استفاده از سلاح‌های شیمیایی به قدری آزاردهنده و شنیع است که هیچ انسانی نمی‌تواند در برابر آن آرام بشیند و استفاده از سلاح شیمیایی را محکوم نکند. در چند دهه اخیر استفاده از سلاح شیمیایی در جهان افزایش داشته است. به طوری که در جنگ جهانی اول بیش از 113 هزار تن مواد شیمیایی باعث شد تا یک میلیون و سیصد هزار نفر دچار آسیب شوند.
حقوق بشر دوستانه در مورد قواعد حاکم بر جنگ است و از قدیمی‌ترین گرایشات حقوق بین‌المللی است. حقوق بین‌الملل ریشه در جنگ میان کشورها دارد و به دلیل تنظیم قاعده و قوانین جنگ بین دولت ها دارد. از مهم‌ترین قواعد حاکم بر جنگ می‌توان به کنوانسیون های 1899 و 1907 لاهه، کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو 1949 و دو پروتکل اضافه شده به آن در سال 1977 اشاره کرد. در تمامی این کنوانسیون‌ها و معاهدات بر ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی تاکید شده است.
بمباران شیمیایی سردشت
با وجود کنوانسیون‌ها و قوانین بین‌المللی، وسیع ترین حملات شیمیایی در جنگ هشت ساله ایران و عراق رخ داد. به طوری که گزارش ها حاکی از آن است که در حال حاضر 3400 نفر جانباز شیمیایی در ایران وجود دارد. رژیم وقت عـراق، در هشت تیر 1366، سردشـت شـهر کوچـک در شمال غرب ایـران واقـع در اسـتان آذربایجـان غربـی ، را توسط چهار بمب۲۵۰ کیلوگرمی سولفورموستارد ، بمباران کرد. این بمباران شیمیایی منجر به مصدومیت حدود ۴۵۰۰ نفر شد.
با وجود جنایت جنگی در بمباران شیمیایی سردشت ، مجامع جهانی اقدام قابل توجهی انجام ندادند. کشورهای اروپایی و آمریکایی که با فروش سلاح به صدام بانی این فاجعه بوده‌اند سعی کردند این اتفاق را نادیده بگیرند و حتی در صدد انکار آن برآمدند.
این بمباران شیمیایی در سردشت منجر به مرگ و مجروح شدن عده زیادی شد و عوارض زیادی بر جا گذاشت . از عوارض استفاده از بمباران شیمیایی سردشت می توان به سوختگی شدید پوستی، آسیب چشمی و مشکلات تنفسی اشاره کرد. در جنگ‌هایی که سلاح شیمیایی استفاده شده آسیب‌های ناشی از استرس روان شناختی بیش از هر بیماری دیگری است. بعد از بمباران شیمیایی، افراد آسیب دیده بر اساس بررسی‌های صورت گرفته دچار برونشیت مزمن، آسم، عوارض پوستی، مشکلات مربوط به باروری و غیره می شوند. علاوه بر این مشکلات روحی و روانی بعد از بمباران شیمیایی به گونه ای است که کیفیت زندگی را در آنها کاهش می‌دهد. به طوری که شیوع افسردگی در شهرهای جنگ زده بیشتر است.
تعــداد زیادی از جانبــازان شــیمیایی، بــه طیف گسترده ای از بیماری های جسـمانی و اخـتلالات روانـی مبـتلا شدند. اخـتلال اضطرابی حدود ۵۷درصد، تحریك پذیری و عصـبی شـدن مكـرر در بیشتر جانبازان شیمیایی و افسردگی در بین 57 تا ۹۲ درصد آنها دیده شده است.
با پیشنهاد مردم سردشت در انجمنی با نام «انجمن دفاع از قربانیان شیمیایی سردشت» سالروز حمله شیمیایی به سردشت مصادف با هشت تیر به عنوان روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی نام گذاری شد.
مقالات فارسی با موضوع سردشت
194 مقاله فارسی با موضوع سردشت در بانک نشریات فارسی مرکز اطلاعات علمی نمایه شده است. مقاله تفحص کیفی برای تشخیص اختلالات کژکارکردی های جنسی و تأثیر آن بر کارکرد خانواده در آسیب دیدگان بمباران شیمیایی سردشت بیشترین بازدید را دارد و مهم ترین مقاله از نگاه مخاطبان مرکز اطلاعات علمی است.
مجلات طب جانباز، مطالعات برنامه ریزی سكونتگاه های انسانی (چشم انداز جغرافیایی) و مجله طب نظامی مهم‌ترین مجله در ارتباط با موضوع سردشت است. ابرکلمات کلیدی مقالات با موضوع سردشت نشان می دهد که گاز خردل، توسعه پایدار و امنیت پایدار مهم ترین کلمات کلیدی در رابطه با موضوع سردشت هستند.
منابع:
جلالی، م.، و مقامی، ا. (1387). تعامل حقوق ایران و حقوق بین الملل کیفری در جرم انگاری «کاربرد سلاح های شیمیایی». نامه مفید, 14(70 (نامه حقوقی)), 113-130. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=123930
احمدی نوده، خ.، و رشادت جو، م.، و کرمی، غ. (1389). فراوانی PTSD در جانبازان شیمیایی سردشت. مجله مطالعات علوم پزشکی (مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه), 21(1), 1-9. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=147669
ملکاری, بختیار و کریمیان. (2013). بررسی پیامدهای روانی-جسمانی بمباران شیمیایی بر آسیب دیدگان آن در شهر سردشت به روش کیفی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی, 4(14), 43-56.