رگ‌های واریسی که در حوزه پزشکی با نام واریس شناخته میشود (اختلال ورید واریسی: در حوزه پزشکی به عنوان "واریکوز" نیز شناخته میشود)، به کانالی نامنظم از رگ‌های بزرگ، کاملاً برجسته و گاهی قابل لمس و متسع گفته میشود که مستقیماً در زیر سطح پوست پاها ظاهر می‌شوند.
علت ایجاد رگ‌های واریسی چیست؟
ضعیف شدن دریچه‌های داخل وریدی و رگ‌های پاها اصلی‌ترین علت واریس و ایجاد رگ‌های واریسی است. دریچه‌هایی یک طرفه در داخل وریدها وجود دارند که کمک می‌کنند جریان خون از پاها به سمت قلب فرستاده شود. این دریچه‌های کوچک می‌توانند باز و بسته شوند. اما اگر این دریچه‌ها به دلایلی ضعیف شده و آنطور که باید کار نکنند، خون در رگ‌ها تجمع کرده و به آن فشار آورده و باعث بزرگ و متورم و پیچ خورده شدن رگ میشود.
واریس اغلب ریشه در خانواده و ژنتیک فرد دارد. این بدان معناست که فرد با دریچه‌های داخل وریدی معیوب و با رگ‌هایی با دیواره‌های ضعیف به دنیا می‌آید یا در برخی موارد نیز در برهه‌ای از زندگی خود به این عارضه مبتلا میشود.
ابتلا به واریس در زنان شایع‌تر از مردان است و احتمال بروز این عارضه با افزایش سن بیشتر میشود. رگ‌های واریسی اغلب در دوران بارداری در زنان ایجاد می‌شوند. ممکن است پس از عبور از دوره بارداری، برجستگی این رگ‌ها کمتر شود و یا حتی بطور کامل محو شوند.
واریس چگونه درمان میشود؟
هدف از درمان واریس، کاهش میزان علائم و جلوگیری از بروز عوارض ناشی از آن است. برخی نیز ممکن است به دلیل بهبود ظاهر و زیبایی در پی درمان آن باشند. معمولاً اولین رویکرد جهت درمان واریس، درمان‌های خانگی هستند.
درمان‌های خانگی
در برخی موارد، درمان‌های خانگی می‌توانند برای کاهش علائم و جلوگیری از بدتر شدن رگ‌های واریسی، کافی باشند. شما می‌توانید:
- جوراب فشاری یا جوراب شلواری مخصوص واریس بپوشید.
- پاهای خود را بالا نگه دارید.
- از نشستن یا ایستادن طولانی مدت خودداری کنید.
- بطور منظم و به اندازه کافی ورزش کنید.
جوراب ساق بلند فشاری و بانداژ یا باند فشاری
جوراب و بانداژ فشاری، نوعی روش درمانی است که به گردش خون کمک می‌کند. یکی از بهترین موارد برای درمان خانگی واریس، پوشیدن جوراب ساق بلند فشاری الاستیکی است که رگ‌ها را فشرده کرده و از بازگشت جریان خون به عقب جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این، جوراب‌های فشاری می‌توانند به ترمیم زخم‌های پوستی و جلوگیری از ایجاد زخم‌های اضافی نیز کمک کنند. استفاده روزانه از جوراب‌های فشاری برای درمان واریس مؤثر است و می‌تواند از نیاز به درمان تهاجمی‌تر نیز جلوگیری کنند.
بالا بردن پاها
توصیه میشود که روزانه 3 الی 4 بار و هربار حدود 15 دقیقه پاهای خود را بالاتر از سطح قلبتان نگهدارید. در صورتی که الزام به نشستن یا ایستادن طولانی مدت دارید، می‌توانید با باز و بسته کردن پاهای خود، به گردش خون در آنها کمک کنید. اگر واریس خفیف تا متوسطی دارید، بالا نگه‌داشتن پاها می‌تواند به کاهش تورم پا و تسکین سایر علائم واریس کمک کند.
سایر روش‌های درمانی
اگر درمان خانگی کارساز نباشد، می‌توان از سایر روش‌های درمانی برای درمان واریس استفاده کرد. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
درمان با لیزر
لیزر درمانی نوعی روش درمان برای واریس است. تا چندی پیش، از لیزر درمانی عمدتاً برای درمان سیاهرگ‌های عنکبوتی صورت استفاده می‌شد. اما امروزه لیزر درمانی به کمک فناوری جدید می‌تواند به طور مؤثری رگ‌های واریسی را نیز درمان کند. از انواع مختلفی از لیزرها برای درمان واریس استفاده میشود. در این روش، پزشک فیبر کوچکی را از طریق کاتتر به داخل ورید واریسی وارد می‌کند. این فیبر بوسیله‌ی اشعه لیزر، ورید واریسی را مسدود می‌کند و در نهایت رگ بسته شده توسط بدن جذب میشود و از بین میرود.
- لیزر درمانی ساده یا سطحی، بر روی رگ‌های کوچک نزدیک به سطح پوست مانند سیاهرگ‌های عنکبوتی انجام میشود. در این روش از لیزر در خارج از پوست استفاده میشود.
- در لیزر درمانی درون وریدی، از فیبر لیزری استفاده میشود که داخل ورید واریسی قرار می‌گیرد. لیزر درمانی درون وریدی باعث انسداد ورید واریسی میشود.
جراحی برای بستن و برداشتن رگ
در این روش، رگ‌های واریسی با جراحی بسته شده و برداشته می‌شوند.
فلبکتومی
در این روش، چندین بریدگی ریز در سطح پوست ایجاد میشود و رگ‌های واریسی از طریق آنها برداشته می‌شوند. به این روش، سیاهرگ بری سرپایی نیز گفته میشود.
درمان با رادیو فرکانسی یا آر اف (RF)
در این روش از انرژی فرکانس رادیویی در داخل ورید برای مسدود کردن ورید استفاده میشود. می‌توان از این روش برای بستن یک ورید واریسی بزرگ در پا نیز استفاده کرد.
فرسایش حرارتی
روش آبلیشن یا فرسایش حرارتی شامل قرار دادن یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر در داخل ورید واریسی است. نوک این کاتتر دیواره‌های ورید واریسی را گرم می‌کند و بافت سیاهرگ را از بین می‌برد. پس از تخریب، ورید دیگر قادر به حمل خون نیست و توسط بدن جذب میشود.
اسکلروتراپی
در اسکلروتراپی، پزشک از سوزن‌های ظریف و نازک برای تزریق محلول مخصوصی به داخل وریدهای واریسی استفاده می‌کند که این امر باعث تورم و انسداد رگ‌ها میشود. نهایتاً، وریدهای واریسی، سیاهرگ‌های عنکبوتی و سایر عروق معیوب رنگ روشن‌تری پیدا می‌کنند و کمتر دیده می‌شوند و بدن جریان خون را به سمت عروق سالم هدایت می‌کند. در اکثریت موارد، اسکلروتراپی موجب محو شدن کامل وریدهای واریسی میشود.
اسکلروتراپی می‌تواند نتایج مطلوب با ماندگاری طولانی مدتی را ارائه دهد. همچنین می‌توانید 2 ساعت پس از درمان با این روش، بدون هیچگونه محدودیتی، فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید.
برش سیاهرگ
این روش شامل بستن تمام وریدهای واریسی مرتبط با ورید سطحی اصلی پا و برداشتن سیاهرگ میشود. برداشتن سیاهرگ‌های پا بر گردش خون در پا تأثیری نخواهد گذاشت زیرا سیاهرگ‌های عمیق‌تر می‌توانند افزایش گردش خون را کنترل کنند.
مسائل مرتبط با شیوه درمان
در برخی موارد ممکن است برای رفع وریدهای واریسی، درمان عوارض ناشی از آن و یا اصلاح مشکلی که منجر به بروز واریس شده، به درمان پزشکی نیاز باشد. از طرفی، سایز و اندازه‌ی وریدهای واریسی نیز فاکتوری است که بر انتخاب شیوه درمان تأثیرگذار است.
- وریدهای واریسی بزرگتر معمولاً با بستن و استریپینگ، لیزر درمانی یا رادیو فرکانسی (آر اف) درمان می‌شوند. در برخی موارد، ترکیبی از این درمان‌ها ممکن است نتیجه بهتری داشته باشد.
- وریدهای واریسی کوچکتر و وریدهای عنکبوتی معمولاً با اسکلروتراپی یا لیزرتراپی از روی پوست درمان می‌شوند.
حتی اگر وریدهای واریسی منجر به بروز مشکلاتی نیز نشوند، برخی از افراد می‌خواهند بدلیل جنبه زیبایی، این مورد را درمان کنند. در این موارد اگر روش‌های درمانی فوق‌الذکر هیچ مشکلی برای سلامتی فرد نداشته باشند می‌توانند گزینه خوبی برای درمان واریس باشند.
مشکلات و عوارض جانبی ناشی از واریس کدامند؟
در صورت عدم درمان واریس، وریدهای واریسی می‌توانند باعث ایجاد زخم (زخم باز)، خونریزی و حتی تغییر رنگ پوست نیز بشوند. واریس حاد می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به بیماری نارسایی مزمن وریدی باشد. این بیماری موجب میشود تا وریدها از پمپاژ کافی برای برگرداندن خون به قلب ناتوان باشند.
همچنین افراد مبتلا به واریس، بیشتر در معرض لخته شدن خون قرار دارند. توجه داشته باشید که در صورت بروز رگ‌های واریسی، مراجعه به پزشک بسیار حائز اهمیت است چرا که پزشک باید موارد زیر را از نظر اختلالات لخته شدن خون در شما بررسی کند:
- ترومبوفلبیت سطحی: ایجاد لخته‌های خون در داخل وریدهای واریسی می‌تواند باعث بروز بیماری به نام ترومبوز وریدی سطحی یا ترومبوفلبیت سطحی شود. ترومبوفلبیت عارضه‌ی دردناکی است اما معمولاً خطرناک نیست و همچنین، این بیماری قابل درمان است.
- ترومبوز ورید عمقی (DVT): ترومبوز ورید عمقی (DVT) یک لخته خون است که در یک ورید عمیق ایجاد میشود. افراد مبتلا به وریدهای واریسی بیشتر در معرض خطر ترومبوز ورید عمقی هستند.
- آمبولی ریه: آمبولی ریه به گیر کردن لخته خون (که این لخته خون معمولاً ناشی از ترومبوز ورید عمقی است) در یکی از سرخرگ‌هایی که از قلب به ریه‌ها میرود، گفته میشود. آمبولی ریه می‌تواند باعث مرگ شود و از این رو به درمان فوری نیاز دارد.