata، Otozamites eichwaldi، Peterophyllum bavieri، Podozamaites lanceolatus، Pterophyllum braunianum،Pterophyllum tietzei  و Scytophyllum persicum برای اولین باراز ناحیه مورد مطالعه شناسایی و گزارش می شود که به راسته های Bennetitales، Coniferales، Cycadales، Filicales، Ginkgoales،incertae sides ferns  و Peltaspermales تعلق دارند. بر مبنای گونه های ماکروفسیلهای گیاهی مذکور زمان تریاس پسین (رتین) - ژوراسیک میانی در ناحیه مورد مطالعه برای سازند شمشک پیشنهاد می شود. از طرف دیگر، بر مبنای ارزش حرارتی گونه های ماکروفسیل گیاهی Dictyophyllum، Otozamites،Pterophyllum  و Zamites، آب و هوای نیمه استوایی نسبتا مرطوب در زمان ته نشین شدن این سازند حاکم بوده است.

در این تحقیق سه برش چینه شناسی تحت عنوان مقاطع سیوند، کوه خانه کت و کره تاوی مربوط به سازند کژدمی انتخاب شده است. در مجموع ضخامت رسوبات برشهای مورد مطالعه 493 متر می باشد. میکروفسیلهای شاخص شناخته شده در برشهای فوق الذکر شامل Conicorbitolina cf. conica، Conicorbitolina sp.، Hemicyclammina sigali، Marsonella sp.، Mesorbitoliana sp.، Mesorbitoliana texana، Orbitolina cf. concava، Orbitolina sp.، Pseudotextularia sp، Salpingoporella cf. turgida،Salpingoporella dinarica و Trocolina sp. می باشند. با توجه به میکروفسیلهای عنوان شده سن رسوبات مورد مطالعه در این برشها آلبین پیشین تا پسین می باشد. بر اساس فرامینیفرهای شناخته شده در برشهای مورد مطالعه، 2 بیوزون شناسایی شده است. همچنین دوکفه ایهای شاخص شناخته شده در این برشها نیز شامل Exogyra sp.، Inoceramus cuvierii، Isocardia mglecta،Neithea striatocostata و Trigionia sp. می باشد.

در این تحقیق، برای نخستین بار ویژگیهای زیست چینه ای و سنگ چینه ای سازند آسماری در برش رباط نمکی واقع در شمال باختر خرم آباد مورد مطالعه قرار گرفته است. سازند آسماری در برش مورد مطالعه عمدتا از سنگ آهک و مارن تشکیل شده و 102.25 متر ضخامت دارد. مرز زیرین این سازند با سازند شهبازان به صورت ناپیوستگی فرسایشی (Disconformity) و مرز بالایی آن با سازند گچساران به صورت هم شیب و تدریجی است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، 39 جنس و 15 گونه از فرامینیفرهای بنتیک، 3 جنس و 2 گونه از فرامینیفرهای پلاژیک و شماری از غیرفرامینیفرها در برش مورد مطالعه شناسایی گردیده است. بر پایه حضور، تجمع و گسترش چینه شناسی فرامینیفرهای شاخص شناسایی شده، سن سازند آسماری در برش مورد مطالعه بوردیگالین (Burdigalian) تعیین گردید و یک زون زیستی تجمعی (Assemblage zone) با عنوان Borelis melo curdica- Meandropsina iranica- Elphidium Ass.zone نیز برای آن در نظر گرفته شد. این زون زیستی با زون زیستی شماره (1) ارایه شده توسط Adams & Bourgeois در 1967 و زون زیستی شماره 61 ارایه شده توسط Wynd در 1965 قابل مقایسه است. همچنین، این زون زیستی تجمعی را می توان با بخش آسماری بالایی که توسط Thomas در 1948 و 1949 تعریف شده است، مترادف دانست.

بایوزوناسیون کرتاسه پایینی قلمرو تتیس بر مبنای آمونیتها در سالهای اخیر یک موضوع مورد بحث بوده است. به خصوص گروه کاری کرتاسه پایینی از زیر کمیسیون کرتاسه وابسته به انجمن بین المللی زمین شناسان IUGS، بایوزوناسیون قلمرو تتیس و به خصوص ایالت مدیترانه را مورد بحث قرار داده اند. سه جنس از خانواده Deshayesitidae، شامل Deshayesites،Dufrenoyia  و Turkmeniceras در ناحیه مدیترانه به خوبی گسترش یافته و با توجه به گستره زمانی محدودشان، فسیلهای مشخصی برای بایوزوناسیون محسوب می شوند. بر مبنای گونه های مختلف این جنسها چندین بایوزون برای بارمین پسین - آپتین پیشین پیشنهاد شده است. Turkmeniceras جنس شاخص برای بارمین پسین و جنسهای Deshayesites و Dufrenoyia برای آپتین پیشین می باشند که البته این جنسها به خوبی در قلمرو تتیس و حتی بورال گسترش داشته اند. بیوزونهای آمونیتی Deshayesites oglanlensis، Deshayesites weissi،Deshayesites deshayesi  و Dufrenoyia furcata، آپتین پیشین را مشخص می نمایند. در این مقاله گسترش بیوزونهای آمونیتی آپتین پیشین در ایالت زیستی مدیترانه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

به منظور انجام مطالعات پالینولوژی بر روی سازند شمشک، رخنمونی از این سازند در بخش خاوری کوههای بینالود و در فاصله 3 کیلومتری روستای بار انتخاب شد. سازند شمشک که از سازندهای ژوراسیک پیشین و میانی حوضه البرز خاوری و خاور ایران است، در محل برش مورد مطالعه از شیلهای خاکستری رنگ تیره تشکیل شده است. مرز بالایی این سازند در منطقه مورد مطالعه با سازند دلیچای به صورت تدریجی بوده و مرز پایینی آن کاملا مشخص نیست. با توجه به عناصر پالینومورفی به دست آمده از 112 اسلاید پالینولوژیکی مربوط به 28 نمونه برداشت شده، 3 پالینوفاسیس برای سازند شمشک در این حوضه تعیین شده است. بر این اساس، محیط رسوبی این سازند محیط دریایی باز با عمق کم و کم اکسیژن پیشنهاد می گردد.

نهشته های رسوبی سازند ایلام در منطقه مورد مطالعه (سیاه کوه) به صورت ناهمساز فرسایشی بر روی سازند سورگاه قرار داشته و فصل مشترک بالایی آن نیز با سازند گورپی ظاهرا همساز می باشد. به طور کلی حد پایینی و بالایی سازند ایلام واضح است ولی گاهی نیز ممکن است در محلهایی تدریجی باشد. بر اساس مطالعه فرامینیفرهای پلاژیک و الیگوستژینیده، سن سازند ایلام در دو برش (کوه سورگاه و سیاه کوه)، سانتونین - کامپانین تعیین گردید. با بررسی تعداد 175 مقطع نازک از برشهای مورد مطالعه، 7 میکروفاسیس (یک میکروفاسیس مربوط به سازند گورپی، یک میکروفاسیس از سازند سورگاه و 5 میکروفاسیس نیز برای سازند ایلام) معرفی گردید که همگی به آبهای عمیق تعلق دارند. محتوای فسیلی میکروفاسیسها، فرامینیفرهای پلانکتونیک هستند که همگی در زمینه ای میکرایتی شناور می باشند. این شواهد تاکید بر تشکیل سازند ایلام در زیر محیط رمپ خارجی (Outer ramp) به طرف درون حوضه دارد. با مطالعه گروههای مورفوتایپ فرامینیفرهای پلانکتونیک در برشهای مورد مطالعه مشخص شد که قسمت اعظم این سازند حاوی مورفوتایپهای نوع یک و سه و به ندرت نوع 2 می باشد که نشان دهنده شرایط خاص الیگوتروفی و رسوب گذاری در آبهای نیمه عمیق تا عمیق (بیشتر از 100 متر) در این زمان است.

توالی سنگهای رسوبی کرتاسه بالایی در کوه طاق علی، مورد مطالعه چینه شناسی - فسیل شناسی قرار گرفته است. در این پژوهش که بر روی یک برش چینه شناسی از یال جنوب شرقی کوه طاق علی انجام شده است، حدود 80 مقطع نازک از نمونه های دستی سنگها تهیه و تحت مطالعات لیتوفاسیسی و بایوفاسیسی قرار گرفته اند. پس از مطالعات میکروستراتیگرافی مشخص گردید که توالی سنگهای آهکی کرتاسه در این کوه شامل آشکوبهای کنیاسین، سانتونین و کامپانین می باشد. سنگهای تشکیل دهنده این توالی چینه شناسی، رخساره های ریفی و رسوبات کم عمق (نری تیک) کرتاسه بالایی را در این ناحیه معرفی می نمایند.