علائم سرطان پروستات: چه زمان به متخصص مراجعه کنیم؟

تقریبا ۸۵ درصد از موارد بزرگی بدخیم پروستات طی آزمایش‌های غربالگری اولیه و قبل از بروز علائم و نشانه‌های بیماری در فرد تشخیص داده میشوند. از اینرو، ممکن است در آزمایش خون سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) بطور غیر طبیعی بالا بوده یا در حال افزایش غیرعادی نشان داده شود. حتی ممکن است پزشک حین معاینه معمولی رکتوم (معاینه مقعدی)، متوجه موردی غیرعادی شود.

علائم هشدار دهنده سرطان پروستات کدامند؟

سرطان پروستات معمولا هیچگونه علائم و نشانه‌ای در بیمار ایجاد نمیکند مگر تا زمانی که سرطان به حدی پیشرفت کرده باشد که به مجرای ادراری یا به عبارت دیگر به همان لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی منتقل میکند،‌ فشار وارد کند.

علائم و نشانه‌ های اولیه سرطان پروستات

به علت نزدیک بودن غده پروستات به مثانه و مجرای ادراری، سرطان پروستات بویژه در مراحل اولیه این بیماری، میتواند با انواع علائم و نشانه‌ها در مجرای ادراری همراه باشد. بسته به اندازه و محل تشکیل، ممکن است حتی تومور به مجرای ادراری فشار وارد کرده و با منقبض کردن آن موجب انسداد جریان ادرار شود. برخی از علائم و نشانه‌های اولیه‌ی سرطان پروستات عبارتند از:

• دفع ادرار همراه با سوزش یا درد
• مشکل در دفع ادرار، یا مشکل در شروع و توقف ادرار
• تکرر ادرار در شب
• از دست دادن کنترل مثانه
• کاهش جریان یا سرعت جریان ادرار
• وجود خون در ادرار (هماچوری)
• وجود خون در مایع منی (هماتوسپرمی)
• اختلال در نعوظ
• با درد همراه بودن انزال

علائم سرطان پروستات پیشرفته

مردانی که به سرطان پروستات پیشرفته یا بدخیم مبتلا هستند، بدلیل سرایت و گسترش سرطان از پروستات به سایر نواحی بدن مانند استخوان‌ها یا غدد لنفاوی، ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند.

علائم سرطان پروستات متاستاتیک یا بدخیم شامل موارد زیر است:

• تورم پاها یا ناحیه لگن
• بی حسی یا درد در لگن یا پاها
• استخوان دردی که ادامه دار بوده یا منجر به شکستگی یا ترک خوردن استخوان شود.

برای مدیریت و کنترل سرطان پروستات پیشرفته میتوان از انواع روش‌های درمانی استفاده کرد. این روش‌های درمانی، سلول‌های سرطانی را از بین برده و در عین حال به تسکین درد بیماران نیز کمک میکنند.

علائم عود کننده سرطان پروستات

اگر سرطان پروستات پس از درمان عود کند، به آن سرطان پروستات عود شونده یا راجعه نیز گفته میشود. بازگشت سرطان به پروستات به عنوان عود موضعی در نظر گرفته میشود. زمانی که سلول‌های سرطانی از تومور اصلی جدا شده و به بافت سایر نواحی بدن حمله ور میشوند، سرطان گسترش یافته و به این حالت سرطان عود کننده متاستاتیک گفته میشود. چنانچه سرطان به خارج از غده پروستات متاستاز دهد (گسترش یابد) به احتمال زیاد استخوان‌ها را درگیر خواهد کرد. اغلب اوقات، سرطان پروستات متاستاتیک به کبد، استخوان‌ها یا ریه‌ها متاستاز میدهد.

پس از درمان اولیه سرطان پروستات، انتظار بر این است که سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون تا حد زیادی کاهش یابد. از اینرو، اولین نشانه عود سرطان پروستات میتواند افزایش سطح  PSA باشد. سایر علائم عود سرطان نیز به این امر بستگی دارد که سرطان تا چه حدی و به کجا گسترش یافته باشد. این علائم معمولا عبارتند از:

• وجود خون در ادرار
• مشکل در دفع ادرار
• درد پایین کمر
• خستگی
• اختلال در تنفس
• یرقان یا زردی

بیمار باید پزشک خود را از وجود هرگونه علائم مطلع کرده و برای انجام منظم آزمایش سطح PSA خون برای تشخیص سرطان پروستات برنامه‌ریزی کند.

چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟

چنانچه هریک از علائم فوق‌الذکر را مخصوصا برای مدتی داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. در اینصورت، برای تعیین علت زمینه‌ای این علائم و تشخیص یا رد ابتلا به سرطان پروستات شما به بررسی و معاینه کامل نیاز خواهید داشت.

این نکته نیز حائز اهمیت است که سایر بیماری‌ها یا اختلالات نیز میتوانند علائم مشابهی با سرطان پروستات ایجاد کنند. برای مثال، هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا در اصطلاح پزشکی BPH که به آن بزرگ شدگی پروستات نیز کفته میشود و بیماری بسیار شایعی است، منجر به بروز علائم بیشتر و شدیدتری نسبت به سرطان پروستات میشود.

اختلال در نعوظ جزو علائم نسبتا شایعی است که با افزایش سن بیشتر میشود و ممکن است علل غیرمرتبط با سرطان پروستات، مانند سیگار کشیدن یا ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی منجر به بروز آن شوند. کاهش حجم مایع منی حین انزال نیز میتواند بدلایل ساده‌تر مانند رژیم غذایی یا کم آبی بدن مربوط باشد.

در هر صورت، بسیار مهم است که پیگیر علائم خود باشید و پزشک مشخص کند که چه مواردی در بدن شما طبیعی بوده و چه مواردی غیر طبیعی هستند. چنانچه نشانه یا علائم خاصی شما را نگران کرده و یا در رابطه شما اختلال ایجاد میکند باید این موارد را با پزشک مطرح کنید.

بهترین زمان ممکن برای تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه بیماری است. اما این بیماری در مراحل اولیه هیچگونه علائم و نشانه‌ای بروز نمیدهد، به همین دلیل شما باید قبل از بروز علائم نیز به پزشک مراجعه کنید. روتین آزمایش‌های غربالگری و معاینه غده پروستات بهترین راه برای تشخیص زودهنگام سرطان پروستات و در صورت ابتلا، درمان پروستات است.

انواع آزمایش‌ های تشخیصی برای سرطان پروستات

هیچگونه محدودیت سنی برای آزمایش غربالگری سرطان پروستات وجود ندارد اما اکثریت پزشکان و متخصصان اورولوژی توصیه‌هایی در مورد این آزمایش غربالگری دارند. بنا به توصیه این متخصصین، گروه‌های سنی زیر باید آزمایش غربالگری سرطان پروستات را انجام دهند:

• مردانی که ۵۰ سال سن یا بیشتر دارند و احتمال ابتلا به سرطان پروستات در آنها متوسط بوده و احتمال زنده بودن آنها حداقل تا ۱۰ سال دیگر وجود دارد.
• مردانی که ۴۵ سال سن داشته و خطر ابتلای آنها بالاست. بویژه مردان آفریقایی-آمریکایی و مردانی که یکی از بستگان درجه یک آنها (مانند برادر یا پدر) قبل از ۶۵ سالگی به سرطان پروستات مبتلا بوده است.
• مردانی که ۴۰ سال سن داشته و خطر ابتلای آنها بالاست. مانند افرادی که یکی از بستگان درجه یک آنها در سنین پایین به سرطان پروستات مبتلا بوده است.

چگونه می توان متوجه شد که به سرطان پروستات مبتلا هستیم؟

بدون مراجعه به پزشک نمیتوان ابتلا به سرطان پروستات را تشخیص داد چرا که این بیماری در مراحل اولیه هیچگونه علائم و نشانه‌ای ندارد. چنانچه شما علائمی داشته باشید ممکن است عوامل دیگری منجر به بروز آن باشند.

آیا برخی از مردان بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند؟

احتمال ابتلا به سرطان پروستات پس از ۵۰ سالگی به شدت افزایش می‌یابد. از هر ۱۰ مورد، تقریبا ۶ مورد سرطان پروستات در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می شود. سرطان پروستات نیز یکی از ارثی‌ترین موارد سرطان است. بطور تخمینی، بیش از ۵۷ درصد موارد سرطان پروستات ارثی بوده و بدلایل ژنتیکی ایجاد می شوند.

سرطان پروستات تا چه حدی قابل درمان است؟

نظیر سایر سرطان‌ها، نرخ درمان برای سرطان پروستات نیز شامل درصدی از بیماران میشود که برای دوره خاصی بدون بیماری باقی میمانند. بطور کلی، هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود، احتمال اینکه شخص با درمان عاری از بیماری باقی بماند بیشتر خواهد بود. از آنجایی که تقریبا ۹۰ درصد موارد ابتلا به سرطان پروستات زودهنگام تشخیص داده میشوند، نرخ درمان آن نیز بالاست. تقریبا ۱۰۰ درصد مردانی که ابتلای آنها به سرطان پروستات در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده میشود، در عرض ۵ سال عاری از بیماری خواهند بود.

سرطان پروستات چگونه درمان می شود؟

انواع روش‌های درمانی اعم از جراحی، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی و شیمی‌درمانی برای سرطان پروستات وجود دارند که استفاده از هر کدام از این روش‌ها به میزان گسترش و مرحله بیماری و همچنین نیاز بیمار بستگی دارد.

مراجعه و مشاوره به هر ۳ متخصص در زمینه سرطان پروستات اعم از اورولوژیست، انکولوژیست پرتودرمانی و انکولوژیست پزشکی، موجب دستیابی به جامع‌ترین و کامل‌ترین ارزیابی خواهد شد. برای مردانی که در مراحل پیشرفته بیماری باشند یا احتمال ابتلا در آنها بدلایل ناشی از ژنتیک بیشتر باشد، آزمایش غربالگری ژنتیکی نیز توصیه خواهد شد.