درمان زخم بستر

زخم فشاری ضایعه‌ای است که در پوست و بافت‌های زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد می‌شود. زخم فشاری می‌تواند عفونی شود و در اینصورت می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باید بلافاصله درمان شود. برای درمان و مراقبت از زخم فشاری باید حتماً به پزشک مراجعه کنید و پزشک پس از بررسی علائم، راه‌حل‌هایی برای مراقبت از زخم به شما ارائه خواهد داد.

درمان زخم فشاری یا همان زخم بستر ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد.

علائم و نشانه‌های زخم فشاری عبارتند از:

• تکه‌های آبی رنگ یا ارغوانی در پوست‌های تیره
• تکه‌های قرمز یا سفید روی پوست‌های سفید
• تاول
• ورم
• نواحی براق
• تکه‌های خشک روی پوست
• شکستگی پوستی یا چروک

در صورت مشاهده هریک از علائم بالا، حتماً بلافاصله پزشک متخصص زخم بستر خود را مطلع کنید. تشخیص زودهنگام علائم و شروع سریع درمان می‌تواند از ایجاد زخم بستر جلوگیری کند.

کاهش فشار

برای از بین بردن فشار بر روی پوست، به موقعیت قرارگیری مناسب، دستگاه‌های محافظتی و سطوح پشتیبانی نیاز است. زخم بستر در مرحله اولیه، با برداشتن فشار بهبود می‌یابد.

تغییر موقعیت مکرر (و انتخاب موقعیت مناسب) راه اصلی برای کاهش فشار است. افرادی که استراحت مطلق هستند و به طور دائمی روی تختخواب خوابیده‌اند، باید هر 1 تا 2 ساعت یکبار موقعیت خود را تغییر داده و باید روی با زاویه روی تشک قرار بگیرند تا از اعمال فشار مستقیم به باسن جلوگیری شود. به منظور جلوگیری از نیروی کششی باید ارتفاع سر از تخت حداقل باشد. هنگامی که می‌خواهید فرد را جابجا کنید باید به جای کشیدن بدن او و اعمال فشار و کشیدگی بیشتر، از دستگاه‌های مخصوص برای بلند کردن و جابجایی استفاده کنید. پزشک اطلاعات کافی در مورد نحوه جابجایی را در اختیار مراقبت قرار خواهد داد. افرادی که روی صندلی چرخدار هستند نیز باید هر ساعت موقعیتشان را تغییر دهند و هر 15 دقیقه خودشان جابجا شوند.

ضربه‌گیر و وسایل محافظتی از جمله بالش‌ها، فوم‌های گوه‌ای و محافظ‌های پاشنه را می‌توان زمانی که فرد به پشت یا به پهلو خوابیده است بین زانوها، مچ پا و پاشنه‌ها قرار داد. برآمدگی‌های استخوانی (مانند پاشنه و آرنج) را می‌توان با مواد نرم مانند فوم‌های گوه‌ای و محافظ پاشنه محافظت کرد. صندلی‌های نرم صندلی به افرادی که قادر به نشستن در صندلی هستند، داده می‌شود. کوسن‌های نرم برای افرادی که می‌توانند روی صندلی بنشینند گزینه مناسبی است.

می‌توان با عوض کردن سطوح پشتیبانی مانند فوم و سایر انواع تشک را در افرادی که روی تختخواب می‌خوابند، فشار وارد شده به پوست را کاهش داد. سطوح پشتیبانی در بیمارستان‌ها، خانه سالمندان و گاهی اوقات در منازل خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.  سطوح پشتیبانی به دو مدل برقی و غیربرقی طبقه‌بندی می‌شوند. سطوح حمایتی ثابت نیازی به برق ندارند، در حالی که سطوح حمایتی متحرک برقی هستند. سطوح حمایتی ثابت شامل هوا، فوم، ژل و پوشش‌های آب و تشک‌ها است. تشک‌های جعبه تخم مرغ برای کاهش فشار مفید نیستند. به طور کلی، سطوح حمایتی ثابت وزن را توزیع می‌کنند، بنابراین فشار و کشش را کاهش می‌دهند. سطوح ثابت از قدیم برای جلوگیری از زخم‌های فشاری یا درمان زخم‌های فشاری مرحله 1 استفاده می‌شدند.

سطوح حمایتی متحرک شامل تشک‌های مواج و low-air-loss و air fluidized است. تشک مواج، دارای یک کمپرسور هوا بوده و علاوه بر این، یک تشک موجدار، که قابلیت باد شدن دارد نیز ساختار کلی این تشک را تشکیل می‌دهد. تشک‌های low-air-loss یک سطح حمایتی با یک جریان هوا را فراهم نموده و به مدیریت گرما و رطوبت پوست کمک می‌کند. جریان هوا اثر خشک کننده‌ای بر روی بافت دارد. تشک‌های low-air-loss  هوا را به جریان می‌اندازند. آنها رطوبت را کاهش می‌دهند و سطح را خنک می‌کنند. زمانی که استفاده از سطوح حماتی ثابت برای درمان زخم فشاری نتیجه‌‌ای ندارد، باید از سطوح حمایتی متحرک استفاده شود.

تمیز کردن زخم و پانسمان

به منظور بهبودی و درمان، زخم‌های فشاری باید شسته شوند و پوست مرده آنها برداشته شود و سپس زخم با پانسمان مخصوص زخم بستر پوشیده شود. زمانی که پانسمان عوض می‌شود، زخم باید تمیز شود. اغلب توصیه می‌شود که زخم‌ها، به ویژه زخم‌های فشاری عمیق با آب نمک شسته شوند تا باقیمانده بافت پنهان زخم از بین برود.

پزشک ممکن است بافت مرده را با اسکالپل، یک محلول شیمیایی، حمام گرداب (هیدروتراپی)، پانسمان خاص یا بیوسرجری (با استفاده از ماگوت‌های پزشکی برای حذف بافت آسیب دیده) از بین ببرد. حذف بافت مرده معمولاً بدون درد است، زیرا درد در بافت مرده احساس نمی‌شود. اما ممکن است در بافت مرده اطراف کمی احساس درد کنید.

پانسمان به منظور محافظت از زخم و تسریع روند بهبودی استفاده می‌شود. پانسمان برای برخی از زخم‌های فشاری مرحله 1 و دیگر انواع زخم‌های فشاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک یا پرستار بسته به محل و نوع زخم فشاری، پانسمان مورد نیاز را توصیه می‌کنند. مقدار ترشح زخم فشاری نیز تعیین کننده نوع پانسمان مناسب است. فیلم‌های شفاف یا هیدروژل‌ها به محافظت از زخم‌های فشاری مرحله 1 که ترشح خیلی کمی دارند کمک می‌کنند، و این امکان را فراهم می‌کند که زودتر بهبود یابند. فیلم‌های شفاف و هیدروژل باید هر 3 تا 7 روز عوض شوند.

پچ‌های هیدروکلوئید (حفظ اکسیژن حفظ و نگهداری رطوبت) از زخم‌های فشاری محافظت می‌کنند و محیطی سالم برای زخم‌های ملایم تا متوسط فراهم می‌کند. این پچ‌ها باید هر 3 روز یکبار عوض شوند، البته اگر ترشح زیاد باشد و پچ خیس شود باید زودتر عوض شود.

آلژینات (ساخته شده از جلبک دریایی)، که به شکل پد یا نوار در دسترس است، برای زخم‌های فشاری با ترشح زیاد مورد استفاه قرار می‌گیرد. آلژینات‌ها می‌توانند تا 7 روز مورد استفاده قرار گیرند، اما در صورتی که با ترشح پر شوند باید زودتر تعویض شوند.

پانسمان فومی را باید در زخم‌هایی که میزان ترشح‌شان متغیر است استفاده کرد. پانسمان فومی باید هر 3 تا 4 روز عوض شود. مدل‌های ضد آب این پانسمان را می‌توان برای محافظت از زخم در برابر عرق، ادرار و مدفوع استفاده کرد.

جراحی زخم بستر

بافت مرده اطراف زخم خیلی آهسته بهبود می‌یابد. می‌توان این بافت مرده را به روش دِبریدمان از بین برد. این کار را می‌توان به طرق مختلفی انجام داد.

گاهی پرستار هنگام عوض کردن پانسمان و تمیز کردن زخم می‌تواند این بافت مرده را از بین ببرد. برخی از پاسنمان‌ها نیز به از بین رفتن بافت مرده زخم کمک می‌کنند اما گاهی پرستار باید بافت مرده را از بین ببرد.

گاهی می‌توان این کار را در خانه یا توسط جراح عمومی انجام داد. گاهی اوقات که زخم خیلی عمیق است و درد زیاد است، باید به بیمارستان مراجعه کنید تا جراح طی یک عمل بافت و سلول آسیب دیده و مرده را از زخم حذف کند.

سایر درمان‌ها

درمان‌های دیگری نیز برای بهبودی زخم بستر در دسترس است، اما باید قبل از انجام این روش‌ها حتما تحقیق و با پزشک مشورت کنید.

• درمان ساکشن برای حدف مایع اضافی زخم
• درمان الکتریکی: مقدار کمی از برق باعث تحریک سلول‌ها می‌شود و به بهبود کمک می‌کند.
• اولتراسوند
• درمان لیزر، که از نور برای کمک به ترمیم زخم استفاده می‌کند.
• ماگوت‌های استریل (لارو) در برداشتن سلول‌های مرده بسیار خوب عمل می‌کنند و زخم را تمیز می‌کنند.

زخم‌های فشاری چه عوارضی به همراه دارند؟

زخم‌های فشاری می‌توانند دردناک باشند و عفونی شوند و عفونت ممکن است از پوست (سلولیت)، به خون (سپسیس)، عضله یا استخوان گسترش یابد. درمان ممکن است شامل استفاده از آنتی بیوتیک‌ها، معمولاً در خانه و گاهی اوقات در بیمارستان، باشد. در موارد بسیار نادر، زخم‌های فشاری مزمن می‌توانند باعث سرطان پوست شوند. تشخیص زود هنگام و درمان سریع زخم‌های فشاری برای جلوگیری از عوارض ضروری است.