همایش بین المللی ایده های نو در معماری و شهرسازی
سال:1394 | دوره:1 |تعداد مقالات:9

امروزه فضای شهری نیازمند مکانهایی جهت مکث، تفرج و آرامش شهروندان میباشد، آبنمای موزیکال با تلفیقی از آب و نور و موسیقی این امر را به صورت خارق العاده به مخاطب القاء می نماید که عناصر تشکیل دهنده اصلی آبنمای موزیکال هر کدام مجزا تاثیر خاصی بر روحیه دارند که در ترکیب با همدیگر به اوج این خاصیت میرسند و با جانمایی در فضاهای شهری اعم از پارکها، میدان ها و... مخاطبان زیادی را به خود جذب کنند و طراحی آن نیز متاثر از فضای شهری که در آن قرارگرفته میباشد. در عین حال آبنماها در برخی کشورها به فضاهای تجمع پذیر، توریستی مکانی ایده آل برای مردم جهان تبدیل شده است.

امروزه، هویت، در جوامع رو به توسعه نظیر جامعه ما که در دو راهی پذیرش الگوهای رایج غرب و حفظ ارزش های مدنی و بومی خود قرار دارند، به یک چالش مهم تبدیل شده است. بعد از انفصال آشکاری که در سبک های ساخت و ساز ایران در دوره های معاصر به دلیل تقلید از جنبش مدرن غرب و نمونه برداری از آن تا به امروز به وقوع پیوسته است، توجه و سعی در احیای نمود فرهنگ و تاریخ ایرانی در جداره های شهری نیازی اساسی به شمار می رود، در همین راستا بازسازی و ساماندهی و تجدید هویت 8 دروازه قدیم تبریز که به عنوان یکی از مراکز مهم تحولات اجتماعی و سیاسی کشور در طول قرن ها به شمار می آمده است به عنوان نمونه معرفی گردیده و بازسازی و رونق دهی به نام و نقش آن ها در راستای اهداف تبیین هویت مدنظر قرار گرفته است.

در معماری ایران همچنان نمونه های بارزی وجود دارند که در دایره دید پژوهشگران کمرنگ مانده اند. گنبدهای اورچین بیشتر در جنوب ایران و نواحی حوزه خلیج فارس وجود دارند. استان بوشهر پس از خوزستان دومین مامن اینگونه گنبدهای اورچین است ولی متاسفانه این گنبدها در استان بوشهر بکر و در کمتر متون مستندی مورد بررسی قرار گرفته اند. با این فرض که بتوان با کنکاش در ویژگی های این گنبدها در استان بوشهر به استخراج ویژگی های شاخص آنها در جهت استفاده در طراحی دست یافت، مقاله ذیل با تکیه بر مطالعات میدانی و اسنادی به بررسی گنبد های اورچین و در نهایت نمونه های موجود استان بوشهر اقدام نموده است. این نمونه ها به عنوان تنها نمونه های باقی مانده در استان هستند که کاربری آرامگاهی و یا مذهبی دارند. در نهایت ویژگیهای آنها استخراج و دسته بندی گردیده است.

چشم اندازی گذرا بر سیمای شهرهای سنتی ایران بافت های ارزشمندی را به نمایش می گذارد که میراث فرهنگی این جامعه کهن در آن نهفته است. در شهر های سنتی، نواحی مسکونی به محله های مختلف و مجزا تقسیم می شدند و افراد با علایق مشابه یا سوابق یکسان در محله های خود برای تامین راحتی، حمایت و امنیت بیشتر گرد هم می آمدند. هر محله ای با وجود یک مرکز محله که دارای عناصر عمومی و در بعضی موارد عناصر خصوصی تر می بود، هویت بیشتری می یافت. در واقع مرکز محله نقش به سزایی در جزئیات زندگی ساکنین محله داشت و از عوامل اصلی و تعیین کننده در نوع روابط و پیچیدگی های اجتماعی و مردم شناختی هر محله به شمار می رفت. اما در چند دهه اخیر با رواج یافتن اقدامات شهرسازی جدید، تغییر شیوه و سبک زندگی و تسلط ماشین بر انسان، مرکز محله های شهری، تحرک و نشاط گذشته خود را از دست داده و محیطی نامناسب و کم رونق را برای ساکنین خود به وجود آورده اند. ازسوی دیگر از بین رفتن فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی و ساختار کالبدی مرکز محله ها منجر به فرسایش بیشتر بافت محله شده است. پژوهش حاضر به دنبال روش معاصرسازی و بازآفرینی ارزش های گذشته مرکز محلات شهری و درجستجوی دلایل عدم کارایی کاربری ها و فضاهای درون محله ای است تا در نهایت بتواند راه حلی برای احیای ساختار کالبدی و کارکردی مرکز محله ارائه نماید. ایجاد تغییرلات در ساختار کالبدی و کارکردی این مراکز، امروزه به صورت یک ضرورت در حیطه شهرسازی احساس می شود. چرا که تقویت هویت فضایی و احیای سرزندگی درون محله بدون باززنده سازی مرکز محله محقق نخواهد شد.

در مقاله بخش مطالعات شناخت و تحلیل وضع موجود ارائه گردیده است. در اینجا باید ذکر شود که بررسی به صورت مطالعه ای هدفمند پیگیری شده و در هریک از مطالعات موضعی ارائه شده تلاش شده است تا از ذکر اطلاعات غیر ضروری پرهیز گردد و اطلاعات ارائه شده در ارتباط با طراحی پایدار در جداره رودخانه در پیوند با مطالعات نظری و تجارب جهانی به طور خاص مورد تحلیل قرار گیرد. در نتیجه ساختار اصلی مطالعات شناخت این بخش شامل شناخت مناطق 5 و 22 که بستر شهریرودخانه کن است، می شود در مرحله بعد به شناخت مقیاس خرد رودخانه و محدوده طراحی پرداخته می شود. در پایان جمع بندی مطالعات شناخت و تحلیل وضع موجود در قالب تجزیه و تحلیل سوات ارائه گردیده است.

جامعه ایران علاوه بر پیشینه تاریخی و تمدنی مزین و مفتخر به اسلام نیز می باشد و این در حالی است که کمتر نشانه و شاخصه ای از این موارد در فضا و سیمای شهرهایمان بروز داده شده و ضرورت مساله در جایی هویدا می شود که در می یابیم جامعه مسلمان ایران با تکیه بر اصول و عقاید تشیع در پی یافتن و ساختن آرمان شهری می باشد که قرار است الگو باشد و تجلی گاه معنویات و آموزه های آن، آرمان شهر اسلامی نه تنها به سیمای شهرهای کهن و به دور از ابزارهای تجدد (مدرنیسم) نمی باشد بلکه کاملا مدرن و پایدار است، در این مقاله سعی شده که با پذیرفتن ایده محله محوری در شهرهای آینده مان (همانند نظریه نوشهرگرایی در جوامع غربی) به دنبال چگونگی ترسیم فضا و کالبد این محله باشیم ,در این راستا برای استقرار نوعی کاربری در مرکز محله به عنوان نقطه ثقل توجه و دسترسی پیشنهاد مسجد مدرسه را می دهیم، مسجد مدرسه ای که در سه عنوان کالبد، عملکرد و معنا دچار نوعی باز تعریف شده است یعنی کاملا پایدار، کاملا بدون پیرایه و نهایت تاثیرگذاری را داراست. روش تحقیق، تحلیلی- توصیفی میباشد و ابزارهای مطالعه شامل مطالعات کتابخانه ای است.

حمام تاریخی بنایی ارزشمند است که پیوند محکمی با فرهنگ مردم داشته و محل برخورد موضوعات متنوعی چون طب و سلامتی، زیبایی و آراستگی، و آرامش تن، و مکانی برای گپ زدن، سرگرمی های مفرح، و اجرای مراسم های سنتی ملی و مذهبی بوده است. این نگاه جامع، رویکردی برای احیای حمام با بهره گیری از وجوه متنوع حمام های سنتی به ما می دهد. امری که همواره در کشور ما مورد غفلت واقع شده است. لذا این نوشتار سعی داشته با مطالعه جنبه ها و کارکردهای حمام سنتی، با کمک نمونه موردی حمام تاریخی گلشن یزد، راهی نو برای احیای این دسته بناهای تاریخی بگشاید. پژوهش پیش رو، پژوهشی تاریخی با روش تحقیق توصیفی است که مبنای گردآوری اطلاعات آن کتابخانه ای و میدانی است. مطالعات نشان می دهد وجود تعاریف امروزی برای بسیاری از این کارکردها، با کمک بهره گیری از راهکارهای ابداعی ساده جهت داشتن حداقل مداخلات و برگشت پذیری آسان آن ها، می تواند این امر را ممکن سازد.

از 250 سال پیش، یعنی زمانی که انقلاب صنعتی بشر را به استخراج عجولانه و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر دعوت کرد، همواره وابستگی به این انرژی ها برای تعدیل و ایجاد شرایط محیطی مناسب بیشتر شده است. به رغم نقش گسترده این انرژی ها در پیشرفت بشر، اثرات تخریبی سنگین آنها بر محیط زندگی، موضوع تامل و بازگشت به روشهای سنتی مهار محیط زیست شده است. طی اعصار متمادی ساختمانها با توجه به اقلیم و محیط خود ساخته می شدند. اما با ورود معماری مدرن، تمام آنچه محیط زندگی ما را در کنار باد، آفتاب و باران به فضایی مطلوب برای زندگی تبدیل می کرد، فراموش شد و هرروز بیشتر به سیستم های مکانیکی وابسته شدیم. بنابراین راهکارهای سنتی نیز باید متناسب با این تغییرات دگرگون شوند. همانطور که امروزه بادگیرهای مدرن با سیستم های خورشیدی جایگزین بادگیرهای سنتی شده اند. این مطلب به بررسی یکی از عناصر موثر در تهویه و سرمایش یعنی بادگیرهای سنتی و چگونگی تغییر در شکل و کاربرد آن در بناهای امروزی اختصاص دارد. (خاموشیان، 1390، ص 113).

موضوع ممنوعیت تصویرسازی و نقاشی در اسلام، در طول تاریخ اغلب توسط محققان مورد بحث بوده است. اکثر شرق شناسان باور دارند که اسلام به طورکلی مخالفتی با هنر ندارد لیکن بدلیل اینکه یک نگرانی واقعی در صدر اسلام، بازگشت احتمالی تازه مسلمانان به شرک و بت پرستی بوده است برای صورت گری و مجسمه سازی محرمیت قائل شدند لذا امروزه منابع و احادیث بسیار اندک و محدودی در رابطه با نقاشی و تصویرگری موجود است. در واقع امروز تاریخ نقاشی اسلامی به طور کلی ناشناخته مانده و چه بسا سالیان متمادی نادیده گرفته شده است. به هر صورت دین مبین اسلام همواره بر زیبایی و زیبایی شناسی تاکید کرده است.«هوالجمیل و یحب الجمال؛ بی هنران را بگو گنچ هنر زان ماست».