20 دی ماه سالروز تولد و شهادت امیرکبیر است. به مناسبت این روز به بررسی این شخصیت در کتاب های لاتین و مقالات فارسی، بااستفاده از ابزارهای ngram و ژرفای دانش میپردازیم.
میرزا تقی از همان کودکی خواندن و نوشتن را با وجود خاستگاه فروتنانه خود آموخت. او به دلیل استعداد طبیعی خود، دانش و مهارت های مورد نیاز را در حالی که هنوز خیلی جوان بود تسلط داشت. وی به عنوان کاتب به بوروکراسی استانی پیوست و با توانایی های خود، به سرعت در سلسله مراتب دولت پیش رفت. در سال 1829 وی به عنوان یک عضو در یک مأموریت در سن پترزبورگ قدرت روسیه ، همسایه بزرگ ایران را مشاهده کرد. وی به این نتیجه رسید که اگر ایران بخواهد به عنوان یک کشور مستقل باقی بماند، اصلاحات مهم و اساسی لازم باید انجام شود. وی به عنوان وزیر در آذربایجان شاهد نارسایی های دولت استانی ایران بود و در دوران تصدی درعثمانی پیشرفت آنها را به سمت مدرن سازی مطالعه کرد. میرزا تقی پس از بازگشت به ایران در سال 1847 توسط محمد شاه از سلسله قاجار به دربار ولیعهد ناصرالدین در آذربایجان منصوب شد.
با مرگ محمد شاه در سال 1848 ، میرزا تقی عمدتاً مسئولیت اطمینان از جانشینی ولیعهد تاج و تخت را بر عهده داشت. پادشاه جوان به عنوان تشکر او را وزیر ارشد خود منصوب کرد و دست خواهر خودش را به ازدواج او داد. در این زمان میرزا تقی لقب امیرکبیر را به خود گرفت. وی نخست وزیری خود را در زمانی بدست آورد که امور کشور کاملاً از کنترل خارج شده بود. ایران عملا ورشکسته بود، دولت مرکزی آن ضعیف بود و استان های آن تقریباً خودمختار شده بودند. طی دو سال و نیم بعد، امیر شروع به اصلاحات مهمی تقریباً در تمام بخشهای جامعه انجام داد.
برای دریافت آخرین‌های بلاگ و کارگاه‌های مرکز اطلاعات علمی در خبرنامه عضو شوید.
هزینه های دولت کاهش یافت، ابزارهای دولت مرکزی مورد بازنگری قرار گرفت و امیر مسئولیت تمام حوزه های دیوان سالاری را بر عهده گرفت. مداخله خارجی در امور داخلی ایران محدود شد و تجارت خارجی رواج یافت. کارهای عمومی مانند بازار تهران، دارالفنون برای آموزش کادر جدیدی از مدیران و آشنایی آنها با فنون مدرن تأسیس شد. از جمله دیگر موفقیت های وی بنیانگذاری روزنامه ای به نام "وقایع اتفاقیه" بود.
بسیاری از سوء استفاده ها در امور سیاسی و همچنین روابط با کشورهای همسایه و سایر کشورهای خارجی صورت گرفت. وی همچنین به سفارتخانه های ایران در سراسر جهان رفت. رفتار سفیران سرزمین های بزرگ در ایران به گونه ای بود، که از نخست وزیر یک دولت مستقل و خودگردان انتظار می رفت.
بر اساس اطلاعات گوگل ان گرام پس از قتل میرزا تقی خان امیرکبیر، نگارش کتب علمی در مورد وی به بالاترین میزان رسیده و پس از آن دچار افت شده است. همچنین اسم اصلی به کار رفته در کتب انگلیسی Amir Kabir است. این سوال مطرح می شود که چرا در این دوره در کتب انگلیسی چرا نام امیر کبیر بیشتر مطرح شده، که این سوال می تواند توسط محققان علم اجتماعی و تاریخ بیشتر مورد بررسی قرار بگیرد.
شاید یکی از دلایل آن نگارش کتابی با عنوان مرآت البلدان بیست و پنج سال پس از مرگ امیرکبیر باشد. ناصرالدین شاه که اصرار داشت در این کتاب تصویری از امیرکبیر وجود داشته باشد، شخصاً طرحی از صورت امیر کشید و نقاشی اصلی با استفاده از طرح شاه تهیه شد. در ادامه این عکس را ملاحظه می کنید.
بر اساس پایگاه دپث تا کنون 74مقاله به زبان فارسی در مورد امیر کبیر منتشر شده که روند آن را در شکل ملاحظه می کنید.
بر اساس شکل دوم مجله مسکویه بیشترین تعداد مدارک علمی با موضوع امیرکبیر را منتشر کرده است.
بیشتر مقالات در مورد امیر کبیر حول موضوع تاریخ است. شکل زیر، ارتباط میان مقالات علمی با موضوع امیر کبیر را با دیگر موضوعات نشان می‌دهد. بر این اساس، اندازه دایره نشان دهنده ارتباط بیشتر با دایره اصلی یعنی امیر کبیر است.مقالات با موضوع امیرکبیر با صنیع الملک، عباس میرزا و فتحعلی شاه بیشترین ارتباط را دارند. صنیع الملک نقاش هم دوره با میرزا تقی خان امیرکبیر است. یکی از چالش های علمی مطرح شده بر اساس این شکل برای پژوهشگران تاریخی می تواند این نکته باشد که به چه دلیل نام امیر کبیر و صنیع الملک در مقالات علمی اینقدر با هم ارتباط دارند؟ نقش انگلیس در قتل امیر کبیر چه بوده است؟
منابع:
ویکی پدیا فارسی، امیرکبیر
https://books.google.com/books?id=AzqbYf9Q_2UC&pg=PA111&dq=amir+kabir&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiFgp2M1pPuAhXEoXEKHTSTCDEQ6AEwAHoECAYQAg#v=onepage&q=amir%20kabir&f=false
https://books.google.com/books?id=AzqbYf9Q_2UC&pg=PA111&dq=amir+kabir&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiFgp2M1pPuAhXEoXEKHTSTCDEQ6AEwAHoECAYQAg#v=onepage&q=amir%20kabir&f=false