همایش ملی هویت کودکان ایران اسلامی در دوره پیش دبستانی
سال:1397 | دوره:1 |تعداد مقالات:94

محتوای کتاب های درسی محرکی است محیطی که می تواند در شکل گیری و هویت فردی، اجتماعی، ملی، جنسیتی، قومی، دینی، زیستی، و... دانش آموزان اعم از پسر یا دختر موثر باشد. امروزه هویت یکی از مقوله های مهم در برنامه ریزی توسعه کشورها است. لذا هدف اصلی در این پژوهش بررسی کمی و کیفی میزان توجه به مولفه های هویت در کتاب های دوره پیش دبستانی استان قزوین می باشد. این پژوهش، از نوع پژوهش های کاربردی بوده و به لحاظ روش از نوع توصیفی است. که در آن با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا (آنتروپی شانون) به سوال های پژوهش پاسخ داده خواهد شد. نمونه ی آماری پژوهش حاضر کلیه کتاب های این دوره شامل کتاب های مناسبت ها، ریاضی (بشمار و بگو)، زمین، خانه تا آموزشگاه، توانایی های من، آیه های نور بود. در این پژوهش از چهار چک لیست حاوی مولفه های هویت ملی، دینی، فرهنگی و خانوادگی به عنوان مولفه های اندازه گیری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد در کتاب های دوره پیش دبستانی استان قزوین به مولفه های هویت متوازن نبوده و به صورت یکنواخت به آنها توجه نشده، در این بین بیشترین ضریب اهمیت مربوط به هویت فرهنگی و کمترین ضریب اهمیت مربوط به هویت ملی می باشد.

در رابطه با مساله نقش معارف و بررسی روابط و تاثیرات آنها بر روی هم جای بسی تامل است. پژوهش گران در رشته های مختلف تربیتی و روان شناسی همواره بررسی های علمی و پژوهشی خود را در رابطه با مساله نقش معارف اسلامی بر هویت کودکان در معرض مخاطبین این رشته قرار داده اند. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و فیش برداری و استفاده از منابع نظری و تئوری درباره هویت کودکان و نقش معارف بوده است. جامعه آماری در رابطه با تحقیق و پژوهش از آنها عبارت بود از کلیه اساتید و دانشجویان شهرستان جهرم که در حال تدریس و تحصیل می باشند و 150 نفر از این جامعه به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. فرضیه اصلی تحقیق این است که به نظر می رسد بین معارف و هویت کودکان رابطه معناداری وجود دارد. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق روش کوواریانس صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که فاکتورهای مورد بحث ارتباط عمیق و غیر قابل اجتنابی با هم دارند و رابطه معناداری بین داده های پژوهش وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت نظرات پژوهشگران پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. از این رو پیشنهاد می شود مباحث هویت کودکان و نقش معارف در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح گردد.

هویت ملی، مجموعه ای از گرایش ها و نگرش های مثبت نسبت به عوامل و عناصر و الگوهای هویت بخش و یکپارچه کننده در سطح یک کشور، به عنوان یک واحد سیاسی، است اهمیت تقویت هویت ایرانی – اسلامی به عنوان یک واحد یکپارچه در جامعه امروز که تهاجم فرهنگی به کشورمان با تمام قدرت در حال انجام است بر کسی پوشیده نیست ما در این پژوهش به بررسی آموزش های ارائه شده در پیش دبستانی های شهر راین با کمک روش تحلیل محتوا و روش تجزیه و تحلیل cloaizzi پرداختیم آنچه مشخص شده توجه به بعد اسلامیت و کم توجهی به بعد ایرانیت است که می توان این بی توجهیرا از سر سهل انگاری ها و عدم آموزش مربی های این مراکز دانست.

هدف از پژوهش حاضر آسیب شناسی وضعیت موجود آموزش هویت دینی- اسلامی در کودکان مقطع پیش دبستانی به منظور ارائه الگوی مناسب در دوره پیش دبستانی ناحیه 2 شهر بندرعباس بود. دیدگاه عمده روانشناسانی که با رویکرد شناختی مراحل فهم کودکان از مفاهیم دینی را بررسی کرده اند، این است که آموزش دین به کودکان بایستی تا زمان دستیابی کودک به تفکر انتزاعی به تاخیر انداخته شود. روش پژوهش روش ترکیبی بوده که در بخش کمی از روش توصیفی از نوع پیمایشی و در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. جامعه آماری شامل معلمان و والدین دانش آموزان دوره ابتدایی ناحیه 2 شهر بندرعباس بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و نیز جدول تعیین حجم نمونه مورگان، 160 نفر از معلمان و از جامعه والدین با روش نمونه گیری هدفمند، 100 نفر مرد و 100 نفر زن انتخاب گردیدند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات، شامل مصاحبه نیمه سازمان یافته و پرسشنامه محقق ساخته برای سنجش نظرات معلمان و سنجش نظرات والدین بود، روایی محتوایی ابزارها بر اساس نظر متخصصان برنامه ریزی درسی و روانشناسان متخصص در این امر، تعیین و تایید شد و ضریب پایایی با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب 0.93 و 0.87 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های ناپارامتریک کولموگراف – اسمینوروف و آزمون میانه و در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون استفاده شد، نتایج نشان داد مشکلات مربوط به مقوله وضعیت موجود آموزش هویت دینی – اسلامی از نظر معلمان و والدین تا حدودی (در سطح متوسط) وجود دارد، مشکلات اجرا از نظر معلمان در حد زیاد و از نظر والدین تا حدودی (در سطح متوسط) وجود دارد ودر نهایت، مشکلات پس از اجرای روش کنونی آموزش آموزه های دینی از نظر معلمان در حد زیاد و از نظر والدین تا حدودی وجود دارد. بر اساس یافته های بخش کیفی، الگویی به نام الگوی تلفیقی (داستانی – دیالوگی) ارائه شد. از یافته ها نتیجه گرفته میشود که در کل آموزش آموزه های دینی اسلامی در مقطع پیش دبستانی از وضعیت خوبی در اجرا برخوردار نیست و الگوی تلفیقی ارائه شده می تواند بسیاری از مشکلات اجرایی الگوی جاری را برطرف نماید.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و پایگاه هویتی با تربیت اخلاقی دانش آموزان دوره پیش دبستانی شهرستان دلفان انجام شده است. برای بررسی این رابطه از طرح پژوهشی توصیفی استفاده شده است.جامعه پژوهش، دانش آموزان و مربیان پیش دبستانی بودند.به منظور بررسی فرضیه اصلی، بر اساس فرمول کرچس و مورگان برای جامعه ای به حجم 187 نفر و با توجه به امکانات و یکسری محدودیت ها، آزمونها بر روی نمونه ای با حجم 120 نفر اجرا شد. پایگاه هویت به وسیله آزمون گسترش یافته عینی پایگاه هویت تجدید نظر دوم سنجیده شده و هر یک از آزمودنی ها در یکی از پایگاههای دستیابی، تعلیق، ممانعت و پراکندگی قرار گرفتند. ویژگی های شخصیتی به وسیله آزمون شخصیتی 16 عاملی کتل سنجیده شد و آزمودنی ها در هر یک از عوامل کتل در دو گروه بالا (کسب نمرات 10-9-8) و گروه پایین (کسب نمرات 3-2-1) قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که همبستگی معناداری بین برخی از ویژگیهای شخصیتی و پایگاههای هویت با تربیت اخلاقی وجود دارد و افراد گروه بالا و پایین عوامل شخصیتی کتل تفاوت معناداری در نمرات پایگاههای هویت نشان دادند. در این تحقیق همچنین بین پایگاههای هویت و متغیرهای ترتیب تولد، وضعیت تاهل و رشته تحصیلی مربیان رابطه معنادار به دست آمد.

در این مقاله بیان شده است که برای جلوگیری از اشاعه فرهنگ های غیرخودی لازم است که از همان ابتدا، کودکان با مقوله هویت ملی کشورشان آشنا شوند. چون درک فلسفه وجودی هریک از عناصر هویت و پی بردن به اهمیت و ارزش هریک از آنها باعث می شود که آنها قدر هویت کشورخودشان را بیشتر بداننددر این راستا باید نظام تعلیم و تربیت و برنامه ریزان درسی متناسب با دوره ها و گروه های سنی، هویت گذشته خود را که حاصل میراث غنی گذشتگان است با نوآفرینی و پیشرفت های روزافزون دانشمندان درآمیزند و متناسب با نسل جدید آن را بازآفرینی کنند و در کتابهای درسی بیاورندو این امر بدون همکاری خانه، اجتماع و رسانه های گروهی امکان پذیر نمی باشد.

سبک زندگی مجموعه تقریبا هماهنگی است از تمامی رفتارها و کنش هائی که یک فرد در طول زندگی روزمره از خود نشان می دهد، در واقع سبک زندگی نمودی از جهت گیریها وعادات روزانه است، سبکی شدن زندگی با شکل گیری فرهنگ مردم رابطه نزدیکی دارد، بنابراین می توان شناخت لازم در مورد فرهنگ یک جامعه را از طریق شناخت سبک زندگی آن جامعه به دست آورد. با توجه به روند جهانی شدن و سایبری شدن ارتباطات که افراد را به سوی فرهنگ مصرفی هدایت می کنند، در این مطالعه بدنبال بررسی سبک زندگی خانواده و پایگاه اجتماعی – اقتصادی بر هویت کودکان 6 تا 12 ساله (مطالعه موردی شهرستان دلفان) بر این فرایند می باشیم. با استفاده از روش پیمایش مورد مطالعه قرار داده، جامعه آماری آن شامل 950 نفر از دانش آموزان 6 تا 12 ساله شهرستان دلفان می باشند که حجم نمونه 274 نفری و با استفاده از فرمول کوکران بدست آمده است. و با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای نمونه گیری صورت گرفت. جهت سنجش پایایی گویه ها از روش کرونباخ و جهت سنجش اعتبار گویه ها از روش سنجش اعتبار محتوای لاوشه استفاده شده و داده های بدست آمده توسط نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج آن به دو صورت آمارهای توصیفی و استنباطی ارائه شده است.

هویت ملی از جمله مباحث مهم و برجسته در دنیای امروز است که دارای بیشترین اهمیت به لحاظ وحدت بخشی و ایجاد انسجام ملی می باشد. با توجه به این که نظام آموزش و پرورش بزرگترین نیرو و سرمایه انسانی را در اختیار دارد، یکی از بهترین راههای تحکیم و تقویت هویت ملی به شمار می آید. این نظام از عناصر متعددی تشکیل شده است که در ارتباط با یکدیگر و در راستای رسیدن به اهداف متعالی تعلیم و تربیت ایفای نقش می کنند. یکی از این عوامل تاثیرگذار، فضاهای آموزشی است که می تواند مانند سایر عناصر حامل پیام های تربیتی به فراگیران باشند. چگونگی طراحی، ساخت، معماری، رنگ و تجهیز فضاهای آموزشی و تربیتی می تواند عامل سرعت بخشی جریان تعلیم و تربیت و یا عامل بازدارنده و مانع تحقق اهداف باشد. در همین راستا پژوهش حاضر ضمن تبیین جایگاه فضاهای آموزشی در شکل دهی و تعمیق هویت ملی، میزان توجه نظام آموزش و پرورش به موضوع فضاهای آموزشی را مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش با روش کتابخانه ای به گردآوری اطلاعات پرداخته و به سوال تحقیق پاسخ داده خواهد شد.

شناسایی مطالبات و انتظارات ذینفعان حوزه تعلیم و تربیت بستر توسعه آموزشی پایدار و مشارکت همه جانبه آنان را در تحقق اهداف سازمانی فراهم می نماید چرا که مسوولیت پذیری و مشارکت والدین را در امر مدیریت غیرمتمرکز و مبتنی بر واقعیات و متناسب با شرایط خاص دوره های پیش دبستانی رقم می زند. با توجه به ضرورت و اهمیت شناخت توقعات والدین از دوره های پیش دبستانی، هدف کلی پژوهش حاضر، تحلیل انتظارات والدین نسبت به دوره های پیش دبستانی از منظر هویت اسلامی ایرانی می باشد که با تلفیقی از استراتژی های پژوهش های کیفی انجام شده است. روش نمونه گیری این مطالعه، از نوع هدفمند بود که با مراجعه به مطلعین کلیدی مناطق مختلف استان کرمانشاهانتخاب گردید و اطلاعات لازم بااستفاده ازتکنیک های مشارکتی گروه متمرکزومکالمه ی نیمه ساختارمندجمع آوری شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از طریق کدگذاری های متداول درتئوری بنیانی انجام گرفت. یافته های حاصل نشان داد که انتظارات والدین نسبت به دوره های پیش دبستانی از منظر هویت اسلامی ایرانی در قالب پنج طبقه مفهومی شامل مطالبات آموزشی، پرورشی، سلامتی، ارتباطی- مهارتی و مدیریتی قابل دسته بندی است.

با توجه به اینکه شکل گیری هویت دانش آموزان در سه دوره تحصیلی، از دوره پیش دبستانی شکل می گیرد، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش بسترها و فرآیندهای اجتماعی در هویت و فرآیند هویت یابی کودکان پیش دبستانی به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را والدین و مربیان کودکان پیش دبستانی شهر اصفهان تشکیل دادند که 175 نفر به عنوان نمونه به صورت تصادفی در دسترس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود. روایی محتوایی و صوری آن با استفاده از نظرات تعدادی از اساتید و اعضای جامعه آماری تایید شد. برای سنجش پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که 0.85 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون t مستقل استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که خانواده، مدرسه، همسالان، جامعه و رسانه ها تاثیر بسزایی در هویت و فرآیند هویت یابی کودکان پیش دبستانی دارد.

انتشار داستان از مهم ترین عرصه های فعالیت دولت برای سامان دهی فرایند هویت سازی ایران بوده است، این مقاله نتیجه تحقیقی است برای پاسخ به پرسش از بررسی هویت اسلامی در داستان های کودکان دوره پیش دبستانی و دبستان. تحلیل محتوای 130 داستان که «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» در طی سال های اخیر برای کودکان منتشر کرده نشان می دهد که حدود 10 درصد از آن داستان ها را می توان مصادیق هویت اسلامی دانست زیرا در همه آنها، خوبی هایی به شخصیت مسلمان نسبت داده شده است. در عنوان، تصویر روی جلد و 51 تا از آن داستان ها، نمادهای خوبی با نشانه های مسلمانی همنشین شده اند احساس مثبت خوانندگان داستان نسبت به اسلام مسلمانی را سبب شود که نمود هویت اسلامی دولت اسلامی است.

با توجه به اهمیت شکل گیری شخصیت و هویت کودک در دوره پیش دبستان و همچنین نقش پررنگ هنر در تامین نیازهای روان شناختی و کسب مهارت های اجتماعی این مقاله بر آن است تا اثر بخشی شعر خوانی بر عزت نفس و تشکیل هویت کودکان پیش دبستانی بررسی کند، بدین منظور 40 کودک پیش دبستانی به عنوان جمعیت نمونه از بین 60 کودک پیش دبستان پویا و کوشا شهرستان خرم بید با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیده و گروه آزمایش شعر خوانی در طول 6 جلسه انجام شد. در این پژوهش از پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد برنامه مداخله ای، اثر معناداری (p<0.004) بر عزت نفس و تشکیل هویت کودکان این رنج خاص سنی دارد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که شعر خوانی بایستی به عنوان یکی از مهمترین برنامه های پیش دبستان ها مورد توجه قرار گیرد.

ارزش یک کشور به اندازه قدمت فرهنگ و پیشینه آن است. ماندگاری یک فرهنگ نیز به طور مستقیم به انتقال سینه به سینه مولفه های آن بستگی دارد. بنای یک فرهنگ، اسطوره ها و الگوهایی هستند که رفتار و کردار شاخصی داشته اند و باعث پویایی و پیشرفت آن جامعه بوده اند، الگوهایی که خود در درون آن فرهنگ پرورانده شده اند. این فرهنگ و ارزش ها توسط کودکان ما و آینده ادامه و پاسداری می شود و این موضوع محقق نمی شود مگر با آموزش و پرورش مناسب آن ها در محیط های خانواده ومدرسه که ملتزم گرفتن تصمیمات درست در ارکان بالای حکومت و اجرای مناسب آن در رسانه های جمعی، مربیان و هر انچه که در این امر می تواند راه گشای مناسب باشد. برای رسیدن به این اهداف ما باید هویت های این کشور را در چهار سطح دینی، قومی (محلی)، ملی و جهانی و چگونگی تاثیر این هویت ها در آینده یک ملت و کشور را که پایه آن کودکان هستند را مورد بررسی قرار دهیم و به بررسی مزایا و معایب روند جهانی شدن و راهکارهای مناسب برای برخورد با این موضوع بپردازیم.

در کشور عزیزمان ایران، کودکان مخاطبین اصلی انیمیشن های خارجی هستند. فرهنگ، هویت و عقاید و به طور کلی ایدئولوژی زندگی خود را از این گونه آثار کسب می کنند. بنابراین لزوم تولید انیمیشن ایرانی که با استفاده از زبان روایی بدیع و به دور از تکرار کلیشه ها، فرهنگ و ملیت ایران را در قالب شخصیت های ایرانی نمایش دهند کاملا مشهود است. انیمیشن شکرستان یکی از نمونه های پرمخاطب و موفق ایرانی در این زمینه می باشد اهمیت و ضرورت مقوله رسانه و تاثیر آن بر هویت ملی کودکان، این ضرورت را ایجاد کرد تا به بررسی چگونگی تاثیر انیمیشن شکرستان بر هویت ملی کودکان پیش از دبستان پرداخته شود. در این راستا از داده ها و اطلاعات کتابخانه ای و نیز شیوه تحلیل متنی استفاده شده است و نتایج پژوهش حاکی از آن است که مجموعه شکرستان به لحاظ استفاده از تک نیک کات اوت، بهره گیری استادانه از شخصیت های تاریخی و مکان های باستانی، نقوش سنتی هنرهای ایرانی در تصویرسازی و فضاسازی، استفاده از عادات زندگی روزمره، بکارگیری لهجه ها و گویش ها، استفاده از طنز کلامی و بکار گیری داستان ها و ادبیات و ضرب المثل های ایرانی و... موجب القا هویت ملی به کودکان شده است.

من کیستم؟ این سوالی است که ذهن هر فردی را به خود مشغول می‎‎‎ دارد و به دنبال همین سوال است که در جستجوی خویشتن و کسب هویت تلاش می کند. البته این سوال به یکباره در ذهن هر فردی بروز نمی کند. بلکه ریشه آن در دوران طفولیت وجود داشته و در جریان رشد به تدریج وجود خود را از دیگران متمایز می سازد. هویت یابی به موازات رشد فیزیکی، شناختی عاطفی و اجتماعی اهمیت خاص می یابد. از جهت تعریف عملیاتی هویت می توان چنین گفت که اگر آدمی برای پرسشهای زیر پاسخهای مطمئن و متقاعد کننده ای بیابد در حقیقت هویت خویش را باز یافته است: بداند جایگاه، منزلت و مرتبت او دقیقا چیست؟ و چه تعریف دارد؟ آگاه باشد که چه پیوندها، رشته ها و ارتباط هایی او را به خود و جهان خارج از خود متصل می سازد؟ درک کند که چه نقشها، وظایف و مسوولیتهایی در قبال خود و دیگران بر عهده دارد؟ شناخت واقع بینانه ای از توقعاتش نسبت به خود و دیگران به دست آورد. و در نهایت نسبت خود را به گذشته، حال و آینده به درستی بداند. و در کلام حضرت علی (ع) آمده است: (رحم اله من علم من این. وفی این والی این) آن کسی که بداند از کجا آمده، در کجاست و به کجا رهسپار خواهد شد مشمول رحمت الهی خواهد بود.

پژوهش حاضر تحت عنوان نقش علوم در هویت یابی کودکان که در راستای اهداف مشخص در جامعه اسلامی، با عنوان بالابردن شناسایی هویت ملی کودک ایران اسلامی به رشته تحریر در آمده است. با توجه میزان علاقه دانش آموزان به هنر نمایش و شعر و افسانه تاثیر این هنر بی بدیل در شناسایی و تقویت هویت ملی مذهبی ایران اسلامی برآن شدیم تا تحقیق و بررسی ای در زمینه اهمیت و جایگاه این با هدف ایجاد یا تقویت روحیه، مرام و مسلک پهلوانی و جوانمردی و... صورت پذیرد. از آنجا که کودکان تحت تاثیر فعالیت های هنری واکنش های مثبتی از خود نشان می دهند لذا نگارندگان این پژوهش را بر آن داشت که با برقراری ارتباط میان خود و کودک و تبدیل داستان هایی که در کتابخانه های مدارس در قالب قصص قرآنی نیز وجود دارد با آموزش های از پیش تعیین شده آنها را جهت نوشتن یک نمایشنامه ای بس کوتاه ترغیب نمایند. لذا در هر مدرسه تعدادی هنرمند دست به قلم وجود خواهد داشت که جهت ارائه متون درسی خود نیازی به جستجو اینترنتی نداشته و می توانند از متن های نوشته شده توسط خودشان آنها را اجرا نموده و در نهایت لذت و شور و اشتیاق خاص در محیط مدرسه و تحت نظارت اولیاء مدرسه و آموزگارشان به تحصیل و اجرای فعالیت هنری خود بپردازند. در همین راستا کودک آموزش می بیند که در جامعه اسلامی و با استفاده از کتب دینی و مذهبی و همچنین مشورت با هم نوعان و هم سالان خود می تواند نمایشنامه هایی را بنویسد، اشعاری را بسراید که قابلیت اجرایی دارند و حتی تا مراحل مختلف از جمله مسابقات فرهنگی و هنری و همچنین سطوح بالاتر راه یابند.

هدف از پژوهش حاضر به بررسی عوامل اجتماعی بر میزان گرایش به مبانی هویت فرهنگی کودکان می باشد پدیده انقلاب اسلامی ایران، چه به عنوان یک رخداد بی نظیر سیاسی- اعتقادی و چه به عنوان یک تحول عمیق فکری در عرصه زندگی اجتماعی انسان، منشا مباحث و تاثیرهای گوناگونی در فضای جامعه ایران و عرصه های بین المللی شده، به گونه ای که تاثیرهای آن نه تنها بر دیروز و امروز، بلکه بر فردای جامعه بشری نیز انکار ناپذیر است. از سوی دیگر صبغه ماهیت فرهنگی- اعتقادی این رویداد کم نظیر بشری سبب شده است تا در مسیر شناخت ماهیت آن، مقوله هویت انقلاب اسلامی و شناسایی آن، در زمره گام های نخست به شمار آید. با توجه به اهمیت روز افزون میزان گرایش جوانان به هویت فرهنگی انقلاب اسلامی، در این پژوهش با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش و ابزار تحقیق پرسشنامه به دنبال پاسخ به این سوال اصلی هستیم که گرایش به مبانی هویت فرهنگی انقلاب اسلامی در میان کودکان به چه میزان است و عوامل اجتماعی موثر بر آن کدامند؟ جامعه آماری پژوهش حاضر کودکان پیش دبستانی شهرستان دلفان می باشد که تعداد 132 نفر از آنان به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است.در جهت دسترسی به هدف اصلی پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل ارتباط بین اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، سرمایه فرهنگی، میزان استفاده از رسانه های خارجی، پایگاه اقتصادی، جنس و وضعیت اعتقادات والدین به عنوان متغیرهای مستقل و گرایش به مبانی هویت فرهنگی انقلاب اسلامی در میان کودکان به عنوان متغیر وابسته پرداخته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که گرایش به هویت فرهنگی انقلاب اسلامی در میان کودکان به میزان زیادی (r=4.03) می باشد و بین متغیرهای اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، سرمایه فرهنگی، میزان استفاده از رسانه های خارجی، جنس و وضعیت اعتقادات والدین به عنوان متغیرهای مستقل و گرایش به مبانی هویت فرهنگی انقلاب اسلامی در میان کودکان رابطه معناداری وجود دارد، اما بین پایگاه اقتصادی و گرایش به مبانی هویت فرهنگی انقلاب اسلامی ارتباط معناداری مشاهده نشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بازی های آموزشی و نمایش خلاق بر عناصر و فرایند هویت یابی نوآموزان دوره پیش دبستانی شهرستان کلاردشت است. در این تحقیق از طرح آزمایشی یک گروه با پیش آزمون و پس آزمون استفاده شده است که ابتدا از گروه مورد نظر، سنجش انجام شد و بعد از اجرای برنامه آموزشی نیز پس آزمون اجرا گردید و نتایج آن مقایسه شده است. جامعه آماری شامل نوآموزانی است که در سال تحصیلی 97-1396 در مراکز پیش دبستانی شهرستان کلاردشت مشغول به تحصیل می باشند. نمونه آماری در این پژوهش بر اساس از جدول کرجسی و مورگان، 80 نفر برآورد شد که بصورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته فرایند هویت یابی نوآموزان پیش دبستانی استفاده شده است که توسط مربیان نوآموزانی که در پژوهش شرکت داشتند، تکمیل گردیده است. گروه آزمایش در 4 جلسه دو ساعته شرکت داشتند که شامل بازی های آموزشی و نمایش خلاق بوده که توسط مربیان انجام شده است. بعد از برگزاری برنامه آموزشی، نتیجه آزمون قبل و بعد اجرای دوره، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش بازی های آموزشی و نمایش خلاق در دوره پیش دبستانی بر فرایند هویت یابی و عناصر هویت، شناخت و ادراک نوآموزان تاثیرگذار می باشد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر آموزش مسوولیت پذیری به شیوه واقعیت درمانی بر بحران هویتو اختلال در شکل گیری هویت اسلامی دانش آموزان دختر دوره پیش دبستانی و دبستانی می باشد. هویت یک سازه و ساختار روانی- اجتماعی است که در طول زندگی فرد شکل می گیرد و شامل برداشت فرد از خود و ارزش هایی است که از جانب دیگران دریافت می کند. بحران هویت در صورتی اتفاق می افتد که فرد در برداشت از خویش تصمیم گیری و در روابط با دیگران دچار اشکال شود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر پیش دبستانی و دبستانی شهر اردبیل مشغول به تحصیل بودند. نمونه آماری 200 نفر دانش آموزان کلاس پیش دبستانی تا ششم است که در سال تحصیلی 96-97 به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند آزمون بحران هویت و اختلال در شکل گیری بر روی آن ها اجرا گردید سپس از میان این افراد 30 نفر را که بالاترین نمره را در آزمون بحران هویت کسب نمودند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل) و گروه آزمایش طی 7 جلسه 60 دقیقه ای در جلسات آموزشی شرکت نمودند. ابزار پژوهش پرسشنامه هویت یابی 30 سوالی و پرسشنامه جمعیت شناختی بود فرضیه تحقیق این بود که آموزش مسوولیت پذیری به شیوه واقعیت درمانی بحران هویت اختلال در شکل گیری دانش آموزان را کاهش می دهد نتایج تحلیل t وابسته نشان داد که افراد گروه آزمایش میانگین بحران هویت آن ها پس از آموزش کاهش یافته است و این تفاوت در سطح 0.005 معنادار می باشد (p<0.005).

این تحقیق به بررسی رابطه هویت اجتماعی و مهارتهای روانی حرکتی با سازگاری اجتماعی در آموزش پیش دبستانی دانش آموزان پایه های اول، دوم و سوم مقطع ابتدایی می پردازد. تحقیق ازنوع تحقیقات بنیادی و کاربردی است و با توجه به ماهیت موضوع و اهداف پژوهش از روش همبستگی و برای جمع آوری داده ها از روش میدانی استفاده شده است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، شامل کلیه دانش آموزان پایه های اول، دوم و سوم مقطع ابتدایی ناحیه یک شهرستان شیراز که در سال تحصیلی 97-96 مشغول به تحصیل می باشند که به صورت تصادفی -انتخاب گردیده اند. و از آنجا که تحقیق از نوع همبستگی است، حجم نمونه، حجم مناسبی برای پژوهش و تحلیل استنباطی داده هاست و تجزیه و تحلیل داده ها نشان میدهد که آموزش پیش دبستانی نتوانسته بود باعث تغییر معنا داری در مهارتهای روانی- حرکتی و سازگاری های اجتماعی کودکان شود.

دوران کودکی در زندگی انسان از اهمیتی ویژه برخوردار است. در این دوران می توان بنای یک زندگی سالم و سعادتمندانه را پی ریزی کرد و از بروز بسیاری از مشکلات درآینده جلوگیری نمود بسیاری از نابسامانی های روانی و اخلاقی انسان ناشی از تربیت نادرست او در دوران کودکی است. بنابراین، اگر خانواده بتواند نقش مثبت و فعالی در تربیت فرزند داشته باشد قطعا کودک در مراحل جوانی و نوجوانی درک بهتر از زندگی و مفهوم آن خواهد داشت. آنچه که پژوهشگران از آن به عنوان وجود و عنصر پروش و آموزش کودک یاد می کنند هویت است. با توجه به اینکه جامعه ایران جامعه مذهبی و متکی به دین اسلام است اهمیت هویت دادن دینی به کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. لذا در این پژوهش به بررسی و تبیین هویت و هویت دینی و مراحل آن در کودکان پرداخته شده است.

هویت یا کیستی به مجموعه نگرش ها، ویژگی ها و روحیات فرد و آنچه وی را از دیگران متمایز می کند، گفته می شود. مساله هویت یابی کودکان موضوعی است که در رابطه با آن پژوهش های زیادی نگارش می شود. همچنین در رابطه با مساله فرایند های اجتماعی در هویت و بررسی روابط و تاثیرات آنها بر روی هم نیز جای بسی تامل است. پژوهش گران در رشته روانشناسی همواره بررسی های علمی و پژوهشی خود را در این رابطه در معرض مخاطبین این رشته قرار داده اند. در مقاله حاضر نیز تلاش شده است که این موضوع بیشتر و دقیق تر بسط داده شود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت نظرات پژوهشگران رشته روانشناسی پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. همچنین خانواده ها می توانند با انتخاب نام مناسب برای فرزندان، هدیه و امانت الهی دانستن فرزندان، محبت به فرزندان، احترام به شخصیت آنان، کمک به خداشناسی و پرورش ایمان در کودک، تفاهم و همیاری، توجه به کودک و بازی با او، پرورش صحیح توانایی های فرزندان، الگوی مناسب بودن برای فرزندان، توجه به لقمه حلال و حلال زادگی و... فرزندان را در نیل به هویت مناسب، یاری رسانند. از این رو پیشنهاد می شود مباحث هویت یابی کودکان و فرایند های اجتماعی در هویت در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح و مورد بررسی قرار بگیرد و آموزش و پرورش تنها نهادی است که همه خانواده ها به آن اعتماد دارند و فرزندانشان را به آن می سپارند پس باید به این اعتماد اجتماعی توجه شود و در راستای عمیق تر شدن این اعتماد برنامه ریزی صورت گیرد.

مقوله هویت یابی در کودکان به علت اهمیت فوق العاده ای که در آموزش و پرورش ایشان دارد، در دهه های اخیر بیش از پیش مورد توجه محققین روانشناس و جامعه شناس قرار گرفته است. همچنین مساله فرهنگ اسلامی- ایرانی و تاثیر و تاثر آن بر روی هویت یابی کودکان پیش دبستانی در کشورمان ایران پرسش برانگیز است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و از منابع کتابخانه ای و اسنادی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که هویت کودکان می تواند در بستر فرهنگ اسلامی-ایرانی تعریف گردد و رابطع معناداری میان این دو وجود دارد. هویت کودکان دارای ابعاد متعددی است که مهم ترین آن ها بعد روانی، اجتماعی و فرهنگی هستند. بستر اسلامی- ایرانی هویت، هم شامل جنبه های دینی و مذهبی و هم شامل وجوه ملی گرایی و فرهنگ ایرانی و عناصری همچون، خانواده، زبان، زادگاه، رسانه، شغل، سن، جنسیت، تاریخ و مواردی از این قبیل می شود. هویت ایرانی، مفهومی ریشه دار در تاریخ و نژاد ایرانی است، بنابراین برای هویت یابی کودکان پیش دبستانی در بستر فرهنگ اسلامی-ایرانی بایستی به عناصر هویت ساز و ابعاد مختلف موثر در هویت توجه ویژه داشت که مهمترین این موارد باید به رسانه، قصه و داستان، تصویرگری و شعر توجه ویژه ای داشت. همچنین پیشنهاد می گردد تدوین محتوای درسی مرتبط با هویت یابی کودکان در زمینه های فرهنگی و اجتماعی مرتبط با دین مبین اسلام در دستور کار دست اندر کاران حوزه تعلیم و تربیت قرار گیرد.

هویت مفهومی عمیق است و مولفه های زیادی می تواند در شکل گیری آن موثر باشد. زبان فارسی از اصلی ترین مولفه های شکل گیری هویت به شمار می آید. این نوشتار در پی آن است که رابطه زبان و ادب فارسی (شعر و داستان) که به عنوان بخشی از فرهنگ کشور مان شناخته می شود و تاثیر آن در هویت یابی کودکان مورد بررسی قرار دهد. ادبیات کودک از جمله موضوعات مهم در ادبیات است. آنچه شعر کودک را از سایر اشعار متمایز می کند، تاثیر آن در هویت یابی کودکان است که ابعاد آن مورد بررسی قرار گرفته است.

در مورد موضوع هویت مطالب بسیار زیادی در منابع مختلف ذکر شده است که از جمله می توان به کیفیت تشخیص فرد و شناسایی وی در جامعه اشاره کرد به گونه ای که فردی که هویت نداشته باشد و از این موهبت بی بهره باشد دچار گم گشتگی، تهی بودن، عدم تکامل زندگی، می شود و نمی تواند به زندگی ادامه دهد هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین مساله هویت از منظر الگوی هویت ایرانی- اسلامی با تاکید بر کودکان دوره پیش دبستانی است که به شیوه توصیفی در مهرماه 1397 اجرا گردید با توجه به مطالب گفته شده در متن مقالات می توان به این نتیجه رسید که هویت مهمترین مساله دوران زندگی است و رشد آن به معنا دار کردن زندگی کمک می کند.، هویت باید به گونه ای رشد یابد که مدام تغییر نکند بنابراین لازم است که از همان دوران پیش دبستانی این مساله جدی گرفته شود وچون زمینه خودشناسی را در افراد فراهم می کند باعث ایجاد ثبات در آن ها می شود و بر اساس الگوی هویت اسلامی و ایرانی می توان گفت هویت جنسیتی از نمونه های هویت هست که رفتار ونگرش های فرد نسبت به جنسیتش را مشخص می کند، حق دادن هویت به کودک مورد تاکید اسلام است وهمچنین هویت اخلاقی ازموضوعات مهم بحث هویت در الگوی اسلامی است چرا که اهمیت بررسی شناخت هویت کودک به طور ناخودآگاه در ذهن افرادوجود دارد و عدم شناخت درست هویت زمینه بی تعادلی را فراهم می آورد و برای داشتن یک هویت موفق افراد را از همین سن به داشتن تفکر موفق و احساس احترام تشویق کنیم پیشنهاد می شود در پژوهش های بعدی الگویی جهت نشان دادن رشد وتعالی هویتی افراد ترسیم گردد، همچنین پیشنهاد می شود در مقاله بعدی مهمترین عوامل تاثیر گذار بر هویت کودکان دوران پیش دبستانی مشخص شود.

این تحقیق با هدف تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی در رابطه با ابعاد هویت ملی کودکان انجام گرفته است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گرد آوری داده ها می توان آن را در زمره تحقیقات تحلیل محتوا از نوع کمی تلقی نمود. جامعه پژوهش کتاب های درسی دوره ابتدایی بوده است که از مجموع 39 جلد کتاب در این دوره، 15 جلد کتاب با 3 عنوان هدیه های آسمانی، بخوانیم و تعلیمات اجتماعی انتخاب و تحلیل محتوا شده اند. برای گردآوری داده ها از سیستم مقوله بندی و تجزیه و تحلیل آن ها از آزمون آماری کای دو با بهره گیری از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از این است که بیش ترین میزان توجه کتاب های درسی دوره ابتدایی در میان حوزه های مختلف در کتاب تعلیمات اجتماعی پایه پنجم و مربوط به حوزه سیاسی بوده است. کم ترین میزان توجه کتاب های درسی دوره ابتدایی در میان حوزه های مختلف در کتاب هدیه های آسمانی پایه دوم و مربوط به حوزه پژوهش و فناوری بوده و با توجه به ساختار تصویر در کتاب های درسی دوره ابتدایی و ملموس و عینی بودن مطالب برای دانش آموزان کم ترین میزان توجه مربوط به کتاب بخوانیم پایه ششم در حوزه های مختلف شده است و بیش ترین میزان توجه با ساختار تصویر مربوط به تعلیمات اجتماعی پایه ششم گردیده است. در نتایج به دست آمده بین محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی و ابعاد هویت ملی کودکان تفاوت معنا داری وجود داشته است.

جامعه پذیری فرایندی است که با تولد فرد در اجتماع شروع و تا پایان عمر ادامه دارد. این پروسه که نقش حیاتی در شکل گیری هویت و شخصیت افراد انسانی دارد، به تعبیر گیدنز در طی آن کودک ناتوان به شخصی خودآگاه، دانا و ورزیده در شیوه های فرهنگی که در آن متولد گردیده، تبدیل می شود. در همه فرهنگ ها خانواده عامل اصلی اجتماعی شدن کودک در دوران طفولیت است (گیدنز، 84:1393)، جایی که فرد در آن پا به عرصه حیات گذاشته و بی وقفه و بی واسطه وجهه نظر، باورها و ارزشهای آنرا فرا می گیرد. در واقع اولین پایه های تعلیم و تربیت و به تعبیری جامعه پذیری در خانواده بنا می شود. اما به مرور زمان و با گسترش جوامع ارگانیک و پیچیدگیهای حاصل از آن و تقسیم کار اجتماعی به وجود آمده، این مسوولیت دگرگون شده و از خانواده به نهادها و آژانسهای نوظهور منتقل و در نتیجه آن برخی از این کارکردها به عهده نهاد آموزش و پرورش گزارده شد. آموزش و پرورش نیز از طریق برنامه پنهان بر یادگیری ارزشها، نگرش ها و عادتها تاثیر می گذارد (بوردیو، 128:1986). از جمله آژانس های جامعه پذیری که با خانواده و مدرسه رقابت دارد، گروه همسالان است، در واقع گروه های همسالان یا دلبسته، در برخی موارد تاثیر پایدارتری از مدارس دارند. تجربیات افراد در میان دوستان در ایجاد تغییری کامل در بازخوردهای ذهنی آنها نقش اساسی دارد. لوین روی دو اصل اجتماعی- روانشناختی تکیه می کند: اول اینکه رابطه با همتایان تصور از خود فرد را افزایش داده و به نوبه خود احساس صلاحیت وی را در بسیاری حوزه ها تقویت می کند. دوم رابطه با همسالان ممکن است به تمایل به دیگر فعالیتها از جمله فعالیتها فرهنگی و اجتماعی تعمیم داده شود. چهارمین کارگزار جامعه پذیری در دنیای امروزین را می توان به رسانه های جمعی نسبت داد. در همه کشورهای دارای تکنولوژی ارتباطات جمعی، رسانه ها در شکل دادن به سمت گیری های اصلی و نیز افکار خاص بیشترین مردم، نقش مستقیم دارند. از طرفی تاکید می شود که رسانه های جمعی، مناسبترین روش موجود برای جامعه پذیری هستند و عامل قاطع نوسازی به شمار می روند. با این فرض که اگر تلویزیون و اینترنت رفتار و عقاید خشن را در کودکان ترغیب می کند، می تواند اشکال رفتار و عقاید اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را نیز به همین صورت تحریک نماید. طبیعی اﺳﺖ ﻛﻪﺗﻮاﻓﻖ و ﻫﻤﺴﻮ یی اﻳﻦﻧﻬﺎدﻫﺎ ﺑﺎﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در اﻣﻮر ارزشی و هنجاری ﺗﺄﺛﻴﺮی ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮ جامعه پذیری و نهایتا هویت و شخصیتﻛﻮدﻛﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن دارد، در ﺣﺎلی ﻛﻪ دوﮔﺎ نگی و ﺗﻌﺎر ض ارزش های مورد ﺗﺄﻛﻴﺪ، ﺑﻪ وﻳﮋه در دو ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﺪرﺳﻪ، ﻓﺮآﻳﻨﺪ جامعه پذیری و درو نی ﻛﺮدن ارزﺷﻬﺎ را با چالش ﻣﻮاﺟﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮدر گمی و ﺗﺮدﻳﺪ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎ و هنجارها و همچنین اﺧﺘﻼل در رﻓﺘﺎرﻫﺎ و کنش های آنها می گردد و در نتیجه بحران هویت را به همراه خواهد داشت.

این مقاله به بررسی آسیب شناسی وضعت موجود پیش دبستانی و فرآیند هویت یابی پرداخته و با استناد به سخنانی از ائمه و صاحب نظران داخلی و خارجی فرآیند هویت یابی کودکان مورد نقد قرار گرفته است و اشاره شده که دوره پیش دبستانی مهمترین مرحله شکل گیری شخصیت فرد است و به تعبیری فندانسیون شخصیت می باشد که اگر خوب شناژبندی نشود، در آینده دچار مشکل می گردد. اگر در دوران کودکی حس کنجکاوی را سرکوب نکنیم و با شیوه منطقی با آن ها برخورد کنیم، در آینده بزرگانی چون سعدی، حافظ، انیشتین و... خواهیم داشت لیکن اهمیت دوره پیش دبستانی به عنوان موثرترین دوره شکل گیری شخصیت، مورد غفلت قرار گرفته و ناپیداترین جزء شخصیت هر فرد است. همچنین اشاره شده که هر فردی بر مبنای فطرت الهی متولد می شود و این والدین هستند که فرد را یهودی یا نصرانی می کنند. آموزش های غلط موجب شده تا شخصیت به عنوان یک کالا مورد خرید و فروش قرار گیرد و بازار، تعیین کننده نوع، کیفیت، قیمت و چگونگی شخصیت است. افراد با اطلاع از قیمت بازار، به فروش شخصیت خود اقدام می کنند. در آخر راهکارها و پیشنهاداتی به مسوولین و دست اندرکاران دوره پیش دبستانی جهت بهبود وضعیت دوره پیش دبستانی ارائه شده است.

هدف این مقاله، مطالعه رابطه بین استفاده از فناوری های دیجیتال و میزان هویت اسلامی-ایرانی کودکان پیش دبستانی شهرستان موسیان بوده است. این مقاله با استفاده از روش پیمایش انجام شده است. بر اساس فرمول مورگان، حجم نمونه 400 نفر محاسبه شده که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخته بوده که پس از تایید اعتبار آن توسط صاحب نظران، پایایی پرسشنامه هویت اسلامی-ایرانی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (0.81) محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد تفاوت معناداری در هویت اسلامی-ایرانی (متغیر وابسته) دانشجویان با توجه به «وضعیت عضویت» وجود داشته است.

یکی از الزامات فرایند هویت یابی کودکان، توجه به نقش عناصر سازنده هویت ملی می باشد. پژوهش حاضر جهت بررسی نقش مولفه های هویت ملی در فرایند هویت یابی کودکان انجام گرفته است. روش شناسی تحقیق که از نوع اسنادی و کتابخانه ای می باشد، عبارت است از این که در گام اول تعریفی از هویت و هویت ملی ارائه شده سپس مولفه های هویت ملی مطرح شده در اسناد تحولی تعریف شده و به بررسی نقش هر کدام در فرایند هویت یابی کودکان پیش دبستانی پرداخته شده است. در نهایت مولفه هایی که از نظر نگارنده پژوهش حاضر برای کودکان پیش دبستانی ملموس تر است معرفی گردیده است.

دغدغه هویت، فرآیندهای شناسایی است. فرایند هویت یابی، روندی است پنهانی که از همان ابتدای کودکی آغاز می شود و اوج یا ظهور عینی آن که در پی تکمیل و رسیدن به هویت است. هویت هایی که در اوان زندگی اختیار میشوند در قیاس با هویت هایی که متعاقب آن کسب می گردد، مقتدرانه تلقی می شوند.از اینرو توجه به بسترهای هویت یابی کودکان بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در این مقاله سعی شده است که با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای، با توجه به خصوصیات کودکان، به بررسی نقش دو بستر خانواده و اجتماع (مراکز پیش دبستانی) در تبیین فرآیند هویت یابی بپردازیم.نتایج نشان می دهد که بدلیل رشد ذهنی و عاطفی کودکان در این دوران، تطابق پذیری آنها افزایش یافته و اگر در فعالیتهای مراکزپیش دبستانی توجه به تفاوت میان «هویت فردی» و «هویت اجتماعی» نشود سبب خواهد شد انطباق پذیری کودک کاهش یابد. زیرا در این لایه است که ضمیر«ما» کودکان که در ارتباط تنگاتنگ با «هویت جمعی» است و آنرا از «هویت فردی» مجزا می سازد شکل می گیرد. تناسب هر چه بیشتر این لایه با ساختارها و هنجارهای آنان در «هویت فردی» سبب خواهد شد کودکان معتقد باشند که به این گروه تعلق دارند. از اینرو «من» راتبدیل به «ما» خواهند کرد. در اینحالت جمع پذیری، احترام به آرای خود و دیگران، احترام به قوانین گروه و ... شکل خواهد گرفت. همچنین شخص از وضعیت تصمیمات بر اساس رای «من» به سمت تصمیمات بر اساس رای «ما» پیش خواهد رفت. «ما» شکل گرفته راحتتر قوانین بزرگسالی را خواهد پذیرفت چرا که «ما» درونی خود را با «ما» دیگر همسالان در لایه یک شکل می بیند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه نقش بسترها و فرآیندهای اجتماعی با هویت و فرآیند هویت یابی کودکان (خانواده) بود. روش پژوهش از نوع همبستگی و جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان پیش دبستانی و دبستانی پیام معلم شهرستان کوهدشت لرستان بود.از بین کودکان پیش دبستانی و دبستانی پیام معلم تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.پرسشنامه استفاده شده در این پژوهش مقیاس هویت یابی بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی و آزمون t به جهت میانگین متغیرها استفاده شد. یافته ها نشان داد نقش بسترها و فرآیندهای اجتماعی با هویت و فرآیند هویت یابی کودکان با تاکید بر نقش خانواده رابطه معنادار دارد. نتیجه این پژوهش این بود که، خانواده میتواند هویت را در کودکان به وجود بیاورد و آنرا را افزایش دهد.

در شرایطی که بشر کنونی با شتابی وصف ناپذیر از جامعه صنعتی به فراصنعتی پانهاده، مباحث اخلاقی و ارزشی سیر قهقرایی پیدا کرده، به طوری که زمینه ظهور و بروز انواع نگرانی ها، ناآرامی های روانی، اجتماعی و... را در جامعه خصوصا در سنین کودکی در پی داشته است. تنها راه چاره انسان جهت در امان ماندن از این عوارض، این است که گمشده اساسی را که همان هویت ایرانی و اسلامی است و در پشت این تنوعات، شتاب زندگی روزمره، فشارکار، زرق و برق و تجملات، تکنیک های هنر مدرن، تصویر و صدای رسانه ها مخفی مانده را هرچه زودتر بیابد. محیط پیرامون ما نقش مهمی در تربیت فرزندان دارد. اگر ما بخواهیم کودکی متدین و آراسته به حسن خلق و با هویت اسلامی و ایرانی تربیت کنیم، به ناچار باید محیط پیرامون خود را به نحوی آماده کنیم که فضای خوبی برای انسان سازی باشد. در این صورت با حضور در محیط های نامناسب، افراد می توانند در آن محیط خود را حفظ کنند و تاثیر نگیرند و تاثیر گذار هم باشند. زیرا قبلا محیط های سالم را تجربه کرده و هویت خود را در آن محیط شکل داده اند. در این مقاله سعی برآن است که ابتدا تعاریف کاملی از هویت، هویت اسلامی و ایرانی بیان شود و سپس به جدایی ناپذیری هویت ایرانی با هویت اسلامی اشاره گردد و در ادامه با فراهم سازی بستری مناسب در آموزشگاه ها زمینه شکل گیری هویت ایرانی و اسلامی فراهم شود. کودک به اقتضای روح پاک و فطرت الهی گونه خود، بسیار زودتر از دیگر اقشار جامعه آمادگی لازم جهت تربیت صحیح متناسب با اهداف ایرانی و اسلامی خواهد داشت. در پایان این پژوهش روش های دست یابی به این مقوله مهم در بخش نتیجه گیری و پیشنهادات ذکر شده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی راهکارهای تقویت هویت اسلامی در کودکان پیش دبستانی بود. روش تحقیق حاضر به شیوه توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی بود. در این مقاله ضمن ارائه ابعاد متفاوت هویت دینی، به بررسی مهمترین راهکارهای تقویت هویت اسلامی در مراکز پیش دبستانی پرداخته می شود. عوامل شکل گیری هویت دینی و در پی آن، پیدایش بحران هویت، گونا گون است. با بررسی پژوهش های پیشین و با بهره گیری از دیدگاه های دانشمندان اسلامی و غربی و سود بردن از آیات و روایات، مراحل شکل گیری هویت دینی و آسیب شناسی هویت اسلامی در دوره های رشد کودک بررسی شده است. یکی از روش های موثر در شکل گیری و تقویت هویت دینی، چگونگی انتقال مفاهیم دینی از سوی مربیان به کودکان دبستانی است که از مهمترین آنها می توان به روش قصه گویی، روش مشاهده مستقیم، روش الگو سازی و روش پرسش و پاسخو اشاره کرد.

یکی از موضوع های پایه ای دنیای مدرن، مساله هویت است که در این مطالعه به بررسی آن در کودکان پرداخته شده است. کودکان و نوجوانان یکی از تاثیرپذیرترین و آسیب پذیرترین قشر جامعه به حساب می آیند. با توجه به اهمیت دوره کودکی در رشد شخصیت از سویی و از سوی دیگر با دریافت لزوم هویت و هویت یابی در این دوره، در این نوشتار بر احراز شناخت این ضرورت، به عنوان عامل اساسی سلامت رشد شخصیت سعی شده است. خودشناسی و دست یابی به هویت صحیح، سبب شناخت اهداف حقیقی در زندگی، وسایلی و راه های رسیدن به آن اهداف و رفع موانع رسیدن به آنهاست. محیط خانواده به عنوان اولین پایگاه تربیتی و سپس مدارس و آموزشگاه های تعلیمی مهم ترین مرا کزی به شمار می روند که توجه به هویت یابی می تواند در آن ها متجلی و ثمربخش باشد. هویت دینی به دلیل ماهیت و محتوایی که دارد تقریبا مهمترین بعد هویت است که نقش بسیار تعیین کننده ای در هویت یابی افراد یک جامعه بازی می کند. روش پژوهش، توصیفی و جستجوی کتابخانه ای و اسنادی بوده است که پژوهشگر از کتاب ها، ژورنالهای علمی پژوهشی، مجلات و جستجوی اینترتی در گوگل و مگ ایران و SID برای جستجوی اطلاعات و داده ها بهره گرفته است و این منایع مخصوصا ژورنال ها و کتب به عنوان ابزارهای مهی برای انتقال مفاهیم دینی و به ویژه هویت دینی به کودکان می باشند. با توجه به نقش تربیتی داستان ها در انتقال مفاهیم اخلاقی و مناسب بودن آن با ویژگی های رشدی کودکان، مجلات کودکان تا حدود زیادی توانسته اند از این ابزار به درستی بهره بگیرند. این مقاله به بررسی نقش خانواده و مجلات و متون دینی بر دستیابی فرزندان به هویت دینی صحیح پرداخته است.

توجه به خرده فرهنگ و ارزشهای بومی به عنوان عنصری جدا ناپذیر از فرهنگ کلان جامعه در نظام برنامه درسی، بیش از پیش ضروری است و هر گونه غفلت از آنها، اثربخشی برنامه درسی را کاهش می دهد. نظر به اهمیت و جایگاه هویت بومی در تدوین برنامه درسی، تحقیق حاضر به شناسایی مولفه های هویت بومی در برنامه درسی دوره پیش دبستانی پرداخته است. در این پژوهش، از روش کیفی «جستار نظرورزانه» به عنوان روش پژوهش و ابزار «بررسی پژوهشها، مبانی نظری، مستندات و نظریه ها» به عنوان ابزارهای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. مولفه های شناسایی شده به شیوه سه سو سازی اطلاعات عبارت بودند از: 1- زبان 2- تاریخ 3- پوشش 4- موسیقی 5-معماری 6-هنر 7- ادبیات 8-صنایع دستی 9-باورها و اعتقادات 10-نیازها و ظرفیت های بومی 11-قابلیت های توپولوژیک یا محیط طبیعی 12-مذهب 13-موسیقی 14-نمادها و معناها 15- محتوا یا رسومات فرهنگی. این مولفه ها از تحلیل اطلاعات حاصل از پیشینه پژوهش، مطالعه مبانی نظری و جستجوی اسنادی حاصل شده است.

هدف از مقاله حاضر شناخت نقش تربیت هنری در ارتقای هویت کودکان پیش دبستانی و ابتدایی است. روش استفاده از نوع گرداوری و جمع اوری اطلاعات (کتابخانه ای) میباشد که با کمک کتابها، مجلات، مقالات، پایان نامه ها و اینترنت که حاصل مطالب صاحب نظران و پژوهشگران میباشد. یکی از تاثیرگذارترین حوزه برنامه درسی آموزشی هنری می باشد که می تواند در رشد ابعاد مختلف کودکان موثر باشد. طبق آمارهای محققین جامعه ایران به صورت روبه فزونی مصرف زده شده و اگر تدابیر لازم در زمینه نهادینه سازی فرهنگ صرفه جویی در آموزش و پرورش و بویژه در سطوح پیش دبستانی و دبستانی به دلیل ماهیت شکل پذیری آنها انجام نگیرد، در آینده نه چندان دور با توجه به منابع، محدود اقتصاد، فرهنگ و حتی امنیت جامعه و کشور به خطر می افتد و اگر نهادینه سازی، قانونی سازی الگوسازی و فرهنگ سازی صرفه جویی در آموزش و پرورش با توجه به راهکارهای پیشنهاد شده به نحو مطلوب انجام گیرد موجب کمک به برون رفت جامعه از مشکلات جدی در اقتصاد، فرهنگ، محیط زیست و حتی امنیت کشور می گردد.

هدف از این مطالعه کیفی، تدوین الگوی توسعه هویت اسلامی دانش آموزان پیش دبستانی بوده است. روش پژوهش، مبتنی بر نظریه داده بنیاد بود. در دل این روش از رهیافت سیستماتیک برای دستیابی به الگوی پارادایمی استفاده شد. میدان مطالعه مراکز پیش دبستانی شهر سنندج بود. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بوده و ملاک تعیین حجم نمونه نیز رسیدن به اشباع نظری بود. اشباع نظری در این مطالعه از طریق مصاحبه با 8 نفر صورت گرفت. برای گردآوری اطلاعات، از مصاحبه های نیمه ساختاریافته فردی استفاده شد و تحلیل هم زمان مصاحبه ها نیز با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت گرفت. در نهایت با استفاده از روش بازخورد مشارکت کنندگان از اعتبار تحلیل ها اطمینان حاصل شد. نتایج این پژوهش، دستیابی به الگوی توسعه هویت اسلامی دانش آموزان پیش دبستانی مشتمل بر 79 کد باز، 21 کد محوری و 8 کد منتخب بود. بر اساس الگوی استخراج شده، پدیده مرکزی مورد مطالعه یعنی «هویت اسلامی دانش آموزان پیش دبستانی» مشتمل بر سه مولفه باورهای مذهبی، رفتارهای مذهبی و خودشناسی است. مهم ترین شرایط علی این پدیده، عبارت از خانواده (شیوه فرزندپروری، الگو بودن والدین، جاری بودن ارزش های اسلامی در کانون خانواده) و مرکز آموزشی (محتوای آموزشی، شایستگی های مربیان، فعالیت های پرورشی) هستند. مهم ترین بسترهای توسعه توسعه هویت اسلامی دانش آموزان در دل دو عامل فرهنگ و قوانین و مقررات قابل بررسی هستند و مهم ترین عوامل مداخله گر در این زمینه، ویژگی های محل زندگی و پایگاه اجتماعی خانواده می باشند. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده، راهبردهای توسعه هویت اسلامی دانش آموزان پیش دبستانی قابل تقلیل به سه دسته راهبردهای شناختی، عاطفی و راهبردی هستند. در نهایت انتظار می رود توسعه هویت اسلامی به پیامدهای مثبت فردی، خانوادگی و اجتماعی منجر شود.

انسان موجودی است تاثیرپذیر و متغیر که اگر قرار باشد از تمامی این تغییرات تاثیر بپذیرد، هویت واقعی خود را از دست می دهد. چرا که هویت به عنوان مجموعه خصوصیات و مشخصات اساسی اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخی همسان، که به رسایی و روایی، بر ماهیت یا ذات گروه به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر تعریف می شود. هویت ملی نیز به عنوان احساس تعلق و تعهد نسبت به اجتماع ملی و کل جامعه ای که فرد در آن عضویت دارد می باشد. ودارای ابعاد مختلفی نظیر بعد اجتماعی، بعد تاریخی، بعد جغرافیایی، بعد سیاسی، بعد دینی و بعد فرهنگی/ میراث فرهنگی می باشد. هر ملتی که خواستار توانمندی های فرهنگ ملی اش است و نمی خواهد که در برابر دیگر فرهنگ ها دست بسته سر تسلیم فرود آورده و هویت خویش را ببازد، باید بر توانایی های خود در همه زمینه ها بیفزاید و قدرت آفرینش جامعه را بالا ببرد تا با یاری آن جرات رودررویی و چالش با پدیده های مثبت و منفی ساختار فرهنگی خود را هوشمندانه داشته باشد و با شناختی کنجکاوانه از آن بهره گرفته و با گذراندن از صافی های لازم، آنها را در جهت غنا بخشیدن به فرهنگ ملی جذب کند. بر این اساس با استناد بر مراحل اریکسون از آنجایی که دوران نوجوانی دوره هویت یابی است وکش.ری که ما در آن زندگی می کنیم کشوری با بافت الاسلامی است وبا انواع آیین های دینی نظیر تولد پیامبر اعظم (ص)، عید فطر، عید قربان، رحلت پیامبر اعظم (ص)، عید قربان، جشن نیمه شعبان، ایام محرم که هر چه باشکوه تر برگزار می شوند عجین شده است لذا می توان در دوران گذر از نوجوانی وحتی پیش از آن دوران کودکی با نقل کردن داستان ها ووقایع عید قربان، پیغمبری پیامبر و جانشینی مولا و داستان محرم وخصوصا شرکت دادن کودکان و نوجوانان در این مراسم ها و پاسخگویی به ابهامات آن ها دراین زمینه هم در تثبیت بیشتر این فرهنگ در نوجوانان و کودکان موفق تر عمل نمود و هم در پایدارتر کردن و واستدام بخشیدن به این فرهنگ در کنار فرهنگ غنی ایرانی نظیر اساطیر کهن ایران (آرش کمانگیر، داستان رستم وسهراب....) گام های محکم تر برداشت. متاسفانه مطابق با بررسی های انجام شده مطالعه ای در زمینه مقایسه اساطیر کهن ایران نظیر قهرمانی آرش مکانگیر با ابولفضل العباس (ع) وموارد دیگر انجام نشده تا بانقل ان برای کودکان ونوجوانان درجهت ماندگار کردن بیشتر این اسطوره ها وفرهنگ در ایران زمین اقدامی انجام شده باشد که توصیه شود در مطالعات بعدی گام های اساسی دراین زمینه برداشته شود.

هدف کلی از انجام این پژوهش شناسایی انواع هویت اجتماعی کودکان از منظر اسلامی بود. بدین منظور، بعد از گردآوری آیات و روایات مرتبط با مفهوم هویت انسان و طبقه بندی آن به دو دسته هویت فردی و اجتماعی، به شنایی ابعاد و مولفه های هویت اجتماعی کودکان و ارائه راهکارهایی جهت توسعه آن در برنامه های تربیتی پرداخته شد. این کار با ارائه مطالبی جامع و کلی از مفهوم هویت اجتماعی از منظر اسلامی، به علاقه مندان به فهم این موضوع و به ویژه متخصصان و صاحبنظران در زمینه انسان شناسی و تعلیم و تربیت اسلامی کمک خواهد نمود تا با نگاهی جامع از مفهوم هویت اجتماعی کودکان از منظر قرآن کریم و متون اسلامی، به توسعه، اصلاح و تغییر برنامه ها و فرایندهای تربیتی بر اساس فرهنگ و مذهب غالب در جامعه اسلامی خود بپردازند.

پیشینه مساله هویت به آغاز تاریخ انسان باز می گردد زیرا از دیرباز انسان ها به دنبال تعریف و شناسایی خویش، قبیله، قوم، ملت و نیز کشف تمایزهای خود از دیگران بوده اند. هرگونه اختلال در هویت نه تنها زنگ خطری ست برای آینده جامعه بلکه شاخص مهمی برای ارزیابی کارآمدی نهادهای مختلف اجتماعی و در راس آنها نظام تعلیم و تربیت است. در این مقاله سعی شده ضمن بررسی عواملی که باعث بحران هویت در بین نوجوانان و جوانان شده، به ارزیابی کارآمدی نهاد آموزش و پرورش و خانواده در این زمینه و همچنین راه هایی که می توان با همکاری آنها در جهت تقویت هویت نسل جوان گام برداشت، پرداخته ام.

پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم هویت در متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، به روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. تحلیل یافته های حاصل از بررسی متن سند، نشان از اهمیت مقوله هویت در تحقق ابعاد حیات طیبه برای متربیان دارد که در این میان دوره پیش دبستانی به عنوان یکی از دوره های تاثیرگذار در شکل گیری هویت دانش آموزان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در بیشتر قسمت های سند از جمله کلیات، بیانیه ارزش ها، چشم انداز، هدف های عملیاتی و راهکارها مفهوم هویت مورد توجه قرار گرفته است که بیانگر توجه سند تحول بنیادین به آن و نیز بر تقویت هویت اسلامی - ایرانی متربیان تاکید شده است.

زمینه: کودکان و نوجوانان یکی از تاثیرپذیرترین و آسیب پذیرترین مخاطبان رسانه های گروهی به حساب می آیند. و از آنجایی که بنیان های هویتی کودکان معمولا در شرایطی شکل می گیرد که تسلطی بر عناصر هویتی خود ندارند، بنابراین حمایت از هویت کودک بخصوص در دوره پیش دبستانی از اهمیت بالایی برخوردار است و در این راستا نظام تعلیم و تربیت که از ارکان سازنده فرهنگ و هویت آن جامعه است اهمیت بسزایی دارد.هدف پژوهش: با توجه به اهمیت هویت و تاکید آن در سند تحول بنیادین، مولفه هویت در برنامه تفصیلی دوره پیش دبستانی و محتوای کتب داستان کودکان مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی وبه صورت کتابخانه ای و با استفاده از سایر مقالات انجام شده است.نتیجه گیری: با توجه به نقش تربیتی داستان ها در انتقال مفاهیم اخلاقی و مناسب بودن آن با ویژگی های رشدی کودکان، کتاب های قصه کودکان تا حدود زیادی توانسته اند از این ابزار به درستی بهره بگیرند. اما به سایر مولفه های هویت مثل نمادهای هویتی، الگوهای رفتاری و نماد های ملی کمتر توجه شده که پیشنهاداتی در این خصوص ارائه گردیده است.

در مقاله حاضر به هویت و فرهنگ کودکان ایران اسلامی در دوره پیش دبستانی پرداخته شد. روش تحقیق حاضر توصیفی و از نوع کتابخانه ای بود. نتایج برگرفته از تحقیق مزید بر این منوال بود که، دغدغه شناسایی هویت ملی به طور خودآگاه و ناخودآگاه وجود داشته است و تنها در برهه ای از زمان با اقبال ویژه ای از سوی نهادهای دولتی و غیردولتی روبرو شده است. شناخت وضعیت هویت ایرانی، یکی از مهمترین مسائل مطرح شده می باشد که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که کار به روی آن از اواخر دهه 60 آغاز شده بود، در آذرماه سال 1390 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید که در مقدمه آن آمده است: در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده است تا با الهام گیری از اسناد بالادستی و بهره گیری از ارزش های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق 1404 هجری شمسی تبیین شود. با توجه به اهمیت هویت و فرهنگ کودکان در دوره پیش دبستانی در سند تحول بنیادین فرهنگ های مختلف ایرانی تنظیم شده است، که تهیه سند تحول بنیادین، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است و به همین دلیل در سند نیز خرده فرهنگ ها، زبان ها و شرایط مختلف کشور در نظر گرفته شده است.

هویت تحت تاثیر سه مرجع اصلی یعنی خانواده، مدرسه و جامعه شکل می گیرد. در جامعه کنونی که در آن زندگی می کنیم، بدون شک کارآمدترین و بهترین عامل که بر هویت تاثیر می گذارد مدرسه است که به عنوان یکی از ارکان آموزش و پرورش اولین جایی است که فرزندان پس از خانواده با آن ارتباط دارند و از آنجایی که مدرسه به عنوان یک مرکز تربیتی و آموزشی است نقش اساسی در تربیت و شکل گیری هویت فرزندان دارد. در این راستا هدف تحقیق حاضر، ارزیابی نقش مهدکودک ها در شکل گیری هویت کودکان پیش دبستانی بخش سرچهان، شهرستان بوانات می باشد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل تمامی 250 خانوار دارای کودک در مهدکودک ها در بخش سرچهان، شهرستان بوانات می باشد، که بر اساس فرمول کوکران با سطح خطای 0.08 درصد، تعداد 94 نفر از سرپرستان خانوارها به عنوان جامعه نمونه انتخاب گردید. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده ای از شاخص ها تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی (تکمیل پرسش نامه ها و فرم های مشاهدات میدانی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش موید آن است که، مهدکودک ها موجب ایجاد زمینه های همچون: کاهش حس کمرویی در بین کودکان با میانگین 4.42، افزایش حس مسوولیت در بین کودکان با میانگین 4.40، افزایش حس اعتماد به نفس در کودکان با میانگین 4.35، افزایش یادگیری کودکان با میانگین 4.32 شده اند. همچنین نتایج نشان داد که، مهدکودک ها با میانگین 4.10 و سطح معناداری 0.000 دارای بیشترین تاثیر در شکل گیری هویت کودکان می باشند.

مساله هویت یابی کودکان موضوعی است که در رابطه با آن پژوهش های زیادی نگارش می شود. همچنین در رابطه با مساله نقش هنر و ادبیات و بررسی روابط و تاثیرات آنها بر روی هم نیز جای بسی تامل است. پژوهشگران در رشته روانشناسی همواره بررسی های علمی و پژوهشی خود را در این رابطه در معرض مخاطبین این رشته قرار داده اند. در مقاله حاضر نیز تلاش شده است که این موضوع بیشتر و دقیق تر بسط داده شود. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه گرد آوری اطلاعات، از نوع مروری تحلیلی میباشد. جامعه این تحقیق شامل کلیه مدارک و مستندات موجود در رابطه با این موضوع بوده است. فرایند هویت مشخص می کند که فرد از لحاظ روانی و اجتماعی کیست و چه جایگاهی دارد، به بیان دیگر، هویت یابی، کنشگر اجتماعی را قادر می سازد که برای پرسش های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخ مناسب و قانع کننده ای پیدا کند. با توجه به منابع نظری و تئوری درباره هویت یابی کودکان و نقش هنر و ادبیات می توان گفت نظرات پژوهشگران رشته روانشناسی پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. از این رو پیشنهاد می شود نویسندگان کتب ادبیات کودک و متخصصان تعلیم و تربیت.شرایطی را، اتخاذ نمایند که کودکان با این مولفه ها آشنا شده و در جهت تقویت گرایشات فطری و کمک به شکل گیری هویت در آنها، سازو کارهای آموزش عینی مولفه های هویت را برای دانش آموزان طراحی و تقویت کند. و همچنین لازم است مباحث هویت یابی کودکان و نقش هنر و ادبیات در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح گردد.

دین و باورهای آن نقش اساسی در سلامت روحی هرجامعه ای دارد. تربیت دینی فرزند امان، برکاتش به خود او و دیگران خواهد رسید. بنابراین آموزش مفاهیم دینی را باید تقویت کرد. قدرت الگو پذیری بالا در طلایی ترین دوره زندگی کودکان ضامن حفظ هویت ملی و دینی هر کشور است. گویی آموختن آن ها درکودکی بسان نقش بستن مطالب بر سنگ است. بنابراین موثرترین زمان آموزش مسائل دینی در دوره پیش دبستانی است زیرا کودک بهترین و شیرین ترین لحظات زندگی خود را می گذراند و بدون کمترین مقاومت روانی آنها را خواهد پذیرفت. آموزه ها باید برای کودکان جذاب باشد چه به صورت قصه، داستان، شعر، تمثیل ها، بازی و...باشد چون بهتر آموخته و همانند سازی می کنند. برنامه های آموزشی به صورت تلفیقی باشد و از بیان صفات قهر و غضب خودداری شود. قرآن کریم استوارترین راه و روش زندگی است که باید از آن بهره مند شویم تا الگوی مناسبی در شکل گیری شخصیت کودکان باشیم. آن چه زندگی کودکان را شکل می دهد، اعمال و شیو های رفتاری و گفتاری ما است.پس خانواده ها با فراهم آوردن شرایطهایی موثر، جهت تداوم این آموزه های دینی درکودکان نقش اساسی و مهم ایفا می کنند. بی توجهی یا عدم اجرای صحیح تربیت دینی شرایطی مناسب برای هویت ساختن و استحاله فرهنگی فراهم شده است. در حال حاضر کشور دچار بحران هویت در این زمینه شده است. بنابراین تعلیم و تربیت دینی جایگاه خاصی در حفظ هویت ملی، فرهنگ بومی، هنجارهای اجتماعی، روحیه میهن دوستی و حفظ و حراست از کیان و کشور دارد. برای مقابله با بحران هویت باید سرمایه گذاری از طریق مربیان، دست اندرکاران متعهد و دلسوز آن دوره طلایی صورت گیرد که با شگرد بازآفرینی و نوشتن خلاق با زبانی مناسب، بیشتر مفاهیم را نهادینه کنند.

در یک تقسیم بندی از مراحل هویت یابی افراد، می توان از چهار مرحله هویت: فردی، محلی، ملی و جهانی سخن گفت. به نظر می رسد اگر هویت یابی فردی را خاص دوران نوزادی و کودکی فرد در خانواده تلقی کنیم، هویت یابی محلی را می توان از همان آغاز ورود کودک به اجتماع به خصوص مراکز تربیتی- آموزشی یعنی دوره پیش دبستانی در نظر گرفت. به درستی می توان ادعا کرد که لازمه نیل به هویت ملی فرزندان این مرز و بوم، هویت یابی محلی آنان است. یعنی اینکه کودکان در گام نخست باید با فرهنگ و هویت محلی و بومی خود آشنا شوند، تا در مراحل بعدی رشد به هویت ملی دست یابند. محیط مراکز پیش دبستانی به علت ماهیت آموزشی گروهی از یک سو و تسهیل دسترسی به نمادهای فرهنگی تاریخ و هویت محلی و بومی هر شهر و دیار از سوی دیگر، می تواند شرایط مطلوب نیل به این مقصود را فراهم سازند. با این احوال این پرسش بنیادین باقی می ماند که علی رغم این ظرفیت ها، از چه راهکارهایی می توان کودکان را در دوره پیش دبستانی نسبت به فرهنگ و هویت محلی و بومی خود آشنا ساخت؟ این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای حاکی است که با بازدیدهای گروهی کودکان پیش دبستانی از آثار تاریخی و اماکن مذهبی شهرهای مربوطه، شرکت جمعی در جشن های محلی، حضور در مراسم های مذهبی، می توان نسبت به آشنایی اجمالی آنها از تاریخ و فرهنگ بومی خود یاری رساند و آنها را نسبت به آیین ها، رسوم و سنت های دیار خویش آگاه کرده و زمینه هویت یابی ایرانی- اسلامی آنان را فراهم کرد. بر این اساس ادارات کل آموزش و پرورش هر استان می توانند با آموزش و آگاه سازی مربیان مراکز پیش دبستانی نسبت به جایگاه و اهمیت فرهنگ بومی و محلی شهر و دیار خود، از ظرفیت های زیست بوم فرهنگی هر استان یا شهر مربوطه برای هویت یابی محلی کودکان بهره گیرند.

فرزند از ارزشمندترین نعمت های الهی است که خداوند متعال از روی فضل و لطف خود به انسانها هدیه می کند. داشتن فرزند و تلاش در جهت تربیت نسلی صالح با حفظ هویت، مورد نظر خانواده و سیره رضوی است. هدف تحقیق حاضر «نقش بسترها وفرایندهای اجتماعی در هویت یابی کودکان (خانواده، سیره رضوی و...)» و در پی پاسخگویی علمی بر اساس مبانی دینی، روانشناختی به این سوال است: که آیا نظام الگویی سیره رضوی پاسخگوی نیازهای خانواده ها می باشد؟ در این مقاله از روش تحلیل اسنادی وکتابخانه ای بهره برده و نقش فرایندهای اجتماعی و هویت و فرایند هویت یابی کودکان (خانواده وسیره رضوی و...) مورد بررسی قرارگرفته است. هم چنین تحقیقی به صورت پیمایشی و با ابزار پرسش نامه در بین نوجوانان سال اول متوسطه شهر مشهد انجام گرفت. روش نمونه گیری تصادفی و حجم نمونه 395 نفر می باشد. مهم ترین یافته های تحقیق بیانگر ارتباط بین الگوپذیری نوجوان از خانواده می باشد. دیگر یافته های تحقیق نشان دهنده ارتباط بین نهادینه سازی ارزشهایی منبعث از سیره رضوی که مشحون از رهنمودهایی برای تربیت فرزندان وحفظ هویت ایرانی- اسلامی است و الگوپذیری نوجوان از محیط پیرامونی به ویژه خانواده است. دراسلام هم به ضرورت هویت یابی کودکان بسیار اهمیت داده شده است. زیرا انسان، مستعد اتصاف به همه اوصاف وکمالات الهی می باشد و این جز با تربیت صحیح محقق نمی شود. سیره عملی امام رضا در نحوه برخورد با فرزند، محبت نسبت به او، احترام به فرزند، تشویق، و... الگویی زنده برای تمام خانواده ها واسوه حسنه می باشد.

پرورش انسان های دارای هویت مستقل از وظایف اصلی هر نظام اموزشی است. با توجه به اینکه سنین اولیه ورود به مدرسه از حساس ترین دوران رشد و تثبیت در تشکیل شخصیت و هویت محسوب می گردد و با انواع آشفتگی های روحی روانی همراه است، برای نجات کودکان از این آشفتگی و تبدیل آنها به وحدت شخصیت در آینده، نیاز به تدوین برنامه های آموزشی و درسی مناسب است. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر آموزش متون دینی بر اساس هویت اسلامی-ایرانی بر ابعاد هویت کودکان پیش دبستانی بود. این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است. جامعه آماری این پژوهش را دانش آموزان دختر پیش دبستانی شهر کرج که در سال تحصیلی 1397-1396 مشغول به تحصیل بوده به تعداد 18354 تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوهن محاسبه شد. از میان جامعه آماری دو گروه 25 نفری به صورت تصادفی ساده برای قرار گرفتن در دو گروه کنترل و آزمایش انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و پردازش داده های تحقیق از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. نتایج نشان داد آموزش متون دینی بر اساس هویت اسلامی-ایرانی بر ابعاد هویت کودکان پیش دبستانی تاثیرگذار است.

هدف کلی این تحقیق بررسی نقش ادبیات (داستان و شعر) در تثبیت هویت کودکان ایرانی می باشد. یکی از موضوع های پایه ای، دنیای مدرن مساله هویت است. موجودیت هر انسانی به طرز تلقی او از خود وابسته است، علاقه و پیوند فرد به جامعه، فرهنگ و تاریخ خود، نوع نگرش و تلقی او را از خویش رقم می زند. ارزشها، فرهنگ، تاریخ و دین و در مجموع هویت ملی و دینی، وسیله همبستگی اجتماعی هستند، و انتقال این ارزشها باعث پیوند فرهنگی می گردد. ادبیات آیینه تمام نمای فرهنگ یک ملت است که در آن شخصیت فردی، اجتماعی و فرهنگ یک قوم منعکس می شود. روش انجام این پژوهش، مطالعه اسنادی می باشد. نتایج این پژوهش به طور کلی نشان می دهد که ادبیات (قصه و شعر) در شکل گیری و تثبیت هویت ملی کودکان نقش مهمی دارد. هویت ملی و دینی به عنوان یک عنصر مهم در شخصیت بخشی به کودکان می باشد، باید از ظرفیت های داستان ها و شعرها در این امر کمک گرفت. برای پرورش دیدگاه تاریخی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، می توان از مهارت ها و وسایل مختلفی استفاده نمود که بخشی از این تربیت پذیری از راه القای مستقیم یا غیرمستقیم مانند خواندن داستان اتفاق می افتد. به کمک یک داستان یا شعر خوب به راحتی می تواند ابعاد مختلف هویت را به مخاطب بشناسد و او را در جهت یافتن هویت درست یاری نماید.

این پژوهش با هدف «بررسی اثربخشی آموزش مفاهیم دینی بر هویت ایرانی- اسلامی کودکان پیش دبستانی شهرستان بهشهر در سال 1397» انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر روش گردآوری داده ها به صورت نیمه آزمایشی با گروه کنترل با پیش آزمون و پس آزمون می باشد. در این مطالعه تعداد 20 نفر از دانش آموزان (8 نمونه دختر و 12 نمونه پسر) پیش دبستانی مهد کودک (نابغه کوچولو) شهرستان بهشهر به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (10 نفر) و کنترل (10 نفر) به صورت همتا سازی شده قرار داده شدند. گروه آزمایش مفاهیم دینی را طی 10 جلسه 90 دقیقه ای 2 بار در هفته به مدت 5 هفته آموزش دیدند. پرسش نامه محقق ساخته هویت ایرانی اسلامی (دینی) 18سوالی باز پاسخ ابزار اندازه گیری در این تحقیق می باشد که جهت احراز روایی به رویت اساتید صاحب نظر و همچنین اساتید راهنما و مشاور رسیده است. و برای اطمینان از پایایی، با استفاده از ظریب الفای کرونباخ پایایی آن 0.89 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی (معیارهای تمرکز، معیارهای پراکندگی و جداول فراوانی همراه با نمودارهای مربوطه) و آمار استنباطی (آزمون تحلیل کواریانس و تحلیل واریانس چند متغیره) استفاده شد و داده ها با نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش مفاهیم دینی باعث افزایش هویت ایرانی- اسلامی کودکان پیش دبستانی شده است. به عبارت دیگر تغییرات نمرات هویت ایرانی- اسلامی کودکان در مرحله پس آزمون ناشی از آموزش مفاهیم دینی می باشد.

کودک از ابتدای تولد تا 21 سالگی، یعنی هنگامی که به لحاظ تربیتی از محیط خانواده دور می شود و از نظر رشد جسمی و اخلاقی تربیتی به بلوغ نسبی می رسد، مراحل به هم پیوسته رشد و تربیت را پشت سر می گذارد. از دیدگاه دین، کودک تا هفت سال اول زندگی سید و سرور است و تعبیر رسول گرامی اسلام صلی اله علیه و آله هم از این مرحله تربیتی، مرحله «سیادت کودک» است. اهمیت تربیت در سن سیادت، به این علت است که شخصیت کودک در این دوران شکل می گیرد. در این میان خانواده، مدرسه، رسانه های گروهی، کتاب ها و... مناسب ترین بسترها برای تربیت و پیدایش هویت ایرانی و اسلامی در کودکان به شمار می آیند.

پژوهش حاضر به ارزیابی تربیت جنسی خانواده های کودکان پیش دبستانی شهر شیراز پرداخته است. روش پژوهش توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری نیز، شامل کلیه خانواده های کودکان دوره پیش دبستانی شهر شیراز در سال 97 بوده است. به منظور نمونه گیری، پس از گردآوری آماری نمونه، تعداد 430 خانواده از شهر شیراز با بهره گیری از روش نمونه گیری خوشه ای و طبقه ای تصادفی انتخاب شده اند. ابزار اندازه گیری ، پرسشنامه 48 سوالی محقق ساخته بر اساس الگوی کرکلر (2000) بوده است. به منظور تجزیه تحلیل داده های آماری از شاخص های آمار توصیفی و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که میانگین میزان توجه خانواده های کودکان پیش دبستانی به حیطه آگاهی جنسی در تربیت جنسی فرزندان، پایین تر از حد متوسط بوده، و میانگین میزان توجه خانواده ها به حیطه اخلاق جنسی در تربیت جنسی و شکل گیری هویت جنسی فرزندان، پایین تر از حد متوسط بود. همچنین میانگین توجه خانواده ها به حیطه آینده جنسی در تربیت جنسی فرزندان پایین تر از سطح متوسط بوده است.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر رسانه ها فناوری های دیجیتال و ارتباطی و اطلاعاتی بر هویت کودکان بوده است روش پژوهش توصیفی مروری بوده است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و مقالات و سایت های معتبر علمی استفاده شده است نتایج پژوهش نشان داده که استفاده از رسانه ها بر هویت کودکان تاثیر گذاشته است.که آثار رسانه ها بر روی هویت کودکان هم مثبت بوده و هم منفی که برای کاهش این اثرات منفی راهکارهایی پیشنهاد شده است.

هویت یک مفهوم کلیدی است که برای رفاه و سلامت روانی کودک محسوب می گردد که نقش حیاتی در کنترل زندگی و مدیریت تجارب فرد ایفا می نماید. ویژگی های عصر کنونی این چنین ایجاب می کند که والدین و مربیان با توجه به مقتضیات سنی و زمانی راهکارهای مناسب ارائه دهند. هویت جنسی کودکان در هر کدام از برهه های زمانی متفاوت است و آگاهی والدین و مربیان و مشاوران از این سیر تشکیل شدن هویت می تواند به کودکان کمک کننده باشد. سه مرحله متمایز در رشد هویت جنسی عبارت اند از: هویت جنسی، ثبات جنسی و استواری جنسی تربیت جنسی باید در یک برنامه ریزی زمان بندی شده، متناسب با مقتضیات سنی و به پیروی از عقل و مبتنی بر شناخت نیازها و قابلیت های فراگیران صورت گیرد. عدم توجه به شرایط سنی، ذهنی و فکری در هر مرحله از رشد و طرح شتاب زده مسائل جنسی می تواند آسیب زا باشد و ناهنجاری هایی را باعث شود که با فلسفه تربیت و رشد ناسازگار باشد.ایجاد عادات مطلوب جنسی، پاسخ های در خور فهم و مناسب به سوالات جنسی کودکان کمک به شکل گیری هویت جنسی سالم کودک و پیشگیری از بیداری جنسی پیش از موعد اعم نکاتی است که باید در تربیت جنسی کودکان پیش دبستانی مد نظر قرار گیرد. مقاله حاضر نگاهی گذرا به شکل گیر هویت و تربیت جنسی در دوره پیش دبستانی، به تصویر می کشد و رهنمودهایی برای مشاوران و والدین به منظور شناخت هویت و تربیت جنسی دوره پیش دبستانی ارائه می دهد.

بحران هویت که امروزه گریبان گیر انسان غربی شده، برآیند دیدگاه مادی گرایانه انسان به زندگی و بی توجهی به پدیده وحی و دین است. نسل جوان بیشتر از دیگران با بحران هویت روبه رو است. با ارزیابی و تحلیل عوامل و عناصر آسیب زا در نسل جوان می توان به این نتیجه رسید که دور بودن فرد از تربیت صحیح دینی در سال های کودکی زمینه ساز دوری از هویت دینی آنان می شود. جوان برای کسب هویت از عوامل گوناگونی همچون خانواده، نهادهای تربیتی و پرورشی در اجتماع متاثر است. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی تطبیقی تاثیر نقش خانواده و اجتماع در شکل گیری بحران هویت در کودکان از نظر اسلام و اریکسون (دیدگاه روان شناسانه) بپردازیم.

موضوع هویت و تقویت هویت ملی از جمله مسائلی است که هر جامعه ای به آن نیاز اساسی دارد. در ایران نیز در سال های اخیر موضوع هویت، هویت بخشی و تقویت هویت ملی مورد توجه قرار گرفته است، اما در رسیدن به این هدف باید راه های بسیاری پشت سر گذاشته شود. از آن جا که آموزش موضوعات گوناگون در سنین کودکی موثرتر است، لذا دبستان به عنوان اولین جامعه رسمی آموزشی نقش پررنگ تری در تقویت هویت ملی کودکان دارد. در مقاله حاضر، مولفه های هویت ملی در کتاب های فارسی مقطع ابتدایی در سال تحصیلی 97-1396 بررسی شده اند. هدف از این پژوهش شناسایی میزان پرداختن به موضوع هویت ملی، دینی (اسلامی)، مذهبی (شیعی) و محلی در این کتاب ها بوده است. روش تحقیق تحلیل محتوا و حجم نمونه 254 مطلب درسی و 632 عکس در کتاب های اول تا ششم مقطع ابتدایی است. یافته ها بیانگر این مطلب است که در 68 درصد از کل مطالب موجود و 59.5 درصد از کل عکس ها به مولفه های هویت توجه شده است. بررسی ها نشان دادند 52 درصد مطالب، مولفه های هویت ملی و 40 درصد مولفه های دینی ( اسلامی)، هم چنین 51.7 درصد از عکس ها مرتبط به هویت دینی و 41.8 درصد مرتبط با هویت ملی بوده اند. نتیجه تحقیق نشانگر این موضوع است که در کتاب های فارسی مقطع دبستان به موضوع هویت محلی توجه بسیار ناچیزی شده است.

در این پژوهش که تحت عنوان مطالعه تطبیقی روانشناسی رنگ ها، بر هویت سنجی کودکان ایران اسلامی در مقطع ابتدایی با موسیقی می باشد، سعی شده است که ضمن پرداختن به تعاریف علمی برخی از مباحث و نکته ها در خصوص ارزش و اعتبار دو هنر رنگ و موسیقی، در آموزش و یادگیری کودکان مقطع ابتدایی نیز مواردی عنوان شود. در زمینه روانشناسی رنگ ها، پس از مطالعات متعدد و اجرای تست های مختلف از سوی روانشناسان و اهل فن، اطلاعات مثمرثمری در خصوص شخصیت انسان به دست آمده است، اما در خصوص کودکان گاها والدین چنین ریسک هایی را نمی پذیرند و حاضر نیستند که کودک خود را همچون موش آزمایشگاهی به دست مشاورین بدهند. چرا که با گسترش مدرک گرایی و بالا رفتن سطح توقع والدین در مدارس انجام چنین فعالیتی با اهداف خانواده ها متناقض می باشد. لذا استفاده از رنگ ها و موسیقی به صورت ناخودآگاه مسائلی را در کودک روشن می سازد که منجر به آگاهی در خانواده ها نیز شده و رغبت آنان را به آموزش و پرورش و همچنین اعتماد به افراد متخصص بیشتر می نماید. چه بسا که کودک پس از شناخت چنین هنرهایی در وجود خود به هویتشان احترام بیشتری گذاشته و بیش از پیش از سایرین از جهان اطراف خود انتظار خواهند داشت. استفاده از رنگ ها در موسیقی هنری است جهانی و تغییر ناپذیر. موسیقی تاثیر مستقیم بر مغر انسان دارد و روح آدمی همیشه با موسیقی عجین می باشد. حال تصور کنید که هویت هر شخص با موسیقی شکل بگیرد و در جامعه افرادی با روحیه های لطیف و رنگ های متفاوت حضور داشته باشند. چنین جامعه ای قطعا خالی از بزهکاری اجتماعی و به دور از هرگونه جنگ و جدل خواهد بود. لازم به ذکر است که تاثیر اسلام در شکل پذیری این هویت چشمگیر می باشد.

هدف پژوهش حاضر، تببین ضرورت شکل گیری هویت ایرانی اسلامی کودکان و ارائه راهکارهای اجرایی برای تقویت این مهم در مراکز پیش دبستانی و در میان کودکان می باشد. اطلاعات این پژوهش به شیوه توصیفی و از تحلیل اسناد و مدارک، گزارشهای تحقیق، منابع چاپی و الکترونیکی استخراج گردید و نتایج حاصل از آن نشان داد: برای تحکیم و اعتلای هویت ملی نوآموزان در قالبی ایرانی- اسلامی، باید از راهکارهای بسیار ساده و غیرمستقیم و یا به عبارتی نامحسوس استفاده شود. مستقیم گویی در مورد هویت ملی برای این رده سنی نامفهوم و بی فایده خواهد بود. همچنین در تدوین محتوای کتاب های دوره پیش دبستانی حتما باید به پرورش و تقویت هویت ملی کودکان به ویژه از نظر نمادهای ملی توجه گردد چرا که در این مقطع سنی، نوآموزان از خواندن متون عاجزند و بیشتر به تصاویر و نمادها توجه می کنند.

هدف پژوهش حاضر که پژوهشی از نوع فراتحلیل می باشد بررسی عمیق هویت اسلامی-ایرانی کودکان و همچنین ارائه راهکارهایی در جهت اجرای آن می باشد تا از این رهگذر، راهکارهای عملیاتی و قابل اجرا و متناسب با نظام آموزشی و فرهنگ اسلامی-ایرانی کشور به دست آید. با توجه به پیچیدگی های دنیای کنونی و احاطه شدن کودکان توسط انواع رسانه های دیداری و شنیداری و به ویژه فضای مجازی، ارائه راهکارهای عملی و علمی در آموزش و پرورش کشور بسیار ضروری می نماید. در این مقاله از مطالعات و بررسی های کیفی استفاده شده و زمانی که محققان به اشباع نظری رسیده اند، یافته های خود را به صورت یک مطالعه فراتحلیلی ارائه کرده اند. از آن جا که محققان این پژوهش، خود از جمله دست اندرکاران آموزش و پرورش هستند و از نزدیک با نوآموزان دوره پیش دبستانی در ارتباط هستند، لذا بررسی و مطالعه اهمیت شکل گیری و تقویت هویت کودکان ایرانی، اطلاعاتی عمیق و درخور تا مل را به دست می دهد. با توجه به این که هویت اشخاص در دوران کودکی شروع به تکوین و شکل گیری می کند و در دوره نوجوانی و جوانی به تثبیت می رسد، بنابراین مطالعه کیفی چگونگی شکل گیری و تقویت آن در دوره کودکی بسیار ضروری به نظر می رسد.

یکی از شیوه های تربیتی مناسب برای رسیدن انسان به کمال، تربیت دینی به دلیل نزدیکی به فطرت انسان است که در متون روایات، سیره و سنت به اهمیت این سبک زندگی و تربیت دینی تاکید بسیاری شده است، این امر به ویژه برای کودکان از جهت تاثیر مستقیم آن بر شکل گیری شخصیت و هویت فردای آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است.همچنین بهره مندی از زیبایی های ادبیات (متون شعر و داستان) در فرایند هویت یابی کودکان پیش دبستانی به جهت عدم سوادآموزی و توانایی در خواندن و نوشتن، به راحتی محقق نمیشود و این فرایند آنان را از لذائذ متون زیبای شعر و داستان و نکات ارزشمندی که در آن نهفته است دور می سازد. بنابراین به نظر میرسد میتوان از طریق خواندن متون ادبی نظم و نثر برای کودکان پیش دبستانی با توجه به دایره واژگانی و گستره زبانی و لغوی در آنان، آنها را با این متون ارزشمند و فاخر آشنا نمود و هویت ایرانی اسلامی را در آنها تقویت کرد. مقاله حاضر کوشیده است تا با توجه به ویژگیهای شناختی کودک پیش دبستانی و ضمن تعریفی جامع و گذرا از ادبیات کودک نقش و اهمیت ژانرهای آن بویژه معارف و متون دینی، شعر، داستان، قصه، ترانه و.. را در کودکان پیش دبستانی بکاود و به این نتیجه برسد که متون دینی، منظوم و منثور فارسی ذخایری ارزشمند از داستان و حکایات و ارزشهاست که میتواند برای کودک پیش دبستانی به سادگی قابل شناخت باشد و هویت ایرانی را در او تقویت کند.

دوستان و همسالان از عوامل موثر بر رفتارهای کودکان هستند. برخلاف رابطه کودک با پدر و مادر، رابطه با دوستان رابطه ای همراه با دوستی و برابری است و بر تفاهم مقابل استوار است. هویت کودکان تحت تاثیر همسالان خود از لحاظ اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی، شخصیتی، عاطفی و معنوی قرار خواهند گرفت. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون انجام شد. جامعه آماری را دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان پردیس فاطمه الزهرا (س) در شهر یزد به تعداد 300 نفر تشکیل می دهند. حجم نمونه شامل 50 نفر می باشند. نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای یک مرحله ای انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و در سطح استنباطی از آزمون تحلیل مسیر از نوع همبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج نشان داد که همسالان در هویت و فرایند هویت یابی کودکان موثر می باشند.

یکی از مسائل مهمی که در روند هویت یابی کودکان می توان پیرامون آن بحث نمود، زبان و ادبیات کودک است. ادبیات حقیقتی زنده و زاینده است که مدام در حال رشد و تغییر می باشد و مرگ آن هنگامی رقم خواهد خورد، که گویای فرهنگ و هویت ملی یک جامعه نباشد و ادبیات کهن دستخوش هجوم و یا به فراموشی سپرده شود. در شرایط کنونی ما نیز به عنوان یک کشور اسلامی باید با توجه به فرصت ها و تهدیدها ناشی از روند جهانی شدن خود را برای مواجهه با این پدیده مهیا ساخته و با اتکا به داشته های فرهنگ غنی ایرا نی-اسلامی علاوه بر حفظ هویت به ویژه هویت ملی خود و با بهره گیری از ابزار برآمده از فرهنگ ایرانی- اسلامی در صدد حفظ هویت ملی خودبوده و در عین حال از فرصت های موجود در فرایند جهانی شدن بهره گرفته و از یک ایران منزوی و عقب مانده دور بمانیم. در این پژوهش از روش مرور اسنادی و مطالعه کتابخانه ای سعی شده است تاثیر ادبیات در هویت یابی ملی کودکان مورد بررسی قرار گرفته ودر این راستا از ادبیات کهن مانند قصه، لالایی، ضرب المثل ها و چیستان ها بحث شده است. نتایج بررسی ها حاکی از این است که کودکان پیش دبستانی از طریق ادبیات شنیداری و تصویری به هویت ملی خود دست یافته و این امر در سنین پیش دبستانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پژوهش حاضر تحت عنوان مطالعه تطبیقی ادبیات با هنر نمایش می باشد که در راستای اهداف مشخص در جامعه اسلامی، با عنوان بالابردن شناسایی هویت ملی کودک ایران اسلامی به رشته تحریر در آمده است. با توجه میزان علاقه دانش آموزان به هنر نمایش و تاثیر این هنر بی بدیل در شناسایی و تقویت هویت ملی مذهبی ایران اسلامی برآن شدیم تا تحقیق و بررسی ای در زمینه اهمیت و جایگاه این موضوع در آموزش و پرورش با هدف ایجاد یا تقویت روحیه، مرام و مسلک پهلوانی و جوانمردی و... صورت پذیرد. از آنجا که کودکان تحت تاثیر فعالیت های هنری واکنش های مثبتی از خود نشان می دهند لذا نگارندگان این پژوهش را بر آن داشت که با برقراری ارتباط میان خود و کودک و تبدیل داستان هایی که در کتابخانه های مدارس در قالب قصص قرآنی نیز وجود دارد با آموزش های از پیش تعیین شده آنها را جهت نوشتن یک نمایشنامه ای بس کوتاه ترغیب نمایند. لذا در هر مدرسه تعدادی هنرمند دست به قلم وجود خواهد داشت که جهت ارائه متون درسی خود نیازی به جستجو اینترنتی نداشته و می توانند از متن های نوشته شده توسط خودشان آنها را اجرا نموده و در نهایت لذت و شور و اشتیاق خاص در محیط مدرسه و تحت نظارت اولیاء مدرسه و آموزگارشان به تحصیل و اجرای فعالیت هنری خود بپردازند. در همین راستا کودک آموزش می بیند که در جامعه اسلامی و با استفاده از کتب دینی و مذهبی و همچنین مشورت با هم نوعان و هم سالان خود می تواند نمایشنامه هایی را بنویسد که قابلیت اجرایی دارند و حتی تا مراحل مختلف از جمله مسابقات فرهنگی و هنری و همچنین سطوح بالاتر راه یابند. در نظام آموزش و پرورش تمامی تلاشها برای کودکان و با کودکان صورت می پذیرد لذا برای رسیدن به اهداف دراز مدت و متعالی همانند هویت ایرانی اسلامی و تقویت و ایجاد خلاقیت بیشتر و با توجه به نسل پویا و جدید باید از روشهای نوین مشارکتی و جذاب مانند هنر نمایش و ادبیات نمایشی و تبیین و تخصیص داستان های ادبیات کهن فارسی در کتاب های درسی برای سالم ماندن و دور از هرگونه تحریف هویت های ایرانی اسلامی استفاده کنیم.

میراث فرهنگی هر قوم و ملتی، شناسنامه حیات مادی و معنوی آن قوم به شمار می آید و شکل پذیری هویت در نهاد کودکان هر سرزمین، وابسته به آشنایی آنها با هویت ملی و میراث فرهنگی کشورشان است. با توجه به تهاجم فرهنگی و تبادل فرهنگ های متفاوت، در حال حاضر نیاز به توسعه هویت ملی بیش از بیش نمایان شده است. از طرفی ایران کشوری اسلامی است که در کنار هویت ملی به ابعاد دینی آن نیز باید توجه کرد. بنابراین محققین و پژوهشگران حوزه اجتماعی به دنبال راهکارهایی هستند که بتوانند از طریق آن به شکل عملی به رشد هویت ملی- اسلامی بپردازند. در این مقاله با توجه به مبانی نظری برای قصه گویی به کودکان تلاش شده است راهکار قصه گویی با استفاده از داستان های کهن ایرانی همچون شاهنامه مطرح شود که به وسیله آن کودک را با هویت ملی، فرهنگ بومی، هنجارهای اجتماعی، روحیه میهن دوستی و حفظ و حراست از کیان و کشور آشنا کرد، و تلاش شده است این بحث را توسعه دهد تا در آموزش و پروش همچنین خانواده ها به عنوان اصلی آموزشی مورد توجه قرار گیرد. زیرا قصه گویی کارآمدترین گفت ابزاری است که می تواند به انتقال مفاهیم مدد رساند.

هویت مجموعه شاخصه ها و ویژگی هایی است که شخصیت یک فرد را از دیگران متمایز می سازد این بعد مهم وجودی تحت تاثیر عوامل گوناگونی از جمله خانواده، مدرسه، جامعه و... شکل می گیرد و هم چنین دچار تحول می گردد. با عنایت به اینکه خانواده نخستین بستری است که انسان درآن به جستجو و فهم خویشتن می پردازد و بخشی از هویت انتسابی خودرادریافت و درپی کسب هویت های اکتسابی با افراد خانواده به عنوان نخستین تلاش های لازم د فرایند هویت یابی تعامل می کندو رشد می یابد لذا از تاثیرگذارترین عوامل در فرایند هویت یابی فرد خانواده می باشد، دراین مقاله به بررسی تعدادی ازمهم ترین مسائل و چالش های نهاد خانواده که تاثیر به سزایی بر فرایند هویت یابی فرزندان آن خانواده دارد می پردازیم. در ادامه بررسی ابعاد تاثیرگذار خانواده بر فرایند هویت یابی فرزندان مشخص گردید که سطوح متفاوت انسجام و انطاف پذیری خانواده، اشتغال مادر خانواده، اشتغال فرزندان و به واقع استثمار آنها درسنین پایین، سبک فرزند پروری خانواده و هم چنین تغییرات کمی در چارچوب خانواده از جمله فقدان یکی از والدین یا هردو و تعداد فرزندان، رابطه معناداری با فرایند شکل گیری و تحول هویت فرزندان دارد و بخشی از عوامل متعدد وپیچیده ای که هویت یابی فرزندان را دچار تحول میکند برای ما روشن می کند.

بازی های رایانه ای در فضای خاص و متناسب با الگوهای فرهنگی هر کشور تولید شده و با هدف اشاعه آن فرهنگ پیش می رود و مخاطبان با گذر زمان فرهنگ کشورهای سازنده را شناخته و با آن هماهنگ و همسو می شوند بنابراین فضای موجود در بازی های رایانه ای می تواند بر سبک زندگی مخاطب اثر کرده و آن را دچار تغییر و تحول نماید. بر همین اساس در این تحقیق به بررسی نقش بازی های رایانه ای در بازنمایی هویت اسلامی- ایرانی کودکان پیش دبستانی پرداخته ام و مخاطب این بازی ها نوآموزان پیش از دبستان هستند که شخصیت آنها با توجه به عوامل محیطی و بیرونی در حال شکل گیری است. هدف اصلی تحقیق معرفی الگوهای دینی- مذهبی و بناهای تاریخی و آداب ورسوم ایرانی- اسلامی در بازی های رایانه ای است که موجب شکل گیری هویت ایرانی- اسلامی درکودکان می شود.جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از روش کتابخانه ای است با انجام این پژوهش، به این نتیجه رسیدم که هرچه روند توجه به استفاده از اصول فرهنگ ایرانی- اسلامی در بازی های رایانه ای از سنین کودکی بیشتر باشد این اصل در ذهن و روح کودک قرار میگیرد و با آن رشد تعالی میابد و درآینده با جوانانی متعهد تر به کشور و عقاید مذهبی روبرو خواهیم بود.

رعایت اخلاق و هویت کودکان در زندگی و ارتباطات اجتماعی ضرورت انسانی زیستن است. اخلاق و هویت کودکان اجتماعی موجب قابل تحمل شدن تزاحمات و اصطکاک های اجتناب ناپذیر زندگی مدرن می شود، وگرنه انباشت برخوردها و اختلاف ها، زندگی در فضای جدید را غیرقابل تحمل می کند. این اخلاق و هویت کودکان منحصر به فضای واقعی و زندگی اول نیست بلکه در زندگی دوم و فضای مجازی نیز مورد نیاز است و نمی توان از آن غفلت کرد. این روزها که بنا به نوعی تاخر و عقب ماندگی اخلاق و هویت کودکانی در فضای مجازی شاهد بسیاری از ناهنجاری ها و حتی بزهکاری ها هستیم، ضروری است کمی درباره اخلاق و هویت کودکان درفضای مجازی بیندیشیم. فضای مجازی آثار منفی و تهدید کننده ای را هم ایجاد نموده و نقش مخرب آن در برخی از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی امنیت اخلاق و هویت کودکانی جامعه، را با آسیب های جدی روبرو ساخته، که از آن جمله می توان به تعاملات آسیب زا، بی اعتمادی بین افراد، بی صداقتی، فریب و دروغ، کاهش نوعدوستی و خیر خواهی، عدم رعایت حقوق و احترام، کاهش عزت نفس، کمرنگ شدن هویت های اجتماعی، اشاره نمود. بنابراین، آنچه که مهم است، این است که به جای برخورد سلبی با این مساله بررسی و ریشه یابی مشکلات و پیش گرفتن راه حل های اصلاحی مسلما نتایج بهتری در بر خواهد داشت. که در این راستا ضرورت دارد سیاست گذاران و برنامه ریزان به عنوان بازیگران فعال در عرصه جهانی و با اتخاذ تدابیر لازم، هوشمندانه و به صورت مستمر با رویکرد محققانه به این امر نگاه کرده و با استفاده از امکانات و فرصت های ایجاد شده شرایط تقویت و گسترش اخلاق و هویت کودکان اجتماعی را برای افراد جامعه فراهم نمایند.

رسانه ها به عنوان جزئی از فرهنگ جوامع نقش تعیین کننده ای در ساختن افکار عمومی بر عهده دارند. در این میان نقش رسانه بر تقویت و گرایش به هویت ملی مورد توجه محققان قرار گرفته است.چرا که هویت ملی عامل هم بستگی مردم کشور می باشدکه توجه به آن از ضروریات است. در کشور ما صداوسیما به عنوان یکی از مهم ترین متولیان رسانه های جمعی در شرایط کنونی بوده و موظف است با تکیه بر ارزش های فرهنگی، مذهبی و ملی نسبت به ارتقاء و تقویت شاخص های هویت ملی در کشور اقدام نماید. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش برنامه های کودک رسانه ملی (صدا و سیما) بر هویت ایرانی-اسلامی کودکان پیش دبستانی 6 تا 7 ساله بوده است. روش پژوهش از نوع پیمایشی و گرد آ وری اطلاعات نیز از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است.حجم نمونه، 362 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد که 191 نفر آنان دختر و 171 نفر آنان پسر بودند. مولفه های هویت ایرانی-اسلامی با توجه به تحقیقات پیشین و اهداف پیش دبستانی مکتوب توسط سازمان آموزش و پرورش فارس انتخاب شدند و سپس پرسش نامه بر اساس این اهداف و ابعاد تنظیم شد.تحلیل، با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون فرضیه ها انجام شد که مشخص شد بین میزان استفاده و رضامندی از رسانه ملی و شکوفایی هر یک از ابعاد هویت ملی (بعد اجتماعی، فرهنگی، سرزمینی، سیاسی، دینی، زبانی)، رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد.از دیگر نتایج این پژوهش این بود که برنامه های کودک شبکه پویا، به دلیل جذابیت، تعداد و تنوع بیشتر و محتوای آموزشی، طرفدار و مخاطب بیشتری داشت که باید این شبکه، اهداف و برنامه ریزی مناسبی برای شکوفایی هویت ایرانی-اسلامی کودکان با توجه به مخاطب زیاد داشته باشد. همچنین مشخص شد که بین متغیر جنسیت و رشد هویت ایرانی-اسلامی رابطه معنی دار و مثبتی وجود دارد به این صورت که میزان تاثیر پذیری دختران از رسانه ها (نسبت به گیرایی هویت ملی در این سن) از پسران بیشتر بود که به دلیل بلوغ فکری زودتر آنان است.

از آن جا که میراث فرهنگی هر قوم و ملتی شناسنامه حیات معنوی و مادی آن قوم به شمار می آید و شکل پذیری هویت در نهاد کودکان هر سرزمین، وابسته به آشنایی آن ها با هویت ملی و میراث فرهنگی کشورشان هست. مساله هویت ملی در جامعه امروز در شرایط بحرانی قرار دارد. به منظور حفظ این هویت ملی و فرهنگ اصیل میهن تا شرایط از این بحرانی تر نشده باید چاره ای اندیشید. لذا به طور اساسی آن را علت یابی نموده، سپس با درایت و هوشیاری این مساله را حل کرد. رشد و پیشرفت هر کشور در گرو تعلیم و تربیت فرزندان آن سرزمین است تا از این طریق، مهیای پذیرفتن نقش اجتماعی و فرهنگی اشان باشند. بنابراین سرمایه گذاری در دوره پیش دبستانی که کودکان در طلایی ترین دوره زندگی خود قرار دارند ضامن حفظ هویت ملی هر کشور است. نهادینه کردن با بازنگری جدید توسط دست اندرکاران متعهد و دلسوز موجب تحقق این امر خواهد شد که نیاز پی گیری در دوره های بعد زندگیشان را نیز دارد. یکی از روش ها و فعالیت هایی که می توان به وسیله آن کودک را به هویت ملی، فرهنگ بومی، هنجارهای اجتماعی و روحیه میهن دوستی و حفظ و حراست از کیان و کشور آشنا نمود از طریق پرداختن به هنر و ادبیات آن کشور است. از آن جا که آموزش در دوره پیش دبستانی به صورت تلفیقی می باشد و هنر وادبیات می تواند در رشد همه جانبه کودکان تاثیر گذار باشد و باعث رشد و تقویت هویت ملی نوآموزان این مرز و بوم گردد. لذا به دلیل اهمیت موضوع به بررسی نقش هنر و ادبیات در فرایند هویت یابی کودکان دوره پیش دبستانی در این مقاله پرداخته شده است.

این مقاله جستاری است به این موضوع مهم و اینکه قصه به مثابه اثر هنری جنبه های بسیاری دارد که همواره برای پژوهش همچون معنا و تاثیر روان شناختی آن ارزشمند است چرا که قصه ها برخلاف شکلهای دیگر ادبیات، کودک را در راه کشف هویت و معنای زندگی خویش هدایت می کند و قصه ها به کودک می آموزند که برای ادامه تکامل شخصیت فردی چه تجربه هایی ضروری اند و به آنها اطمینان می دهند که یک زندگی مفید و ثمربخش در دسترسی انسان قرار دارد. حتی اگر موانع بسیاری بر سر راه او باشد. اما اگر در برابر مبارزات بسیار وحشتناک، هراسی به خود راه دهد هرگز نمی تواند به هویت واقعی خویش دست یابد. همچنین در ادامه مقاله آمده است میراث فرهنگی ما کمابیش به همان اندازه دارای اهمیت است به شرطی که به گونه درستی به کودک انتقال داده شود و ادبیات برای کودکان خردسال این وظیفه را به بهترین وجه انجام می دهد و با توجه به این دیدگاه ادبیات کودکان سهم بزرگی در رشد و تکامل روح و شخصیت کودک دارد. و در این میان قصه و داستان وسیله انتقال و شناخت میراث فرهنگی است و کودکانی که داستان می خوانند کمتر اتفاق می افتد دچار الیناسیون و خودباختگی فرهنگی شوند و ادبیات کلا ماهیت دوگانه دارد یعنی هم امکان لذت بردن را فراهم می کند و هم شناخت را گسترش می دهد و همچنین وارد کردن کودکان و نوجوانان به دنیای شعر ضمانتی است برای حفظ خلاقیت و تداوم نگاه نوجوی آنها. و هر شعر کمک می کند که کودک و نوجوان دریافت تازه ای از جهان به دست آورد و کودک و نوجوان با خواندن شعر خلاقیت، احساسات قوی نگاه های نو و تجربه های زیاد شاعر شریک می شود و پیشنهاداتی آورده شده است.

انسان برای رسیدن به کمال و قرب به حق آفریده شده است. خداوند نیز پیامبران و اولیای الهی را با برنامه جامع سعادت به میان انسان ها فرستاد تا با پیروی از آن بزرگواران به سعادت حقیقی دست یابند. در این میان، هویت دینی، پدیده ای است که به تدریج و در پی عمل به آموزه های وحیانی به دست می آید. بحران هویت که امروزه گریبان گیر انسان غربی شده، برآیند دیدگاه مادی گرایانه انسان به زندگی و بی توجهی به پدیده وحی و دین است. نسل جوان بیشتر از دیگران با بحران هویت روبه رو است. با ارزیابی و تحلیل عوامل و عناصر آسیب زا در نسل جوان می توان به این نتیجه رسید که دور بودن فرد از تربیت صحیح دینی در سال های کودکی و نوجوانی، زمینه ساز بی هویتی آنان می شود. بی شک، اگر افرادی در آغاز دوران کودکی و در ادامه، در سال های نوجوانی، از آموزه های دینی بی بهره بمانند و متولیان امور تربیتی مانند خانواده و مدرسه نیز نسبت به شکوفایی هویت دینی آنان بی توجه باشند، تصور صحیحی از هویت دینی به دست نخواهند آورد. عوامل شکل گیری هویت دینی و در پی آن، پیدایش بحران هویت، گونه گون است. در پژوهش حاضر با بهره گیری از دیدگاه های دانشمندان اسلامی و غربی و سود بردن از آیات و روایات، مراحل شکل گیری هویت دینی و عوامل آسیب زای آن را بررسی شده و در پایان نیز راهکارهای بهره گیری از آنها را در شکل گیری هویت دینی کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار گرفته شده است.

مساله کودکان آسیب پذیر موضوعی است که در رابطه با آن پژوهش های زیادی نگارش می شود. همچنین در رابطه با مساله شکل گیری هویت اسلامی ایرانی و بررسی روابط و تاثیرات آنها بر روی هم نیز جای بسی تامل است. پژوهش گران در رشته آموزش ابتدایی همواره بررسی های علمی و پژوهشی خود را در این رابطه در معرض مخاطبین این رشته قرار داده اند. در مقاله حاضر نیز تلاش شده است که این موضوع بیشتر و دقیق تر بسط داده شود. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و فیش برداری و استفاده از منابع نظری و تئوری درباره کودکان آسیب پذیر و شکل گیری هویت اسلامی ایرانی بوده است. جامعه آماری در رابطه با تحقیق و پژوهش از آنها عبارت بود از کلیه اساتید و دانشجویان شهرستان که در رشته آموزش ابتدایی در حال تدریس و تحصیل می باشند و 100 نفر از این جامعه به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده ها پس از گرد آوری تنظیم و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق روش کوواریانس صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان می دهد که فاکتور های مورد بحث ارتباط عمیق و غیر قابل اجتنابی با هم دارند و رابطه معناداری بین داده های پژوهش وجود دارد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت نظرات پژوهشگران رشته آموزش ابتدایی پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. از این رو پیشنهاد می شود مباحث کودکان آسیب پذیر و شکل گیری هویت اسلامی ایرانی در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح گردد. و نتایج تحقیقات به صورت پروپوزال های نظری ارائه گردد.

مدرسه نقش مهمی در شکل گیری هویت کودکان پیش دبستانی ایفا می کند که لازم است با توسعه کیفی برنامه های آموزشی خود و ارائه راهکارهای اجرایی مناسب هویت کودکان دبستانی را به نحو مطلوبی پایه ریزی کند. هویت تعریفی است که شخص از خود دارد و در ایفای نقش او به عنوان انسان اثر دارد. عوامل زیادی بر شکل گیری هویت کودک از جنبه های گوناگون مذهبی و ملی اثر دارند. مقاله حاضر ضمن مطالعه کتاب ها، مجلات و سایت های معتبر باهدف شناسایی راه های مناسب در شکل گیری هویت ملی و مذهبی کودکان به نقش موثر ادبیات، قصه، شعر، رسانه ها، نقاشی، معماری و تفکر کارآمد در شکل گیری هویت ملی- مذهبی کودکان پیش دبستانی پرداخته است.

از هویت تعاریف و تعابیر زیادی به عمل آمده است اما به طور کلی هویت روایتی است که فرد در مورد خود دارد و این شاید ساده ترین تعریف از هویت باشد. مهم ترین نکته ایجاد و شکل گیری یک هویت و شخصیت مثبت و کارآمد برای فرد است که در ایجاد این نوع هویت عوامل و نهادهای مختلفی سهیم اند. نهاد های آموزشی و مدارس با توجه به توانایی های دانش آموزان، و قبل از آن با توجه به دانش و آگاهی های خود می توانند نگرش کودک را نسبت به خود تغییر دهد. یکی از ابزارهای مهم آموزشی در این زمینه هنر و ادبیات است. کاربرد قصه، افسانه، شعر، سرود، موسیقی، نمایش و.... توسط اهل فن در زمان کودکی فرد می تواند به رشد عالی هویت او کمک کند. این مقاله به مقوله نقش بنیادی هنر و ادبیات در فرآیند هویت یابی کودکان پرداخته است تا بتوان الگویی برای تحول در حوزه ادبیات داستانی و هنر ایجاد کرد و این تحول راهگشای مشکلات هویت یابی در کودکان گردد.

الگوی زیبایی شناسی قرآن که از زیبایی های عینی آغاز به زیبایی های عینی-ذهنی و در نهایت به زیبایی ذهنی دست می یابد. در قرآن از رنگ های سفید، سیاه، زرد، سبز، آبی و قرمز یاد گردیده و به طور مستقیم یا غیر مستقیم به تاثیرات روان شناختی و بعضا فیزیولوژیکی آنها اشاره شده است. رنگ آبی آسمان، اثر تسکینی شگرفی بر انسان می گذارد، لذا خداوند رنگ آسمان و اقیانوس ها و دریاها را به رنگ آبی مزین ساخته است. رنگ سبز زیباترین رنگی است که ده بار در قرآن مطرح شده، سبز، انتقال دهنده شادی، انبساط خاطر و بهجت است. در آیات قرآن پنج مورد از رنگ زرد استفاده شده که یک مورد آن اشاره به تاثیر شادی بخش رنگ زرد دارد. کلمه «حمر» به معنای رنگ قرمز تنها یک باردر قرآن و در سوره فاطر دیده می شود که انرژی دهنده و محرک بسیار قوی است. از جمله خصوصیات رنگ سفید، تصور اوج لطافت، صفا، آرامش و... است. رنگ در قرآن کریم هم به شکل توصیفی و هم استعاره ای وجود دارد.کاربرد اصلی رنگ در تشریح قدرت آفرینش پروردگار بوده است. در روایات اسلامی ضمن توصیه به استفاده از رنگ های سبز و زرد و سفید برای لباس استفاده از رنگ های سرد برای پوشش حجاب توصیه شده است، رنگ هایی چون: سبز، آبی، خاکستری. ا نتخاب درست در رنگ پوشش و محیط یادگیری دانش آموز می تواند شخصیت و اعتمادبه نفس آن ها را تقویت کند و زمینه ساز رشد هویت سالم در دانش آموز گردد. لذا با مطالعه در زمینه ماهیت رنگ ها و اثرات آن بر محیط، باید چنان تلفیق رنگی در پوشش ها و محیط یادگیری ایجاد شود که ذهن کودک را آماده یادگیری مطالب جدید کرده و در کنار این ویژگی، آرامش و امنیت خاطر را حاصل نمایند.

هدف: رشد و تعالی کودکان و فرایند هویت یابی آنها در بستر فرهنگ اسلامی- ایرانی و فرایندهای اجتماعی کردن آنها، ایجاد، تقویت و تثبیت پایه های هویت اسلامی- ایرانی متناسب با ابعاد رشد متوازن کودکان، توجه بیش از پیش به فرهنگ غنی ملی و آموزه های دینی و فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی مسوولان، سیاست گذاران، اولیا و مربیان نسبت به مقوله هویت در دوره پیش دبستانی. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و فیش برداری و استفاده از منابع نظری و تئوری درباره هویت یابی کودکان و موانع هویت یابی بوده است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت نظرات پژوهشگران در این رشته پیرامون مقوله های ارائه شده در این رابطه کاملا صحیح و مبتنی بر واقعیت است. از این رو پیشنهاد می شود. مباحث هویت یابی کودکان و موانع هویت یابی در مراکز آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی مطرح گردد و نتایج تحقیقات به صورت مقاله های علمی و پژوهشی ارائه گردد، موضوع هویت یابی کودکان و پرداختن و وجوه مختلف و جنبه های گوناگون تحقیقاتی در این رابطه می تواند راهگشای دقیقی در رابطه با علم آموزان این عرصه باشد.

گسترش فناوری های نوین ارتباطی و فراگیر شدن کاربرد این فناوری ها در سطح جهان، حتی در فقیر ترین و دور افتاده ترین کشور ها، موجب شده است که همه جوامع به امکاناتی به مراتب بیش تر و پیشرفته تر نسبت به گذشته نه چندان دور برای ارتباط با دیگران دسترسی داشته باشند. صرف نظر از این که چه کسانی از آن سود برده یا زیان دیده اند، تاثیر این پدیده بر زندگی انسان ها در سراسر جهان چنان گسترده است که تحقیق درباره پیامد های آن را ضروری می سازد. «زبان و ادبیات»، از جمله موضوعات مهمی است که قطعا در بحث جهانی شدن و مطالعه ابعاد گوناگون آن از ارزش بالایی برخوردار است، به ویژه از این حیث که همواره هر اثر ناب ادبی و هنری ذاتا قابلیت جهانی شدن و مخاطب جهانی پیدا کردن را دارد. زبان و ادبیات فارسی نیز از این قاعده مستثنا نیست، به خصوص از این دیدگاه که پیشینه ای افتخار آمیز و کهن دارد و نمایندگان فکری و ادبی آن جایگاهی ممتازی در سطح جهان دارند. آثار ادب فارسی بسیاری از مولفه های شاهکار های جهان را هم در صورت و هم در معنا در خود دارند. «مثنوی معنوی»، نمونه ای از حاصل نبوغ و شناخت شهودی ملت ایران است و به علت دارا بودن تجربه های ناب و آموزه های متعالی انسانی، دلپذیر ترین و جذاب ترین متن در تناسب با نا خود آگاه و خود آگاه ذهن بشر است. این پژوهش در پی مطالعه و شناخت ابعاد گوناگون جهانی شدن و نسبت آن با قلمرو های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مختلف با تاکید بر بعد فرهنگی است. بر این اساس، طرح پژوهشی حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش های کلیدی است که شاخصه های اصلی هویت ملی ایرانی و اسلامی کدام اند و چگونه می توان آن ها را با بهره مندی از ساختار های فکری و ظرفیت های فنی موجود، بعدی جهانی بخشید.

ادبیات و دین از مقوله هایی هستند که از آغاز آفرینش انسان تاکنون، همگام با یکدیگر، حیات و هستی بشر را درنوردیده اند. این پیوستگی دین و ادبیات، ریشه در پنهان جان و عمق هستی انسان و جهان دارند و با گوشدل می توان راز (فطره اهلل التی فطر الناس علیها) را از آنها باز شنید. بنابراین همچنان که دین، مقدس و متعالی است، ادبیات نیز ریشه در قداستها و تعالی جویی های انسان دارد. از سوی دیگر نثر و داستان از دیرباز، یکی از مهمترین و متداولترین شاخه های ادبیات به شمار می آمده اند. یکی از مصادیق بارز نثر، قصه است. قصه همواره منعک سکننده دیدگاه انسان درباره جهان و عوامل ناشناخته پیرامون او و همچنین وسیله انتقال و آموزش آداب و سنن، اعتقادات و تاریخ یک نسل به نسلهای دیگر بوده است. با قصه نه تنها می توان انسان را با میراث فرهنگی و آداب جامعه خود و جهان آشنا ساخت و قدرت تفکر او را پرورش داد، بلکه می توان زمینه خودسازی و جامعه سازی را در او برانگیخت. این مقاله به بررسی تاثیر قصه های مذهبی در ایجاد هویت اسلامی در کودکان پیش دبستانی می پردازد. آموزش و ایجاد هویت دینی در کودکان در جامعه ای که انسان ها بیش از پیش به هویت دینی و عقاید آن نیازمند هستند امری مهم و ضروری است. بر اساس اصول تربیتی آموزش و ایجاد یک هویت باید از دوران کودکی فرد آغاز شود سنین پیش دبستانی برای این منظور بسیار مناسب است. روش پژوهش در این مقاله به صورت کتابخانه ای بوده است و منابع آن از کتاب هایی که پیرامون مفاهیم دینی و آموزش آن به کودکان است می باشد. در این مقاله چنین نتیجه گرفته شد که قصه می تواند بهترین ابزار برای ایجاد یک هویت اسلامی برای کودکانی باشد که هنوز قادر به خواندن و نوشتن نیستند. نامانوس بودن آموزش مفاهیم دینی با ذهن کودک، ارائه الگوهای دینی به کودک، ایجاد محبت نسبت به شخصیتهای دینی، تهذیب اخلاق و عبرت آموزی و... از جمله تاثیراتی هستند که قصه ها در کودکان ایجاد می کنند.

حفظ هویت فرهنگی و ملی جوامع در گرو انتقال صحیح آن به نسل های بعدی و با در نظر گرفتن اقتضائات آینده است و فرایند تربیت و پرورش هویت کودکان نیز نیازمند بهره گیری از ابزار متناسب با سطح رشد فکری و ذهنی آن ها می باشد. مهم ترین ابزار تاثیرگذار در دوره پیش دبستانی، قصه و داستان است که نقش مهمی را در پرورش و رشد فضایل اخلاقی و دینی کودکان ایفا می کند. بهره گیری از قصه و داستان همواره عامل انتقال و آموزش آداب و سنن، اعتقادات و تاریخ یک نسل به نسل های دیگر بوده است و با قصه و داستان نه تنها می توان کودکان را با میراث فرهنگی و آداب جامعه خود آشنا ساخت و قدرت نقادی و خلاقیت، عادت به تفکر فردی و گروهی، ارتقاء سطح قضاوت از طریق استفاده از ملاکها و معیارها را پرورش داد، بلکه می توان به امنیت فرهنگی، تقویت درونی هویت ملی و عناصر مرتبط با آن در کودکان پرداخت. قصه بهترین راه برای برای انتقال میراث فرهنگی، معنوی، اخلاقی و روایی ارزشمند خود به کودکان است. از طرفی چون محتوای فلسفه برای کودکان شامل داستان هایی با مباحث متنوع فلسفی است که با روش حلقه کندوکاو اجرا می شود و با توجه به اهمیت و جایگاه آموزش فلسفه برای کودکان در نظام نوین تعلیم و تربیت جهان و خلاء آن در نظام آموزشی کشور، مقاله حاضر سعی دارد نشان دهدکه آموزش فلسفه برای کودکان و تربیت فلسفی کودکان با استفاده از ادبیات بومی و اهمیت آن در پرورش هویت ملی و دینی کودکان یک ضرورت است. بنابراین باید به قصه ها و داستان ها به منزله یک ابزار آموزشی نگاه کرد و با فراهم کردن محتوای فلسفی متناسب با فرهنگ بومی برگرفته از متون کلاسیک ادب فارسی و بازنویسی آن ها متناسب با سن کودکان به عنوان رویکردی کل گرایانه که درآن به ابعادی چون فرایند تفکر، محتوای فلسفی، غنای ادبی و ویژگی های فرهنگی و ملی توجه شده باشد، در پرورش هویت دینی و ملی کودکان، تلاش کرد.

از نشانه های یک معلم بزرگ این است که نه تنها توانایی انتقال دانش را داشته باشد بلکه بداند چه هنگام دانش آموزان را تشویق کند که به تنهایی مسیر را ادامه دهد. در این راستا نقش خانواده و معلم و در نگاه کلی تر جامعه بسیار حساس می باشد. محوریت معلم و عوامل آموزشی و پرورشی در فرایند هویت یابی کودکان و فرایندهای اجتماعی اقتضا می کند که معلمان و خانواده ها با این مفاهیم آشنا باشند. یکی از کارکردهای عمومی آموزش و پرورش اجتماعی شدن افراد است. هر جامعه از لحاظ بزرگی یا کوچکی، سادگی یا پیچیدگی دارای نوعی خاص آموزش و پرورش است. از طرفی مدرسه با آنکه واسطه مهمی در انتقال دانش و مهارت به کودکان می باشد به اجتماعی کردن، همسازی و همنوایی آنان با اخلاق اجتماعی از طریق انتقال ارزشها، هنجارها و نگرش های اجتماعی مطلوب و مناسب توجه خاص دارد، و از لحاظ تغییر دادن نقش کارکرد مهمی به عهده دارد. این پژوهش بر این باور استوار است که، یک معلم بزرگ یک هنرمند بزرگ است و تعداد آن ها نیز به همان اندازه هنرمندان بزرگ کم است. معلم بودن حتی شاید بزرگ ترین هنر باشد. زیرا رسانه اش ذهن و روح انسان است. در این راستا خانواده منشاء اولیه بیشتر عادت ها و عواطف و تحصیلات ما است. علاقه ما به درس و مدرسه، مهارت های ما در نوشتن، حرف زدن، مطالعه و فکر کردن، همه در ابتدا در خانواده شکل می گیرند، و در حقیقت والدین در بیشتر رفتار ها اولین معلم فرزندان خود هستند. نگاه خانواده به درس، تحصیل و برنامه ریزی آنان در این باره از تعیین کننده ترین عوامل در آینده فرزندان است که هویت و ساختار شخصیتی کودکان شکل می گیرد و در مدرسه پرورش می یابد.

هویت از دو جهت اهمیت بسزایی دارد: نخست، هویت ها بیانگر تصور فرد یا جمع از خویشتن و نحوه رابطه با دیگران است. دوم، هویت ها به اقتضای شرایط اجتماعی خاص شکل می گیرند و جنبه اجتماعی قوی دارند. هویت ها و از جمله هویت ملی در بستر یک فضای اجتماعی شکل میگیرند. از این رو باید توجه داشت که آگاهی از هویت نه تنها جنبه عملی دارد و به زندگی روزانه افراد مربوط می شود بلکه جنبه گفتمانی نیز دارد. در مورد هویت ملی قضیه حتی شکل خاص تری پیدا میکند. مفهوم هویت ملی در درجه نخست با ایده یگانه بودن ملت و احساس تعلق به یک جامعه تاریخی به خصوص پیوند می خورد. در ارتباط با هویت اسلامی می توان اشاره به اولین ترجمه قرآن داشت که به زبان فارسی است. و در مجموع هویت کودکان ایرانی ترکیب و ادغامی از هویت اسلامی- ملی است.

نظام آموزش و پرورش در هر کشوری یکی از مهم ترین ارکان سازنده فرهنگ و هویت آن جامعه است، لذا تقویت فرهنگ و هویت ملی، نیازمند تقویت و تحول در نظام آموزش و پرورش است. بنابراین این مقاله قرار است به بررسی دو پژوهش، یکی در ارتباط با بررسی هویت ملی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و دیگری در مورد بازنمایی هویت ملی در کتاب های فارسی مقطع دبستان (چاپ 1393)، بپردازد. دستاوردهای این تحقیق نشان از این دارند که در وهله نخست، هویت ملی ایرانی موجود در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ترکیبی از سه بعد هویت اسلامی، هویت ایرانی و هویت متجددانه می باشد که می تواند موجبات همبستگی ملی را در میان دانش آموزان فراهم نماید که در این میان، لایه هویت اسلامی از تاکید بیشتری در این سند برخوردار است. در وهله بعد، تحلیل محتوای کتاب های درسی فارسی دبستان این نتیجه را می دهد که در 61 درصد از کل مطالب و 52.1 درصد عکس های کتاب، مولفه های هویتی وجود دارند. از این میزان در 51.4 درصد مطالب، مولفه های هویت ملی و در 43.3 درصد، مولفه های هویت دینی (اسلامی) برجستگی داشته اند. بدین ترتیب ملاحظه می شود که عناصر هویت ملی و اسلامی در کتاب های فارسی از جایگاه مناسبی برخوردارند.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر هویت اجتماعی کودکان پیش دبستانی شهر شیراز بود. به لحاظ ماهیت و اهداف، پژوهش حاضر از نوع کاربردی و برای اجرای آن از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه کودکان پیش دبستانی شهر شیراز بود و از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. نمونه ها شامل 30 دانش آموز پسر و دختر در سنین 5 تا 6 ساله بود. در مرحله پیش آزمون، آزمون رشد نیوشا بر روی 30 نفر (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه گواه) اجرا شد. سپس 12 جلسه آموزشی بازی درمانی گروهی برای گروه آزمایش اعمال شد و مجددا پس آزمون اجرا شد. جهت سنجش داده های آماری از روش تحلیل کوواریانس چند متغییره (مانکوا) استفاده شد. نتایج نشان داد که بازی درمانی گروهی باعث بهبود مهارت های هویت اجتماعی در کودکان پیش دبستانی شده است.

هدف از این پژوهش، آسیب شناسی هویت اسلامی در نوآموزان مقطع پیش دبستانی بود. پژوهش کیفی حاضر از لحاط هدف، کاربردی است، از لحاظ ماهیت، مبتنی بر شیوه تحلیلی- استنتاجی است، از لحاظ استراتژی تحقیق، یک پژوهش اکتشافی بوده و از لحاظ روش کیفی به کار رفته نیز، در زمره پژوهش های پدیدارشناسی تجربی می باشد. مشارکت کنندگان در این پژوهش، مربیان پیش دبستانی و والدین نوآموزان بوده اند. نمونه گیری در پژوهش حاضر به صورت هدفمند بوده و روش انتخاب افراد نمونه نیز، نمونه گیری گلوله برفی بوده است. با استناد به قاعده اشباع نظری، حجم نهایی مشارکت کنندگان پژوهش، 9 نفر بود. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود که اعتبار آن ها از طریق روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان بررسی و تایید شد. در نهایت جهت تحلیل اطلاعات، از روش تحلیل محتوای مقوله ای استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، آسیب های مختلف مربوط به خانواده، محیط آموزشی و فضای مجازی می توانند شکل گیری و نهادینه شدن هویت اسلامی در نوآموزان مقطع پیش دبستانی را با تهدید مواجه گردانند. در زمینه خانواده، مهم ترین آسیب ها عبارت از «کم رنگ شدن آداب و مناسک دینی در خانواده»، «برداشت ناصحیح والدین از مفهوم روشنفکری»، «مادی گرایی افراطی خانواده ها»، «کاربست شیوه های فرزندپروری نامناسب و مغایر با آموزه های اسلام»، «جایگزینی رذایل به جای فضایل در خانواده» و «سایر آسیب ها» هستند. در زمینه محیط آموزشی، مهم ترین آسیب ها عبارت از «آسیب های روش شناختی در آموزش قرآن و معارف اسلامی»، «آسیب های مفهومی و القای تصورات اشتباه پیرامون اسلام به نوآموزان»، «نامناسب بودی صلاحیت های برخی از مدیران و مربیان» و «آسیب های فراسازمانی» هستند. در نهایت در زمینه فضای مجازی و رسانه ای، مهم ترین آسیب ها عبارت از «آسیب های مربوط به بازی های رایانه ای و دستگاه تلفن همراه»، «آسیب های مربوط به کانال های تلوزیزیونی ماهواره ای و شبکه های اجتماعی» و «عدم نظارت والدین بر فعالیت های کودکان در دنیای مجازی» هستند.

هویت مفهومی گسترده و کلان است که هویت فردی، دینی، جمعی، گروهی، ملی، قومی و فراملی را در برمی گیرد. تردیدی نیست که امروزه همه سنین کودک، نوجوانان و جوانان با مساله شکل گیری هویت روبرو هستند. درجستجوی هویت، دچار بحران می شوند. در چنین وضعیتی فرد، در جریان دستیابی به نقاط قوت و ضعف، نظام ارزشی و هدف های زندگی و باورهای دینی و اجتماعی، ممکن است به دام یک فرقه افراطی مذهبی بیفتد و به اسارت باورها، اهداف و عملکردهای آن درآید. کودکان، نوجوانان و جوانان کنجکاوی که در پی کسب تجارب تازه هستند و می خواهند هویت خویش را روشن تر کنند، ولی ارتباط محکمی با خانواده و اقوام و همسالان خود ندارند، دچار احساس ناامنی می شوند. نوجوانی که گرفتار تردیدها و دودلی ها می شود، به گونه ای که گویا خودش، فرهنگش و ملیت خود را نمی شناسد و تصور قطعی و ثابت از خود ندارد دچار بحران هویت است که با یک نوع احساس پوچی، بی معیاری، جامعه گریزی، جدایی از خویشتن و احساس بی قدرتی گریبان گیر است. بحران هویت نه تنها خود یکی از عوامل آسیب زای اجتماعی بلکه دارای پیامدهای منفی نیز می باشد. هویت دینی که ریشه در فطرت آدمی دارد، می تواند با تکوین و شکوفایی اش پیامدهای مثبتی درحوزه های فردی و اجتماعی به دنبال داشته باشد، از جمله احساس تعهد و مسوولیت در قبال ارزش ها و باورها، هدفمندی و جهت دهی فرد و جامعه که خود این امر بازخورد های مثبت و اثربخش خویش را در عرصه های مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی شفافیت و نمود بیشتری می بخشد. از آن جایی که بحران هویت به دلیل شرایط خاص کشورمان و جوان بودن جمعیت کشور گریبان گیر جوانان می شود و بی انگیزگی و بی مسوولیتی را در آن ها به وجود می آورد و مانع از فعالیت های مفید و سازنده آنان می گردد، باید بیشتر بررسی و در ارایه راهکارهای کلیدی بیش از پیش تلاش شود.در این مقاله به تعریف هویت، بحران هویت، نیاز به هویت، هویت دینی، ارکان و شاخصه های مهم هویت دینی، معنای لغوی فرهنگ، جایگاه دین در هویت ایرانی - اسلامی و... اشاره شده است.

پژوهش حاضر تحت عنوان بحران هویت و عوامل موثر بر شکل گیری هویت ایرانی اسلامی در کودکان با هدف بررسی نقش والدین، نظام آموزشی، وسایل ارتباط جمعی، همسالان و انواع بازیها انجام گرفته است. در این بررسی جامعه آماری کلیه دانش آموزان مدارس مقطع ابتدایی دخترانه و پسرانه شهر میبد بودند. برای بررسی تغییرات هویت، محقق سن 7 تا 11 سالگی را مبنای کار خود قرار داده است، برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان و مطابق با حجم جامعه 285 نفراستفاده گردید برای دستیابی به اهداف مورد نظر از روش خوشه ای استفاده شد و سپس طبق محدوده جغرافیایی 5 مدرسه به طور تصادفی از محدوده های جغرافیایی انتخاب و 285 نفر از این مدارس به شیوه در دسترس برای پژوهش برگزیده شدند. جهت جمع آوری داده ها، در این تحقیق ازپرسشنامه هویت اسلامی – ایرانی ساخته شده توسط رستگاری در سال 1391استفاده شده است.پس از جمع آوری داده های حاصل از پرسشنامه به منظور آزمون فرضیه تحقیق و به علت نا پارامتریک بودن داده ها علاوه بر آمار توصیفی از آمار استنباطی ناپارامتریک خی دو (نیکویی برازش) استفاده شده است . نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق نشان میدهد که عوامل والدین، نظام آموزشی، وسایل ارتباط جمعی، گروه همسالان و بازیها در شکل گیری هویت ایرانی اسلامی دانش آموزان ابتدائی تاثیر گذار است.

دوره نوجوانی، دوره ای است که فرد کودکی را پشت سر گذاشته و وارد مرحله جدیدی از زندگی خود می شود، نوجوانی و جوانی یکی از مهم ترین مراحل زندگی آدمی محسوب می شود و آخرین مرحله تحول شناختی و گذار از مرحله  «پیرو دیگران بودن» است.در این دوره فرد به بلوغ می رسد و در پی کشف هویت خود می باشد. هر یک از این تغییرات می تواند یک عامل بحران زا برای نوجوان محسوب گردد. هویت در نوجوانی این است که بداند کیست، چیست، از کجا آمده و به کجا خواهد رفت؟ بلوغ و بحران هویت بدون شک مهم ترین آسیب اجتماعی ایران است که در این دوره نمود پیدا می کند. در این راستا در این مقاله نخست به تعریف دوره نوجوانی وبلوغ و برخی ویژگی های آن و به تعاریفی از هویت و انواع آن و دوست یابی وشرایط آن در این دوره اشاره می شود و سپس مبانی نظری، پیامد ها و عوامل بحران هویت و دوست یابی مطرح می گردد و در خاتمه نتایج حاصله ارائه می شود. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی بلوغ و بحران هویت می باشد و بر آن است تا با شیوه توصیفی- کتابخانه ای به بیان این موارد بپردازد.

دوره اول کودکی برای همه کودکان سالهای سرنوشت ساز است، اما برای کودکی که از نظر فیزیکی، رفتاری، رشدی و یا خصوصیات یادگیری انحرافهایی از هنجار دارد این سالها تعیین کننده تر و حساس تر است. مقاله حاضر که به روش مطالعه کتابخانه ای جمع آوری گردیده، به اهمیت مبحث اختلالات یادگیری در دوره پیش دبستانی و تاثیر مداخله به هنگام در شکل گیری هویت کودکان و کاهش مشکلات آموزشی و رفتاری آنان پرداخته است. از آنجا که پیش دبستانی مرحله گذر از مهد کودک به مدرسه است و کودک باید بر مسائل رشدی و ذهنی مختلفی تسلط داشته باشد. این دوره فرصت خوبی برای تشخیص و مداخله به هنگام در رشد مهارت های ذهنی، شناختی، رفتاری و اجتماعی است تا از بروز اختلالات یادگیری و رفتاری و عواقب نامطلوب آن در هویت یابی آنان پیش گیری شود. اگرچه هنوز بحث های زیادی در رابطه با تشخیص اختلالات یادگیری قبل از مدرسه وجود دارد ولی تحقیقات بسیاری برای حمایت از این زمان بندی و عمل تشخیص و مداخله زودهنگام انجام شده است. از ارزش های تشخیص و مداخله به هنگام این است که علاوه بر این که موقعیتی بهتر برای برنامه های مداخله زودهنگام به وجود می آورد، می تواند پایه ای برای شکل گیری هویت بوده و تجربیات موفق تحصیلی آینده را برای کودکان در معرض خطر ایجاد نماید. به علاوه تشخیص به موقع می تواند جلوی مشکلات ثانویه را نیز بگیرد. در صورتی که کودکان دارای اختلالات یادگیری در زمان مناسب تشخیص داده نشوند، مشکلات یادگیری آنها ادامه می یابد و می تواند منجر به ایجاد مشکلات رفتاری، مشکلات تحصیلی، ترک تحصیل و بحران هویت گردد. به عکس، تشخیص زود هنگام، نیاز به خدمات آموزشی خاص و گسترده را در آینده کاهش می دهد.

دوران پیش از دبستان با توجه به نقشی که در شکل گیری شخصیت هر فرد دارد یکی از مهم ترین دوره های زندگی محسوب می شود. با توجه به اهمیت این دوره باید با سرمایه گذاری بیشتر در مقطع پیش دبستانی و همچنین فراهم آوردن محیط مناسب، زمینه را برای رشد و پرورش کودک فراهم کرد. حمایت کودک برای بازی کردن و قصه گفتن برای او، به عنوان دو مورد از روش های غنی سازی این دوره به شمار می آید. قصه باعث پرورش خلاقیت، افزایش دقت، ایجاد اعتماد به نفس و رشد نگرش مثبت در کودک می شود، همچنین بازی کردن موجب رشد حرکتی، اجتماعی، عاطفی و غیره در کودک می شود و سبب رسیدن او به فرایندهای ذهنی عالی تر همچون، انتزاع، ادراک و خواندن در آینده خواهد شد. در این مقاله اهمیت بازی کردن کودک و قصه گفتن برای او بررسی شده است و هدف از آن آگاهی هرچه بیشتر همه کسانی است که از ضرورت بازی و قصه در زندگی کودک بی اطلاع اند تا با درک اهمیت این دو در فرایند شکل گیری هویت کودک به صورت صحیح، او را یاری کنند.

هدف نهایی نظام آموزشی در سراسر دنیا تعلیم و تربیت افراد به منظور حضور موثر در جامعه و انتقال هویت، فرهنگ، ارزش ها و اصول حاکم بر کشور است، به نحوی که نظام آموزش و پرورش در سراسر گیتی، گروه های دانش آموزی را در مدارس و کلاس های درس گردهم می آورد تا امیدها و انتظارات جامعه و افراد را برآورده سازد. در این بین علی رغم آنکه در ظاهر، فراگیری علم و ترویج شاکله های آن مهم ترین اهداف نظام آموزشی به شمار می آیند، با این حال نباید از یاد برد که نظام آموزشی نقش مهمی در جامعه پذیری افراد ایفا می نماید. از این رو افراد علاوه بر فراگیری علم و دانش به شناخت خود و دیگران نیز می پردازند. مساله بحران هویت یکی از حادترین مسائل موجود در کشورهای درحال توسعه محسوب می شود و بعضا این بحران موجب رخنه عوامل بیگانه و سقوط رژیم های حاکم نیز شده است. طبق نتایج حاصل از این تحقیق، به طور کلی بحران هویت هنگامی رخ می دهد که یک جامعه دریابد آنچه را که تاکنون به طور دربست و بی چون و چرا به عنوان تعاریف فیزیکی و روان شناسانه خود جمعی اش پذیرفته بود، تحت شرایط تاریخی جدید دیگر قابل پذیرش نیست. از این رو بحران هویت در اثر پیامدهای روان شناسانه تغییر اجتماعی سریع و احساسات دوگانه نسبت به بیگانگان ایجاد می شود، در چنین شرایطی حکومت از باز تعریف هویت خود باز می ماند و نیروهای خارجی با تبلیغات گسترده به تبیین هویتی نوین برای ملتی که از هویت پیشین خود وامانده است، می پردازند.

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی راهکارهای اجرایی در جهت کمک به شکل گیری و تقویت هویت درکودکان و نوجوانان انجام گرفته است. از آنجائی که سن دوره کودکی توسط سازمان ملی کودکان 5-14و نوجوانان 15-25سال اعلام شده است. در پژوهش حاضر برخی از عوامل موثر بر فرآیند هویت یابی کودکان و نوجوانان در سنین فوق مورد بررسی قرار گرفته است. تحقیق حاضر ضمن درک تغییرات در نوع هویت کودکان و نوجوانان به عنوان یک پدیده اجتماعی در پی آن است تا بداند که این دگرگونی ها بیشتر در چه حوزه ها و ابعادی بوجود آمده است. به عبارت دیگر سمت و سوی تغییرات اجتماعی در جامعه مورد مطالعه چگونه است. و در نهایت ضمن توصیف و تطبیق انواع هویت یابی در جامعه مورد مطالعه، سعی شده است تا با استفاده از چارچوب های نظری به تحلیل و تبیین فرایند هویت یابی در بین کودکان و نوجوانان بپردازیم. همچنین سعی بر آن شده است تا تاثیر عواملی نظیر میراث تاریخی و فرهنگی، ادبیات، اعیاد و مناسبتها و مناسک اسلامی و ملی، گروههای مرجع، موسیقی و هنر مقبولیت خانوادگی، هویت جسمی و جنسی بر فرایند هویت یابی پرداخته شود. و در پایان پیشنهاد گردیده که در حوزه مسائل و موضوعات مربوط به کودکان و نوجوانان باید با توجه به نیازها و انتظارات کودکان و نوجوانان بر حسب شرایط و موقعیت مکانی و زمانی حاضر اصول و راهبردهایی را تنظیم نمائیم تا کودکان و نوجوانان بیشتر به عوامل بومی، محلی و ملی و دینی در کنار عوامل و شرایط بین المللی در فرآیند تکوین هویت توجه نمایند.

هویت، شاکله وجودی انسان است که در طول زندگی مسیر او را تعیین می کند و این شاکله وجودی از ابتدای کودکی و با تقلید کودک از رفتار بزرگترها بخصووص والدین و افراد مورد علاقه اش شکل می گیرد. دور بودن فرد از تربیت صحیح دینی در سال های کودکی زمینه ساز دوری او از هویت دینی می شود. در سیره معصومین (علیهم السلام) شکل گیری هویت کودک از ابتدای کودکی با تشویق و بازی و نیز تکرار و تمرین متون و آداب دینی همراه بوده است، بنابر عملکرد این بزرگواران در می یابیم کودک باید به طور مستمر و با زبان کودکی که برایش خسته کننده نباشد آداب و اخلاقیات اسلامی را بیاموزد. تقویت هویت دینی کودک نقطه مقابل و راهکار اصلی برای مقابله با بحران هویت کودک در آینده است و این تقویت هویت به صورت شناخت و آگاهی و تبیین اهداف دین به صورت ملموس و کودکانه و نیز با عملکرد درست خود افراد معاشر با کودک صورت می پذیرد و ابزار بازی و سرگرمی و قصه گویی و... در این راستا به کمک والدین، مربیان و معلمین کودک می آید تا بتوانند هویت کودک را به درستی و در جهت دینی و اخلاقی شکل بدهند چرا که در صورت قصور در این امر دیگر در بزرگسالی تغییر هویت غلط تقریبا غیرممکن خواهد بود و هر آنچه کودک در کودکی خود بیاموزد شخصیت و هویت وی را شکل می دهد.بنابر نظریه برخی روان شناسان شخصیت اصلی هر فردی تا قبل از سنین مدرسه یعنی حدود شش و هفت سالگی شکل می گیرد و پس از آن باید اخلاقیات و آداب درست دینی را در کودک تقویت نمود. باید به کودکان در سنین دبستان تفهیم کرد که خداوند احکام و دستورهای خود را از طریق ائمه معصومین (علیها السلام) روی زمین پیاده می کند.