ژن درمانی تکنیکی است که از ژن ها برای درمان یا پیشگیری بیماری ها استفاده می کند. ژن درمانی از روش‌های درمانی است که با کمک آن به ترمیم و رفع عیب ژن می پردازد و بیماری را درمان می کنند. در ژن درمانی ، ماده ژنتیکی به همراه حاملی برای رفع نقص ژن معیوب یا برای تولید یک پروتئین مفید به سلول ها وارد می شود . اگرچه ژن درمانی انتخاب امید بخشی برای درمان برخی بیماری ها است اما این روش پرخطر بوده و هنوز تحت مطالعه است تا بی خطر بودن و موثر بودن آن اثبات شود . ژن درمانی به دو دسته ژن درمانی سلول های سوماتیک و ژرم لاین تقسیم می شود. با ژن درمانی می توان بسیاری از بیماری ها را درمان کرد. در ادامه به بررسی کتابسنجی مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی در پایگاه استنادی اسکوپوس می پردازیم .
در تاریخ 17 شهریور 1400، برای بازیابی مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی، کلمه "*gene therap" در قسمت عنوان، چکیده و کلمات کلیدی پایگاه استنادی اسکوپوس جستجو و تعداد 106453 مدرک علمی بازیابی شد.
نمودار 1، روند مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را نشان می‌دهد. بر این اساس، اولین مدرک علمی مرتبط با ژن درمانی در سال 1945 و بیش‌ترین تعداد مدارک علمی در سال 2005 منتشر شده است. تعداد مدارک علمی منتشر شده در سال 2021 برابر با 2973 است.
نمودار 1. روند مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی
نمودار 2، موضوعات به کار رفته در مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را نشان می‌دهد. بر این اساس، 72 درصد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی مرتبط با حوزه‌های موضوعی پزشکی، بیوشیمی، ژنتیک و زیست شناسی مولکولی و فارماکولوژی، سم شناسی و داروسازی منتشر شده‌اند.
نمودار 2. موضوعات به کار رفته در مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی
نمودار 3، کشورهایی را نشان می‌دهد که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی منتشر کردند.. بر این اساس، ایالات متحده آمریکا، چین و انگلستان به ترتیب با انتشار 42627، 15057 و 8755 تعداد مدارک علمی کشورهایی هستند که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کردند. ایران نیز با انتشار 878 مدرک علمی در رتبه اول خاورمیانه و هجدهم جهان قرار دارد .
نمودار 3. کشورهایی که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کردند.
جدول 1، موسساتی را نشان می‌دهد که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند. براین اساس هفت موسسه از آمریکا در این جدول حضور دارند. Harvard Medical School، Inserm و National Institutes of Health NIH به ترتیب با انتشار 2067، 2017 و 1921 مدرک علمی، موسساتی هستند که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند.
جدول 1. موسساتی که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند.
|
موسسه
|
تعداد مدارک علمی
|
درباره
|
کشور
|
|
Harvard Medical School
|
2067
|
یکی از معتبرترین و مشهورترین مدرسه‌های پزشکی در جهان است.
|
آمریکا
|
|
Inserm
|
2017
|
موسسه ملی بهداشت و تحقیقات پزشکی
|
فرانسه
|
|
National Institutes of Health NIH
|
1921
|
رهبری و نظارت بر تحقیقات علوم زیستی-پزشکی
|
آمریکا
|
|
University of Pennsylvania
|
1259
|
از قدیمی‌ترین و معتبرترین دانشگاه‌های آمریکا و جهان به حساب می‌آید.
|
آمریکا
|
|
University of Florida
|
1170
|
چهارمین دانشگاه بزرگ آمریکا
|
آمریکا
|
|
Baylor College of Medicine
|
1129
|
معتبرترین کالج‌های علوم پزشکی آمریکا و جهان
|
آمریکا
|
|
University of Texas MD Anderson Cancer Center
|
1103
|
از معتبرترین مراکز تحقیقاتی سرطان
|
آمریکا
|
|
University College London
|
1071
|
دانشگاهی دولتی و تحقیقاتی
|
آمریکا
|
|
CNRS Centre National de la Recherche Scientifique
|
1044
|
بزرگترین سازمان دولتی فرانسه در زمینه پژوهش علمی است که زیر نظر وزارت آموزش عالی و پژوهش فرانسه قرار دارد
|
فرانسه
|
|
Ministry of Education China
|
953
|
وزارت آموزش
|
چین
|
جدول 2، منابعی را نشان می‌دهد که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی منتشر کرده‌اند. بر این اساس، Gene Therapy، Human Gene Therapy و Molecular Therapy به ترتیب با انتشار 3631، 3072 و 2875 مدرک علمی، منابعی هستند که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند. 15 درصد از مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی، در این یازده منبع علمی منتشر شده‌اند.
جدول 2.منابعی که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند.
|
منبع
|
تعداد مدارک علمی
|
SJR
|
|
Gene Therapy
|
3631
|
1.332
|
|
Human Gene Therapy
|
3072
|
1.633
|
|
Molecular Therapy
|
2875
|
3.871
|
|
Cancer Gene Therapy
|
1443
|
1.535
|
|
Journal Of Gene Medicine
|
1121
|
1.746
|
|
Proceedings Of The National Academy Of Sciences Of The United States Of America
|
956
|
5.011
|
|
Journal Of Controlled Release
|
809
|
2.119
|
|
Blood
|
784
|
5.515
|
|
Current Gene Therapy
|
732
|
0.704
|
|
Cancer Research
|
700
|
4.103
|
|
Plos One
|
700
|
0.99
|
جدول 3، نویسندگانی را نشان می‌دهد که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی منتشر کرده‌اند. Wilson, J.M، Curiel, D.T و Morishita, R به ترتیب با انتشار 440، 425 و 280 مدرک علمی نویسندگانی هستند که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند.
جدول 3. نویسندگانی که بیش‌ترین تعداد مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی را منتشر کرده‌اند.
|
نویسنده
|
تعداد مدارک علمی
|
وابستگی سازمانی
|
|
Wilson, J.M.
|
440
|
Penn Medicine, Philadelphia, United States
|
|
Curiel, D.T.
|
425
|
Washington University School of Medicine in St. Louis, St. Louis, United States
|
|
Morishita, R.
|
280
|
Graduate School of Medicine, Suita, Japan
|
|
Kaneda, Y.
|
269
|
Graduate School of Medicine, Suita, Japan
|
|
Ylä-Herttuala, S.
|
246
|
Kuopio University Hospital, Kuopio, Finland
|
|
Robbins, P.D.
|
235
|
University of Minnesota Twin Cities, Minneapolis, United States
|
|
Hauswirth, W.W.
|
216
|
University of Florida College of Medicine, Gainesville, United States
|
|
Crystal, R.G.
|
205
|
Weill Cornell Medicine, New York, United States
|
|
Kohn, D.B.
|
205
|
David Geffen School of Medicine at UCLA, Los Angeles, United States
|
|
Thrasher, A.J.
|
202
|
UCL Great Ormond Street Institute of Child Health, London, United Kingdom
|
جدول 4، مدارک علمی پر استناد مرتبط با ژن درمانی را نشان می‌دهد.
جدول 4. مدارک علمی پر استناد مرتبط با ژن درمانی
|
نویسندگان
|
عنوان
|
سال
|
منبع
|
تعداد استنادات
|
|
Langfelder P., Horvath S.
|
WGCNA: An R package for weighted correlation network analysis
|
2008
|
BMC Bioinformatics
|
6598
|
|
Boussif O., LezoualC'H F., Zanta M.A., Mergny M.D., Scherman D., Demeneix B., Behr J.-P.
|
A versatile vector for gene and oligonucleotide transfer into cells in culture and in vivo: Polyethylenimine
|
1995
|
Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America
|
5352
|
|
Cooper D.S., Doherty G.M., Haugen B.R., Kloos R.T., Lee S.L., Mandel S.J., Mazzaferri E.L., McIver B., Pacini F., Schlumberger M., Sherman S.I., Steward D.L., Tuttle R.M.
|
Revised American thyroid association management guidelines for patients with thyroid nodules and differentiated thyroid cancer
|
2009
|
Thyroid
|
5055
|
|
Jiang Y., Jahagirdar B.N., Reinhardt R.L., Schwartz R.E., Keene C.D., Ortiz-Gonzalez X.R., Reyes M., Lenvik T., Lund T., Blackstad M., Du J., Aldrich S., Lisberg A., Low W.C., Lergaespada D.A., Verfaillie C.M.
|
Pluripotency of mesenchymal stem cells derived from adult marrow
|
2002
|
Nature
|
4974
|
|
Prockop D.J.
|
Marrow stromal cells as stem cells for nonhematopoietic tissues
|
1997
|
Science
|
4004
|
|
Ferrara N., Davis-Smyth T.
|
The biology of vascular endothelial growth factor
|
1997
|
Endocrine Reviews
|
3903
|
|
Naldini L., Blömer U., Gallay P., Ory D., Mulligan R., Gage F.H., Verma I.M., Trono D.
|
In vivo gene delivery and stable transduction of nondividing cells by a lentiviral vector
|
1996
|
Science
|
3795
|
|
Gottesman M.M., Pastan I.
|
Biochemistry of multidrug resistance mediated by the multidrug transporter
|
1993
|
Annual Review of Biochemistry
|
3501
|
|
Jones P.A., Baylin S.B.
|
The Epigenomics of Cancer
|
2007
|
Cell
|
3380
|
|
Jackson S.P., Bartek J.
|
The DNA-damage response in human biology and disease
|
2009
|
Nature
|
3201
|
شکل1، شبکه کلمات کلیدی مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی در دو سال اخیر (2019-2021) را نشان می‌دهد. بر این اساس، cancer، crispr-cas9 و gene delivery پربسامدترین و covid-19، vaccine و biomarkers جدیدترین کلمات کلیدی مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی هستند. بر این اساس، خوشه اول با رنگ قرمز بیشتر مربوط به موضوع سرطان و درمان آن، خوشه دوم با رنگ سبز بیشتر مربوط به موضوع ژن درمانی و کوید 19، خوشه سوم با رنگ آبی پررنگ بیشتر مربوط به موضوع کریسپر، خوشه چهارم با رنگ زرد بیشتر مربوط به موضوع ویروس های مرتبط با آدنو، خوشه پنجم با رنگ بنفش بیشتر مربوط به موضوع سلول درمانی و خوشه ششم با رنگ آبی کمرنگ بیشتر مربوط به موضوع تحویل ژن است.
شکل 1. شبکه کلمات کلیدی مدارک علمی مرتبط با ژن درمانی در دو سال اخیر (2019-2021)
این شکل با استغاده از نرم افزار vosviewer رسم شده است.
منبع: جلالی، ا.، و عباسی، م. (1389). ژن درمانی, اخلاق و آینده. اخلاق پزشکی, 4(12), 149-162. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=155165