همایش ملی نقد ادبی
سال:1391 | دوره:2 |تعداد مقالات:26

از مکاتب نقد ادبی که به دنبال پژوهش زبان شناختی ادبیات بوده، صورت گرایی است که ادبیات را نخست به عنوان یک گونه ویژه زبان می بیند که در آن خود عناصر زبانی برجسته شده اند. سبک شناسی صورت گرا گونه ای از سبک شناسی مدرن است که بر پایه ایده های مکتب صورت گرایی، درپی تحلیل عینی سبک متون ادبی است...

در دریافت معنا و منظور پیام دهنده، ویژگی های گفتاری مانند کشش، استرس، زیر و بمی، بلندی صدا و همچنین زبان بدن بسیار موثر است. در زبان نوشتاری، به دلیل ماهیتش، این عناصر از طریق حروف الفبا امکان بازتاب نمی یابند...

کاربرد رویکردهای نقد ادبی معاصر افق های جدیدی برای تفسیر و رمزگشایی تولیدات فرهنگی از قبیل ادبیات و سینما می گشاید. منتقدان ادبی معاصر عقیده دارند رویکردهای نقد ادبی معاصر را می توان در مورد تحلیل متون دیداری مانند سینما و نقاشی و سایر هنرها نیز به کار برد...

با روی کار آمدن نظریه ها و رویکردهای نقد ادبی پساساختارگرا، بررسی فرامتن ها اهمیت چشمگیری پیدا کرد. متونی که تاکنون به حاشیه رانده شده بودند، در کانون توجه منتقدان ادبی قرار گرفتند...

خشکسالی و دروغ با نویسندگی و کارگردانی محمد یعقوبی نظر بسیاری از مخاطبان و منتقدان را در سال 1390 به خود جلب کرد. نقد نشانه شناسی می تواند به دلایل گوناگون و از چندین جهت به مطالعه تئاتر خشکسالی و دروغ توجه کند...

هدف این مقاله، بررسی ظرفیت ها و ارزشهای نمایشی قصیده «موش و گربه» سروده عبیداله زاکانی - شاعر و نویسنده طنزپرداز سده هشتم قمری - است. برای دست یابی به این هدف پس از بررسی برون متن اجتماعی، ابتدا سبک اثر را بررسی کرده ایم...

در مقابل الگوی دوتایی یاکوبسن - که استعاره و مجاز را دو قطب اصلی زبان می داند - الگوی چهاروجهی ای وجود دارد که به پیروی از گرمس تدوین شده است و در آن چهار صنعت ادبی استعاره، مجاز، مجاز مرسل و کنایه مجازهای اصلی را تشکیل می دهند...

پیشتر گفته شده است که متن باید بافتار داشته باشد، در نتیجه عوامل ساختاری شامل ساختار موضوعی و ساختار اطلاعاتی و عوامل انسجامی به عنوان سازنده بافتار و شکل دهنده به متن مطرح شده اند...

در الگوی پیشنهادی برای تحلیل ناامنی نشانه ای، از میان سه حالت رفتاری، رفتار منفعل و سلطه جو در دو وضعیت کرانه ای و رفتار تعاملی فعال در وضعیت سوم میانه ای دانسته شده است. در وضعیت انفعال، تعامل ارتباطی در نقطه صفر قرار دارد و مخاطب ساکت، و به تصحیح ارتباط بی توجه و ناامید است...

داستان های مثنوی مولوی قائل به مراتبی در معرفت و شناخت است و شناخت شهودی را بالاتر از عقل و استدلال می داند. در این پژوهش قصد داریم با روش نشانه - معناشناختی، یکی از داستان های مثنوی را تحلیل کنیم ...

ولادیمیر پراپ، فولکلورشناس و دانشمند صورتگرای روس، در کتاب ریخت شناسی قصه های پریان به توصیف قصه بر اساس اجزای سازنده آنها و روابط متقابل میان اجزا پرداخته است. او کوچک ترین جزء سازنده قصه ها را خویشکاری می نامد و معتقد است می توان قصه های عامیانه را بر اساس این خویشکاری ها تجزیه و تحلیل کرد...

زبانشناسی متن شاخه ای از تحلیل گفتمان است که به بررسی زبان در سطح جمله و فراتر از آن می پردازد. بر اساس این، رویکردهای مختلفی برای تشخیص ساختار درونی متون و چگونگی تولید و درک آنها بیان شده که یکی از آنها، رویکرد حل - مساله مایکل هوی است...

در عصر حاضر، مطالعات بینارشته ای به عنوان رهیافت نوینی در تحلیل و بررسی های ادبی، قادر است تا با رها کردن ادبیات از انزوا در عین حفظ محوریت ادبیات، زمینه گشودن افق های جدید فکری و برقراری رابطه ادبیات با سایر رشته های علوم انسانی را (از جمله زبانشناسی، هنر و مطالعات فرهنگی) فراهم آورد...

در این مقاله، با تکیه بر نمونه هایی از شعرهای احمد شاملو و هوشنگ ابتهاج، به بررسی نشانه شناختی صنعت ادبی التفات در شعر معاصر فارسی می پردازیم. این صنعت رابطه ای کوتاه شده میان شاعر، خواننده و خطاب شونده است که در آن، شاعر روی خود را به ابژه یا مفهومی انتزاعی بازمی گرداند و با انسان پنداری آن، گسستی زیبایی شناختی خلق می کند...

هر چند هدف و غایت هنرهای نمایشی برای به نمایش درآوردن شکل گرفته باشد، هر اثر نمایشی قبل از هر چیز دیگری، متنی است برای خواندن. با خواندن متن نمایشی، ذهن فراگفته خوان آن را دریافت و در ادامه آن را دست کم در ذهن خود به روی صحنه می آورد...

در خوانش اورلاندو اثر ویرجینیا وولف، خواننده با شبه زندگی نامه ای روبه رو می شود که شخصیت داستان در تلاش ناامیدانه ای، خود حقیقی را جست و جو می کند. تصویر وولف از اورلاندو، شخصیت داستان، خودهای متعددی را به نمایش می گذارد...

تئاتر را بیش از آنکه متنی ادبی بدانیم، باید یک حضور و تجربه قلمداد کنیم، زیرا واقعیت ادبی و تخیلی هنر چیزی است جدا از بازنمود و تحقق فیزیکی آن در زمان و در فضای صحنه. آثار بکت را می توان بروز عینی این ادعا دانست...

یکی از ویژگی های سبک شناسی نوین، توصیف متن بدون استفاده از کلماتی مانند خوب، عالی، نازل، سست و... است. نگارندگان این مقاله می کوشند تا نشان دهند چگونه می توان با به کارگیری الگوی سبک شناسی روایت سیمپسون (2004) و با بررسی مولفه های گفتمان و عناصر روایت مطرح در آن، سبک داستانهای کوتاه صادق چوبک را تعیین کرد. به این منظور، سه داستان کوتاه چوبک به صورت تصادفی انتخاب و بررسی شده است...

اگرچه می توان از دیدگاه زبانشناختی، تمایز و تفاوت را مبنای شکل گیری ارزش دانست، باید توجه کرد این دو عامل ما را فقط در آغاز راه شکل گیری ارزش قرار می دهند. به همین دلیل، تقابل های دوگانه - برخلاف تصور - تا زمانی که توسط کنش گفتمانی به کار گرفته نشوند و به شیوه ای پویا بارگذاری نشوند، به ارزش تبدیل نمی شوند...

نقد ساختاری روایت پیشینه چندانی ندارد. تاریخچه این نوع نقد در ایران نیز به بیش از یکی دو دهه نمی رسد. اولین نمودهای این نوع نقد در دهه های سی و چهل با کار پراپ آغاز شد. پس از پراپ، افراد زیادی درصدد تکمیل روش او برآمدند و نظریات خود را در حوزه روایت شناسی بیان کردند. یکی از این افراد، تزوتان تودروف است که روش او در روایت شناسی بسیار مورد توجه است...

نشانه شناسی علم بررسی نشانه ها و مطالعه نظام های نشانه ای در رشته های مختلف است. این علم یکی از علوم پرطرفدار و با سابقه تاریخی طولانی است که امروزه، توجه بسیاری از محققان در زمینه های گوناگون را به خود جلب کرده است...

کشور کهنسال ایران با سابقه تاریخی چندین هزارساله، وارث افسانه ها و حکایت های فراوانی است که یادگار پیشینیان و همگی جلوه هایی از فرهنگ و شیوه های زندگی مردمان این سرزمین است. یکی از این حکایت های ماندگار، می توان به روایت عاشقانه خسرو و شیرین از آثار نظامی گنجه ای اشاره کرد. او از بزرگترین داستان سراهای منظومه های حماسی و عاشقانه است که می توان آثارش را از رویکردهای مختلفی مانند نشانه شناسی و یا نقد ادبی مطالعه و بازنگری کرد...

از دیدگاه رولان بارت، یکی از اهداف نشانه شناسی، بازسازی نظام های معنایی غیرزبانی از جمله تاریخ است. از نظر لیندا هاچن، تاریخ نگاری و فراداستان تاریخ نگارانه نه تنها بر نحله نقادانه تاریخی گری جدید تاثیر داشته است، بلکه بر زمینه های گوناگون مانند نشانه شناسی - که پیشتر تاریخ در آن جایی نداشت - تاثیرگذار بوده است...

از میان رویکردهای نوینی که نظریه های زبانشناسی به دنیای نقدهای ادبی و دراماتیک معرفی کرده اند، رویکرد کاربردشناسی زبان از دیدگاه های دیگر تخصصی تر به نظر می رسد...

سوسور اولین کسی بود که مفهوم ارزش را وارد نظام زبانی کرد. به عقیده او، ارزش بر اثر تمایز حاصل می شود و معنا برایند تفاوتی است که بین کلمات وجود دارد. در زبان شناسی، ارزش می تواند معادل کوچک ترین واحد معنایی باشد که محصول نظام تقابل معنایی است...

در پس مجموعه رباعیات خیام نظامی گفتمانی برقرار است که دال های تشکیل دهنده آن مانند رشته هایی نامرئی به تک تک رباعیات انسجام می بخشند و آنها را برپا می نهند...