همایش ضرورت گسترش مفاهیم قرآن کریم
سال:1384 | دوره:1 |تعداد مقالات:32

نشانه های یک جامعه ایده آل و سعادتمند، و در یک مفهوم کلی، طرح مدینه فاضله انسانی، توسط دانشمندانی چون افلاطون و فارابی داده شده است؛ هر چند که تاکنون هیچ قدرتی موفق به پیاده کردن طرح های پیشنهادی، جهت ساختن چنین جامعه ای نشده است.در دین مقدس اسلام، خصوصا در مکتب متعالی شیعه، نظرکلی بر این است که با ظهور پر برکت حضرت مهدی (عج) این آرزو بی هیچ کم و کاستی تحقق خواهد یافت، و جامعه ای ایده آل و قدرتمند بر مبنای عدل و قسط تشکیل خواهد شد، و نظر بزرگان دینی بر این است که کارگزاران چنین حکومت سعادتمندی، صالحان ملت و مستضعفان جامعه خواهند بود و وعده تشکیل این نوع حکومت، توسط پیامبران الهی و کتاب های آسمانی به مردم داده شده است.قرآن مجید در این باره می فرماید: «و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون» 3 ما بعد از تورات در زبور داوود نوشتیم: که البته بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد. و با توجه به روایاتی از حضرت رسول اکرم (ص) و حضرت امام محمد باقر (ع)، مراد از «عبادی الصالحون» اصحاب حضرت ولی عصر (عج) در آخر الزمان می باشند.

ما سازنده و آفریدگار داریم که برای راهنمایی ما دفترچه ای را به نام قرآن نازل کرده است و کسانی که به جای قانون خداوند به سراغ قوانین بشری می روند مانند کسانی هستند که دفترچه راهنمای سازنده را کنار گذاشته و از دیگران نحوه استفاده از آن را مطالبه می کنند.پروردگار عالم نقشه زندگی را در قرآن کریم ترسیم فرموده تا مردم بتوانند بنایی را پی ریزی کنند که پی ریزی آن بر مبنای نگرش تعقلی باشد. قرآن می فرماید به درستی که در این مطلب نشانه هایی برای کسانیکه اهل تفکرند وجود دارد.اما وظیفه ما این است غواص قرآن کریم شویم و طرح دانش افزایی را یکی از عوامل موثر در خدمت رسانی بدانیم تا افراد جامعه با بصیرت و بینش عمیق از زندگی مشترک استقبال کنند و نکته های ظریف را اشاره نماییم تا این زندگی مشترک شروع اندیشه ای جدید و حرکت در مسیر نو با امکانات تازه و واقع بینی و پرهیز از سطحی نگری در پیشامدها و حوادث زندگی و برنامه ریزی برای آینده بر اساس واقعیتها باشد.

روحیه شاد، عشق، امید، شور، هیجان و عواطف لطیف و احساسات پاک، استعداد و آمادگی ذهن و ... همه و همه نیروهای معنوی هستند که به همراه رشد جسمانی، انرژی لازم را به جوان می دهد که هرگونه فعالیت اجتماعی، سازندگی تلاش و کوشش برای ارایه قابلیت ها و توانایی های خویش را به منصه ظهور برساند.جوان می تواند با تکیه بر نیروهای ارزنده نهفته در وجودش به نبرد با مشکلات برخیزد و با سختی ها دست و پنجه نرم کند اما اگر از این نیروی جوانی، استعدادها و پشتوانه های معنوی که به اقتصاد دوران جوانی در جسم و جان وجود دارد به نحو صحیح استفاده نشود بی گمان فرصت از دست خواهد رفت و بهره مندی مناسب از شرایط امکان پذیر نخواهد بود. فرصت هایی که در طول زندگی هرکس به دست می آید زودگذر و ناپایدار است و چه بسا بر اثر کمترین بی توجهی بزرگترین فرصت طلایی از دست برود. این مقاله که به روش کتابخانه ای و اسنادی تهیه شده است برآنست که محسنات کتاب آسمانی قرآن کریم را برشمرد و لذا سعادت و سربلندی و رستگاری انسان ها به ویژه جوانان را در نزدیک شدن هر چه بیشتر به این کتاب آسمانی می داند.

قرآن فواید و اثرات بسیاری دارد که یکی از این آثار آرامش و اطمینان درونی است اطمینان به معنای سکونت است و نیز اطمینان به سوی چیزی به این است که آدمی با آن دلگرم و خاطر جمع شود. نگرانیهایی که این سکونت را بر هم می زند عبارتند از: 1. نگرانی وجودی یا فلسفی 2. نگرانی اقتصادی 3. نگرانی تکاپویی و روانشناسان بزرگ با در نظر داشتن مفهوم نگرانی در جست و جوی منشا آن برآمده اند و علل و عوامل آن را نیز تا حدودی شناخته اند. برخی از این عوامل عبارتند از:الف) جهل ب) ترس ج) شک د) تفرق گرایی و شرک ه) الحاد و بی خدایی (کفر)پس برای راه نجات چاره ای جز پذیرفتن قدرتی که نه تنها مافوق قدرت ها بوده بلکه قدرت آفرین هم باشد چیز دیگری به نظر نمی رسد و از این رو خدای قرآن، خدایی قادر، حی، قیم، قدوس، سبوح، مالک، ملک، جبار، قهار، ستار، رحمن، رحیم، غفور، تواب و ... است.با درنظر داشتن آیات قرآن که معرفی کننده چنین خدایی است کسانی که به چنین خدایی با این صفات متوجه باشند و اتکا و وابستگی شان به وی باشد دیگر هیچ عاملی برای اضطراب آنان باقی نمی ماند و دلیلی هم دیده نمی شود که چنین فردی دارای صلح و آرامش درونی نباشد، چرا که با داشتن چنین خدایی دیگر ترس و جهل مفهومی نخواهد داشت و شک و تردید نسبت به حیات خود و همچنین نسبت به فلسفه حیات و آینده و سرنوشت جایی نباید داشته باشد.

قرآن کریم چراغ هدایت بشریت و سرچشمه فیاض معارف اسلامی است که مسلمین و حقیقت جویان را به سوی سعادت و خوشبختی دنیا و آخرت راهنمایی می کند و آشنایی با مفاهیم و معارف آن از طریق بررسی و مطالعه تفاسیر معتبر راهی برای سبط و تعمیق ارتباط انسان با مبدا هستی و اعتقادش به معاد خواهد بود.در این مقاله با تمسک به واژه های طیبه و طوبی در قرآن در پی آنیم که اسباب حیات طیبه و سعادت دنیا و آخرت را جستجو نماییم و به رهروان راه خوشبختی بنمایانیم.

آنچه در این نوشتار مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته، دیدگاه قرآن کریم در باب حیات طیبه است.از جمله سوالاتی که در آغاز این پژوهش ذهن آدمی را به خود مشغول می دارد عبارتند از: آیا قرآن کریم درباره زندگی پاک و طاهر نظر خاصی دارد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا این زندگی در همین دنیا قابل تحقق است یا ظرف تحقق آن عالمی دیگر است؟ اساسا حیات و زندگی پاک و طیب چیست و مشخصات، ویژگی ها و مقومات آن کدامند؟زندگی انسان چگونه باید باشد تا بتوان او را موجودی برخوردار از زندگی پاک و طاهر تلقی نمود؟از نظر قرآن کریم دستیابی به حیات طیبه در گرو دو عنصر مهم است و آن ایمان و عمل صالح است. اینکه از نظر قرآن کریم ایمان واقعی به همراه عمل پسندیده چیست؟ و مشخصات آن کدام است؟ پرسشی است که به همراه برخی سوالات دیگر، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. اگر چه طرح پرسش های فوق به نوشتار حاضر، بیشتر صبغه کلامی می بخشد، اما سعی شده است که با مراجعه به برخی از تفاسیر معتبر نظر عالمان و مفسران دینی را نیز جویا شویم.

قرآن در لغت به معنای «خواندن» است انتخاب این نام برای این کتاب بدین لحاظ است که مردم پیوسته آنرا بخوانند و نباید آنرا متروک بگذارند. و این قرآن رحمتی است از جانب خداوند بر عموم مسلمانان. قرآن استوارترین منبع برای شناختن احکام الهی است نکات پندآموز زیادی در خود نهفته دارد. پیروی کردن از دستورات آن مایه خوشبختی انسان است. از دیدگاه قرآن کریم انسان در برابر سرنوشت خود همیشه دست بسته نیست بلکه راه سعادت برای او باز است می تواند با بازگشت به راه حق و رفتارهای شایسته مسیر فرجام زندگی خود را دگرگون سازد بطوریکه در این مورد حضرت یونس (ع) را مثال می زند یعنی گرفتاری او در شکم ماهی و نجات او از داخل آن زندان توسط تسبیح گفتن او. این کتاب اعجاز انگیز است آهنگ خوش آن در انسان تاثیر عمیقی می گذارد موسیقی آن بی آنکه فهم محتوای آنرا بکنیم در روح غوغایی به وجود می آورد وزن دلنشین آن جان را مسخر خود می کند این کتاب نه شعر است و نه نثر و نه نثر مسجع. هیچ کس نمی تواند و نتوانسته است مانند آن را بیاورد. خداوند انسان را آزاد آفریده است. پس اختیار در دست خود اوست و او می تواند با این عامل مسیر درست زندگی خودش را انتخاب کند و خداوند مردم را به اکراه وادار به ایمان نمی کند بلکه می خواهد اراده آنها را آزاد بگذارد تا در میان کفر و ایمان خود برگزینند پس به همین خاطر است که می گوید هیچ اجباری در دین نیست راه درست از کژی به خوبی مشخص شده است «انا هدینا السبیل و اما شاکرا و اماکفورا» که کلمه «اما» عنصر اختیار آدمی که به خوبی بیان می کند. اگر قرآن در مورد حلال و حرام سخن گفته صرفا حکمتی در این رابطه بوده است وقتی که می گوید شراب حرام است و آیه در این رابطه نازل می شود به خاطر این است که زیان شراب به بدن بیشتر از سود آن است اگر کسی به قرآن نظر داشته باشد و از دستورات آن پیروی کند قطعا به سراغ شراب نخواهد رفت. در جایی دیگر قرآن می گوید دیده از نامحرم فرو ببند این مساله به خاطر خود انسان است زیرا نگاه به نامحرم تیری زهرآلود از جانب شیطان است. پس عمل کردن به دستورات قرآنی انسان را از این انحرافات نجات می دهد. قرآن در مورد یگانگی خداوند هم سخن می گوید و توحید ذاتی او را برای ما اثبات می کند و بیان می کند که وجود مطلق او قابل مقایسه با مخلوقات او نیست قرآن بیان می کند که تمام موجودات جهان تحت تدبیر و پرورش او قرار دارند.

نویسنده در این مقاله سعی کرده است به بررسی مفهوم حیات طیبه در قرآن، با کمک آیات قرآن بپردازد، وی در این زمینه آیه 97 سوره نحل یعنی آیه «من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن فلنحیینه حیوه طیبه» را محور قرار داده و با بررسی معنای لغوی حیات و طیبه و با ذکر موارد کاربرد آنها در قرآن همچنین با شمردن نتایج ایمان و عمل صالح که در بسیاری از آیات در کنار هم ذکر شده اند؛ نتیجه می گیرد که خداوند به هر فرد مومنی که عمل صالح انجام دهد نوعی حیات واقعی می بخشد، این حیات که در قرآن از آن به «حیات طیبه» تعبیر شده است «محو شدن در ذات باریتعالی» است و به هر یک از مومنان به تناسب عمل صالحی که انجام می دهند مرتبه ای از آن را عطا می فرماید.

قبل از ورود به بحث قرآن و سعادت جوان این سوال را مطرح می کنیم که آیا مردان تاریخ را می سازند یا تاریخ، بوجود آورنده رجال و شخصیتهای ارزنده است.اگرچه جواب به این سوال چندان آسان نیست اما آنچه مسلم است اینکه در سازندگی تاریخ هر ملت، جوان و اندیشه جوان نقش مهم و چشمگیر داشته و خواهد داشت و هرگاه بگوییم پایه ای تاریخ یک اجتماع بر روی اندیشه و افکار جوانان آن اجتماع قرار دارد سخنی مبالغه آمیز گفته نشده است.می دانیم که نقش انسان در سازندگی تاریخ به خاطر اعضا و جوارح و دستگاه فیزیولوژیکی او نیست بلکه افکار و اندیشه و نیروی ایدئولوزیکی او می باشد، این طرز تفکر و ایدئولوژی انسانهاست که بر سینه ملت و اجتماع مدال زرین آفتخار آمیز نصب می کند و یا به دامن آن لکه ننگین انحطاط را می چسباند.

انسان تنها موجودی است که از دو بعد مادی و غیرمادی شکل گرفته است. این موجود یگانه، چنان که قرآن کریم به آن اشاره می کند، رشد خود را از خاک شروع کرده و مراحل مختلف تکامل را پشت سر گذاشته تا آنجا که روح خدایی در درون او شکوفا شده و همراه و همگام با جسم به حرکت درآمده و با طی مراحل گوناگون صفات و ویژگیهایی همچون عقل، عشق و عواطف انسانی را از خود به مرحله ظهور و شکوفایی رسانده است.انسان در پی شناخت خود، گاه به راه درست و گاه به نادرست گام نهاده است. او هنگامی که خویشتن را در خویش جستجو کرده و با نور خدایی همراه با پیامبران هدایتگرش، در این راه گام نهاده به مقام نفس مطمئنه دست بازی کرده است، اما آن هنگامی که از خویشتن خود غافل و ناآگاه بوده و با پیروی و اطاعت کردن از نفس اماره این مسیر را پیموده است، گمراه و سرگردان شده است. قرآن کریم به منظور دستیابی به خودشناسی و رشد شخصیت و ارتقای نفس انسان به مدارج کمال انسانی، مناسبترین و بهترین راهی را که بتواند زمینه خوشبختی دنیا و آخرت او را فراهم کند به وی نشان داده است. در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که فطرت وجودی انسان و حالات گوناگون روان او را متذکر شده و علل انحراف و بیماری و همچنین راههای تهذیب و تربیت، و معالجه روان انسان را بطور جامع نشان داده است. ما می توانیم به کمک حقایقی که در قرآن، درباره انسان و صفات و حالات گوناگون روانی او آمده است، به خوبی شخصیت انسانی خویش را رشد دهیم و همچنین انگیزه های اصلی محرک رفتار انسان و عواملی که در هماهنگ کردن شخصیت و تکامل و ایجاد بهداشت روانی او تاثیر بسزایی دارند، بشناسیم زیرا قرآن، سخن آفریدگار انسان است و بدیهی است که آفریدگار به طبیعت و اسرار آفرینش مخلوق خود داناتر است. که آیه چهارده سوره مبارکه ملک در این باره فرماید: «الا یعلم من خلق و هواللطیف الخبیر».

قرآن معجزه جاویدان پیامبر اسلام و کتاب شناخت و معرفت است.انسان، تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقی قرآن، به کمال نهایی خویش می رسد و تا قرآن نباشد کسی به مقام انسانیت راه نمی یابد.امتیازات قرآن در در کلام علی (ع):1- قرآن خیرخواهی است که فریب نمی دهد.2- قرآن هدایت کننده ای است که هیچ کس را گمراه نمی کند.3- حدیث راستین عالم وجود را از لازلال تا ابدالآباد، آن چنانکه در خور فهم انسانها است از این کتاب باید شنید.4- هر آگاهی از محتویات قرآن، افزایش در هدایت یا کاهش در جهل و نابینایی را نتیجه می دهد. 5- قرآن برطرف کننده هر حاجتی است و بدون ایمان و عمل به آن هیچ نوع بی نیازی امکان ندارد.6- شفای دردها و چاره بیچارگی در قرآن است برای برطرف کردن مشکل ترین گره که عبارت است از: جهل از کمت وجود آدمی در این دنیا.7- آنچه که می خواهید، با راهنمایی های قرآن از خدا مسالت کنید و با حجت به قرآن، رو به خدا کنید و آن را وسیله مسالت از خلق نکنید.8- عمل به قرآن، سعادت انسان را در این دنیا و رستگاری او را در ابدیت تضمین می کند، این است معنای شفاعت قرآ، در دنیا و در روز قیامت و ابدیت.9- به وسیله قرآ، برای پروردگار تان استدلال کنید.10- همه کشتکاران اقوام و ملل درباره کشت و برداشت محصول آن، در روز قیامت مورد بازخواست قرار خواهند گرفت، مگر کشتکارانی که بذزهای حقایق قرآنی را در دل کاشته و به وسیله معانی قرآن، آن را آبیاری نموده، شخصیت خود را شایسته لقاءالله و ایام الله و ابدیت ساخته اند.11- از قرآن برای نفوس خود، نصیحت و اندرز بطلبید و آرا و نظرات خود را به قرآن عرضه کنید.

عنوان صحیفه المومن حسن خلقهسرلوحه کتاب سعادت بشر ملکات پاک و سجایای اخلاقی اوست. درباره سعادت اظهار نظرهای فراوانی صورت گرفته است اما هیچیک از این نظرات مطلق و از همه جهات قابل استناد و استفاده نیست زیرا تعریف ها و شاخصه هایی که عموما مطرح می شود زاییده افکار، تجربیات و مطالعات متفکرین و دانشمندان و روانشناسی است که علم و تجربه آنها محدود به علوم طبیعی و مادی (و متکی به معیارهای شخصی و سلیقه ای) است.در مقاله ای که بصورت تحقیق کتابخانه ای می باشد سعی شده موضوع سعادت و خوشبختی جوان و راههای رسیدن به آن با ذات وجود انسان و جهان را آفریده و دارای علم و شناخت مطلق می باشد می توان ادعا کرد که این بررسی و استفاده از آیات استمداد از آیات نورانی قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که انسان مخلوق خداوند تبارک و تعالی است و خالق یکتا تمامی نازل شده از سوی خدا جامع ترین و واقعی ترین مفاهیم و ارزیابی ها را در موضوع سعادت به همراه خواهد داشت.و اجرای دستورات قرآن متضمن سعادت فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی می باشد.

حالا ببینیم آراستگی جوان با توجه به قرآن در چیست؟در 5 بخش مواردی را به طور خلاصه و سپس مشروحا ذکر می کنیم.1ـ ایمان به خدا 2ـ علم 3ـ اخلاق حسنه 4ـ اطاعت پذیری از خدا و رسول خدا و ائمه طاهرین (علیهم السلام) 5ـ داشتن تقوا

قرنهاست که عقب ماندگی مسلمانها و انحطاط جوامع اسلامی درمیان متفکرین و رهبران مسلمانان مورد توجه و بحث قرار دارد. از اواسط قرن نوزدهم میلادی نهضتی در جوامع اسلامی آغازیدن گرفت که به بازگشت به قرآن و اسلام فرا می خواند، چرا که ریشه همه معضلات در کشورهای مسلمان نشین را دوری از اسلام و عدم شناخت صحیح حقیقت قرآن می داند. سیدجمال الدین اسدآبادی را بنیانگذار این نهضت می دانند. هم او و هم بسیاری دیگر از ادامه دهندگان راهش همچون عبده، اقبال لاهوری و علی شریعتی، معتقد بودند که اسلام در حرکت تاریخی اش توسط جهل، خرافه، فرهنگ سنتی، عرف تقلیدی و الگوهای کور بومی و اجتماعی آلوده گردیده و از حقیقت اصلی خود منحرف گشته است. لذا ضرورت بازخوانی قرآن و شناخت بنیان و روح این کتاب مقدس را تاکید می کردند. اقبال از بازسازی اندیشه دینی سخن گفت و تجدیدنظر در دستگاه مسلمانی مسلمانها. اینان میان دیندار بودنی که قرآن به آن دعوت می کند با پیشرفت کردن و صنعتی شدن هیچگونه منافاتی نمی دیدند، بلکه روح قرآن را متضمن چنین پیشرفتی نیز می دیدند. برای برخی دیگر از رهبران دینی، بازگشت به اسلام بیشتر صبغه ای سیاسی پیدا کرد که گروه اخوان المسلمین نماینده این تفکر بوده است. استفاده از سلاح و به کارگیری خشونت نامحدود در برخی از گروههای مسلمان چنان است که حتی مردم بیگناه نیز قربانی خشونت ورزی آنها می شوند. این رویکرد بیشتر درصدد مقابله با رژیمهای سیاسی است که آنها را غیر اسلامی می خواند تا بتواند در مقابل استکبار جهانی ایستادگی کند. برای این گرایش، غرب یک کلیت واحد است که در تمامیتش آنرا نفی می کند، چراکه آنرا نظام جاهلیت می خواند. اما گرایش نوگرایی اسلامی میان «تمدن غرب» (که نکات مثبت قابل آموختن بسیار دارد) با «امپریالیزم غرب» (که درصدد سلطه بر جوامع دیگر است) تفاوت قایل است. در میانه این دو گرایش مشخص، افراد و گروههای بسیاری نیز وجود دارند که کم و بیش از هر دو رویکرد فوق تاثیر پذیرفته اند.

تشکیل خانواده یکی از گرایش های فطری در انسان است. زندگی خانوادگی صد در صد طبیعی است. نه قراردادی یعنی، در آفرینش انسان تدابیری به کار رفته است که طبیعتا به سوی تشکیل کانون خانوادگی و داشتن فرزند گرایش دارد، شواهد تاریخی نشان می دهد که انسان در تمام دوره های تاریخی زندگی خانوادگی داشته و زن و مرد به صورت منفرد از یکدیگر زیست نمی کرده اند. خانواده کارکردهای مهم حیاتی در زندگی بشر دارد. سعادت و سلامت اجتماع و ارزش های فرهنگی و شعله هایی مهر و عطوفت از جمله نقش های اساسی خانواده و نیز از اساسی ترین سرمایه های فطری برای زندگی اجتماعی انسان می باشند. نگاهی به آموزش های اسلامی نشان می دهد که مساله خانواده با تمام مراحل و واقعیت های مربوط به آن، به صورت بسیار جدی و گسترده مورد توجه اسلام بوده است.

در زندگی بشر گذشته و حال واژه ازدواج واژه قریبی بوده و همه در ادوار گذشته و حال با این واژه انیس و قرین بوده و هست و امروز با پیشرفت علم و تکنولوژی باز ازدواج وجود داشته و دارد.اما ازدواج در ادوار گذشته و با زندگی عصر حاضر در شیوه رفتار افراد تغییرات بسیار صورت گرفته است.بطوریکه در بعضی از ممالک با پیشرفت تکنولوژی و ابزار تولید ازدواج هم به تاسی از آن پیشرفتها، ماهیت خود را از دست داده است البته این تغییرات رفتاری در امر ازدواج در کشور ما هم دستخوش بعضی از تغییرات رفتاری در شیوه انجام آن صورت گرفته است.بنابراین ضرورت دارد که امر مقدس ازدواج هر چه بیشتر و بهتر مورد کنکاش و معرفت قرار بگیرد تا در آینده شاهد پدید ناهنجار طلاق نباشیم، گرچه طلاق زشت ترین حلالها شمرده شده ولی امریست که خداوند آن را حلال اعلام نموده و ما به جهت اینکه این پدیده شوم در زندگی خانوادگی ما شیوع پیدا نکند لازم است با سطح بینش بالاتر نسبت به امر ازدواج نگاه کنیم یعنی ازدواج را آگاهانه و عاقلانه با ملاکها و معیارهای خدا پسندانه بپذیریم اینگونه نباشد که خدای ناخواسته ما به عنوان یک مسلمان شیعه پس از ازدواج متوجه شویم که اشتباه کرده ایم یا راه را به خطا رفته ایم لازم و ضروریست هر جوان و نوجوان نسبت به امر ازدواج اطلاعات دقیق داشته باشد و با آشنایی کامل و استحقاق و استعداد و پذیرش امر ازدواج نسبت به این امر اقدام نماید.

یکی از جنبه های زیبا شناختی قرآن کریم، زبان قرآن و توجه به ابعاد گوناگون آن است و از آنجا که خداوند متعال حقایقی غیبی و قرآنی را لباس بیان پوشانده است و همه آن را در قالب لسان در دسترس عارف و عامی قرار داده است، بر اهل فن است که با عمق و بصیرتی افزون به تتبع پرداخته و حجاب های پدید آمده بین قرآن و انسان را هر چه بیشتر بزدانید و زمینه تجسم حقیقت (هذا بیان للناس) را در برابر دیدگان مردم فراهم آورند از جمله زمینه هایی که به عنوان اعجاز در این عرصه عامل هدایت و النفات انسانها به نظم شگفت انگیز قرآن بوده و در ارتباط و تناسب عمیق و بسیار دقیق معانی و مقاصد آیات و سوره ها را به زیبایی نمایان ساخته و الفاظ قرآن را روان و شیوا نموده. مساله تصویر فنی و نمایش هنری و نظم آهنگ و ... است.

بر اساس یکی از تفسیرهای دلنشین از حیات طیبه به حیات ایمانی، موضوع ایمان و رابطه آن با عمل صالح و اوصاف و ویژگی های عمل صالح از دیدگاه قرآن و معارف اسلامی در این مقاله به عرصه کنکاش در آمده، و در این راستا زندگی معنادار به زندگی توام با ایمان و عمل به مقتضیات آن تعریف شده است، و چنین نیتجه گیری شده که عقیده به سکولاریسم و نیز گرایش به سمت مکتب های عرفانی منهای دین و بدون مبانی توحیدی هرگز نمی توانند تفسیر معقول و خرد پسندی از معناداری زندگی ارایه دهند، بلکه به عکس نتیجه تفکرشان چیزی جز پوچی و بی هدفی در سرلوحه حیات بشری نخواهد بود. سرانجام با نظر به آموزه های قرآنی و معارف معصومین، حیات فاقد ایمان مذهبی مجازی و حیات واجد ایمان و یقین حیات واقعی تصویر شده است.

دوران مدرن مفاهیم تازه ای را در باب چگونگی انجام نقشهای اجتماعی تازه در جهت پیشرفت جامعه ایجاد کرده است و بشر در همین وضعیت بدنبال تعریف جایگاه معنوی خویش است و می خواهد ارزشهایش را بسته به موقعیتهای به سرعت متغیر روشن سازد. چرا که در دوران ما تصور عمومی بر آن است که جهان دین در مقابل جهان واقعیات عصر، کوچکتر و کوچکتر می شود، چون پیشرفت اجتماعی به نوعی به عقلانیت شخصی و مجموعه ای از ساخت های اجتماعی عملگرایانه منتهی می شود. بنابراین دراین مقاله سعی شده است، نقش بسزایی که آیات قرآنی در جوامع انفورماتیک (عصر ارتباطات واطلاعات) ایفا نموده است و مفاهیمی که از آیات کریمه قرآن بدست می آید ذکر شود. زیرا ظاهر قرآن آنچنان نظام مند و دارای سازگاری درونی است که هیچ خدشه ای را برنمی تابد و همچنین قرآن را باید دارای مبانی مدونی دانست و متذکر شد که قرآن حاوی یک مبانی منسجم و هماهنگی است، یعنی انسان ایده آل قرآن، انسان جهان ساز و جامعه ساز می باشد، صرفا انسانی منفعل از جهان و طبیعت، بلکه انسانی آبادگر و اصلاح گراست، چرا که دین مقدس اسلام زاینده، پدیدآورنده و بنیان گذار سیستم باز برای زندگی بوده اند که در هیچ مکتب فلسفی و علمی چنین ویژگی دیده نمی شود. سازه های این سیستم حیاتی عبارتند از: خدا، انسان، دنیا و آخرت.«و ما یستوی الاعمی و البصیر و لا الظلمت ولا النور ولا الظل ولاالحرور و مایستوی الاحیاء ولاالاموات ان الله من یشاء» فاطر 19/ -22

آیات قرآن و کلام خداوند بهترین ذکر برای مرید راه حق به شمار می رود. جلوداران وادی معرفت نیز همیشه و در همه حال با قرائت آیات و قصص قرآنی مانوس و مالوف بوده اند. در این مقاله که موضوع آن تاثیر قصص قرآنی در ادبیات داستانی می باشد ابتدا به نقش قدما در شناخت و بهره گیری از قصص قرآنی و بازآفرینی آنها پرداخته و سپس مطالبی در مورد قابلیت تبدیل و حضور قصص قرآنی در عرصه ادبیات نوین و معاصر نوشته شده است. بعد از آن به تاثیر قصص قرآنی در ادبیات کودک و نوجوان و همچنین روش بهره گیری از مفاهیم قرآن خصوصا قصص قرآنی در ادبیات کودک و نوجوان پرداخته شده است.

قرآن نسخه تربیت بشر، آرام بخش دل های مومنان، شفابخش آلام دردمندان، منبع انرژی و مقاومت، راهنمای رسیدن به سعادت و کامیابی در زندگی انسان هاست. از آنجا که قدرت و توانایی انسان محدود است. امکان شکست و ناکامی در زندگی هر کسی وجود دارد. ناکامی به علل مختلف ایجاد می شود و بروز آن زمینه ساز رنج هایی چون رنج تنهایی، ناامیدی، ترس، انزوا طلبی، افسردگی، آشفتگی، احساس پوچی و بی هدفی در زندگی، اضطراب می گردد.در عصر امروز با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی بر خلاف آنچه در زندگی امروز انتظار آن می رود اغلب مردم با مشکلات عاطفی روبرو شده و دچار یاس، ناامیدی و افسردگی روحی گردیده اند. عناصر زمینه ساز بروز عوامل شکست و ناکامی در بیشتر اوقات؛ ناشی از موقعیت هایی است که در زندگی رخ می دهد مرگ عزیزان، از دست دادن شغل، شکست ناشی از عدم قبولی در دانشگاه، کمبود سرمایه مالی در تامین معاش خانواده ها، عدم دسترسی به امکانات لازم برای یک زندگی تقریبا با رفاه نسبی، موجب تشدید استرس، اضطراب و نگرانی افراد شده است. از سوی دیگر عدم آگاهی افراد از علوم جدید و بهره نادرست از فناوری گرفتار تزلزل شخصیت و سرگردانی نگران کننده ای شده اند. از این رو برای تسکین آلام و رنج های بشر امروزی فقط دین و مذهب قادر است راه حل کاملی برای مسایل بشری ارایه نماید. ایمان و توجه به خداوند، امیدواری، توکل، صبر و استقامت در برابر گرفتاری ها و مصائب زندگی آرامش خاصی را بهمراه خواهد داشت. این مقاله با عنوان راههای غلبه بر ناکامی از نگاه قرآن به ارایه رهنمودهایی از آموزه های قرآنی پرداخته است. قرآن کریم از راههای متعدد انسان ها را به امیدواری، احساس آرامش، توکل، خودباوری، بکارگیری استعداد های درونی، استحکام بنیان های اعتقادی، جبران خطاهای گذشته زندگی فرا می خواند. همچنین به انسان هشدار می دهد هنگام گرفتاری و مصیبت ها ترس به خود راه ندهد و با به خاطر آوردن موفقیت های گذشته در زندگی خداوند را شکر گزار باشد و به بازنگری سبک زندگی فردی؛ اعمال و رفتارهای اجتماعی بپردازد. پیوستن به اجتماع و همراهی دوستان خوب و شایسته؛ عوامل و زمینه های ناکامی را برطرف سازد تا به سوی کامیابی و خوشبختی رهنمون گردد. در نهایت هدف این مقاله بیان راههای غلبه بر ناکامی و صعود برفراز آن با رهنمودهای قرآنی است.

امروزه بسیاری از اعضای جوامع انسانی از انواع اضطرابها و فشارهای روانی در رنجند و افسردگی و عدم آرامش روحی و روانی در اشکال مختلف آن، یکی از معضلات لاینحل شده است با وجود درمانهای مختلف بهبودی بسیار ناچیز است و یا حاصل نمی شود. در دهه های اخیر گرایش هایی به دین و معنویت برای سلامت روحی و روانی پیدا شده است. و این اعتقاد بوجود آمده که در ایمان به خدا و معنویت نیروی خارق العاده ای وجود دارد که نوعی قدرت معنوی به انسان می بخشد و در تحمل سختی ها به او کمک می کند و او را از نگرانی و اضطراب بدور می سازد. قرآن کریم و رسالت محمدی (ص) در امتداد رسالت ادیان آسمانی در این میان نقشی بزرگ ایفا می کنند. قرآن برای هدایت و دعوت مردم به یگانه پرستی و آموزش ارزشهای تازه و روشهای جدید تفکر و زندگی به مردم و ارشاد رفتارهای بهنجار و نیز راهنمایی به راههای درست تربیت و پرورش نفس به نحوی که منجر به کمال انسان شود نازل شده است. قرآنی که خود را تبیانا لکل شی و شفاء و رحمه می داند چگونه انسان را به این مرحله از آرامش روانی می رساند و او را از اضطراب و ناامنی حفظ می کند؟ اصولا آیا قرآن و روایات به آرامش خاطر تاکید دارد؟ این مهمترین سوالی است که در مقاله موجود به آن پرداخته ایم و سلامت و امنیت روحی و روانی انسان را از دیدگاه آیات و روایات ائمه معصومین علیهم السلام بررسی کرده ایم.

کارآمدی تمدن اسلامی در عصر اطلاعات - ارتباطاتنوشتار حاضر درباره کارآمدی تمدن اسلامی در عصر اطلاعات و ارتباطات سخن می گوید. و بدین منظور شایسته و منطقی به نظر می رسد که از تحلیل آغاز و به ترکیب انجام بپذیرد. معنای این گزاره این است که ابتدا سازه ها و واژگان عنوان یاد شده به طور جداگانه تحلیل تفسیر و معنی بشوند و سپس معنی و نتیجه ای که از ترکیب آنها بیرون داده می شود باز نموده شود. به همین جهت از کارآمدی آغاز می کنیم.

شکل متعالی و اصیل هنر، پدیده ای است که به شدت تعریف گریز و نمی توان آن را در چارچوب عبارات محصور نمود، این تعریف گریزی، ریشه در ذات هنر اصیل و راستین دارد. هنر صرفا آموزشی نیست و به فرمول در نمی آید، به همین خاطر تعاریفی که از هنر و رشته های گوناگون آن ارایه داده اند برخلاف ارج بسیاری از آنها، تنها به تقریب ذهن ما انسانها کمک می کنند. همچنین هنر استعدادی ذاتی و عطیه ای الهی است که تنها در اختیار برخی از انسانها قرار گرفته و همگان قابلیت بروز و ظهور آن در وجود خویش را ندارند.به نظرمی رسد بتوانیم از فاصله کمتری به هنر نگاه کنیم، اگر چه ورود به حرم میسر نشود، امکان طوافی فراهم خواهد شد و شناخت ویژگیهای هنر می تواند وجوه تمایز آن را از سایر پدیده ها مشخص نماید و این رهگذر، روزنه هائی از شهود را برای ما برخواهد گشود و بدین ترتیب به زیارت رمز و رازهای این سراپرده ملکوت نایل خواهیم آمد.

ازدواج مقدس ترین و پیچیده ترین رابطه میان دو انسان از دو جنس مخالف است که ابعاد وسیع وعمیق و هدف های متعددی دارد. ازدواج مناسب موجب تداوم حیات مسجود ملائک، جانشین خدا بر روی زمین می شود همچنین زمینه ساز پیدایش فرزندان و در نتیجه ارضا نیاز انسان به جاودانگی وگریز از فنا می شود ازدواجی که پیوند اندیشه با اندیشه باشد سبب طهارت معنوی شده و زمینه ساز کرامت وجودی فرد است. بسیاری از سنت های ازدواجی ریشه در فرهنگ اسلامی دارد برای فردی که می خواهد ازدواج کند آشنایی با نظرات و دیدگاههای مذهبی می تواند بسیار راه گشا باشد بنابراین در این مقاله با توجه به آیات و روایات مطرح شده ازدواج از دیدگاه قرآن، ازدواج در اسلام، فضیلت ازدواج، فواید ازدواج، آثار اخروی ازدواج، عوامل موثر در استحکام ازدواج و الگوی ازدواج مورد بررسی قرار گرفت.

اضطراب هیجانی طبیعی و غالبا مفید است که فرد را نسبت به خطرات بالقوه محیطی آگاه میسازد. علایم ناشی از اضطراب شامل افزایش تعداد نبض و تنفس، تعریق کف دست، حرکت اضافی دستها، درد شکم، گشادی مردمکها و در مواقع شدید استفراغ و شوک میباشد. وجود اضطراب با نیازهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی انسانها ارتباط تنگاتنگ دارد به همین دلیل نمیتوان یک روش کلی برای برطرف سازی اضطراب را معرفی نمود. به منظور درمان اضطراب شدید و شناخت عوامل اضطراب آور لازم است هر فرد بطور خاصی از نظر فرهنگی، اجتماعی و مذهبی مورد بررسی قرار بگیرد.بطور کلی اضطراب را به دو روش دارویی و غیر دارویی تحت درمان قرار میدهند. یکی از روشهای غیردارویی درمان اضطراب موسیقی درمانی است که در فرهنگ اسلامی از آوای قرآن کریم استفاده میشود. این روش یک روش غیر تهاجمی، ارزان، ساده و موفقیت آمیز در کاهش درد و اضطراب است و میتوان آنرا برای هر فرد معتقد و در هر زمان و مکانی مورد استفاده قرار داد.آوای قرآن محرکهای روانی را در انسان کاهش داده و بطور موثر موجب فراموشی و ایجاد آرامش و تن آرامی میگردد.آوای قرآن یکی از موزونترین و روح انگیزترین موسیقی های مذهبی است. آهنگ و آوای موسیقی قرآن کریم دارای چنان ساختار و پیوند استواری است که وجد و شعفی در شنوندگان به وجود می آورد و آنان را تحت تاثیر قرار میدهد.در متن مقاله به اثرات سودمند آوای قرآن کریم در کاهش اضطراب بیماران اشاره شده است.

آنچه بیش از هر چیزی غیر قابل انکار به نظر می رسد نقش قرآن در سعادت انسانها بالاخص جوانان در دنیا و آخرت می باشد، قرآن با برنامه های جامع و منسجمی که دارد سعادت دنیوی و اخروی جوانان را تثبیت کرده است. با توجه به اهداف مقاله سعی شده است تا حد امکان پیشنهادها، راهکارها و سازه های آیات قرآنی در مورد سعادت جوانان بررسی و بازندگی عصر نوین تطبیق داده شود. از طریق تحلیل روانشناختی روشن می شود که خدا باوری چه مقدار و گونه حیات بشری را تحت تاثیر خود قرار می دهد، و اگر با مطالعات نقلی و آماری، مصادیق مثبت و روشنی از این تاثیر و تاثر را در جوامع گذشته و کنونی بیابیم، آنگاه رهنمودهای فراوانی برای جوانان در تمام عرصه های زندگی بدست آورده و خواهیم توانست به صورت علمی و قدم به قدم در جهت سوق دادن آنان به بهترین زندگی پیش برویم، می توانیم به جوانان امید و نوید بدهیم که چگونه انسانیت خود را حفظ کرده و رشد بدهد و تکامل و آرامش روانی را چگونه بدست بیاورد و این مفهوم خداباوری همان است که شعار و سرلوحه برنامه های دین مبین اسلام می باشد همانطور که در بعضی از آیات قرآن به روشهای دیگر جهت رشد و تعالی جوانان برخورد می کنیم روشهایی همچون جامع نگری «لقد شیئا امرا» انتخاب احسن «واتبلوالتیا می حتی از ابلغوا النکاح فان آنستم منهم رشدا فادفعوالیهم اموالهم» خردورزی و اقامه برهان «ربنا رب السموات و الارض لن ندعوا من دونه الها» اطاعت و ولایت «و ان جاهداک علی ان تشرک» عقیل آرامش روح و روان «الابذکر الله تطمئن القلوب»

دین اسلام یک دین فطری است و تمام قوی و نیروی انسانی را محترم شمرده، علاقه و پیوستگی دایمی که در اسلام میان انسان و خدا وجود دارد پیوند محبت و مودت و امید است. اسلام عنایت خاصی به پرورش روح دارد چون روح مرکز و کانون شخصیت انسان را تشکیل می دهد. روش اسلام در پرورش روح و روان این است که پیوستگی خلل ناپذیر را میان آن و خدا در تفکر و شعور و عمل انسانی در هر لحظه و هر جا ایجاد نماید.قرآن می فرماید: «اگر ایمان داشته باشید نباید ترس و اندوه را به خود راه دهد، زیرا شما با همین سرمایه ایمان بر دیگران برتری دارید.» این آیه شریفه بیان می دارد که ایمان در برابر عوامل ناراحتی روانی، سد محکمی برای روح می سازد و مصونیت خاصی در انسان ایجاد می کند که اگر شخص از داشتن ایمان کامل بی بهره باشد و عوامل ناراحتی در کانون جانش مسکن گزیند، باز هم با ایمان است که نقش رنجها را از لوح دل می زداید.

قرآن مجید یا قانون اساسی الهی تضمین کننده سعادت انسانها در همه زمانها و مکانها است. اثرات مفاهیم عالی این کتاب آسمانی درانسانها بویژه درجوانان مورد بررسی قرارگرفته است.قرآن که اساس دین رسول اکرم (ص) است، تمام مسایل اقتصادی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و ... را شامل می باشد. و مطالبش هم جنبه آموزندگی و هم عبرت آموزی دارد. احادیث رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین ملهم از قران مجید است.نقش والدین و معلمان و مربیان در تقویت اعتقاد و ایمان کودکان که جوانان آینده اند، اثرات مثبت و منفی تربیت عقلانی و غیر عقلانی در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. مساله جوانان و تاثیر قران در ابعاد مختلف نسل جوان و انعطاف پذیری آنان در گرایش به فضایل اخلاقی مورد بحث این مقاله می باشد. مشکلات نوجوانان و جوانان در ابعاد مختلف بخصوص در موارد بیکاری و کمبودهای اقتصادی که بیش از همه جلب توجه می کند و علت اصلی روی آوری آنان به محیط های ناسالم و گرایششان به مواد مخدر است مورد بررسی قرار گرفته است.

قرآن کریم که عین کلام خداوند متعال می باشد از هر نظر منحصر به فرد است و نمی توان دقیقا معنی کلام وحی را بوسیله ترجمه، به زبانهای دیگر انتقال داد. پس اصل بر این است که برای بهتر آشنا شدن با قرآن باید به زبان خود قرآن آنرا فراگرفت. آنچه در این مقاله ارایه می شود، بر این نکته تاکید دارد که ترجمه قرآن به زبان فارسی تا حدی مقدور است چرا که سخنگویان زبان فارسی مسلمان هستند و دارای همان فرهنگ و اعتقاداتی می باشند که مورد نظر خداوند متعال در قرآن کریم می باشد. اما ترجمه قرآن به زبان انگلیسی با معادل یابی کلمات قرآنی در زبان انگلیسی مقدور نیست چونکه سخنگویان زبان انگلیسی مسلمان نیستند و معتقد به آنچه در قرآن مورد نظر است، نمی باشند. کلمات قرآنی در دین مبین اسلام معنای واقعی خودشان را پیدا می کنند و بنابراین معادل یابی برای این کلمات در زبانهایی مثل زبان انگلیسی کار اشتباهی خواهد بود.پس در ترجمه قرآن به زبان انگلیسی نباید برای کلمات قرآنی از بین کلمات انگلیسی معادلهایی را انتخاب کرد حتی اگر این معادلهای انگلیسی معانی نزدیک به معانی کلمات قرآنی داشته باشند. بلکه باید آن کلمات قرآنی را بطور عاریتی وارد زبان انگلیسی کرد یعنی آن کلمات را آوا نویسی کرد و آنها را توضیح داد. یعنی معنی و مفهوم آنها را آنطوریکه هدف قرآن است، بیان نمود. اگر مترجم برای کلمات قرآنی معادلهایی را در زبان انگلیسی انتخاب نماید، اینکار باعث درک و برداشت غلط در خوانندگان انگلیسی زبان می شود چرا که این خوانندگان در هنگام خواندن متن ترجمه شده قرآن وقتی به کلمات معادل یابی شده در زبان انگلیسی می رسند، آن کلمات را طبق فرهنگ و اعتقادات خودشان معنی می کنند و به معنی واقعی و قرآنی آنها پی نمی برند. ولی وقتی در هنگام خواندن متن ترجمه شده قرآن، به کلمات عاریتی می رسند به این نکته پی می برند که این کلمات معادلهای مناسب و دقیقی در زبان انگلیسی ندارند و بنابراین باید معانی دیگری داشته باشند. اگر مترجم توضیح مناسب و دقیقی از این کلمات عاریتی ارایه بدهد یعنی آن توضیحی را که در قرآن مورد نظر خداوند می باشد، خوانندگان انگلیسی زبان در هنگام خواندن متن ترجمه شده قرآن، بدرستی معنی کلام خداوند را خواهند فهمید.

خداوند زمانی که انسان را خلق کرد، دو وجه برای او قایل شد. وجهی از خاک و وجهی از روح خویش، به همین مناسبت انسان می توانست در دو قلمرو مادیت و معنویت سیر کند، هر گاه در مسیر مادیت قرار می گرفت محدودیت و افقی متناهی در پیش چشم خود می دید و هر گاه در مسیر روح خدایی و معنویت قرار می گرفت افقی لایتناهی و پایان ناپذیر را در جلوی دیدگانش می یافت. به همین نسبت، روابط و تعامل انسانی را می توان در دو قلمرو مادیت و معنویت تبیین کرد.به این ترتیب زنان و مردان در برابر خداوند متعال می توانند هر کدام در قلمرو مادیت یا معنویت سیر کنند و در این وادی به اعلی اعلیین یا اسفل سافلین برسند. مادیت و معنویت هر کدام قلمرویی دارند که در این مقاله تلاش بر این است که دیدگاه خداوند متعال را در قرآن درباره زنان و جایگاه واقعی آنان را در قرآن بدانیم. بی تردید اگر پرده های تیره کنار روند و آیات روح بخش و زندگی بخش قرآن را درباره زنان بدانیم و زنان مسلمان جایگاه واقعی و منزلت خود را در قرآن بدانند، درهای سعادت ابدی به روی آنها گشوده می شود.

جمعی از اهل لغت نکاح را به معنی وطی گرفته اند و کاربرد آن در معنای ازدواج را مجاز دانسته اند و گروهی دیگر آن را مشترک بین دو معنی معرفی کرده اند. اما راغب اصفهانی آن را برای عقد بکار برده و کاربرد آن در معنای جماع را از باب استعاره می داند. تعاریف گوناگونی از نکاح یا ازدواج شده است که سه تعریف از تعاریف آن در مقاله آمده است.کلمه زوج با مشتقاتش هشتاد و یک مرتبه و لفظ نکح نیز بیست و سه بار در قرآن کریم تکرار شده است. نیاز جنسی یکی از تمایلات اساسی انسان است که ارضا صحیح آن غریزه، نقش اساسی در آرامش روح و روان انسان دارد و اگر این نیاز ارضا نشود عوارض و ناراحتیهای روحی فراوانی را ایجاد می کند در این مورد قبل از بیان نظر اسلام دو نظر افراطی و تفریطی که توسط طرفداران آنها عنوان شده است را بیان نموده و سپس به بیان مطالب مربوط به نظر اسلام و جایگاه ازدواج در مکتب اسلام پرداخته ایم. آیین اسلام، ازدواج را یک حکم فطری و هماهنگ قانون آفرینش می داند که انسان برای بقا نسل و آرامش جسم و روح و حل مشکلات زندگی احتیاج به ازدواج سالم دارد. و در این زمینه تعبیرات جالب و موثری از سوی بزرگان دین مبین اسلام وجود دارد که نمونه هایی از آن تعبیرات در این مقاله ذکر شده است. در آیات و روایات بسیاری مسلمانان تشویق به همکاری در ازدواج مجردان شده اند مخصوصا در مورد فرزندان مسوولیت سنگینی بر دوش پدران افکنده، و پدرانی را که در این مساله بی تفاوت هستند شریک جرم انحراف فرزندانشان شمرده است.