درد جلوی زانو یا درد قدامی زانو دلایل فراوانی دارد. در اکثر موارد اقدامات خودمراقبتی ساده برای تسکین این نوع بیماری کافی است.

عارضه‌های مرتبط با درد جلوی زانو

چند عارضه باعث درد جلوی زانو می‌شود که از شایع‌ترینشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سندرم درد پاتلوفمورال

سندرم درد پاتلوفمورال (PFPS) یکی از شایع‌ترین دلایل احساس درد در جلوی زانو است. وقتی پا را خم و راست می‌کنید، کاسه زانو در شیار واقع در انتهای استخوان ران (فمور) رو به بالا و پایین می‌لغزد. سندرم درد پاتلوفمورال، درد مرتبط با این مفصل را توصیف می‌کند و زمانی بروز می‌یابد که فشار مکرر، برای مثال هنگام دوی آهسته، سر پا نشستن یا پریدن، به زانو وارد شود. همچنین سندرم درد پاتلوفمورال می‌تواند پیامد مشکلات مربوط به هم‌ترازی بین کاسه زانو و استخوان ران باشد. پزشکان گاهی از این عارضه با اصطلاح زانوی دوندگان یاد می‌کنند. زانوی دوندگان غالباً در افراد بسیار فعال، به‌ویژه نوجوانان و جوانان مشاهده می‌شود. 

التهاب تاندون کشکک زانو

تاندینوپاتی کشکک زانو به ساییدگی تاندون کشکک زانو اشاره دارد. این تاندون کاسه زانو را به استخوان ساق پا متصل می‌کند و ممکن است ملتهب و پاره شود. این التهاب می‌تواند پیامد استفاده بیش از حد و وارد شدن فشار به مرور زمان باشد، به‌ویژه ورزش‌هایی مانند بسکتبال و والیبال که با پریدن همراه هستند، احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند؛ به‌همین دلیل از این عارضه غالباً با اصطلاح زانوی پرندگان نیز یاد می‌شود. تاندونیت عضله چهارسر عارضه مشابهی است که درصد شیوع کمتری دارد. التهاب تاندون عضله چهارسر باعث درد و حساسیت به لمس در محل اتصال تاندون عضله ران به کاسه زانو می‌شود.

سندرم لایه چربی زیرکشککی

سندرم لایه چربی زیرکشککی به عارضه‌ای گفته می‌شود که در اثر گیر افتادن لایه چربی زیر کاسه زانو بین کاسه زانو و استخوان ران بروز می‌یابد. این سندرم معمولاً پیامد تحمیل فشار مکرر به زانو است. از این عارضه با اصطلاح سندرم هوفا یاد می‌شود.

آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی

آسیب دیدن رباط صلیبی قدامی به پاره شدن یکی از رباط‌هایی اشاره دارد که در داخل زانو از این‌سو به آن‌سو کشیده شده‌اند و استخوان‌های ران و ساق پا را به هم متصل می‌کنند. ممکن است رباط صلیبی قدامی به‌طور کامل یا جزئی پاره شود. پارگی رباط صلیبی آسیبی ناگهانی است که معمولاً در اثر چرخاندن یا کشیدن بیش از حد زانو رخ می‌دهد. اگر سرعتتان را ناگهان کم کنید، بایستید یا تغییر جهت بدهید، ممکن است رباط صلیبی پاره شود؛ این آسیب‌دیدگی تقریباً همواره حین ورزش رخ می‌دهد.

آرتروز زانو

آرتروز زانو یکی از دلایل شایع درد جلوی زانو است. ابتلا به آرتروز پیامد تغییراتی ساختاری است که به مرور زمان مفصل‌ها را درگیر می‌کند. غضروفی که سر استخوان‌های ران و ساق پا را می‌پوشاند، لغزیدن آنها را روی یکدیگر ممکن می‌سازد. احتمال دارد این غضروف آسیب ببیند و دردناک شود. آرتروز زانو عموماً در افراد بالای 45 سال مشاهده می‌شود. هرچه پیرتر بشوید، احتمال مبتلا شدنتان به آرتروز بیشتر می‌شود.

عارضه‌های کمتر شایعی که می‌تواند علت درد جلوی زانو باشد.

بورسیت به التهاب کیسه‌های مایعی اشاره دارد که مانند محافظ‌های دور کاسه زانو عمل می‌کنند. زانو زدن فراوان یکی از دلایل بورسیت است که گاهی از آن با اصطلاحات زانوی خدمتکاران یا زانوی روحانیان نیز یاد می‌شود؛ چون این اشخاص در گذشته اکثر اوقات در حالت زانوزده بودند. اما امروزه بورسیت عموماً پیامد استفاده بیش از حد، زمین خوردن، آسیب‌دیدگی یا ابتلا به عارضه‌هایی مانند روماتیسم یا نقرس است.  

به نرم و متلاشی شدن غضروف صاف زیر کاسه زانو کندرومالاسی کشکک زانو می‌گویند. علائم نرمی کشکک زانو عموماً در پی وارد شدن فشار به زانوها، برای مثال هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها یا نشستن طولانی‌مدت بروز می‌یابد.

دررفتگی جزئی یا نیمه‌دررفتگی مکرر کشکک زانو به حالتی گفته می‌شود که زانو به دلیل خارج شدن کاسه زانو از موقعیتش مدام «خالی می‌کند». نیمه‌دررفتگی راجعه در میان دختران، به‌ویژه دختران دچار بدشکلی زانوی ضربدری، شایع‌تر است و می‌تواند ارثی باشد ـ بدشکلی زانوی ضربدری حالتی است که زانوها رو به داخل چرخیده است.

بیماری ازگود ـ اشلاتر و بیماری سیندینگ ـ لارسن ـ جوهانسون از دلایل شایع زانودرد در کودکان و نوجوانان ورزشکار است. هر دو بیماری با احساس درد و حساسیت به لمس در ناحیه زیر کاسه زانو و بالای استخوان ساق پا همراه است.

عارضه‌های دیگری نیز هستند که می‌توانند علت درد جلوی زانو باشند. اگر درد جلوی زانو با درمان‌های خانگی و اقدامات خودمراقبتی از بین نرفت، پزشک یا متخصص فیزیوتراپی می‌تواند علت درد جلوی زانو را تشخیص بدهد.

علائم درد جلوی زانو

درد جلوی زانو در تمام بیماران یکسان نیست و نوع درد و علائم به علت بروز درد بستگی دارد. ممکن است بیمار زیر کاسه زانو، دور آن، یکی از دو طرف کاسه زانو یا پشتش درد داشته باشد. ممکن است درد تیز، تیرکشنده، ناگهانی یا مبهم و مداوم باشد.

غالباً هر دو زانو هم‌زمان درد می‌گیرد، مگر آن‌که یک آسیب خاص علت درد جلوی زانو باشد. عوامل زیر غالباً درد جلوی زانو را تشدید می‌کند:

• ایستادن پس از مدتی طولانی نشستن
• زانو زدن یا چمباتمه زدن
• بالا و پایین رفتن از پله‌ها
• دویدن روی سرازیری

زانوی پرندگان فقط در زمان فعال بودن باعث درد می‌شود، البته اگر عارضه تشدید شود، همواره درد خواهید داشت. درد ناشی از آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی معمولاً ناگهانی است و مصدوم صدایی مانند صدای «از جا درآمدن» را حین آسیب‌دیدگی می‌شنود. زانو احتمالاً به سرعت ورم می‌کند و بیمار احساس می‌کند که زانویش در حال خالی کردن است.

آرتروز زانو معمولاً وقتی دردناک می‌شود که وزنتان را روی پای درگیر می‌اندازید و درد هنگام استراحت کمتر می‌شود. بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند یا پس از نشستن طولانی‌مدت، با خشکی و کاهش حرکت مفصل مواجه می‌شوند.

بیماری ازگود ـ اشلاتر و بیماری سیندینگ ـ لارسن ـ جانسون درد، حساسیت به لمس و ورم را دقیقاً زیر کاسه زانو و بالای استخوان ساق پا ایجاد می‌کند. علائم معمولاً در اثر دویدن یا پریدن شروع می‌شود.

تشخیص درد جلوی زانو

اگر به دلیل زانودرد به پزشک مراجعه کنید، پزشک زانو را معاینه می‌کند و سؤالاتی را می‌پرسد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد از کی شروع شد و چه عواملی درد را شدیدتر می‌کند؟
• فعالیت، آسیب‌دیدگی یا تصادفی داشته‌اید که بتواند علت درد باشد؟
• علائم دیگری مانند خالی کردن یا صدا دادن زانو دارید یا مفصل‌های دیگرتان هم درد می‌کند؟

ممکن است پزشک دستور انجام رادیوگرافی یا MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) را بدهد، البته عکس‌برداری ضروری نیست. پزشک می‌تواند درد جلوی زانو را براساس معاینه و علائم موجود تشخیص بدهد.

اگر غضروف یا رباط آسیب دیده باشد، پزشک توصیه می‌کند که عملی داخل زانو انجام شود؛ به این عمل آرتروسکوپی می‌گویند که غالباً از آن با اصطلاح جراحی بسته یا جراحی سوراخ کلید یاد می‌شود. عمل آرتروسکوپی به این شکل انجام می‌شود که جراح برش کوچکی را در زانو ایجاد می‌کند و دوربین و لوله باریکی را از راه این برش وارد زانو می‌کند. پزشکان علاوه بر این که مشکل زانو را حین آرتروسکوپی تشخیص می‌دهند، گاهی می‌توانند بافت‌های آسیب‌دیده را طی عمل آرتروسکوپی ترمیم کنند یا از مفصل خارج کنند.

درمان درد جلوی زانو

استراحت و درمان توانبخشی برای تسکین درد جلوی زانو توصیه می‌شود. دویدن تا زمانی‌که با احساس درد همراه نباشد، ممنوع است. گذاشتن کیسه یخ روی زانو، مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) و بستن موقت زانوبند یا باند کشی نیز به تسکین درد جلوی زانو کمک می‌کند. ورزش‌های دیگری مانند دوچرخه‌سواری (با صندلی بالا، کم‌تکرار و مقاومت پایین) یا شنا نیز از زانو محافظت می‌کند و تناسب اندام را در دوران نقاهت حفظ می‌کند. ورزش‌هایی که عضله‌های پشت (همسترینگ) و جلوی (چهارسر) ران را تقویت و متعادل می‌کند، نیز برای درمان درد جلوی زانو مفید است.

اگر به زانوی دوندگان مبتلا باشید، انجام نرمش‌های کششی قبل از ورزش به متعادل شدن نیروهای غیرعادی ناشی از خشکی و گرفتگی عضلات کمک می‌کند و آسیب‌دیدگی را کاهش می‌دهد. گذاشتن کفی طبی در کفش نیز پرونیشن شدید را اصلاح می‌کند ـ به چرخش رو به داخل و پایین استخوان‌های داخلی ناحیه میدتارسال کف پا پرونیشن می‌گویند.

از کجا بفهمم که مشکل زانودردم جدی است؟

پزشک میزان جدی بودن زانودرد را از طریق پرسیدن چند سؤال و معاینه زانو ارزیابی می‌کند و دستور انجام تصویربرداری را در صورت لزوم می‌دهد. اگر علائمتان شدید شد یا ظرف چند هفته بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید.