همایش هجوم خاموش
سال:1391 | دوره:3 |تعداد مقالات:8

نظریه کنش متقابل نمادین از جمله نظریاتی است که کمتر در زمینه تحلیل تاثیر رسانها بر رفتار انسانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ پژوهش حاضر با استفاده از مبانی نظری دیدگاه کنش متقابل به بررسی عوامل موثر بر نگرش به روابط نامشروع در افرد استفاده کننده از برنامه های ماهوارهای خارجی پرداخته است.این پژوهش با روش پیمایش انجام شد. داده های مطالعه از 192 نفر (100 زن و 92 مرد) که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند، جمع آوری شد. ابزار سنجش متغیرها پرسشنامه محقق ساخته نگرش به روابط نامشروع بود.نتایج نشان داد بین میزان استفاده از برنامه های ماهواره ای و نگرش نسبت به روابط نامشروع همبستگی مثبت و معنی داری (P<0.05) وجود دارد. علاوه بر آن بین میزان استفاده فرد به تنهایی، میزان استفاده خانواده و میزان استفاده اقوام و نزدیکان از برنامه های ماهواره ای با نگرش نسبت به روابط نامشروع رابطه معنی داری (P<0.05) وجود داشته است.بنابراین با کنترل استفاده از برنامه های ماهواره ای از طریق افزایش توجه به برنامه های داخلی و با افزایش آگاهی دهی به افراد در رابطه با پیامدهای منفی برنامه های ماهواره ای این امکان وجود دارد تا با تغییر فضای حاکم بر گفتگوهای مربوط به برنامه های ماهوراه ای، امکان کاهش اثرپذیری از برنامه های ماهواره ای بیشتر خواهد شد.

آینده پژوهشی و کشف و خلق آینده ای بهتر مبتنی بر دانش محوری و فرهنگ سالاری است. در این باره فرهنگ و شناخت آسیب های مربوط به آن، نقش کلیدی دارد. یکی از مسایل مهم در آسیب های فرهنگی، گست های فرهنگی اجتماعی از قبیل گست جنسی، سنی، مهاجرتی و طبقاتی و... است.شناخت این چنین عواملی ما را در بررسی، پیش آگاهی، کشف و برنامه ریزی آینده یاری می دهد تا بتوانیم با کاهش گست ها و متعاقب آن آسیب های فرهنگی اقدامات کاربردی و موثری را در برنامه ریزی و ساماندهی آینده ای بهتر به انجام رسانیم.در این پژوهش با مطالعات اسنادی، کتابخانه ای و روش توصیفی کیفی کوشش شده است تا ضمن دستیابی به اهداف فوق الذکر، الگویی کاربردی ارائه گردد لذا برای رفع آسیب های فرهنگی از ده اقدام موثر آینده پژوهی استفاده شده است.

به موازات پیشرفت و رشد شگفت انگیز جوامع در عصر مدرنیته در عرصه های مختلف علمی، فناوری ارتباطات، پزشکی و. ... جوامع بشری با شوکهای جدید و چالشهای تازه ای مواج گردیده که نشانه های بارز آن، تشدید استرس، اضطراب، فشارهای عصبی، فردگرایی و نتایج آن انواع آسیب های اجتماعی از قبیل وابستگی دارویی، اعتیاد، انحرافات جنسی، فشار مالی، خودکشی، مهاجرت، بی خانمانی، بیکاری، مدگرای، پرخاشگری، خانه گریزی، فقر، شیطان پرستی و سایر آسیب های اجتماعی است.جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه و گذار از مرحله سنتی به مدرنیسم از این قاعده مستثنی نبوده و در نتیجه این تغییرات شتاب آلوده، دستخوش مسائل و تهدیدات اجتماعی متنوعی شده و متاسفانه، راهبردها و تاکتیک های اتخاذ شده برای کنترل و مهار این آسیب ها به گونه ای ناموفق عمل نموده و هر روز شاهد گسترش و تبدیل آنها حتی بصورت فعالیت های زیرزمینی هستیم.از طرف دیگر، ظرفیت سازی فرهنگی، فرایندی دائمی برای کمک به مردم، سازمان ها و انجمن های فرهنگی برای ارتقاء و تطبیق با تغییرات مفید و مقابله کارآمد با تغییرات غیر سودمند محیط فرهنگی و اجتماعی بوده و بازخورد این فرایند در سطح ذینفعان که عموم اعضا یک فرهنگ هستند، صورت می گیرد این مقاله ضمن تبیین مفاهیم مدرنیته و آسیب های اجتماعی، لزوم بکارگیری فرایند ظرفیت سازی فرهنگی جهت رویارویی با تغییرات شدید اجتماعی و فرهنگی را تفسیر می کند.

آنچه که امروز با نام شبکه های اجتماعی شهرت یافته است مقصود پیوندهای اجتماعی است که به صورت شبکه ای یک فرد با خانواده اش، دوستان، همسایه ها، افراد اجتماع یا دیگران در فضای مجازی برقرار ساخته و از قابلیت های ارتباطی آن استفاده می کند. گر چه به ظاهر می تواند مزایای بالقوه ای داشته باشد اما بعضا اثرات منفی به بار آورده است و با خلق روابط جدید ناخواسته فرهنگ جدیدی را متولد ساخته که در کشور ما ضد فرهنگ است. حتی بعضا افراد هویتشان را در این شبکه ها جستجو می کنند و در آنجا به آن رنگ و بوی دلخواه می بخشند. سلایق فرهنگی جامعه یکدیگر را جذب می کنند مطابق آنان می پوشند و حرف می زنند و رفتار می کنند. آنچه که از صفحات نمایه شده توسط جوانان ایرانی در برخی شبکه های اجتماعی خارجی مشاهده می گردد حکایت از الگوبرداری از فرهنگ بیگانه دارد. نحوه استفاده از عکس، حرف و سخن و نوع زبان، علایق و سلایق شان به سبک و سیاق آنان تمایل دارد و اینگونه به هویت و آنچه هستند و از آن برخاسته اند رنگ می دهند. اما سوال اینجاست که این شبکه ها به چه میزان در تقویت یا تضعیف هویت فرهنگی آنها دخیل بوده است و آیا اساسا مولفه های هویت فرهنگی شان را تضعیف ساخته یا تقویت نموده است؟ این نوشتار در راستای بررسی به این سوالات انسجام یافته است.

اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری است که ثروتمند یا فقیر، مرد یا زن، شاغل یا بیکار، جوان یا مسن و هر نژاد یا قومیت می تواند به آن مبتلاگردد؛ اهمیت این مساله به حدی است که امروزه از آن به عنوان یک بلای اجتماعی یاد می شود که سلامت جسمانی و روانی افراد را به خطر انداخته و ضایعات مادی و معنوی آن کمتر از جنگ های بین المللی نیست. مطالعات مختلف نشان داده اند که یکی از عوامل محافظت کننده در مقابل سوء مصرف مواد، داشتن اعتقادات و باورهای دینی و مذهبی به عنوان مهمترین مولفه خود کنترلی است. در واقع، میان معنویت و هدف از زندگی، رضایت از زندگی و سلامت همبستگی وجود دارد. اما معنویت را می توان به عنوان شکلی از هوش نیز مطرح کرد و آن هوش معنوی است. در واقع، هوش معنوی آخرین هوش شناخته شده توسط بشر می باشد. این هوش، فهم مسایل دینی را تسهیل کرده و در فهم مسایل اخلاقی و ارزش آن ها به افراد یاری می نماید. سوال اصلی این است که با توجه به نقش اساسی معنویت و باورهای مذهبی در پیشگیری از اعتیاد، آیا می توان با پرورش هوش معنوی در افراد، خصوصا از سنین نوجوانی و از طریق مدارس و سایر موسسات آموزشی از ابتلای افراد به اعتیاد جلوگیری نمود؟ این مقاله ابتدا با تعریفی از معنویت و اهمیت آن در زندگی بشر، به بررسی هوش معنوی پرداخته و نقش آن را در پیشگیری از اعتیاد بررسی می نماید؛ در آخر نیز به ارائه پیشنهاداتی برای شناسایی و پرورش این نوع هوش در افراد می پردازد.

نهاد خانواده به عنوان اصلی ترین هسته حیاتی و واحد فعالیت زیستی از آغاز ظهور ایرانیان در تاریخ، صورتی منسجم و معتبر و مقدس داشته است و زن به حکم نظام پدر سالاری که خواه یا ناخواه شوهر سالاری را به دنبال داشت، دارای اختیارات بسیار محدودی از نظر مادی و معنوی بود. زن به دلیل فرهنگ غالب در دالانها نگه داشته شد و بدین ترتیب، سیادت مرد و عقب ماندگی زن به مرور در طول تاریخ تثبیت شد. زن به عنوان موجودی درجه دو، عقب نگه داشته و مرد زده شد و آن گونه تربیت شد که به ضعف خود مقر و راضی بود و مرد سازنده، پیشرو فعال، قهرمان و تاریخ ساز بود و بر این پاشنه چندین و چند هزاره چرخید و چرخید. این مقاله بازتابی از آسیب های اجتماعی و مشکلات فرهنگی زنان ازگذشته تا امروز است و به مقولاتی در خصوص موقعیت اجتماعی، روابط خانوادگی و نگرش به آنها پرداخته است.

یکی از مهم ترین مسایل محوری در زمینه استفاده از اینترنت در عصر جهانی شدن، آسیب های اجتماعی ماهواره در خانواده ها می باشد. با توجه به گسترش روز افزون استفاده از این وسیله ارتباطی میان خانواده ها، اهمیت بررسی پیامدهای این پدیده بیش از پیش آشکار شده است. هدف اصلی از این تحقیق، شناخت آسیب های اجتماعی استفاده از ماهواره در خانواده ها می باشد. در این تحقیق از روش مطالعه اسنادی (کتابخانه ای) استفاده شده و بر مبنای این روش با مراجعه به منابع داخلی و خارجی اعم از کتب، مقالات علمی مندرج در روزنامه ها و مجلات، مقالات اینترنتی، موضوع مورد تحقیق (ماهواره) ارزیابی، توصیف، تشریح و تحلیل گردیده است.از نظر این تحقیق عمده ترین آسیب های اجتماعی ماهواره شامل متزلزل ساختن خانواده، تنزل جایگاه زنان، بی خویشتن شدگی مخاطبان، اختلال تفکر در بین مخاطبان، تهدید امنیت ملی یک کشور و بحران هویت می باشد. پدیده ماهواره و برنامه هایی که از این طریق پخش می شوند صرف نظر از مزایای آنها، آسیبهای اساسی و جدی بر یک جامعه و فرهنگ آن می گذارد، و بنا به دیدگاه اندیشمندان معاصر نتیجه این تکنولوژیها همانا محصور کردن انسان و اندیشه اوست. از دیگر آسیبهای این پدیده می توان به موارد زیر اشاره نمود:بنیان خانواده ها سست شده و روابط عاطفی و صمیمی آنها کمرنگ تر می شوند. ارزش و مقام والای زن به یک کالای تبلیغاتی و خوش گذرانی مبدل می شود. تصاویر مستهجن قدرت اندیشه را از مخاطبان گرفته، احساسات و هیجانات کاذبی را جانشین آنها می سازند. برنامه های ماهواره با عرضه اطلاعات تازه، تضاد ارزشی مخاطبان خود را افزایش می دهند؛ در نتیجه آنها به تدریج دچار بحران هویت می شوند.

در قرن اخیر از سواد رسانه ای، به عنوان سواد جدید یاد می شود که توانایی در زمینه های دسترسی، تحلیل، ارزیابی، برقراری ارتباط با پیام های رسانه ای در اشکال مختلف و تفکر انتقادی را شامل می شود.در تحقیق حاضر، وضعیت سواد رسانه ای جوانان و میزان استفاده آنها از اینترنت بررسی شده است. این تحقیق با استفاده از روش پیمایشی و با مشارکت جوانان شاغل به تحصیل در سال چهارم دبیرستان های شهر کرمان به انجام رسیده است. مهمترین مساله تحقیق این است که: میزان سواد رسانه ای جوانان در چه سطحی است و ارتباط بین سواد رسانه ای و آسیب های اجتماعی چگونه است؟انجام تحقیق حاضر به کمک روش پیمایشی، و ابزار پرسشنامه و همچنین مطالعه اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفت. ابتدا پرسش نامه طراحی شد و بر اساس جامعه آماری تعریف شده، در اختیار 400 جوان قرار گرفت. پس از تکمیل شدن پرسش نامه ها، در سطح آمار توصیفی و استنباطی، نتایج تحقیق استخراج گردید.با توجه به زندگی در عصر اینترنت و استفاده روزافزون جوانان از این رسانه تعاملی، و از سویی افزایش آسیب های اجتماعی اینترنت محور، و با عنایت به نتایج تحقیق، سواد رسانه ای می تواند نقش موثری در کاهش این نوع آسیب ها و استفاده نقادانه و هوشمندانه از اینترنت داشته باشد.