روزجهانی کتاب و حق تألیف(کپی رایت) و مقالات مرتبط

همایش عمومی یونسکو در بیست‌ و هشتمین اجلاس خود که از تاریخ 25 اکتبر تا 16 نوامبر 1995 در شهر پاریس برگزار شد، ضمن قطعنامه‌ای که در تاریخ 15 نوامبر 1995 به تصویب رسید، روز 23 آوریل هر سال را روز جهانی کتاب و حق مؤلف (world book and copyright day) اعلام کرد.
هدف یونسکو از اختصاص روزی به کتاب و حق مؤلف گرامی‌داشت کتاب و مؤلفان جهان بوده است تا بدین‌وسیله همگان خصوصاً جوانان را ترغیب کند که به لذت مطالعه پی ببرند.
موضوع کپی رایت (copy right) یا حق تالیف و حق نشر ار مسایل مستحدثه و به نعبیر فقیهان از حوادث  واقعه و نوازل فقهی است که با مفهوم کنونی آن در صدر اسلام سابقه نداشته و در قرون اخیر پدید آمده است . اصطلاح کپی رایت ( حق تکثیر) یا لزوم رعایت حقوق پدید آورندگان فرآورده‌های فکری همگام با تحولات اقتصادی، صنعتی،سیاسی و فرهنگی جدید در جوامع بشری پدید آمده و همزمان با پیشرفت دانش فناوری صنعت چاپ مطرح شده است 
از 1873 میلادی تاکنون اصل رعایت حقوق مادی و مالکیت معنوی مؤلفان ،مخترعان و مبتکران آثار هنری و صنعتی را تقریبا همه ملتها و دولتهای جهان به غیر از ایران و چند کشور دیگر پذیرفته‌اند و مالکیت معنوی و فکری صاحبان این گونه محصولات را برای تقویت روحیه پژوهش و ابداع و گسترش دانش بشری به رسمیت شناخته اند و حتی نهادهای فرهنگی بین المللی نظیر یونسکو از آن پشتیبانی می‌کند 
 در دنیای امروزی تلاشهای فراوان انفرادی و انجمن ، نهادها و سازمانهای بین المللی که برای حمایت و دفاع از حقوق آفرینندگان فرهنگی و مخاطبان آنان صورت می‌گیرد امری ضروری و لازم است اما کافی نیست چون به تجربه ثابت شده است که این حمایتهای قانونی از ضمانت اجرایی برخوار نیست 
برخورداری انسان از موهبت الهی عقل و قدرت تفکر و توان بیان اندیشه‌ها و نیز اجتماعی زیستن بشر همراه با داشتن اراده و حق انتخاب در زندگی، اندیشمندان جهان را از دیر باز بر آن واداشته که یافته‌های فکری و فرآورده‌های اندیشه‌ای خود را از حصار ذهن آزاد ساخته و برداشتهای علمی شخصی را در معرض استفاده و بهره‌برداری دیگر همنوعان  قرار دهد . همین پایبندی به  تکلیف و انجام وظیفه دانشیان ، حق شناسان حق گرا را واداشته که برای آنان حقوقی را به رسمیت بشناسند
اما در بین حقوقدانان در تبیین اهمیت حق تالیف و تعیین نوع مالکیت آن اختلاف نظر وجود دارد . برخی حقوقدانان از آن تعبیر به مالکیت فکری ، ذهنی و معنوی، در برابر مالکیت مادی کرده‌اند و جمعی ازآن تعبیر به مالکیت ادبی ، هنری و صنعتی و برخی آن را از مقوله حقوق کارگران می دانند.
پیشینه تاریخی شناسایی حقوق پدید آورندگان در ایران را باید در مواد 245-248 قانون جزا مصوب 15 مرداد1310 جستجو نمود که مواد247 0248تصریحا در مقام دفاع از حقوق مؤلفان و مبتکران برآمده است . در ایران مصوبات گوناگونی به منظوراهمیت این موضوع در دورانهای مختلف به تصویب رسیده است اما نخستین قانون حمایت از مؤلفان و مصنفان و هنرمندان در 11 دی ماه 1348 با 33 ماده وسه تبصره از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و در سال 1352  قانون دیگری  با عنوان قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات وآثار صوتی به تصویب رسید که به موجب این قانون ، تکثیر کتب و نشریات بدون تغییرات جدید یا انگیزه بهره برداری بدون اجازه صاحب حق ممنون شد ولی در زمینه منع بهره گیری فرهنگی دیگر کشورها صراحت ندارد.
جمهوری اسلامی ایران سرانجام در سال 1380 به سازمان جهانی مالکیت معنوی وایپو (WIPO) پیوسته است اما این عضویت به معنای پذیرش قانون کپی رایت نبوده است .....

بیشتر بخوانید 

مقالات مرتبط