همایش بین المللی حورا انسیه (س)
سال:1403 | دوره:4 |تعداد مقالات:45

خطبه فدکیه یکی از معتبر ترین خطبه های نقل شده از حضرت زهرا(س) می باشد که پس از رحلت پیامبر(ص) در اعتراض به غصب فدک ایراد شده است. این خطبه مجموعه ای از معارف ناب در زمینه های خداشناسی، معاد شناسی، نبوت و بعثت پیامبر اکرم(ص)، عظمت قرآن، فلسفه احکام و ولایت را در بردارد. درجستار حاضر، ضمن پذیرش محوریت زنان در خانواده و جامعه، تلاش شده است به شیوه تحلیلی_توصیفی و با رویکرد درون دینی و با بهره گیری از برخی مبانی خطبه فدکیه، مؤلفه های راهبری هدایتی زنان اثبات شود که زن، در عین رسالت انسان سازی با حفظ حجب و حیا، می تواند فعالانه در عرصه های سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی حضور یافته و هم خود رشد و تعالی پیدا کند و هم رشد و تعالی جامعه را رقم بزند. به دیگر سخن حضرت زهرا(س) در نشان دادن یک الگوی دیندار و یک رهبر به تمام معنا، منبعی نورانی و هدایتگر برای ساختن جامعه است. در ادامه پژوهش، برخی مبانی خطبه فدکیه در اثبات مدعای ذکر شده وبه چهار مورد از مؤلفه های راهبری زنان، اشاره گردیده است. این مؤلفه ها عبارتند از: ویژگی بانوی راهبر، راهبری توحید محور، راهبری ولایت محور و راهبری بر مدار قرآن و شریعت.

توصیف زن و جایگاه آن، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان، الهی دانان، روانشناسان و عالمان تعلیم و تربیت بوده است. بسیاری از اندیشمندان علوم انسانی و اجتماعی جایگاه واقعی زن را در نظام اجتماعی تبیین ننموده اند و زن در بیشتر جوامع از موقعیتی متناسب با ساحات وجودی اش و نقش آفرینی و نهایتا از جایگاه اصلی خویش برخوردار نبوده و شخصیتش بر اساس داوری های غیر منصفانه معرفی شده است. در حالی که در مکتب حیات بخش اسلام همه ساحت های درونی و بیرونی زن و نیز جایگاه حقیقی او و حقوق فردی و اجتماعی اش را به صورت شایسته و کامل تبیین شده است. در این مقاله تلاش می شود تا جایگاه حقیقی زن از دیدگاه صاحبان تفاسیر مخزن العرفان و بیان السعاده مورد تبیین قرار بگیرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه ای به این نتایج دست یافته است که زن و حقوق و منزلتش در اسلام به درستی تبیین شده و مورد حمایت واقعی قرار گرفته و بر خلاف دیگر مکاتب زن را الگویی برای همه انسان ها و مظهر آرامش و مودت معرفی کرده است وگوهره وجودی زن و مرد را یکسان دانسته و آن دو در ارزش های انسانی و اسلامی مساوی بوده و تمایزی در حقیقت آن ها نیست.

یکی از راههای درک حقوق زن، واژه شناسی تحلیلی خانواده در متون دینی و شناخت ویژگی ها و کارکردهای خانواده است. استفاده از شیوۀ تحلیل حجم و مدل کاربرد واژه ها در موضوعات اجتماعی، در یافتن جهت گیری کلان دولت ها و تحلیل رویکرد آنها در صحنه رقابت از طریق به دست آوردن حجم واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در یک موضوع در اسناد بالادستی کاربرد دارد. مهمترین مصدر تشریع قوانین اجتماعی اسلام در جهت گیرهای کلان و بیان رویکردها قرآن کریم است. آموزه های وحیانی سنت جاهلی را زدوده و با شخصیت دادن به زن و تحول در نگاه معرفتی به وی تحول اساسی به وجود آورده است. یکی از اصول حاکم بر خانواده اصل استقلال اقتصادی زن است بر اساس این اصل زن اهلیت داشتن حقوق و استیفای آنها را دارد. منشأ حقوق و مالکیت ممکن است بر اساس قرارداد اسباب خارج از قرارداد مانند ارث، اسباب ضمان قهری یا به موجب حکم قانون و ناشی از نهاد های قانونی مانند مهر و نفقه باشد. همان طور که زن اهلیت داشتن حقوق و مالکیت را دارد اهلیت استیفای حقوق و تصرفات را در اموال خود دارد ین اهلیت و حق تصرف در اموال را آزادی اقتصادی زن در خانواده می نامند. قانونگذار در نظام حقوقی اسلام مسئولیت های مالی و اقتصادی خانواده و اعضای آن را در غالب موارد به عهده شوهر قرار داده و برای زن در این زمینه مسئولیتی مقرر نکرده است به تعبیری در مسئولیت اقتصادی به زن مصونیت حقوقی بخشیده و با اراده حکیمانه خود و با توجه به مقاصد خانواده و نقش زن در فعلیت بخشیدن به آن مقاصد نوعی تکریم را در حق وی نموده است.

خداوند برای هدایت انسان ها و اینکه طریق صحیح زندگی و کمال را به آنها نشان داده باشد، پیامبران را فرستاد. معجزه را طریقی برای شناخت صدق نبوت آنان، قرار داد. و قرآن معجزه آخرین پیامبر الهی است و از جنس معجزات پیامبران قبلی نبود تا جاودان و برای همه نسل ها هدایت باشد. ما باید در فهم درست آیات آن بکوشیم. هدف ازاین نوشتار بیان این است که مراد خداوند از آوردن واژه کوثر چیست. روش پژوهش نیز توصیفی تحلیلی به شیوه کتابخانه ای می باشد . یافته ها ی پژوهش حاکی از آنست که حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام مراد ومقصود حقیقی خداوند است. بعد از مفهوم شناسی لغات اصلی، کوثر، انحر و ابتربه ارتباط آیات اول و سوم واینکه طبق آیه آخر، معنای دقیق کوثر کدام است پرداخته شده. مبحثی کوتاه در مورد ارتباط کوثر وحضرت زهرا( سلام الله علیها) در انتهای تفاسیر آیه اول آمده و نهایتا بحث اعجاز این سوره در سه مطلب آمده. در آخر به این نتیجه می رسیم که مصداق حقیقی و مقصود آیه از کوثر حضرت زهرا سلام الله علیها می باشد.

در تمام جوامع بشری، یک سری ارزش ها و الگویی هایی وجود دارد که بنیان اصلی فرهنگ آن جامعه را تشکیل می دهند و با توجه به این که بانوان نیمی از جامعه را تشکیل می دهند که نیازمند الگوهای صحیح هستند تا در بزنگاه های زندگی مسیر اصلی خود را گم نکنند. بانوانی که سه دوره دختری، همسری و مادری را تجربه می کنند و در هر دوره هم ابعاد مختلفی را پشت سرمی گذارندکه از جمله این ابعاد به بعد اخلاقی و رفتاری، اجتماعی و فرهنگی، سیاسی، اقتصادی اشاره کرد. بنابراین با توجه به عنوان پژوهش هدف از انجام پژوهش بیان وظایف بانوان و ارائه الگوی مناسب رفتاری اهل بیت(علیم السلام) در ابعاد مختلف عملی به جهت محکم تر و عمیق تر شدن اعتقادات دینی، لذا انجام چنین پژوهشی ضرورت دارد اگر افراد با وظایف خود در ابعاد یاد شده آگاهی پیدا نکنند دچارآسیب هایی برای خود، خانواده و جامعه خواهند شد. لذا پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیل محتوا برای دستیابی به اهداف یاد شده و داده های آن از طریق منابع و متون کتابخانه ای بررسی شده و یافته های پژوهش در 3 بخش ساحت دختری، ساحت همسری و ساحت مادری است که در هر دوره به شرح و توضیح وظایف آنان اشاره شده است و زنان جامعه در صورت آشنایی با وظایف خود می توانند در رشد و تعالی جامعه نقش موثری داشته باشند.

مفاهیم زیبایی و آرایش در جامعه ی معاصر پیوند تنگاتنگی با جنسیت پیدا کرده و بطور جدی از معنای اصلی خود فاصله گرفته است. در واقع برای مفهوم آرایش مصادیق جدیدی تعریف شده که از آن با عنوان آرایش های نوپدید نام برده شده است. در این مقاله با توجه به اهمیت بحث، مفهوم آرایش های نوپدید مورد بررسی قرار گرفته و سپس در خصوص اینکه به باور عموم مردم این نوع آرایش و زیبایی را میتوان وسیله ای برای داشتن شخصیت بالای اجتماعی دانست، بحث شده است. شواهد نشان میدهد مصرف لوازم آرایشی در جامعة کنونی فراسنی شده است و به سمت فراتأهلی، فراطبقه ای و فراتحصیلی شدن پیش میرود. متغیرهای تأهل و درآمد خانواده تأثیر مثبت بر مصرف گرایی لوازم آرایشی در زنان دارند. تنها متغیر تحصیلات، اثر منفی بر مصرف لوازم آرایشی نشان میدهد. می توان با برنامه ریزی های فرهنگی و تدابیر خاص، این نوع آرایش ها را به سمت مسیر درست هدایت کرد. از طرف دیگر با تلاش های فرهنگی در این زمینه مفهوم زیبایی را بازتعریف نمود و معنای جدید از آن منطبق با فرهنگ اسلامی ارائه داد.

فرآیند پژوهش و تحقیقات علمی همواره یکی از نقاط حیاتی توسعه جوامع بشری بوده و از طریق آن می توان به دستاوردهای علمی و فناوری پیشرفته دست یافت. در دنیای امروز که حرکت جوامع به سمت توسعه پایدار و بر پایه نوآوری و خلاقیت است، پژوهش نقشی کلیدی در پیشرفت کشورها ایفا می کند. فضای سایبری به عنوان یک محیط دیجیتال فراگیر و گسترده، به زنان این امکان را می دهد تا به طور فعّال تری در فعالیت های تحقیقاتی شرکت کنند. از این رو، توسعه و توانمندسازی زنان در عرصه پژوهش با بهره گیری از ابزارها و امکانات فراوان فضای سایبری میسر گردیده و باعث افزایش حضور آنها در میان محققان و پژوهشگران می شود. در این راستا، فناوری اطلاعات و ارتباطات و به ویژه فضای سایبری، ظرفیت های قابل توجهی برای توانمندسازی زنان در عرصه پژوهش فراهم می آورد. این مطالعه در نظر داشته است با روش توصیفی و تحلیلی و برمبنای مطالعات اسنادی و منابع کتبخانه ای با بررسی جامع نقش فناوری اطلاعات و فضای سایبری در توانمندسازی پژوهش های زنان، به شناسایی فرصت های پیش رو در این زمینه بپردازد.

انسان شناسی توحیدی عرصه مباحث نظری است که به صورت غیر مستقیم بر مباحث مطرح در جامعه شناسی-از جمله نحوه ایفای نقش فرد در اجتماع-تأثیر می گذارد. این گونه انسان شناسی، بیشتر بر مبانی جامعه شناسی و همچنین به عنوان ستون اعتقادی فرد، در انتخاب نحوه رفتار و عمل او مؤثر است. نقش اجتماعی یک موحد در مقایسه با فردی که دیدگاه توحیدی ندارد متفاوت است، بنابراین یک حکیم مسلمان وقتی در منظومه نظری و عملی خود، نقشه مدینه فاضله و جایگاه آحاد افراد جامعه-از جمله زنان-را در آن مدینه ترسیم می نماید، می توان گفت وی نقش خانوادگی و اجتماعی زن مسلمان در انسان شناسی توحیدی را بیان کرده است. حکما ویژگی های زن شایسته را عقل، حیا و عفت برشمرده اند و از طرف دیگر سه عنصر اساسی یک مدیر را حکمت، عفت و شجاعت دانسته اند. قدر مشترک خصایص زن شایسته و یک مدیر، حکمت و عفت است و ویژگی سوم یک مدیر، (شجاعت) از جمله صفات یک زن شایسته محسوب نمی شود. طبیعت زن به گونه ای است که عنصر شجاعت برای وی کمال نیست و به جای آن مهربانی در نهاد او قرار گرفته است. بنابراین کارکرد طبعی زنان با مهربانی و ایثار گره خورده، با اعمال خشونت که در مدیریت گاهی به آن احتیاج است، سازگاری ندارد. به عنوان نمونه در احکام فقهی نیز جهاد بر زنان واجب نیست. بنا براین برغم آن که مردان و زنان در به دست آوردن کمالات روحانی و رسیدن به مراتب انسانی در مرتبه تجرد در یک درجه قرار دارند ولی به لحاظ تفاوت طبعی، با توجه به مدنی بالطبع بودن انسان، ریاست مدنی در طبیعت زن قرار ندارد و در حکمت عملی، تدبیر منزل را می توان کارکرد و نقش اختصاصی زن دانست. بنابراین تصدی زنان در تمامی مشاغل اجتماعی همسان مردان، با طبیعت آنان سازگار نیست اما پذیرش این نقش در مشاغل و مسئولیت های اجتماعی که اختصاصاً به زنان مرتبط است به جهت ضرورت حفظ حیا و عفت آنان، در رفع نیازهای خود در اموری مانند مسائل پزشکی و آموزشی، توجیه پذیر و قابل پذیرش خواهد بود.

شناسائی مصادیق محارم سببی و نسبی یه جهت تأثیر بسیار آن در زندگی دنیوی خاصه در امر ازدواج، نظر به نامحرم، شیردهی و. . . و بالمآل اثر زیاد آن در حیات اخروی اهمیت بسیاری دارد. تبیین مصادیق برخی از آنها با توجه به نصوص آیات قرآن و روایت رسیده آسان است ولی در برخی موارد به خاطر عدم نص صریح اختلاف شده است. محقق در این مقاله تلاش کرده است با استناد به مصادر کتابخانهای و بهره گیری از متون تفاسیر شیعی و سنت و نیز مجامع حدبثی فریقین، این محارم را دسته بندی نموده و مشترکات آنان را در فقه اندیشمندان تشیع و عالمان سنت مورد ارزیابی قرار دهد.؟ ؟ این مقاله ضمن تبیین احکام فقهی محارم و طرح مصادیق مشترک و متفرد از منظر فقه امامیه و مذاهب اهل سنت، بدنبال این مهم است که میزان اختلافات بسیار محدود و به مورد بیشتر نمی رسد و البته آن هم به جهت نبود نص صریح در منابع استنباطی بوده است.

امروزه و پس از گذشت بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال جنگ نرم، دشمن درصدد بوده تا اینطور القا کند که حضرت زهرا سلام الله علیها هیچ برتری بر دیگران نداشته وصرفا فرزند رسول خدا هستند. بنابراین سعی کرده اند تا ایشان را یک فرد عادی و کاملا زمینی معرفی کنند که نمی توانند الگو باشند. در حالی که این وجود مقدس و نورانی فردی فرازمینی و فرا زمانی هستند که مورد عنایت خدا و رسولش می باشند و نمونه انسان کاملی هستند که قران بدان پرداخته است. حضرت زهرا س نامشان مستقیم در قرآن نیامده است ولی نشانه هایی در قرآن هست که دلالت بر وجود ایشان می کند و می تواند عظمت وجودی حضرت را تبیین کند. بنابراین پژوهش حاضربه روش کیفی و بر اساس تبیین و تحلیل آیات قرآن و با استفاده از نشانه شناسی به شناخت حضرت پرداخته و در ضمن مطالب خود به این نتیجه نائل آمده است که حضرت زهرا س حکمت عالم بوده و بدون ایشان نیل به غایت هستی امکان پذیر نمی باشد. حضرت زهرا س حقیقت قرآن و تمام کتب آسمانی هستند.

نهاد خانواده، اصلی ترین رکن جامعه و بستر فرهنگ های گوناگون و زمینه ساز خوشبختی و یا بدبختی انسان ها و امت ها است و از این رو، اسلام که برنامه سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه ای به سلامت، رشد و پویایی این نهاد سرنوشت ساز دارد. موضوع خانواده به طور کلی در سه محور، قابل بحث و بررسی است: تشکیل خانواده، عوامل تحکیم و تعالی خانواده و نیز آسیب ها و عوامل فروپاشی آن. اسلام در هر سه زمینه، رهنمودهای بسیار مهم و سازنده ای دارد. ما در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و باکنکاش در آیات و روایات درصددیم شاخصه های همسرداری خوب زن مورد بررسی قرار دهیم. با توجه به بررسی های صورت گرفته می توان گفت نقش زن در تحکیم نهاد خانواده بسیار مهم است و مجموعه ای از ویژگی های او مانند خوش زبانی، مهر ورزیدن و محبت کردن، خوش اخلاق و خوش رفتار بودن، دیندار بودن او، انجام مطلوب وظایف مادری خود و پاسداشت حقوق اعضای خانواده، می تواند موجبات تحکیم نهاد خانواده را فراهم سازد.

مهریه در نظام حقوقی خانواده از جایگاه ویژهای برخوردار است و به عنوان یکی از حقوق مالی زن از منظر فقه وحقوق مورد توجه قرار گرفته است. سیرة قولی و عملی ائمه و بزرگان نیز همواره به این امر تاکید نموده و سبک بودن میزان آن را به عنوان یک هدیه از طرف مرد توصیه کرده اند؛ ولی در گذر زمان این نوع نگرش دستخوش تغییرات قرار گرفته است و میزان آن روبه افزایش بوده است به طوریکه ایجاد دغدغه هایی در حوزه های مختلف علمی و اجتماعی و پژوهشی داشته است. از اینرو بررسی و واکاوی میزان مهریه به منظور ریشه یابی مسأله ونقش آن در امنیت زن در خانواده امری مهم تلقی می گردد. این پژوهش به جهت تبیین تاثیر میزان مهریه بر امنیت زن در خانواده به نکات ضروی در این حوزه میپردازد تا بتواند با نگاهی موثر به آن، پایداری و کارامدی خانواده را هم به ارمغان بیاورد.

«زن» یکی از چند کلید واژه مهم در شناخت یک قوم، فرهنگ و آیین بوده و تلقی هر فرهنگ از زن و چگونگی رفتار با او یکی از بهترین و موثرترین شاخصها در ارزیابی آن فرهنگ می باشد، زیرا زنان نیمی از پیکره جامعه را تشکیل داده و تربیت نیمی دیگر را نیز بر عهده دارند. می توان گفت رفتار و دیدگاه جامعه به زنان همواره و در تمامی جوامع انسانی با فراز و نشیب های همراه بوده است. جامعه جاهلی عرب پیش از اسلام نیز از این امر مستثنی نبوده و در حقیقت زن در جامعه جاهلی حکم شی ای را داشته که مردان به هر صورت که می خواستند می توانستند با آنان رفتار نمایند مرد می توانست به راحتی همسر و دختر خود را بفروشد، از خانه بیرون کند و حتی به قتل برساند و هرگز مورد سرزنش دیگران قرار نگیرد در واقع بالاترین جایگاهی که یک زن در جامعه جاهلی می توانست به دست آورد ازدواج با افراد قبیله دیگر برای پایان دادن به جنگ و ایجاد دوستی بود اما تاکید اسلام بر جایگاه والای زن در خانواده و جامعه ما را برآن می دارد که جایگاه و موقعیت زن در عصر جاهلیت را؛ با تکیه بر قرآن کریم و منابع دیگر مورد تامل و مداقه قرار دهیم. چرا که اسلام به احیای جایگاه انسانی زنان در جامعه عرب جاهلی پرداخت و آنان را از حذیز ذلت و خاری به اوج انسانیت رسانید.

در اندیشۀ امام و رهبری، زن و خانواده جایگاه ویژه دارد. طبق بیانات رهبر، کار اصلی زن، خانه داری و همسر داری و بچه داری به غیر از موارد استثناء است؛ زن در محیط اسلامی، رشد علمی، شخصیتی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی می کند؛ در مفهوم الگوی سوم«زن نه شرقی، نه غربی» است؛ زن ایرانی ثابت کرد که می توان زن، «عفیف»، «محجبه و شریف» بود و درعین حال، «در متن و مرکز» بود؛ فعالیت اجتماعی، منافاتی با خانه داری و همسر داری ندارد؛ برای این که محیط، سالم و امن برای فعالیت زن و مرد باشد؛ اسلام حجاب را معیّن کرده است؛ اشتغال زنان به شرط حفظ خانواده، توجه به خصوصیات زنانه، عدم خضوع زن در برابر مرد و حفظ حریم ها اشکالی ندارد؛ موارد در فعالیت های اجتماعی زن، عدم تحمیل اجبار، تحصیل و آموختن، پاکدامنی و تحصیل، دوری از تجمل گرایی و عدم معرفت وکنترل رفتار و همراهی باحقیقت می باشد؛ زن در عین حفظ هویت زنانه خود باید در عرصه مسائل معنوی، اجتماعی و سیاسی و. . . پیشرفت کند؛ جبهه انقلاب، زنان کارآمد و فعال و زبان آور و نویسنده و عالم، بمراتب بیشتر دارد.

یکی از صفات انسانی و الهی که در چگونگی زندگی انسان موثر است صفت شرم وحیاست این صفت در آموزه های دینی دارای جایگاه خاصی است و رابطه تنگاتنگی با ایمان، عفت، ، تقوا وملکات نفسانی دیگر دارد حیا در متون اسلامی کلید بسیاری از خوبی هاست و دارای آثار فردی است. زن به عنوان محوریت اصلی خانواده به دلیل داشتن روحیه لطیف می تواند در راستای تربیت فرزندان وحفظ بنیان خانواده گام های موثرتری بردارد دراین راستا میزان حیا درزن به عنوان مادر وتربیت کننده نسل وتسری آن در خانواده برعهده ی زنان می باشد در این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است، با استفاده از منابع وحیانی واسناد کتابخانه ای با محوریت داستان حضرت یوسف وموسی سعی شده است تا نقش زن در ایجاد حیا در خانواده به تصویر کشیده شود. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که حیا برگرفته از ایمان و باورهای توحیدی می تواند خانواده را از آسیب های اجتماعی مصون بدارد.

در این تحقیق سعی شده است به بررسی مقام و موقعیت زن در اسلام پرداخته شود. از بررسی موقعیت زن در ملل غیر از اسلام که آنها چه توجه و چه عنایتی به مقام زن داشتند، سپس آفرینش زن و جایگاه و ارتباط او با خلقت و جهان هستی، بعد از آن به شاهکار خلقت و بررسی تفاوت های مرد و زن از جنبه احساسی و روانی، جسمی و حقوقی و در زمینه مقررات اسلامی پرداخته شده است که این تفاوت ها جز مسخرّ کردن گروهی نسبت به گروه دیگر نیست. بعد از آن به ردّ نظریان تحقیرآمیزی که نسبت به زن وارد شده، پرداخته شده است، از جمله زن عنصر گناه و وسوسه، زن به بهشت نمی رود، ریاضت و تجدد زن، زن مقدمه وجود مرد است و زن در تولید فرزند سهمی ندارد. سپس به ارزش های مشترک میان زن و مرد اشاره شده که اسلام زن ها را همچون مردان در اموری چون تعلیم و تزکیه، فضایل علمی، عبادت و تقوا، عفت، ازدواج، مدیریت، مقام خلیفه الهی و. . . می داند. در آخر نیز به معرفی زنان برتر و الگو در اسلام پرداخته شده و مقام زنانی چون: حضرت زهرا(سلام الله علیها)، حضرت خدیجه(سلام الله علیها)، حضرت مریم(سلام الله علیها)، آسیه همسر فرعون و ساره همسر ابراهیم خلیل از دیدگاه اسلام توضیح داده شده است.

حیا، ملکه ای نفسانی است که موجب دوری از زشتی ها و رذائل شده و انسان را در مقابل پرده دری حفظ می نماید. این پژوهش که به شیوه نقلی _ وحیانی صورت گرفته است به دنبال آن است تا دیدگاه اسلام را در مورد حیا دریابد و راه های تقویت آن را در سبک زندگی اسلامی در خانواده و اجتماع کشف نماید. نقش مادری، مهارتی است همراه با مبانی دقیق که در وجود زن نهاده شده که غفلت و اشتباه در آن موجب فساد و تباهی در فرزند و جامعه و مراقبت از آن، جامعه ای خیرخواه و متکامل پدید می آورد. ایمان، پاکدامنی، مراقبت های جنسی زوجین در خانواده همچنین مراقبت های جنسی لازم در رابطه با فرزندان از راه هایی است که موجب تقویت حیا در خانواده می شود. پوشش اسلامی و فراهم نمودن زمینه ازدواج جوانان در جامعه نیز از اساسی ترین عواملی است که سبب تقویت حیا در سبک زندگی اسلامی می شود.

مدرسه، مهمّ ترین نهاد اجتماعی تعالی بخش برای پرورش ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی دانش آموزان دختر در جوامع مختلف است. برنامه ریزی کاربردی در راستای چشم انداز توسعه یافته ی تربیتی دانش آموزان دختر در مدارس، از عناصر مهمّ نظام آموزشی است که هسته ی مرکزی تمام فعالیت های نظام تعلیم و تربیت، جهت ارتقای سطح کیفی و کمّی سیستم آموزشی کشور می باشد. بررسی تحلیل کمّی و کیفی نوع ارتباط ساختار فیزیکی و سازمانی مدرسه بر روی دانش آموزان دختر و بازدهی مستقیم سیستم آموزشی کشور در بروز قابلیت های آن ها، در پذیرش نقش های مختلف-همسر، مادر و فعّال اجتماعی-در خانواده و اجتماع مستلزم بکارگیری رهیافت های نوین جهت رشد ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی است. مطالعه ی موردی مدارس به ویژه مدارس دولتی که دانش آموزان با فرهنگ های متفاوتی در آن تحصیل می کنند و از آسیب های فردی، خانوادگی و اجتماعی ویژه ای برخوردار هستند به عنوان یکی از موارد کنشگر فردی، خانوادگی و اجتماعی برای حضور نسل های آینده، به عنوان افراد مؤثر در بنای زیرساخت های کلان کشور است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش نوین علمی درصدد بیان اهمیّت گسترده ی نقش مدارس-به ویژه مدارس دولتی-و تأثیر چشم انداز توسعه یافته ی تربیتی ساختار مدرسه در بازدهی تعالی بخش فردی، خانوادگی و اجتماعی دانش آموزان دختر است. مدرسه ی تربیت با تعداد 220 دانش آموز دختر به عنوان جامعه ی آماری، جهت ارزیابی مسئولین با کسب اطلاعات دقیق از روند کمّی و کیفی آموزش، برای کاهش آسیب های اجتماعی دانش آموزان دختر در مدارس دولتی بررسی می شود. از نظر کمّی ساختار فیزیکی مدرسه دارای کاستی های مشهودی است که ارتباط مستقیمی بر کیفیت مسئله ی یاددهی-یادگیری دانش آموزان دارد. از نظر کیفی نیز با وجود تلاش مجدّانه مدیر، کادر مدرسه و دبیران متعهد، تفکیک دانش آموزان دختر در مدارس خاص و دولتی، سبب افزایش آسیب ها و نابه هنجاری های فردی و خانوادگی و اجتماعی وکاهش انگیزش اهداف تحصیلی شده است که باید مسئولین سیستم آموزشی کشور به آن نگاه ویژه ای داشته باشند.

در روایات و به تبع آن فقه از بیماری های جسمی همچون نابینایی و لنگی سخن می گوید که در صورت وجود آنها در زوجه، زوج حق فسخ خواهد داشت. امروزه بروز بیماری هایی با شدت و پیامدهای دردناک تر، این سؤال را در ذهن ایجاد می کند که وقتی شارع اجازه فسخ نکاح را در بیماری های ابتدایی موجود در عصر تشریع داده است، آیا نسبت به بیماری های نوظهوری که پرمخاطره تر و گاه غیر درمان پذیر است، اجازه فسخ نمی دهد؟ آیا ذکر این بیماری ها در روایات از باب تمثیل است و یا از باب حصر؟ در راستای پاسخ به این سؤالات، با تتبع در روایات و یافتن ملاک و دلیل حق ایجاد فسخ برای زوج، می توان به ضوابطی دست یافت که با تنقیح مناط از آنها به نظر می رسد: مشروعیت حق فسخ نکاح از نظر فقهی مورد تایید قرار می گیرد؛ ولی تاکید اسلام مبنی بر حفظ کیان خانواده و عدم متلاشی شدن آن به علاوه حفظ شخصیت و کرامت انسانی زن و دفاع از حقوق وی این مساله را با تشکیک روبه رو می سازد.

در جهان بینی اسلامی، انسان در میان موجودات هستی از اشرف آنها بوده و به عنوان خلیفه خداوند در روی زمین قرار دارد. بنابراین مجازات تعیین شده در راستای حفظ شرافت و امنیت همین انسان قرار داده شده است. زنان به عنوان نیمی از جامعه، تأثیراتی در ایجاد جرم داشته به گونه که ارتکاب برخی جرایم از طرف آن ها، منجر به تعیین مجازات حبس و زندان برای آنان می شود. اهمیت کرامت انسانی زنان از طرفی و حفظ کرامت مادری آنان از طرف دیگر ایجاب می کند که در تعیین مجازات زندان برای آنان رویکرد معتدل تری اتخاذ شود؛ رویکردی که در نهایت به حذف کامل مجازات زندان در خصوص آنان منجر شود. بررسی منابع دینی، این مسئله را روشن می کند که شارع مقدس حساسیت های خاص زنان را در خصوص مجازات در نظر گرفته است. از باب نمونه لحاظ تفاوت ها در حوزه ارتداد، که مرد مرتد فطری بنا بر نظر مشهور فقها اعدام می شود، در صورتی که زن به حبس محکوم می شود و همین تفاوت ها به اضافه برخی تخفیفات و تأسیسات ارفاقی در حوزه مجازات زنان می تواند به مثابه ملاک در استفاده حداقلی از کیفر مجازات زندان برای زنان بزهکار قرار گیرد. پژوهش حاضر به منظور بررسی جرایم و تأثیر جنسیت در تخفیف و اجرای مجازات در فقه امامیه می باشد.

اشتغال زنان یک پدیده اجتماعی حائز اهمیت شمرده می شود. این اهمیت از یک سو به استفاده از استعدادهای عظیم انسانی موجود در زنان برمی گردد؛ از سویی دیگر زنان نیمی از پیکره جامعه را تشکیل داده و فعالیت آنان تاثیرات قابل ملاحظه ای در عرصه های متعدد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارد. مادران به عنوان بخش عظیمی از جامعه زنان، سازندگان پایه های اصلی تمدن اسلامی هستند. در واقع، نقش مادری راهبردی ترین نقش در جامعه در جهت انسان سازی است زیرا تا انسان ها اندیشمند، متعهد و درستکار نباشند تمدن اسلامی برپا نمی شود. امروزه اساسی ترین و فراگیرترین چالش زیست مادران در تمدن اسلامی مسئله اشتغال کاذب در میان آنان است. مادران برای انتخاب شغل مناسب و دوری از اشتغال کاذب باید به مسئله اولویت تربیت فرزند به عنوان نقش اختصاصی خود که از سایرین ساخته نیست توجه داشته باشند. همچنین، شغل نافع را برگزینند که هدف از آن پر کردن خلا یک نقش ضروری در جامعه و در راستای تحقق تمدن اسلامی باشد. آنچه این مقاله در پی آن است بیان عوامل نیل روزافزون به اشتغال کاذب در زیست مادران معاصر است. ضرورت بررسی این عوامل از آنجا نشأت می گیرد که اشتغال کاذب در مادران معاصر سبب تاثیرات مخرب در تمدن اسلامی از جمله کاهش فرزندآوری و کاهش کیفیت تربیت فرزند گشته است. همچنین، در صورت عدم شناخت این عوامل نمی توان به درستی به مدیریت و مقابله با این چالش پرداخت.

دین اسلام نهاد خانواده را مقدس می داند و آن را بستری برای کمال زن و مرد و بقای نسل بشر دانسته است، بنای این نهاد مبارک بر مودت و رحمت است. امروزه درپی تهاجم فرهنگی غرب و ترویج گفتمان های فمنیستی نهاد خانواده به ویژه از زاویه نقش محوری زن در این نهاد رو به ضعف نهاده است. از این رو پژوهش حاضر به منظور آگاهی بخشی لازم درباره جایگاه ممتاز زن در خانواده، تلاش دارد تا به مساله انتظار از زن در نهاد خانواده از نگاه امام خامنه ای بپردازد. بدین منظور با رویکرد تحلیل محتوا به واکاوی بیانات رهبر بز رگوار انقلاب امام خامنه ای بر پایه منابع مندرج در نرم افزار حدیث ولایت3 پرداخته است. بر اساس یافته های پژوهش رهبر معظم انقلاب بر لزوم آگاهی زنان از جایگاه و حقوق و تکالیف زن مسلمان تاکید دارند و این آگاهی را برای احقاق حقوق زنان ضروری می دانند. همچنین از نظر اسلام جنسیت در انسانیت و دستیابی به کمال مدخلیتی ندارد. ازدواج و تشکیل خانواده یک وظیفه مبتنی بر نیاز است و برای کمال زن و مرد ضرورت دارد. زن رکن اصلی نهاد خانواده و حافظ آن است و مهمترین وظیفه او در خانواده خانه داری و نه خدمتگزاری است. زن کدبانوی خانه است و در مقام همسری آرامش بخش و در مقام مادری حیات بخش و هویت بخش است. با توجه به چنین شانیتی، دیگر زن به یک جایگاه مصنوعی و تصنعی و تشریفاتی احتیاج ندارد؛ جایگاهی که دون شأن متانت، سکینه و آرامش روحی اوست. با پیدایش چنین نگرشی به جایگاه ممتاز زن در خانواده، زن خود قیام می کند و به میدان می آید تا بار حراست از کیان نهاد مقدس خانواده را به دوش کشد.

بررسی دیدگاه و عملکرد غرب نسبت به جایگاه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی وسیاسی بانوان برای جوامعی که به نوعی در معرض تأثیرات فرهنگ غرب هستند، ضروری است. از این رو، مقاله حاضر که با روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته در تلاش است به بررسی عملکرد غرب نسبت به زنان در عرصه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی وسیاسی بپردازد و با بهره گیری از دیدگاه مقام معظم رهبری، آن را مورد نقد و بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که غرب در عرصه اجتماعی با عدم رعایت اخلاق نسبت به زن همچنین فقدان آزادی و حجاب نگاه منحط به او دارد. در عرصه اقتصادی با عدم حق مالکیت و تصرف در سرمایه، زن تنها وسیله سوداگری سرمایه بوده و تجارت و قاچاق زن منبعی برای درآمد مالی محسوب می شود. در عرصه سیاسی با رسمیت نشناختن حقوق سیاسی او به نوعی دیگر به زن اهانت می شود. در عرصه فرهنگی با محرومیت از أخذ مدرک تحصیلی و بهره برداری های دون شأن در هنر و ادبیات، زن تنها وسیله انتفاع مردان به شمار میآید. به طور کلی در نظام سرمایه داری غرب، به خلاف آنچه که به اسلام نسبت داده اند، مردان نسبت به زنان اولویت داشته و کرامت انسانی زن نادیده گرفته می شود.

یکی از محور های هویت بخشی به زن، تکریم وظیفه نسبت به زن است. همان گونه که تکریم خود زن مورد توجه و تأیید است، تکریم وظیفه نسبت به زن و ایجاد انگیزه برای بانیان حافظ کرامت زن اعم از خانواده و جامعه موردتأکید و ارزشمند است. در این تحقیق با روش اسنادی و توصیفی سعی شده است که اندیشه قرآنی حضرت آقا(مدظله) در این قسم از تکریم مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. از بیانات معظم له باتکیه به آیات قرآنی این نتایج بدست آمد که: هم خانواده و هم دولت نسبت به زن و مقامش وظایفی دارند و این وظایف ارزشمند بوده و قابل تکریم است. در خانواده شوهر، پدر و برادر، فرزند هر کدام نسبت به همسر، دختر و خواهر و مادر خود وظایفی دارند که قابل تکریم و با ارزش است. توجه به تفاوت های زنان از جهت مادی و معنوی در عرصه های مختلف اجتماعی اعم از اشتغال و تحصیل و اقتصاد و حقوق مدنی از وظایف دولت نسبت به بانوان است، که هم خود قابل تقدیر و هم کمک کننده به هویت بخشی واقعی وارزشی زنان در جامعه خواهد بود.

زن به عنوان یکی از مخلوقات برتر الهی در عالم است که دارای ویژگی ها و خصوصیات خاصی است که در مردان وجود ندارد و به همین علت محبوبه الهی نامیده شده است که در این مقاله به بررسی و تبیین این ویژگی های ممتاز اشاره کرده ایم. در این مجموعه از تدوین و گردآوری کتابخانه ای و دیجیتالی و با استفاده از آیات و روایات و اصول احکام فقهی به این موضوع پرداخته ایم که زنان دارای شانزده امتیاز ممتاز الهی هستند که با علم به این امتیازات قطعا و یقینا قدر جایگاه ویژه خود را در جهان هستی خواهند دانست و به شیوه ای بهتر و برتر و بر اساس آنچه که خدا برای آنان قرار داده زندگی خواهند کرد. خداوند متعال یکی از بهترین زنان عالم را به عنوان الگو و اسوه تمامی انسان ها از جمله زنان قرار داده است که ایشان حضرت زهرای اطهر سلام الله علیها می باشند که زنان عالم در کنار داشتن این 16 امتیاز به این الگوی نمونه اقتدا می کنند تا بتوانند نقش خود را در جایگاه دختری، همسری، و مادری به نحو مطلوب و شایسته ایفا نمایند. متاسفانه در جهان امروز قدر و منزلت زن آن گونه که شایسته اوست نادیده گرفته شده و او را در جایگاه نزولی و پست می نگرند و بلکه در گذشته نیز از زنان به عنوان کنیز و موجودی بی ارزش در خدمات خانگی استفاده می کردند بجز خاندان اهل بیت و اولیاء الله که به زنان کنیز احترام قایل بودند.

بی تردید اهل بیت علیهم السلام تنها راه و طریقی هستند که بنده را به کمال واصل می کنند و ولایت آنان از پایه های اصلی و اساسی دین مبین اسلام است. تربیت نیز امری مهم در زندگی انسان ها می باشد، لذا حقیقت ولایت منبع همه کمالات و اساس همه تربیت هاست و خانواده ها به عنوان مهم ترین پایگاه تربیتی با ولایت مداری اهل بیت علیهم السلام می توانند با برنامه های تربیتی صحیح از سوی آنان، موجبات تربیت و رشد معنوی خود و فرزندانشان را به دست بیاورند چراکه ولایت نقش بسزایی در تربیت خانواده و کمال حقیقی آنان دارد. ازاین رو هدف اصلی این نوشتار بررسی نقش ولایت اهل بیت علیهم السلام در تربیت خانواده با استناد به آیات قرآن و روایات معصومین می باشد. لذا سعی شده در این مقاله، با روش عقلی-نقلی ابتدا مفاهیم ولایت و تربیت تبیین و سپس به تأثیر ولایت و رهبری در تربیت، تاثیر ولایت مداری بر تربیت زوجین وتاثیر ولایت مداری بر تربیت فرزندان پرداخته شود. بنابراین، می توان گفت؛ تربیت وسیله ی سروسامان حیات انسانی وبقای آن می باشد و ولایت سرشاخه ی همه ی اعمال انسانها بوده وبی تردید، کسی که زیر چتر ولایت اهل بیت علیهم السلام باشد حیات معنوی پیدا می کند واین موجب تزکیه، تربیت نفس، امنیت، آرامش وفزونی نعمت ها درزندگی آن ها می شود. حال کسی که اهل ولایت نباشد ازمسیر الهی دوربوده وبدون آگاهی ورهبری الهی به سرمقصد اصلی نمی رسد ودرگمراهی وضلالت خواهدماند. براین اساس مقاله حاضر با روش توصیفی-کتابخانه ای درصدد پاسخ گویی به این سوال اصلی است «ولایت اهل بیت علیهم السلام چه نقشی در تربیت خانواده دارد؟

یکی از مسائل مهم در قرآن و کتاب مقدس روابط انسانی است. اگرچه این واژه در قرآن و کتاب مقدس عیناً به کار نرفته ولیکن در موضوعات مختلفی نظیر روابط خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی تبلور یافته است. خانواده به عنوان بنیادی ترین رکن جامعه، نقشی اساسی در تربیت نسل ها و ارتقای سلامت روانی افراد ایفا می کند. تعالیم قرآن و کتاب مقدس سرشار از آموزه های ارزشمند برای تقویت روابط خانوادگی و ایجاد فضایی گرم و صمیمی در خانه است. از همین روی در این نوشتار مؤلفه های موثر در ازدواج، طلاق، صله ارحام، احترام به والدین که مهم ترین ارکان روابط خانوادگی است به روش تحلیلی-توصیفی مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفت. پس از پرداختن به ابعاد مختلف روابط خانوادگی در قرآن و کتاب مقدس با دلایل فراوان لغوی، ادبی، علمی، و تفسیری به این نتیجه رسیدیم که بُن مایه ی همه ی آن ها به سبب آموزه های الهی و وحیانی اشتراکات فراوانی وجود دارد ولی در عین حال افتراقاتی نیز به چشم می خورد. این اختلافات ناشی از دلایل مختلفی نظیر تحریف، گذر زمان، سطح ادراک جامعه، تغییر و تحول جوامع به حَسب اقتضائات و ضروریات می باشد.

معنویت حالتی نفسانی و ذومراتب است که در ارتباط با خدا یا امر متعالی در روان خودآگاه و ناخودآگاه آدمی از طریق تعقل، جوشش درونی و عمل بیرونی آگاهانه و یا ناآگاهانه پدید می آید و بر شیوه ی نظر و عمل او تأثیر می گذارد. مراد از حالت نفسانی این است که جوهره ی اصلی معنویت به حیطه ی گرایش ها و کشش های باطنی انسان مرتبط است نه به حوزه بینش ها و کنش های جوارحی. از این رو معنویت بالاصاله غذای دل و قلب است و سپس با عقل و جسم مرتبط می گردد و در شیوه ی تفکر، عمل و رفتار ظهور و نمود می یابد . معنویت نقش مهمی در زندگی و جامعه ایفا می کند که از جمله آنها ایجاد امنیت روانی خانه است و از آنجا که زن یکی از ارکان اصلی این جامعه و خانواده می باشد، بنابراین مهم است نقش معنویت در امنیت روانی زنان بررسی شود. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای و با هدف تبیین نقش معنویت در امنیت روانی زنان انجام گرفت. نوشته حاضر در پایان به این نتیجه رسید که معنویت با ایجاد نشاط، نظم، آرامش، حفظ عفت و گذشت موجب تأمین امنیت روانی زنان می شود.

از تجلیات ارزشمند زن در جهان خلقت، نقش مادری است. مادری و زنانگی دو مفهومی است که میان آن ها رابطه پیچیده ای وجود دارد. اسلام مادری را از نمودهای عالی کمال زن دانسته و پرورش نسل را خطیرترین وظیفه زن می داند. قرآن کریم برای ویژگی ها، وظایف و حقوق مادران، مقام و جایگاه ویژه ای در نظر گرفته که عمل به آنها موجب ارزشمندی هرچه بیشتر این نقش می شود. تشویق زنان به فرزند آوری، انجام مسئولیت ها در این زمینه، موجب پرورش نسلی برخوردار از سلامت جسمی و روانی خواهد بود. مذهب و روان شناسی حوزه هایی اند که در دو زاویه تشبیه و تفاوت به جایگاه و نقش مادر در زندگی فرد پرداخته اند. مذهب به عنوان نهادی که نقش تعیین کننده ای در زمینه مادری دارد. در عین حال، حیطه روان شناسی به مطالعه رفتارهای حضور مادر در حوزه فردی و اجتماعی بررسی می کند. این پژوهش با هدف بررسی جایگاه مادری با دو رویکرد اسلامی و روان شناسی انجام گرفته است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی_ تحلیلی به دست آمده و نگاه تطبیقی به این دو حیطه داشته ایم.

زنان نیمی از پیکره هر جامعه را تشکیل می دهند که نقش بسزایی در رشد و تعالی انسان و جامعه ی انسانی دارند به گونه ای که می توانند هم سنگ مردان و به مقتضیات فردی و اجتماعی در ابعاد مختلف جامعه به فعالیت بپردازند. اما امروزه در دنیا مسئله زن که می توان آن را به عنوان «بحران زن» نامید، یکی از اساسی ترین مسائل هر تمدن، جامعه و هر کشوری است. در نگاه غرب زن بعنوان ابزاری برای زندگی مردان به شمار می رود درحالی که در اسلام، زن در ابعاد مادی و معنوی به یک نگاه دیده می شود. تمایز دو نگاه در بیان مقام معظم رهبری به خوبی به تصویر کشیده شده است. از این رو این پژوهش برآن است که به تبیین و بررسی جایگاه زن در آموزه های اسلامی و غربی از منظر مقام معظم رهبری به روش توصیفی تحلیلی بپردازد. دستاوردهای تحقیق حاکی از آن است که از منظر رهبری در اسلام زن هم تراز مرد معرفی می شود که می تواند در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی نقش آفرینی کند در حالی که در غرب مرد را جنس برتر می دانند و زن را در خدمت آن در بعد فردی، خانوادگی و اجتماعی می داند.

منازعات نظامی با نابودسازی نیروهای انسانی، از هم پاشیدگی خانواده، تخریب اقتصادی و زوال فرهنگی آسیب های مهمی را متوجه خانواده و جامعه وارد می آورند. هدف این مقاله بیان راهکارهای تقویت نقش آفرینی زنان در خانواده جنگ بوده؛ مطلبی که تا کنون مورد تحقیق قرار نگرفته است. سؤال اصلی تحقیق پیش رو که به روش توصیفی-تحلیلی و عمدتا با رویکرد روانشناختی و جامعه شناختی نگاشته شده، این بوده که چگونه می توان از ظرفیت زنان جهت غلبه بر چالش های خانوادگی و اجتماعی جنگ بهره گرفت؟ بدین منظور در دو قسمت به توصیف چالش های خانوادگی-اجتماعی جنگ و بیان راهکارهای فردی و سازمان یافته برای نقش آفرینی بیشتر بانوان پرداخته شده است. راهکارهایی مانند تقویت روحیه از خود گذشتگی در خانواده، شکیبایی در برابر آسیب ها، سازماندهی اصولی فشارهای روانی و ترویج اقتصاد خانگی؛ مواردی که به ویژه با حمایت بیشتر نهادهای حمایتی از طریق آموزش و سازمان دهی عملیاتی تلقی می شوند.

فرکلاف، از معروفترین روش های تحلیل گفتمان می باشد. با این روش، گفتمان قرآن در قالب بیان محسنات و نتایج نیکوی دنیوی و اخروی حفظ عفاف برای جذب و تبشیر و مضرات و عقوبات اعمال غیر عفیفانه برای تحذیر، ذکر یا حذف موضوع به منظور نشان دادن اهمیت و یا بی ارزشی آن، فعال یا منفعل بودن بحث در جوامع مختلف، استفاده از نظام تعدی و تشخص دهی یا تشخص زدایی و ذکر موضوعات مرتبط و یا متمایز برای تصویر بَیِّن از میزان اراده ی الهی در رعایت عفاف، حکمت و مشیت تشریع عفت بصورت شبکه معنایی کلی در این ارتباط است. تشریح ایدئولوژی قرآنی دکترین عفت با پارادایم تحلیل گفتمان فرکلاف زبان شناس و پژوهش گر بریتانیایی گامی مثبت و موثر در زمینه ی تبیین علل، چیستی و چرایی و میزان ضرورت عفت از منظر ذات باریتعالیﷻ و طریقی برای رسیدن به جامعه ی ا یده آل قرآنی، می باشد.

تمدن نوین اسلامی از جمله مسائل اساسی در دین اسلام است که معنویت را وارد تمام عرصه های زندگی بشر می کند. از اول خلقت آدم، خداوند انسان را به حال خود رها نکرد و بر انسان منت نهاد و چراغ راهنما که همان کتب آسمانی، انبیاء، اولیاء و عالمان دینی چه زن و چه مرد قرار داد. هدف این نگارش این بوده است که بتواند عملکرد خواهران طلبه را در شکل گیری تمدن نوین اسلامی با مقتضای زمان در چهار بخش علمی، تبلیغی، پژوهشی و ظلم ستیزی و فعالیت های ایثارگرانه و شهادت طلبانه تبیین کند. امروز جامعه اسلامی در تمام ابعاد زندگی نیاز به حوزه های علمیه چه خواهران و چه برادران دارد. خواهران طلبه است درعرصه خانه، خانواده و اجتماع با جهاد تبیین جامعه اسلامی را با حقایق و معارف دینی، تاریخی و سیاسی آشنا می کنند. همچنین با مدنظر قراردادن رهنمودهای آسمانی مقام معظم رهبری که برگرفته از قرآن و سنت پیامبر است مانند چراغی روشن راه تحقق تمدن نوین اسلامی را طی می کنند. این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی و به روش کتابخانه ای تدوین شده و گامی کوچک در مسیر جهاد تبیین آموزه های مقام معظم رهبری در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی است.

پس از انقلاب صنعتی غرب و تحولات جهانی امور مربوطه به زنان نیز دستخوش تغییرات مبنایی شد. نظریه پردازان اومانیستی رادیکال و سوسیالیست و لیبرال خواهان تغییرات اساسی در زندگی بشر به ویژه زنان به وجود آورده است. آنان با حمایت از شعار سقط جنین و آزادی جنسی و تسلط بر بدن، دنیای تاریکی را برای زنان به ارمغان آوردند که تا به امروز مشکلات ناشی از آن گریبان گیر نهاد خانواده و یتبع آن بر فرزندآوری شده است. فمنیست ها به بهانه رفاه حال زنان آنان را از حق مسلّم خود یعنی تولید مثل و فرزندآوری محروم کردند.

زن نیمی از پیکره ی اجتماع انسان است شخصیت، رفتار، فرهنگ و اندیشه او بی گمان در شکل گیری جامعه انسانی نقش مهمی ایفا کند. در بستره فرهنگی و اعتقادی که اسلام ظهور کرد، شخصیت، حقوق و جایگاه زن به گونه ای خاص تفسیر شد تنها تمایزی که اسلام به رسمیت می شناسد تمایز جسمی است که مانند هر واقعیت دیگری آثاری در عرصه زندگی دارد و در امر قانونگذاری، عوارض و مقتضیات ویژه خود را داراست طبیعی است که این دوگانگی جسمی به لحاظ وظیفه اجتماعی و انسانی که هر کدام زن و مرد دارند. شناخت شخصیت زن، زمینه تفکر و معرفت محسوب می شود اگر در پی یافتن تفکری باشیم که در آن زن موجودی با شخصیت، محترم و با حقوق و اختیارات مناسب معرفی شده و نیازهای فردی و اجتماعی او را در حد کامل قابل قبولی تضمین شده باشد بی شک جز آنچه در مکتب اسلام هست، چیزی اضافه طلب نمی کنیم. از این رو در این پژوهش برآنیم تا با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و پژوهشی جایگاه زن را در اندیشه اسلامی مورد بررسی و واکاوی قرار دهیم. در نگاه اسلام زن یک موجودی برتر است که می تواند هم خود و هم جامعه بشری را در نیل به سعادت و نیکبختی رهنمون سازد او با حضور مستقیم خود و نیز در نقش همسری شایسته، و با تربیت فرزندانی که در آینده مردانی نیک اندیش و زنانی صالح خواهند بود آینده بشر را رقم می زنند. بدین ترتیب، تهیه و تدوین نامه های جامع، پویا و مؤثر برای زنان و فراهم کردن شرایط مناسب باعث حفظ و تقویت شئونات انسانی و تحکیم جایگاه وی در خانواده زمینه شکوفایی ابتکار و خلاقیت را برای آنان ایجاد و امکان ارتقاء فرهنگی و مشارکت سازنده و گسترده زنان را در جامعه فراهم آورده تا موجب پیشرفت فرهنگی اجتماعی و سیاسی زن شوند.

از تجلیات ارزشمند زن در جهان خلقت، نقش مادری است. مادری و زنانگی دو مفهومی است که میان آن ها رابطه پیچیده ای وجود دارد. اسلام مادری را از نمودهای عالی کمال زن دانسته و پرورش نسل را خطیرترین وظیفه زن می داند. قرآن کریم برای ویژگی ها، وظایف و حقوق مادران، مقام و جایگاه ویژه ای در نظر گرفته که عمل به آنها موجب ارزشمندی هرچه بیشتر این نقش می شود. تشویق زنان به فرزند آوری، انجام مسئولیت ها در این زمینه، موجب پرورش نسلی برخوردار از سلامت جسمی و روانی خواهد بود. مذهب و روان شناسی حوزه هایی اند که در دو زاویه تشب یه و تفاوت به جایگاه و نقش مادر در زندگی فرد پرداخته اند. مذهب به عنوان نهادی که نقش تعیین کننده ای در زمینه مادری دارد. در عین حال، حیطه روان شناسی به مطالعه رفتارهای حضور مادر در حوزه فردی و اجتماعی بررسی می کند. این پژوهش با هدف بررسی جایگاه مادری با دو رویکرد اسلامی و روان شناسی انجام گرفته است. یافته های پژوهش که با روش توصیفی_ تحلیلی به دست آمده و نگاه تطبیقی به این دو حیطه داشته ایم.

در طول تاریخ، مسائل مربوط به خدا و دین اکثرا از الهی دانان مرد دریافت شده است و نقش مردان در این زمینه دردوران پس از دوران صدر اسلام پررنگ تر بوده است. الهیات فراجنسیتی به این معناست که الهیات آن گونه که هست معرفی شود و جنسیت مفسر و الهی دان اعم از مرد یا زن در خوانش الهیات و پرداختن به آن هیچ تاثیری نگذاشته باشد. در الهیات فراجنسیتی، اگر الهی دان یک مرد باشد همانگونه از الهیات صحبت می کند که یک الهی دان زن. در این گونه الهیات، رنگ و بویی از تفسیر مردانه ویا زنانه وجود ندارد. دراین پژوهش که به روش کتابخانه ای ورویکرد توصیفی، تحلیلی انجام شده است، جایگاه الگوی سوم زن که برخاسته از گفتمان انقلاب اسلامی در مورد زن بوده و توسط مقام معظم رهبری مطرح شده است، در این الهیات بررسی شده است. با توجه به یافته های پژوهش حاضر، الهیات ارتباطی به جنسیت نداشته و زنان و مردان در این زمینه برابرند و این مسئله در تحقق الگوی سوم زن مؤثر می باشد.

مسئله فرزند آوری و افزایش جمعیت یکی از مسائل مهم در کشور است که کنترل آن در سال های اخیر سبب کند شدن رشد آن شده است، به طوری که امروزه تبدیل به یکی از دغدغه های مهم رهبری و دلسوزان نظام گردیده است. بدون شک کاهش جمعیت در ایران علل و عوامل داخلی و خارجی متعددی دارد که می توان به مشکلات اقتصادی و فقر در جامعه، کمبود امکانات فرهنگی، ورزشی، مدرنیته شدن و الگوبرداری از سبک زندگی غربی و…اشاره کنیم. امادین اسلام همواره برمسئله افزایش جمعیت تأکیدداردومسلمانان راتشویق به فرزندآوری می کند، وخطرات ناشی ازکاهش فرزند را تذکر می دهد که نتیجه این امر را تسلط بیگانگان بر ممالک اسلامی و کاهش قدرت مسلمین و درنهایت بی اهمیت شدن دستورات الهی در بین مردم می داند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی تحلیلی و از طریق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است که ابتدا به مفهوم شناسی، سپس اهمیت و ضرورت فرزندآوری از نگاه اسلام، ضرورت اقدام برای افزایش فرزندآوری، پیامدهای مثبت فرزندآوری و افزایش جمعیت و خطرات و عوامل کاهش فرزندآوری پرداخته است.

مدیریت و رهبری یک ضرورت اجتماعی است مجموعه های انسانی بدون مدیریت، سامان نمی گیرند و با بی نظمی و هرج و مرج شیرازه آن را فرو می پاشد. بنابراین خانواده که در نظام ارزشی اسلام از منزلت و قداست خاصی برخوردار است و پیکره اصلی این اجتماع است، بدون مدیریت اصولی و صحیح سامان نخواهد یافت. از این رو در محیط خانواده، زنان به عنوان یکی از مهم ترین ارکان اصلی، نقش موثری بر فرآیند تحول و پویایی مدیریت به خصوص مدیریت بحران را دارا می باشند. آنان هم می توانند تأثیرگذار بر روند کلی حرکت در مدیریت بحران باشند و هم می توانند هدایتگر و تغییردهنده رفتارها و منش ها در آن هنگام باشند. در این مقاله به مفهوم مدیریت زن در خانواده، جایگاه زن در خانواده و به بررسی عواملی که زن در خانواده با مدیریت آن میتواند کوچکترین اجتماع جامعه را به سلامت برساند، را با توجه به روایات ائمه معصومین خواهیم پرداخت. در اخر نتیجه می گیریم که مدیریت معنوی زن هنگام بحران در نظام خانواده علاوه بر فراهم نمودن پیوندهای اتحاد اعضا خانواده می تواند پیوندهای عاطفی بین اعضا ایجاد نماید و باعث حفظ آرامش خانواده شود.

تحلیل رویکرد فقهی حقوقی در تأمین امنیت زنان"، به بررسی نقش و اهمیت رویکرد فقهی حقوقی در حفظ و تضمین امنیت زنان می پردازد. که ابتدا مفاهیم امنیت زنان در اسلام و نقش قوانین و شریعت اسلامی در تضمین حقوق زنان موردبررسی قرار می گیرد. سپس با توجه به وضعیت فعلی زنان در جامعه ی ایران، چالش ها و موانع امنیت زنان تحلیل و بررسی می شودوتلاش نموده تا تطابق و تضاد بین رویکردهای فقهی حقوقی و واقعیت های اجتماعی را بررسی نماید و با ارائه ی راهکارها و پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت امنیت زنان، به ارتقای حقوق و تأمین امنیت زنان در جامعه کمک کند. و در کنار تحلیل رویکرد فقهی و حقوقی در تأمین امنیت زنان به چندین جنبه اساسی از این موضوع اشاره کرده است. تحلیل رویکردهای فقهی و حقوقی با تمرکز بر اهمیت وضرورت حفظ و تامین امنیت زنان که به عنوان پایه های قانونی و شرعی در جوامع اسلامی، نقشی حیاتی در این زمینه ایفا می کنند. بررسی مفاهیم مرتبط با امنیت زنان در آموزه های اسلامی که شامل مباحثی مانند حقوق و مسئولیت های زنان در اسلام، حمایت های قانونی و اجتماعی از زنان، و نقش خانواده و جامعه در تأمین امنیت آنان است تحلیل نحوه تأثیرگذاری قوانین اسلامی و شریعت بر زندگی و امنیت زنان و بررسی محدودیت ها و امکاناتی که این قوانین فراهم می کنند و چگونگی اجرای این قوانین در جامعه. ارزیابی شرایط کنونی زنان در ایران، چالش ها و مشکلاتی که با آن مواجه هستند، مانند تبعیض های قانونی و اجتماعی، خشونت های خانگی و اجتماعی، محدودیت های فرهنگی و اجتماعی. تحلیل چالش ها و موانعی که زنان در ایران با آن ها مواجه اند. شامل بررسی عواملی که امنیت زنان را تهدید می کندوشناسایی ریشه های این مشکلات. بررسی نقاط قوت وضعف و تطابق و تضاد بین رویکردهای قوانین فقهی و حقوقی با واقعیت های اجتماعی ارائه ی پیشنهاد ها و راهکارهایی برای بهبود وضعیت امنیت زنان، ماننداصلاحات قانونی، آموزش های اجتماعی، تقویت حمایت های دولتی و غیردولتی.

انتظار موعود جهانی در همه ابعاد زندگی منتظران اعم از بُعد فکری، نظری و عملی تأثیر می گذارد و به همه ی اعمال و رفتار آنان جهت می دهد. منتظران باید در میدان عمل بکوشند تا زمینه های ظهور دولت حق را فراهم نمایند. از سوی دیگر زنان که بخش مهمی از پیکره امت اسلامی را تشکیل داده و وظیفه ی حساس تربیت نسل منتظر را نیز بر عهده داشته اند؛ همواره مورد توجه بزرگان دین قرار گرفته و برای آنان برنامه هایی خاص تعبیه شده است لذا این پژوهش درصدد است تا تکلیف زنان در جامعه منتظر امام مهدی (عج) را از منظر آیات و روایات تبیین نماید. در نتیجه به دست آمد که زنان منتظر برای آن که به تکلیف خود در راستای زمینه سازی ظهور حکومت امام مهدی (عج) عمل کرده باشند باید در حوزه فردی به شناخت حقوق زن در اسلام، شناخت امام عصر خویش و یاد او، حجاب و عفاف و تهذیب نفس و در حوزه خانوادگی به آرامش همسر، تداوم بخشیدن نسل آدمی، پوشاندن عیوب همسر و تقویت باورهای دینی فرزندان و کنترل و نظارت آنان و ذکر فضایل اهل بیت و فرهنگ آنان و همچنین توجه به عنایات اهل بیت (علیه السلام) بپردازند. جمع آوری اطلاعات این مقاله به شکل کتابخانه ای بوده و شیوه ی نگارش نیز به شکل توصیفی است.

منازعات نظامی با نابودسازی نیروهای انسانی، از هم پاشیدگی خانواده، تخریب اقتصادی و زوال فرهنگی آسیب های مهمی را متوجه خانواده و جامعه وارد می آورند. هدف این مقاله بیان راهکارهای تقویت نقش آفرینی زنان در خانواده جنگ بوده؛ مطلبی که تاکنون مورد تحقیق قرار نگرفته است. سؤال اصلی تحقیق پیش رو که به روش توصیفی تحلیلی و عمدتا با رویکرد روانشناختی و جامعه شناختی نگاشته شده،-این بوده که چگونه می توان از ظرفیت زنان جهت غلبه بر چالش های خانوادگی و اجتماعی جنگ بهره گرفت؟ بدین منظور در دو قسمت به توصیف چالش های خانوادگی اجتماعی جنگ و بیان راهکارهای-فردی و سازمان یافته برای نقش آفرینی بیشتر بانوان پرداخته شده است. راهکارهایی مانند تقویت روحیه از خود گذشتگی در خانواده، شکیبایی در برابر آسیب ها، سازماندهی اصولی فشارهای روانی و ترویج اقتصاد خانگی؛ مواردی که به ویژه با حمایت بیشتر نهادهای حمایتی از طریق آموزش و سازمان دهی عملیاتی تلقی می شوند.

هدف پژوهش: این مقاله درصدد است بانوی قهرمان اسلام را از دید دانشجویان و پژوهشگران مراکز آموزشی و پژوهشی ایران، که در قالب پایان نامه ارائه شده، معرفی نماید. روش پژوهش: کتابخانه ای به شیوه «توصیفی-تحلیلی» و برای گردآوری اطلاعات کتابشناختی پایان نامه های مرتبط با «فاطمه زهرا»، از تمام پایگاه های فعال زمینه اطلاع رسانی پایان نامه ها استفاده شده است. یافته های پژوهش: دانشگاه ها با حدود 93درصد (83 عنوان)، پایان نامه های مقطع « ارشد» با 98درصد (193 عنوان)، پژوهشگران زن با 48/65 درصد (129 عنوان) بیشتر از مردان (68عنوان = 52/34 درصد)، دانشگاه های دولتی با 55 درصد از نظر کمی در رتبه اول قرار دارند. بیشترین پژوهش ها بعد پیروزی انقلاب و پژوهش در مقطع دکتری 5سال اخیر (1397–1401) گزارش شده است. ملیت 4 عنوان (03/2 درصد) از پایان نامه های مورد مطالعه غیرایرانی (مرد)، 4عنوان (03/2 درصد) از پایان نامه ها به زبانی غیرفارسی (زبان عربی و اردو) نگارش یافته. موضوع «شخصیت، تاثیرات، جایگاه و فضائل» فاطمه زهرا با 49عنوان (25درصد) رتبه اول دارد که عنوان 17عنوان برگرفته ازمنابع و دیدگاههای اهل سنت است. طبق نتایج شخصیت فاطمه زهرا در تقریب مذاهب و وحدت مسلمین جهان نقش کلیدی دارد و محدود کردن بحث و خطبه فدک به اختلافات مالی، ظلم مضاعف در حق فاطمه زهرا است. ترجمه پژوهش ها و پایان نامه های کشورهای اسلامی در مورد فاطمه زهرا به زبانهای مختلف، راه اندازی ویکی/ دانشنامه/ پایگاه اطلاعات سه زبانه (عربی، انگلیسی، فارسی) تحت وب برای اطلاع رسانی منابع اطلاعاتی پژوهشی و کتابشناسی های تخصصی در موضوعات مختلف زندگی و آثار حضرت فاطمه پیشنهاد شده است.

تمدن سازی نوین اسلامی در موضوع زن جز با طراحی الگویی جامع امکانپذیر نمی باشد. در موضوع زن سه الگو مطرح است؛ الگوی اول، الگوی زن شرقی است که در آن، نقش زن محدود به محیط خانه است. الگوی دوم، الگوی زن غربی است که در آن، زن وسیله التذاذ و سرگرمی مرد است. الگوی سوم، الگوی زن مسلمان است که بر اساس دیدگاه قرآن کریم و آموزه های دین اسلام شکل گرفته و برخلاف دو الگوی شرقی و غربی، زن را موجودی کامل و توانمند می داند که دارای حقوق و کرامت انسانی است. این مقاله که با روش توصیفی _تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای صورت می پذیرد در تلاش است با واکاوی الگوهای مذکور و بهره گیری از تعالیم ناب و مترقی اسلام ضمن به رسمیت شناختن احساسات زنانه و حفظ کرامت او موجب همگامی عواطف او با رسالت مادری شود. یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که الگوی سوم زن مسلمان، الگویی پویا و همه جانبه است که می تواند با اعطای هویت انسانی به زن و پذیرش کنشگری او در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی با توجه به مضامین آیات الهی و با توجه به الگوهای عینی و با توجه به رسالت مادری در پرورش نسلی بالنده و با بسترسازی فرهنگی به رفع تعارض احساسات زن با نقش مادری نایل شود.

اسلام دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز ثمره اجتماعی دارد. همان طور که اسلام فرد دین دار تربیت می کند، داشتن جامعه دیندار نیز جز اهداف اصلی این دین می باشد. که هردوازرهگذر تربیت دینی امکان پذیر خواهدبود. جامعه ای رنگ فضیلت وسعادت را خواهد دید که سعادت فرد وجامعه درآن باهم گره خورده باشد، در منابع دینی اسلام مانند قرآن ونهج البلاغه تقوا که در رأس همه امور است و نیرویی روحانی است، مهمترین عامل دینی وابزار دینی درتربیت فردی و اجتماعی ویژه در مصونیت روحی و اخلاقی انسان در رأس دیگر عوامل وابزار دبنی تاثیر گذار می باشد، و در روابط اجتماعی و تداوم جامعه تأثیر بسزایی دارد. در قرآن کریم و تعالیم اسلامی به مولفه های سلبی تقوا اشاره شده است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی با استفاده از ابزار کتابخوانی، ضمن بررسی مفاهیم تربیت، اجتماع، تقوا، با ااصل قرار دادن تقوا به عنوان پایه تربیت اجتماعی، آثار تقوا را در تربیت اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه مورد واکاوی قرارداده است وبیش از ده اثر تربیتی تقوا را در تربیت اجتماعی برمی شمارد.